DE RAAD VOOR VERKIEZINGSBETWISTINGEN VLAAMS BRABANT Verzoek tot sanctionering van inbreuken op het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet, meer bepaald het uitreiken van een elektrische fiets in het kader van een zoektocht georganiseerd tijdens de sperperiode (gemeente Lubbeek). I. Toepasselijke regelgeving: Het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet stelt: Art. 194. Tijdens de drie maanden die aan de datum van de verkiezingen voorafgaan of, in geval van buitengewone verkiezingen, vanaf de dag van de oproeping van de kiezers mogen de politieke partijen, de lijsten en de kandidaten, alsook derden die propaganda voor politieke partijen, lijsten of kandidaten willen maken : 1 geen geschenken of gadgets verkopen of verspreiden; 2 geen commerciële telefooncampagnes voeren; 3 niet gebruikmaken van commerciële reclameborden of affiches; 4 niet gebruikmaken van niet-commerciële reclameborden of affiches die groter zijn dan 4m2; 5 niet gebruikmaken van commerciële reclamespots op radio, televisie en in bioscopen; Voor dezelfde periode bepaalt de Vlaamse Regering de algemene regels voor het aanbrengen van verkiezingsaffiches en de organisatie van gemotoriseerde optochten. Art. 203. De Raad spreekt zich als administratief rechtscollege uit over: 1 de bezwaren tegen de verkiezing; 2 de bezwaren op grond van de schending van de regelgeving inzake de verkiezingsuitgaven door kandidaten en lijsttrekkers. Bij ontstentenis van bezwaren gaat de Raad alleen de juistheid na van de zetelverdeling tussen de lijsten en van de rangorde waarin de raadsleden en opvolgers gekozen zijn verklaard. Hij wijzigt, in voorkomend geval, als administratief rechtscollege ambtshalve de zetelverdeling en de rangorde. Art. 204. De Raad kan de verkiezing alleen of gedeeltelijk ongeldig verklaren op grond van een bezwaar. De verkiezing kan door de Raad alleen of gedeeltelijk 1
ongeldig worden verklaard op grond van onregelmatigheden die de zetelverdeling tussen de verschillende lijsten kunnen beïnvloeden. De gehele ongeldigverklaring van de verkiezing heeft tot gevolg dat de verkiezingen ab initio moeten hernomen worden met toepassing van de bepalingen opgenomen in dit decreet. Wanneer de Raad voor Verkiezingsbetwistingen oordeelt dat de verkiezingen gedeeltelijk worden vernietigd, duidt zij de bepalingen aan van dit decreet die bij de herverkiezing opnieuw moeten worden uitgevoerd. De stembiljetten mogen alleen worden onderzocht als de met toepassing van artikel 110 tot en met 113 aangewezen getuigen aanwezig of althans behoorlijk opgeroepen zijn. De enveloppen die de stembiljetten bevatten, worden na het onderzoek opnieuw verzegeld in hun bijzijn en door hun toedoen. Met behoud van de toepassing van artikel 208, 1, tweede lid, is de uitslag van de verkiezing, zoals hij door het hoofdbureau is afgekondigd, definitief vijfenzeventig dagen na de dag van de verkiezingen. Art. 205. 1. Een verkozen kandidaat die de bepalingen van artikel 191, 2 en 3, artikel 194 of artikel 199, niet naleeft, wordt geschorst in de uitoefening van zijn mandaat voor een periode van maximaal drie maanden, of wordt definitief van zijn mandaat vervallen verklaard. 2. Het mandaat van een lijsttrekker die de bepalingen van artikel 191, 1, artikel 194 of artikel 199, niet naleeft wordt voor een periode van maximaal drie maanden in de uitoefening van zijn mandaat geschorst, of wordt definitief van zijn mandaat vervallen verklaard. 3. De schorsing en de vervallenverklaring treden in werking nadat ze gezag van gewijsde hebben gekregen. De schorsing treedt ten vroegste in werking na de eedaflegging als raadslid. Voor de duur van de schorsing verkeert het raadslid in een staat van verhindering, als vermeld in artikel 14 van het Gemeentedecreet. Het raadslid dat van zijn mandaat vervallen in verklaard, wordt in de gemeenteraad vervangen door de eerste opvolger van de lijst waarop hij werd verkozen. II. Procedure: Naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen te Lubbeek werden drie verzoekschriften ingediend: 1) op 13 november 2012 ontving de Raad een verzoekschrift, gedateerd op 12 november 2012, van Eddy Elyn, kandidaat voor de lijst Vlaams Belang; 2) op 13 november 2012 ontving de Raad een verzoekschrift, gedateerd op 8 november 2012 en aangetekend verzonden op 13 november 2012, van Eric de Néeff, Freddy Vranckx en Jan Van Brusselt, allen kandidaat voor de lijst Open VLD. 3) op 13 november 2012 ontving de Raad een verzoekschrift, gedateerd op 12 november 2012 en aangetekend verzonden op 13 november 2012, van Pierre Otzer, kandidaat voor de lijst SP.a. De drie verzoekschriften hebben allen hetzelfde bezwaar als voorwerp en kunnen dan ook worden samengevoegd. 2
