Het verband tussen de PCL-R Score, Index-Delict, en Incidenten in de TBSkliniek

Het verband tussen de PCL-R Score, Index-Delict, en Incidenten in de TBSkliniek Kim Broeders (ANR:737406) Begeleider: J.J. Sijtsema Datum: 23-12-2013 Bachelorthesis Forensische Psychologie, Tilburg University

Samenvatting In dit onderzoek is gekeken naar de samenhang tussen PCL-R scores, index-delict en incidenten in de TBS-kliniek. Er werd verwacht dat de PCL-R scores positief samenhangen met indexdelict. Daarnaast werd er onderzocht of er samenhang is tussen de PCL-R scores, index-delict en incidenten in de kliniek. Dit werd onderzocht in 135 mannelijke patiënten van TBS-kliniek de Kijvelanden, met een gemiddelde leeftijd van 40,2 jaar (SD=9,57; range 23-72). Er is geen relatie gevonden tussen de score op PCL-R en index-delict, en voor de interacties tussen de PCL-R, index-delict en incidenten in de kliniek. De enige positieve relatie is gevonden tussen overige delicten en incidenten in de kliniek. Omdat er geen relaties zijn gevonden op de hoofdvragen, is het voor vervolgonderzoek raadzaam om een database te gebruiken waarbij de gegevens van meerdere TBS-klinieken bekend zijn, en consistente en uitgebreide omschrijvingen van de gegevens te hebben. Dit zou kunnen bijdragen aan de predictieve validiteit van de PCL-R.

Het verband tussen de PCL-R Score, de Indicatie van het Delict, en Incidenten in de TBSkliniek Robert M., kreeg achttien jaar cel en terbeschikkingstelling (TBS) met dwangverpleging. Hij is één van de gemiddeld 1800 TBS-patiënten per jaar. Tegenwoordig wordt er door rechters steeds vaker TBS met dwangverpleging opgelegd naast de celstraf. TBS met dwangverpleging (artikel 37a, Wetboek van Strafrecht) kan worden opgelegd aan schuldig bevonden personen die geheel of verminderd ontoerekeningsvatbaar zijn. Ontoerekeningsvatbaar houdt in dat er sprake is van een laakbare ontwikkeling of ziekelijke stoornis van het vermogen van de geest, dat in het geval van een rechtszaak inhoudt dat door deze ernstige psychische stoornis de schuldig bevonden persoon niet (in zijn geheel) verantwoordelijk kan worden gehouden voor het delict. Een diagnose die kan leiden tot (volledige) ontoerekeningsvatbaarheid, is de persoonlijkheidsstoornis psychopathie (Volwassenen in detentie, DJI, 2013). Een manier om psychopathie te toetsen is het Psychopathy Checklist - Revised (PCL-R) model van Hare (1991). De score op de PCL-R is een indicatie van de overeenkomsten tussen de persoon en de prototypische psychopaat. Hare (1999) heeft een sterke positieve relatie gevonden tussen psychopathie en criminaliteit. Ook blijkt dat de score op de PCL-R significant geassocieerd is met delinquentie. Hoe hoger de psychopathie score, hoe hoger de mate van delinquentie (Marsee, Silverthorn & Frick, 2005). Ook komen vaak incidenten in de TBS-kliniek in het nieuws. Incidenten in de TBSkliniek kunnen worden gezien als recidive, omdat het gedrag met dezelfde gevolgen in de maatschappij een recidive genoemd zou worden. Naast dat psychopathie aan delicten is geassocieerd, is dit ook het geval met recidive en slecht behandelverloop (Serin, 1996). Eerdere onderzoeken lieten al zien dat er verbanden zijn tussen psychopathie en delicten, en psychopathie en recidive. Maar er is nog weinig bekend over verbanden tussen psychopathie, delicten en incidenten. In dit onderzoek zal ik kijken naar de verbanden tussen

