3. Ontsluiting 1.Inleiding 2. Collectievorming
3. Ontsluiting 3.1. Belang - Ontsluiting = vormelijke, gestructureerde beschrijving van het bezit in de catalogus - Resultaat ontsluiting = zoekvraag levert relevante informatie op - Bibliotheek (ordening, klassering, inventarisatie) = essentieel fundament (publieks)werking - wat bezit de vereniging - waar bevindt het zich - wat is het belang van het bezit - Zonder ontsluiting is de collectie waardeloos, want niet bruikbaar
3. Ontsluiting 3.1. Belang - Maar: ontsluiting is problematisch Praktijk: veelal gebrekkige ontsluiting - al dan niet papieren catalogus - onvoldoende, niet doeltreffend gestructureerd - modellen van regelgeving worden niet/onvoldoende gevolgd - ontsluitingspercentage varieert naargelang het bronnentype - niet altijd eenvormige systemen voorhanden - inventarisatie is tijdrovend / ondankbaar (achter de schermen) - vrijwilligers beschikken niet altijd over de vereiste vaardigheden - Moeilijke keuze tussen - snelle maar oppervlakkige registratie - diepgaande maar trage ontsluiting
3. Ontsluiting 3.2. Gestandaardiseerd proces - Catalografie : gestandaardiseerd proces van titelbeschrijvingen van het bezit, met een catalogus gevolg - Catalogus : biedt de gebruiker een zoekinstrument aan om de collectie via diverse invalshoeken te bevragen - Specifieke invoerproblematiek vergt enige competentie - Belang uniformiteit
3. Ontsluiting 3.2. Gestandaardiseerd proces 1 Feitelijke titelbeschrijving : karaktiserende formele kenmerken - Titelgegevens - Auteurgegevens : - personele corporatieve auteurs - primaire secundaire auteurs - Editievermelding - Impressumgegevens : plaats, uitgever, jaar van uitgave - Collatieveld - Annotatiegegevens - Reeksaanduiding - ISBN- of ISSN-gegevens - Materiaaltype - Taalaanduiding
Daarnaast onderscheid tussen: 3. Ontsluiting 3.2. Gestandaardiseerd proces 3.2.1. Feitelijke titelbeschrijving - Monografieën : eendelige werken pur sang - Eendelige werken met meerdere onderdelen (verzamelwerk in één band) - Beperkt meerdelige werken, die in een aantal delen een afgesloten geheel vormen (encyclopedie in 24 banden) - onderdelen hebben geen zinvolle titel - onderdelen hebben een zinvolle titel - Reeksen - Periodieke publicaties (kranten, tijdschriften, jaarboeken)
3. Ontsluiting 3.2. Gestandaardiseerd proces 2 Inhoudelijk ontsluiting : karaktisering inhoud - Classificatie = indeling van onderwerpen in diverse (sub)categorieën = kan ook dienen als plaatsingssysteem (informatieve boeken) - Trefwoordenlijst
3. Ontsluiting 3.2. Gestandaardiseerd proces 3 Exemplaargegevens - Wat bevindt zich in de collectie? - hoeveel exemplaren - welke delen - Waar is het geplaatst? (zie 4.2.)
3.3. Bibliotheekautomatisering 3. Ontsluiting - Computer al enkele decennia in gebruik in de bibliotheekwereld - Voor catalografie diverse voordelen: - enkel invullen van relevante velden, systeem presenteert eindresultaat - uniforme werking (opzoeken, kopiëren van en linken aan reeds ingevoerde informatie) - kopiëren van of linken aan bestaande beschrijvingen - Publiekscatalogus - laat diverse zoekmogelijkheden toe - laat toe te springen van de ene beschrijving naar de andere - laat toe zoekresultaten in te perken of uit te breiden - van op afstand, via internet, te raadplegen
3. Ontsluiting 3.3. Bibliotheekautomatisering - Ogenschijnlijk eenvoudig, maar tussen en droom en daad - Na verloop van tijd toch diverse beperkingen: - relevante informatie wordt niet altijd opgenomen - beperkte zoekmogelijkheden - geen gestandaardiseerde invoer - tijdrovend proces - Geautomatiseerde hulpmiddelen vereist : zoeken naar specifieke software
3. Ontsluiting 3.3. Bibliotheekautomatisering - CDS/ISIS (Unesco) : www.unesco-vlaanderen.be - 25 april 2008 Workshop open source tools voor collectie-ontsluiting, georganiseerd door het steunpunt FARO (www.faronet.be) Koha (www.koha.org) OpenCollection (www.opencollection.org) = open source -pakket dat door musea, documentatiecentra, heemkundige kringen en diverse erfgoedprojecten kan ingezet worden om collecties te beschrijven en online te publiceren = pas in 2006 publiek beschikbaar gesteld, maar sindsdien sterke groei en populariteit - Librarything (www.librarything.nl)
3. Ontsluiting 3.3. Bibliotheekautomatisering Samenwerking met plaatselijke openbare bibliotheek? zie: www.landvanbeveren.be www.beveren.be Voordelen voor: - erfgoedvereniging (catalograaf) - gebruiker Nadeel: - grondige opleiding - strikte regels
3. Ontsluiting 3.3. Bibliotheekautomatisering In elk geval betrachting om de catalogus online raadpleegbaar te maken! - Bibliotheekbezit is vanop afstand consulteerbaar - Consultatie niet gebonden aan openingsuren - Stijgend bibliotheekrendement : gebruiker vindt doelgericht informatie
3.4. Mogelijke meerwaarde 3. Ontsluiting
3. Ontsluiting 3.5. Revisie Bibliotheekgebruik : titels gaan soms een eigen leven leiden - tijdelijk ontleend - verkeerd teruggeplaatst Periodieke revisie is wenselijk, rek per rek, legplank per legplank: - stemt het theoretische bezit overeen met de feitelijke aanwezigheid - om de 5 10 jaar Hoe langer revisie wordt uitgesteld, hoe moeilijker om verdwenen exemplaren opnieuw te traceren