Verzoekers stellen dat tijdens de sperperiode door de lijst Lubbeek leeft praktijken zijn toegepast die strijdig zijn met artikel 194; 1 van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet. In de loop van de maand juli 2012 startte de lijst Lubbeek leeft met een zoektocht door de gemeente, die liep tot begin september 2012, en waarbij de deelnemers een elektrische fiets konden winnen, naast (blijkens de door verzoekers als bewijsstuk neergelegde folder) diverse andere prijzen. Er werd daarover gedurende de sperperiode regelmatig gecommuniceerd via de website en facebookpagina s van Lubbeek leeft. Volgens twee verzoekschriften (van de kandidaten van de lijst Open VLD en SP.a) zou de elektrische fiets tijdens een barbecue op 16 september 2012 op het erf van Gilberte Muls, lijsttrekker van Lubbeek leeft, zijn uitgereikt. De verzoekers van de lijsten Open VLD en SP.a vragen de gepaste sanctie op te leggen ten aanzien van de verkozenen van de lijst Lubbeek leeft. De verzoeker van de lijst Vlaams Belang vraagt de verkiezing van die verkozenen ongeldig te verklaren. Verzoekers, de indieners van de lijsten alsmede het College van Burgemeester en Schepenen werden bij aangetekende brief van 21 september 2012 uitgenodigd op de zitting van dinsdag 27 november 2012. Aan alle betrokkenen werd tevens meegedeeld dat zij het dossier konden raadplegen op werkdagen van 9u tot 12u en van 14u tot 16u. Op de zitting van 27 november 2012 werd verslag uitgebracht door Lucien Renders, lid van de Raad voor verkiezingsbetwistingen. Betrokkenen werden gehoord in hun argumenten. Verzoekers hebben hun verzoekschrift toegelicht. Gilberte Muls, lijsttrekker van Lubbeek leeft, en Gerardus Boone, gemandateerd secretaris van Lubbeek leeft, werden gehoord. Zij melden dat zij adviezen hebben ingewonnen over de organisatie van de zoektocht en de uitreiking van de fiets en een e-mail aan de deelnemers hebben gestuurd om de bekendmaking van de winnaar en de uitreiking van de fiets uit te stellen tot na 14 oktober 2012. De voorzitter van de Raad vraagt hen deze adviezen en de e-mail voor te leggen, waaraan door Gerardus Boone werd voldaan op 6 december 2012. De zitting werd afgesloten met de rondvraag aan alle aanwezigen of er nog bijkomende argumenten of vragen waren. Vervolgens werd de zaak in beraad genomen. III. Beslissing van de Raad voor Verkiezingsbeslissingen: 1. Verzoekers roepen in een enig middel in dat de lijst Lubbeek leeft tijdens de sperperiode een zoektocht door de gemeente organiseerde waarbij de deelnemers een elektrische fiets (ter waarde van ongeveer 2.000 euro) konden winnen, wat een inbreuk is op artikel 194, 1, van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet. Op de website en facebookpagina s van Lubbeek leeft werd daarover gedurende de sperperiode regelmatig gecommuniceerd. Gilberte Muls, lijsttrekker van Lubbeek leeft en Gerardus Boone, gemandateerd secretaris van die partij, verklaren dat de zoektocht is gestart op 13 juli 2012 en liep tot begin september 2012. De aankondiging van de 3
zoektocht gebeurde al in de week voor de start ervan. Zij wijzen erop dat het hun bedoeling is dit evenement een jaarlijks vervolg te geven. Zij verklaren ook dat er uiteindelijk maar één prijs te winnen viel, en niet daarnaast diverse andere prijzen zoals vermeld op de oorspronkelijke folder. Gelet op het feit dat zij tijdens de zoektocht reacties kregen in verband met de te winnen prijs (een elektrische fiets van ongeveer 2.000 euro) beslisten zij juridisch advies in te winnen. Twee adviezen werden bekomen en voorgelegd aan de Raad. Deze waren uiteenlopend, zelfs tegenstrijdig. Als gevolg van het laatste advies, dat enerzijds over het schenken van de elektrische fiets ongunstig adviseert en anderzijds in fine voorstelt om misschien de fiets na de verkiezingen weg te geven, werd vanuit Lubbeek leeft aan de 33 deelnemers van de zoektocht op 16 september 2012 een e-mail gestuurd dat op de barbecue van dezelfde dag georganiseerd op het erf van Gilberte Muls, noch de winnaar van de zoektocht zou worden bekend gemaakt noch de elektrische fiets zou worden uitgereikt. Het verspreiden van de folder met de vermelding van diverse andere prijzen werd volgens betrokkenen al kort na de start van de sperperiode stopgezet. 