de score op PCL-R, indicatie van het delict (gewelds-, zeden- of overige delicten) en de incidenten die plaatsvinden in TBS-kliniek. In deze studie zal er gekeken worden naar de persoonlijkheidsstoornis psychopathie. Hierbij is er sprake van een antisociale en impulsieve levensstijl en is de omgang met anderen kil, egocentrisch en manipulerend (Hare, 1998). Checkley heeft veel onderzoek gedaan naar deze persoonlijkheidsstoornis, met zijn werk The Mask of Sanity (1941) heeft hij de basis gelegd voor de hedendaagse psychopathie. Hierin beschreef hij een psychopaat aan de hand van verschillende persoonlijkheidstrekken; intelligent, egocentrisch, sluw, manipulatief en charmant (hierbij worden er complimenten gegeven, maar deze hebben weinig inhoud en zijn voor de korte termijn). Dit laatste geeft een emotionele beschrijving van psychopaten, Checkley (1941) beschreef hen als individuen die kort en oppervlakkig hun emoties tonen en tekort hebben aan empathie en berouw. Ook gaf hij aan dat psychopaten gedragsmatig onverantwoordelijk, thrill-seekers en geneigd naar antisociaal gedrag te zijn. Checkley heeft dit in 1976 verder uitgewerkt, hij ontwikkelde 16 persoonlijkheidstrekken die samen de essentie van een psychopaat vormden. Hare (1980, 1991) is hier op verder gegaan en ontwikkelde zijn Psychopathie Checklist. Het Psychopathy Checklist - Revised (PCL-R) model van Hare (1991) is gebaseerd op een construct op basis van 2 factoren, te vinden in tabel 1. Factor 1 zijn interpersoonlijke en affectieve aspecten van de persoonlijkheidsstoornis; het bestaat uit egocentrisme, kilheid en tekort aan berouw. Factor 2 is het gedragsaspect, bestaande uit impulsiviteit, onstabiele levensstijl en antisociaal gedrag. Cooke & Michie (2001) hebben geconcludeerd dat een 3 factor structuur beter zou werken voor de persoonlijkheidstrekken, door de interpersoonlijke en affectieve factor op te splitsen in twee componenten. Er is zelfs een 4 factor structuur geopperd, deze voegt ook nog een antisociale gedragscomponent toe (Hare & Neumann, 2006). Officieel is psychopathie geen persoonlijkheidsstoornis. In de huidige DSM-V komt psychopathie het sterkst overeen met de

antisociale persoonlijkheidsstoornis (APD). Om tot deze diagnose te komen, wordt er gekeken naar de kenmerken van deze stoornis; dit zijn antisociaal en crimineel gedrag. Deze kenmerken zijn niet essentieel voor de diagnose voor psychopathie (Hare 1980; Wells 1988). Echter, andersom werkt dit niet, want slecht 33 procent van de personen die gediagnosticeerd zijn voor APD voldoet ook aan de criteria voor psychopathie (Hart & Hare, 1996). De oorzaak hiervan is dat psychopathie, naast gedrag, ook omschreven wordt door de affectieve en antisociale factor. APD wordt alleen omschreven door gedragscomponenten. De diagnose van psychopathie kan worden bepaald door middel van de PCL-R. De PCL-R is op basis van een interview, aan de hand van dit interview zal er een 20-items lijst worden ingevuld. De PCL-R is betrouwbaar en valide in verschillende culturen (Hare, Clark, Grann & Thornton, 2000). PCL-R is officieel gezien geen risico-taxatie instrument, maar toch wordt het in wetenschappelijk onderzoek hier vaak voor gebruikt (Hare, 1998). Naast psychopathie wordt er ook gekeken naar indexdelict. Hierbij maak ik een onderscheid tussen gewelds-, zeden- en overige delicten. Op 31 december 2010 verbleven er 1956 TBS-gestelden in de instellingen, waarvan er 1824 mannen en 132 vrouwen (Volwassenen in detentie, DJI, 2013). Geweldsdelicten zijn er in verschillende gradaties, maar ze worden altijd gekenmerkt door fysieke gedragingen jegens personen en/of goederen met als gevolg letsel of schade. Voorbeelden van geweldsdelicten zijn; (zware) mishandeling, diefstal of bedreiging met geweld, vernieling en beschadiging van goederen. Zedendelicten zijn misdrijven die te maken hebben met seksualiteit. Voorbeelden hiervan zijn: seksueel misbruik, kinderpornografie, aanranding. Van de gehele TBS-populatie heeft 31,4% een zedendelict gepleegd, dit zijn 609 mannen en 5 vrouwen (Volwassenen in detentie, DJI, 2013).

In deze studie onderzoek ik de samenhang tussen de PCL-R scores en index-delict (gewelds-, zeden- en overige delicten). Onderzoek naar geweldsdelicten laat zien dat psychopaten meer delicten plegen, meer verschillende soorten delicten plegen en gewelddadiger zijn tijdens het plegen van een delict dan niet-psychopaten (Porter, Birt, & Boer, 2001; Porter, Woodworth, Earle, Drugge, & Boer, 2003). Ook is psychopathie een belangrijke voorspeller is voor zedendelicten (Boer et al.,1997). Bovendien, is een hogere mate van psychopathie bij verkrachters/aanranders te zien dan het geval is bij ontuchtplegers en incestplegers (Olver & Wong, 2006). Op basis van eerdere onderzoeken verwacht ik dat de PCL-R score positief samenhangt met index-delict. Incidenten in de TBS-kliniek komen vaak in de media. Maar toch zijn hier zijn weinig cijfers over bekend. Een oorzaak hiervan is dat incidenten in TBS-klinieken vaak ten onrechte niet beschouwd worden als strafbaar feit. Vaak doet de kliniek geen aangifte, omdat het delict niet weloverwogen en met vooropgezet doel was. Dit is een probleem dat ook door de overheid wordt gezien en aan gewerkt wordt (Volwassenen in detentie, DJI, 2013). Het is wel bekend dat het recidiverisico bij deliquenten met psychopathische trekken 4 keer zo hoog is als bij niet-psychopatische deliquenten (Kotler & McMahon, 2005). Ook zal ik de interacties tussen de PCL-R score, index-delict en incidenten in de kliniek onderzoeken. Niet alleen aan index-delict is gerelateerd aan psychopathie, er is ook een relatie gevonden tussen psychopathie en incidenten in een psychiatrische kliniek. Dit is onderzocht door Hildebrand (2004), hij vond dat psychopaten vaker verbaal agressief zijn, vaker dreigend gedrag vertonen, vaker de instellingsregels overtreden en ook vaker gesepareerd te worden. Delinquenten met een score op de PCL-R van 30 of hoger, vallen vaker terug met een gewelddadig delict én hebben na de TBS-behandeling slechtere resultaten (Serin, 1996). Omdat er alleen eerdere onderzoeken gedaan zijn naar de PCL-R score en

incidenten in de kliniek, heb ik geen verwachting over de interacties tussen de PCL-R score, index-delict en incidenten in de kliniek. Methode Deelnemers Er is een steekproef gebruikt van mannelijke daders die in de forensische psychiatrische kliniek de Kijvelanden zitten. Er is een subgroep van 135 mannelijke daders die zijn gebruikt om de onderzoeksvragen te beantwoorden. De gemiddelde leeftijd van de steekproef is 40,2 jaar (SD=9,57; range 23-72). Procedure In de eerste 6 maanden in de kliniek ondergingen alle patiënten een diagnostische evaluatie. In deze fase werd alle relevante informatie verzameld en opgeslagen in elektronische patiëntbestanden. Deze bestanden werden aangevuld met informatie uit politiegegevens en eerdere Pro Justitia-onderzoeken; dit zijn diagnostische onderzoeken gedaan door onafhankelijke psychologen en psychiaters in dienst bij het ministerie van Justitie. Deze bestanden geven inzicht over leeftijd, leeftijd bij ziekenhuisopname, indicatie van het misdrijf, eerdere veroordelingen en psychologische diagnoses. De PCL-R werd door psychologen die gespecialiseerd zijn in diagnostisch onderzoek uitgevoerd in de eerste 12 maanden van het verblijf in de kliniek. Ook werden er institutionele scores van geweld gemeten tijdens het verblijf van de patiënt in de kliniek. Voor dit onderzoek werd informatie gebruikt van incidenten tijden de periode van april 2011 tot 5 maart 2013.