2. De Raad kan vooreerst de zoektocht (en de eraan verbonden prijs) die voor de eerste maal werd georganiseerd, niet als een periodieke manifestatie beschouwen. De uitgesproken intentie om er voortaan een jaarlijks vervolg aan te geven is daarvoor onvoldoende. De Raad stelt vast dat de zoektocht, de ermee verbonden opdrachten, en de te winnen elektrische fiets gedurende de sperperiode op de website zijn blijven staan, wat door de vertegenwoordigers van Lubbeek leeft tijdens de zitting wordt toegegeven. De zoektocht en de prijs werden tijdens die periode niet ingetrokken of stopgezet. Alleen werd op 16 september 2012 aan de deelnemers per e-mail meegedeeld dat de bekendmaking van de winnaar en de uitreiking van de elektrische fiets niet op de barbecue van 16 september 2012 zou doorgaan, maar werd uitgesteld tot na 14 oktober 2012. Het uitreiken van een fiets als prijs van een zoektocht moet worden beschouwd als het geven van een geschenk in de zin van artikel 194, 1, van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet. Dat het hier slechts één geschenk betreft en dat dit geschenk wordt uitgereikt aan de winnaar van een zoektocht waar men vrijwillig aan deelneemt, doet geen afbreuk aan het feit dat de lijst de kiezers gunstig probeert te stemmen door het verlenen van een materieel voordeel. Ook al hangt het effectief verkrijgen van dit voordeel af van de vrijwillige deelname aan de zoektocht en van de antwoorden op de vragen, het feit dat de kiezer een reële kans krijgt op het bekomen van dit voordeel, of dat dit hem of haar zo wordt voorgespiegeld, is voldoende om van een geschenk te kunnen spreken. Volgens de Raad verandert de handigheid van een uitgestelde uitreiking van de elektrische fiets niets aan de beschreven context waarbinnen tijdens de sperperiode een verkiezingscampagneactiviteit werd gevoerd met een geschenk of gadget als inzet, waarvan de hoge handelswaarde de keuze van de kiezer vermag te beïnvloeden. Artikel 194, 1, van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet kan moeilijk anders worden geïnterpreteerd dan dat ook het doen van een uitdrukkelijke belofte tijdens de sperperiode om na de verkiezingen een geschenk 4
te geven niet toegelaten is. Het geven van een geschenk vóór de verkiezingen en het doen van een uitdrukkelijke belofte om na de verkiezingen een geschenk te geven, zijn functioneel gelijkwaardig. In beide gevallen gaat het om een ongeoorloofde poging tot beïnvloeding van de kiezer. Om de zoektocht in overeenstemming te brengen met de decretale bepalingen had Lubbeek leeft de belofte om een fiets te schenken aan de winnaar moeten intrekken, wat duidelijk niet is gebeurd. Het middel is dan ook gegrond. 3. Volgens de website van Lubbeek leeft konden de deelnemers aan de zoektocht voor de gemiste opdrachten een seintje geven aan de lijsttrekker Gilberte Muls. Deze vermelding wijst erop dat de betrokkenheid van de lijsttrekker bij de zoektocht en de eraan verbonden prijs onmiskenbaar is. De Raad oordeelt dat lijsttrekker Gilberte Muls een inbreuk pleegde op artikel 194, 1 van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet, meer bepaald het verspreiden van geschenken en gadgets tijdens de drie maanden die de datum van de verkiezingen voorafgaan. Het betreft een inbreuk die, gelet op alle gekende gegevens, niet kan worden beschouwd als zijnde te goeder trouw of bij vergissing begaan. De Raad houdt er in zijn beoordeling rekening mede dat tijdens de zoektocht juridisch advies werd ingewonnen, waarop enige bijsturing volgde, en dat het aantal deelnemers (33) niet groot was. De Raad acht het dan ook aangewezen Gilberte Muls voor een periode van veertien dagen te schorsen in de uitoefening van haar mandaat op grond van artikel 205 van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet. Overeenkomstig deze bepaling treedt deze schorsing ten vroegste in werking na de eedaflegging als raadslid. Voor de duur van de schorsing verkeert het raadslid in een staat van verhindering als vermeld in artikel 14 van het Gemeentedecreet. 4. De Raad is van oordeel dat niet in redelijkheid kan worden aangenomen dat de hierboven vastgestelde onregelmatigheid de zetelverdeling tussen de verschillende lijsten kan hebben beïnvloed. Bijgevolg wordt de verkiezing niet geheel of gedeeltelijk ongeldig verklaard, zoals gevorderd door verzoeker Eddy Elyn. BESLIST Artikel 1 De verzoeken ingediend door Eddy Elyn, Eric de Néeff, Freddy Vranckx, Jan Van Brusselt en Pierre Otzer, zijn ontvankelijk en gegrond wat artikel 194, 1, van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet betreft. 5
Artikel 2 Met toepassing van artikel 205 van het Lokaal en Provinciaal Kiesdecreet wordt Gilberte Muls voor een periode van veertien dagen geschorst in de uitoefening van haar mandaat. Artikel 3 De gemeenteraadsverkiezing te Lubbeek wordt geldig verklaard. Leuven, openbare zitting van 11 december 2012 Hendrik Vuye, Bart Maddens, Lucien Renders, Voorzitter (verslaggever) 6