Instrumenten De score op de Psychopathy Checklist Revised (PCL-R) De score op de PCL-R is een indicatie van de overeenkomsten tussen de persoon en de prototypische psychopaat (Hare, 1998). De PCL-R meet psychopathie, en is betrouwbaar en valide in verschillende culturen (Hare, Clark, Grann & Thornton, 2000). De PCL-R wordt afgenomen door middel van een interview. Aan de hand van dit interview zal er een 20-items lijst worden ingevuld. Elk van die 20 items wordt gewaardeerd op een schaal van 0, 1 of 2. De score 0 geeft aan dat dit item niet van toepassing is, 1 is van toepassing in een aantal opzichten en 2 is geheel van toepassing op de persoon. Dit zal een eindscore geven tussen de 0 en 40 in. Er is geen universele grenswaarde om de prototypische psychopaat aan te duiden, maar de aanbevolen lijn ligt volgens de handleiding van de test bij 30. De beoordelingsschaal heeft twee factoren, deze zijn in tabel 1 weergegeven. Factor 1 is beschrijft egoïsme, ongevoeligheid en het zonder wroeging gebruikmaken van anderen, en bestaat uit 8 items. Factor 2 beschrijft chronische instabiliteit en antisociaal gedraag, deze factor bestaat uit 9 items. Voor de PCL-score is de betrouwbaarheid van alle items samen getest, de Cronbach s alpha voor de 20 items is 0,87. Voor alle individuen zijn er per item op de PCL-R scores bekend. Echter, sommige individuen misten scores op bepaalde items. Hiervoor is, naast de PCL totaalscores waarbij alleen de scores bekend zijn waarbij er geen missende items waren, ook een aangepaste PCL-R score gegeven. Dit is de optelsom voor alle individuen van wie de PCL-R volledig of gedeeltelijk is ingevuld. De PCL-R totaalscores, met de missende waarden zijn omgecodeerd om te controleren of iemand wel (1) of geen (0) missende data heeft. Er is bij 97 individuen sprake van complete data (71,9%) en bij 38 individuen is er sprake van een missende waarde op de items van PCL-R (28,1%). In dit onderzoek heb ik de aangepaste PCL-R

score gebruik, deze werd gezien als een continue score en daarbij werd er gecontroleerd voor de PCL-R totaalscores. Indicatiedelict Het indicatiedelict kan worden opgedeeld in drie categorieën. Indexdelict bestond uit 8 categorieën, die zijn hergecodeerd naar 3 categorieën, namelijk zedendelict, geweldsdelict en overige delicten. De eerste categorie is een geweldsdelict, hieronder vallen bedreiging, mishandeling, poging tot doodslag en moord. De tweede categorie is een zedendelict, hieronder vallen ontucht, aanranding en verkrachting. De laatste categorie zijn de overige delicten, dit zijn bijvoorbeeld brandstichting en diefstal zonder geweld. Een zedendelict kwam 31 keer voor (23,0 %) en bestaat uit de oorspronkelijke categorieën: seksueel misbruik minderjarige, verkrachting (meerderjarig) en seksueel delict ander (ontucht, aanranding meerderjarige). Een geweldsdelict kwam 91 keer voor (67,4%) en bestaat uit: ernstig geweld (ernstige mishandeling, poging tot doodslag, moord) en geweld (bedreiging, mishandeling). De overige delicten zijn door 13 individuen gepleegd (9,6%) en deze categorie bestaat uit: brandstichting, diefstal zonder geweld en meerdere ernstige vormen (ernstig geweld en seksueel delict of brand). Incidenten in de kliniek De incidenten in de TBS-kliniek worden verondersteld als wel een incident of geen incident, er wordt verder geen onderscheid gemaakt in wat voor incident dit dan is. Er was bij 107 patiënten geen sprake van een incident (79,3%) en 28 keer was er wel sprake geweest van een incident (20,7%). Statistische analyse Alle analyses zijn uitgevoerd door SPSS Statistics 21.0. De beschrijvende analyses van de variabelen zijn uitgevoerd om te kijken naar de verdeling, de missende waarden en de frequenties.

Daarna is er gekeken naar de correlaties tussen de variabelen. Ook zijn er t-toetsen uitgevoerd om te kijken naar de PCL-R scores van de drie groepen van indexdelict en incidenten (wel/niet). Om de samenhang tussen PCL-R scores en index-delict te toetsen zijn er vier lineaire regressies uitgevoerd. De eerste lineaire regressie is op de afhankelijke variabele PCL-R score en de controlevariabelen leeftijd, leeftijd opname en voorgaande delicten. Daarna zijn er drie lineaire regressies uitgevoerd op de PCL-R score, voor de controlevariabelen en de dummy s. Deze dummy s bestaan uit 0 (referentiecategorie) en 1 (de overige twee categorieën), voor zowel zeden, geweld en overige delicten. Om de tweede vraag te beantwoorden zijn er eerst drie interacties aangemaakt, tussen de aangepaste PCL-R score en de dummy s van index-delict. Daarna zijn er vier verschillende logistische regressies uitgevoerd, met incidenten in de kliniek als onafhankelijke variabele. Bij de eerste logistische regressie is er gekeken naar de PCL-R score, de PCL-R totaalscores, leeftijd en leeftijd bij de opname in de kliniek en voorgaande delicten. Voor de andere drie regressies is er naast de controlevariabelen, in stap 1 een dummy toegevoegd en in stap 2 de interactie tussen de aangepaste PCL-R score en de bijbehorende dummy. Resultaten In dit onderzoek wordt er gekeken naar de score op PCL-R, index-delict en incidenten in de kliniek. Tabel 2 is een overzicht van gemiddelde, standaarddeviatie en range van de afhankelijke en onafhankelijke variabelen, en de correlaties tussen deze vier variabelen. Ook is er gekeken naar de PCL-R scores van de groepen van index-delict en incidenten (wel/niet), deze zijn te vinden in tabel 3. Score op PCL-R & index-delict Als eerste wordt er gekeken naar de samenhang tussen de score op PCL-R en de groepen van index-delict. Er is telkens gecontroleerd voor de variabelen leeftijd, leeftijd opname en voorgaande delicten. De resultaten van de vier lineaire regressies zijn te vinden in tabel 4. Voor zowel zeden-, gewelds- en overige delicten zijn er geen resultaten gevonden die in

overeenstemming zijn met de hypothese. Hoewel er in eerdere onderzoeken een positieve relatie is gevonden tussen de score op PCL-R en zeden- en geweldsdelicten, is er geen relatie gevonden tussen de score op PCL-R en zedendelicten, PCL-R en geweldsdelicten en ook niet voor PCL-R en overige delicten. Score op PCl-R, indexdelict & incident kliniek Als tweede zijn de interacties tussen de PCL-R scores, de groepen van index-delict en incidenten in de kliniek onderzocht. Bij de vier logistische regressies is er telkens gecontroleerd voor de leeftijd, leeftijd opname en voorgaande delicten. De resultaten van de vier modellen zijn te vinden in tabel 5. Voor de interacties ( PCL-R x zedendelict, PCL-R x geweldsdelict, PCL-R x overige delicten) en incidenten in kliniek zijn geen relaties gevonden. Dit geldt ook voor de groepen zeden- en geweldsdelicten, maar daarentegen is dit niet het geval bij overige delicten. Deze is positief gerelateerd aan incidenten in de TBS-kliniek. Discussie In dit onderzoek is de samenhang tussen de PCL-R en indexdelict onderzocht. De eerste hypothese wordt niet bevestigd door de resultaten. Tegen de verwachting in is er geen significante samenhang voor PCL-R scores en index-delict. Dit zou verklaard kunnen worden door de onderliggende structuren van de PCL-R. Er zijn twijfels naar het meten van de PCL-R score, de persoonlijkheidsaspecten van psychopathie (factor 1) zijn erg moeilijk om betrouwbaar te kunnen meten (Lilienfeld, 1998). Mogelijk zou het kunnen komen doordat een 2, 3 of zelfs 4 factor structuur beter zou passen. Nu is de PCL-R score als continue maat beschouwd en als geheel. Ook is er een mogelijkheid dat deze continue maat niet het beste past, maar mogelijk had er een grenswaarde moeten worden gekozen, bijvoorbeeld een PCL- R score van 30. Hiervoor is niet gekozen, omdat er dan veel data verloren zou gaan. Wanneer er meer data bekend zou zijn, bijvoorbeeld data van meerdere TBS-klinieken samengevoegd,

zou er een hogere score van de PCL-R om psychopathie te onderzoeken gekozen kunnen worden. Ook is er onderzoek gedaan naar de interacties tussen de PCL-R scores, index-delict en incidenten in de kliniek. Hier kwamen geen inhoudelijke conclusies uit. Mogelijkerwijs kan dit komen doordat het aantal individuen, zowel in de categorieën van indexdelict (zedendelict 31 personen, geweldsdelict 91 personen, overige delicten 13 personen) als het aantal incidenten (28 incidenten). In beiden gevallen is het aantal individuen laag. Er is gekeken naar de interactie, maar de combinaties zullen weinig gegevens opleveren, laat staan significante gegevens. Tabel 6 geeft deze aantallen per groep weer. Bijvoorbeeld geweldsdelict x incident kliniek zijn 15 individuen, dat is maar 16,5% van de hele groep individuen die een geweldsdelict hebben gepleegd, hebben ook een incident in de TBS-kliniek gehad. Ook is er iets te zeggen over het rapporteren van incidenten, dit wordt gedaan door de medewerkers van de TBS-kliniek. Zij bepalen of de patiënt een incident heeft begaan die wel of niet gerapporteerd dient te worden. Wanneer er bijvoorbeeld sprake is van therapeutische relatie, zal de therapeut beoordelen of een incident gemeld dient te worden. Wanneer de therapeut op de hoogte is van de gevolgen voor de patiënt, zal de therapeut beïnvloed kunnen worden om dit wel/niet te melden. Een manier om dit te voorkomen is een beloningssysteem voor het melden van incidenten. Zo worden de medewerkers gestimuleerd om incidenten te melden, omdat er persoonlijk belang bij is. Zoals al meerdere keren naar voren kwam, een beperking van deze studie is de data. Niet zo zeer de hoeveelheid informatie die beschikbaar was, er waren namelijk 260 individuen. Maar er was een beperking van de beschikbare relevante informatie, om bijvoorbeeld een grenswaarde voor de PCL-R score te kunnen gebruiken, dan zal psychopathie ook beter onderzocht kunnen worden. De vraag is dan ook of de groepen onderling echt van elkaar verschillen.

Bij een vervolgonderzoek zou ik aanraden om een database te gebruiken waarbij de gegevens van meerdere TBS-klinieken bekend zijn, en consistente en uitgebreide omschrijvingen bekend zijn van de gegevens, zoals incidenten in de kliniek. Het zou kunnen betekenen dat de manier en hoeveelheid van rapporteren die nu wordt gedaan in de TBSklinieken zal moeten veranderen. Een beloningssysteem voor de medewerkers zou kunnen bijdragen aan het rapporteren van incidenten, waardoor er beter onderzoek gedaan kunnen worden naar de interacties tussen de PCL-R score, index-delict en incidenten in de kliniek. Er zou dan misschien een inhoudelijke conclusie uit kunnen komen. Dit zou positief kunnen bijdragen aan de predictieve validiteit van de PCL-R, wat goed zou zijn voor zowel de medewerkers van de TBS-kliniek (voorspellen van incidenten in de kliniek) als recidive (voorspellen van recidive). Voorkomen is beter dan genezen.

Referenties Boer, D.P., Wilson, R.J., Gauthier, C.M., & Hart, S.D. (1997). Assessing risk for sexual violence: Guidelines for clinical practice. Impulsivity: Theory, assessment, and treatment, 326-342. Cleckley, H. (1941). The mask of sanity. Cleckley, H. (1976). The mask of sanity (5th ed.). Cooke, D.J., & Michie, C. (2001). Refining the construct of psychopathy: Towards a hierarchical model. Psychological Assessment, 13, 171-188. Hare, R. D. (1980). A research scale for the assessment of psychopathy in criminal populations. Personality and Individual Differences, 1, 111-119. Hare, R. D. (1991). Manual for the revised Psychopathy Checklist. Hare, R. D. (1991). The Hare Psychopathy Checklist-revised. Hare, R. D. (1998). Psychopathy, affect and behaviour. Psychopathy: Theory, Research and Implications for Society, 105-137. Hare, R.D. (1999). Psychopathy as a risk factor for violence. Psychiatric Quarterly, 70, 181-197. Hare, R.D., Clark, D., Gann, M., & Thornton, D. (2000). Psychopathy and the predictive validity of the PCL-R: An international perspective. Behavioral Sciences and the Law, 18, 623-645. Hart, S. D., & Hare, R. D. (1996). Psychopathy and antisocial personality disorder. Current Opinion in Psychiatry, 9, 129-132. Hare, R.D., & Neumann, C.S. (2006). The PCL-R assessment of psychopathy: Development, structural properties, and new directions. Handbook of Psychopathy, 58-88.

Hildebrand, M. (2004). Psychopathy in the treatment of forensic psychiatric patients. Assessment, prevalence, predictive validity, and clinical implications. Hildebrand, M., Ruiter, C. de & Vogel, V. de (2004). Psychopathy and Sexual Deviance in Treated Rapists: Association With Sexual and Nonsexual Recidivism. Sexual Abuse: A Journal of Research and Treatment, 16, 1-24. Kotler, J.S., & McMahon, R.J. (2005). Child Psychopathy: Theories, measurement and relations with the development and persistence of conduct problems. Clinical child and family psychology review, 8 (4), 291-325. Lilienfeld, S. O. (1998). Methodological advances and developments in the assessment of psychopathy. Behaviour Research and Therapy, 36, 99-125. Marsee, M.A., Silverthorn, P., & Frick, P.J. (2005). The association of psychopathic traits with agression and delinquency in non-referred boys and girls. Behavioral sciences and the law, 23, 803-817. Olver, M., & Wong, S. (2006). Psychopathy, sexual deviance, and recidivism among sex offenders. Sexual Abuse: A Journal of Research and Treatment, 18, 65 82. Porter, S., Birt, A., & Boer, D. (2001). Investigation of the criminal and conditional release profiles of Canadian federal offenders as a function of psychopathy. Law and Human Behavior, 25, 647 661. Porter, S., Woodworth, M., Earle, J., Drugge, J.,& Boer, D. (2003). Characteristics of sexual homicides committed by psychopathic and nonpsychopathic offenders. Law and Human Behavior, 27, 459 470.

Rice, M., Harris, G.T. & Cormier, C.A. (1992). An evaluation of a maximum security therapeutic community for psychopaths and other mentally disordered offenders. Law & Human Behavior, 16, 399-412. Serin, R.C. (1991). Psychopathy and violence in criminals. Journal of interpersonal violence, 6, 423-431. Volwassenen in detentie, DJI (2013). Dienst Justitiële Inrichtingen. Den Haag: Ministerie van Justitie Wells, R. (1988). A fresh look at the muddy waters of Psychopathy. Psychological Reports, 63, 843-856.

Tabel 1 De twee factoren per item van de PCL-R. Factor 1 Interpersoonlijk & Affectief Factor 2 Gedragsaspecten 1. welbespraaktheid/ oppervlakkige charme 3. behoefte aan stimulatie/ sensatie 2. groot gevoel van zelfwaarde 9. parasitaire levensstijl 4. pathologisch liegen 10. slechte gedragscontrole 5. manipulatief 12. op vroege leeftijd gedragsproblemen 6. gebrek aan schuld/ berouw 13. gebrek aan realistische, lange termijn doelen 7. oppervlakkig affect 14. impulsiviteit 8. kil/ gebrek aan empathie 15. onverantwoordelijk 16. geen verantwoording nemen voor acties 18. jeugdcriminaliteit 19. schending voorwaarden bij voorwaardelijke beoordeling 20. criminele veelzijdigheid Tabel 2 Overzicht van gemiddelde, standaarddeviatie, range en correlaties van de variabelen. N=135 M SD Min Max Correlaties 1 2 3 4 1 PCL-R score 21.12 7.73 3.0 36.8.95 -.11.14 2 PCL-R complete.28.45 0 1 -.03.13 ja/nee 3 Indexdelict.87.56 0 2.09 4 Kliniekincident.21.41 0 1 Tabel 3 De PCL-R scores van de groepen van index-delict en incidenten (wel/niet) Index-delict PCL-R score M SD Zedendelict 22 8.28 Geweldsdelict 21 7.50 Overige delicten 19 8.12 Incidenten kliniek Wel 21 7.87 Niet 23 6.85

Tabel 4 Resultaten lineaire regressies op de PCL-R score, van de controlevariabelen leeftijd, opnameleeftijd en voorgaande delicten en de drie categorieën van index-delict. Model 1 B (SE) Model 2 B (SE) Model 3 B (SE) Model 4 B (SE) Constant 24.29 (3.13)* 25.64 (3.48)* 24.26 (3.15)* 22.07 (3.13)* Leeftijd -.35 (.30) -.34 (.30) -.34 (.30) -.35 (.30) Opname-leeftijd.30 (.30).29 (.30).30 (.30).31 (.30) Voorgaande delicten 1.13 (.91) 1.25 (.91) 1.29 (.91) 1.35 (.91) Zedendelict -1.43 (1.60) Geweldsdelict.22 (1.45) Overige delicten 2.33 (2.26) R² (%) 2.1 2.7 2.1 2.9

Tabel 5 Resultaten logistische regressies op de incidenten in de kliniek, van de controlevariabelen en de interacties. Model 1 B (SE) Stap 1 Constant -2.36 (1.28) Leeftijd.06 (.10) Opnameleeftijd (.10) -.08 Voorgaande -.17 delicten (.30) PCL-R score.05 (.03) PCL-R.61 compleet ja/nee (.46) *p <.05 **p <.01 Model 2 B (SE) Stap 1 Stap 2-2.24-3.54 (1.38) (2.09).06.07 (.10) (.10) -.08 -.09 (.10) (.10) -.17 -.16 (.30) (.30).05.10 (.03) (.07).61.60 (.46) (.46) 1.51 Model 3 B (SE) Stap 1 Stap 2-2.49-2.15 (1.27)* (1.43).07.07 (.10) (.10) -.09 -.09 (.10) (.10) -.21 -.20 (.30) (.31).05.04 (.03).65 (.47) Zedendelict -.12 (.51) (1.91) Zedendelict x -.07 PCL-R score (.08) Geweldsdelict.87 (.46) Geweldsdelict x PCL-R score Overige delicten Overige delicten x PCL- R score (.04).63 (.47).18 (1.47).03 (.06) Model 4 B (SE) Stap 1 Stap 2-2.17-2.63 (1.29)* (1.36).07.08 (.10) (.11) -.10 -.10 (.11) (.11) -.23 -.23 (.32) (.32).06.07 (.03).71 (.47) 1.73 (.66)** (.08).70 (.48) 1.41 (1.85) -.02 (.09) Tabel 6 Kruistabel van het aantal incidenten verdeeld over de groepen van index-delict. N=135 Geen incident (N) Incident (N) Zedendelict 24 7 Geweldsdelict 76 15 Overige delicten 7 6