ENERGIEWETGEVING Voorbereid door Dirk Van den Broecke DVdB Consulting januari 2014 Achtergrond Europees beleid Federaal beleid Vlaams beleid Inhoud 1
Achtergrond 1973 : eerste oliecrisis Boycot door de Arabische landen Politieke crisis Jaren 1980 : sterk stijgende prijzen Achtergrond Falen van de markt door niet tijdig te investeren in moeilijke oliewinningen (offshore) Geen tekort aan voorraad, wel aan winningscapaciteit 21ste eeuw : nieuwe oliecrisis? Tekort aan voorraden. Opstart winning schaliegas? 2
Kyoto-protocol Wereldwijd Uitstoot van broeikasgassen tegen 2010 wereldwijd met 5 % naar beneden ten opzichte van niveau 1990 Europa : - 8 % Verenigde Staten : - 7 % Japan : - 6 % Canada : - 6 % Liep af in maart 2012 Kopenhagen 2009??? Cancun 2010 : voorakkoord voor Durban? Durban 2011 : 28 nov 9 dec Doha (Qatar) 2012 : 26 nov 7 dec Warschau 2013 : 15 22 nov Cancun 2010 Wereldwijd Tegengaan van klimaatverandering Uitstoot broeikasgassen reduceren voor max 2 C stijging Strengere eisen voor landen die Kyoto-protocol volgen (niet USA) Hulp voor arme landen Oprichting Groen Klimaatfonds (60 miljard $/jaar toegezegd tot 2012), gesponsord door EU, USA en Japan Verminderen ontbossing Roept op tot nieuwe onderhandelingen voor na Kyoto 3
Afspraken klimaattop Durban Moeilijke onderhandelingen : klimaattop duurt 2 dagen langer dan voorzien Afspraken: Kyoto dat normaal gezien afloopt in 2012 wordt met 5 jaar verlengd Tegen 2015 een nieuw bindend akkoord over de verlaging van de uitstoot van broeikasgassen voor de +/- 200 landen die aan de top deelnemen Dat akkoord moet vanaf 2020 uitgevoerd worden en moet de opwarming van de aarde beperken tot 2 C Goedkeuring van een klimaatfonds waarin 100 miljard $ moet komen om de ontwikkelingslanden te helpen bij het halen van de doelstellingen Afspraken klimaattop Durban Kyoto na 2012 vooral een Europese aangelegenheid Canada, Rusland, Japan doen niet mee USA heeft Kyoto nooit geratificeerd Geen reductiedoelstellingen voor China, India en Brazilië Klimaatfonds operationeel vanaf 2020 Bijdrage Europese Unie vermoedelijk 30 à 40 % (België vermoedelijk +/- 1,5 miljard ) 1 dag na de conferentie Canada zegt deelname aan Kyoto protocol op om monsterboete te vermijden (13 miljard $) Uitstoot broeikasgassen in Canada met 1/3 gestegen in de laatste 20 jaar (tov een opgelegde reductie van 6 %) 4
Afspraken klimaattop Doha Kyoto protocol wordt verlengd tot eind 2020 (internationaal akkoord Kyoto II) Nieuw akkoord Kyoto II gaat in vanaf 2013 Geen strengere uitstootlimieten afgesproken Kyoto II ondertekend door Europese Unie, Australië en een tiental andere geïndustrialiseerde landen Samen goed voor slechts +/- 15 % van de wereldwijde CO 2 - uitstoot Grote vervuilers buiten het protocol Verenigde Staten, Rusland, Canada, Japan Europees beleid 5
Europees beleid Groenboek over energiebeleid in de toekomst Stabiele levering van energie Meer gebruik van duurzame energiebronnen Vrije concurrentie op de energiemarkt Doelstelling 20 20 20 tegen 2020 Energie-efficiëntie met 20 % verhogen CO 2 uitstoot met 20 % terugdringen Aandeel verbruikte energie afkomstig uit hernieuwbare bronnen zoals zon, wind, water en aardwarmte verhogen tot 20 % Aandeel biobrandstoffen in brandstof voor transport verhogen tot 10 % Europees beleid Priority actions 20 20 20 1. Appliance and equipment labeling and minimum energy performance standards 2. Building performance requirements and very low energy buildings ("nearly zero energy buildings") 3. Making power generation and distribution more efficient 4. Achieving fuel efficiency of cars 5. Facilitating appropriate financing of energy efficiency investments for small and medium enterprises and Energy Service Companies 6. Spurring energy efficiency in the new Member States 7. A coherent use of taxation 8. Raising energy efficiency awareness 9. Energy efficiency in built-up areas 10. Foster energy efficiency worldwide in order to promote energy efficiency 6
Belangrijkste Europese richtlijnen 2001/77/EG : Richtlijn bevordering elektriciteitsopwekking uit hernieuwbare energiebronnen 2002/91/EG : Richtlijn energieprestatie van gebouwen 2003/55/EG : Richtlijn gemeenschappelijke regels interne markt aardgas + bijlage(n) 2004/8/EG : Richtlijn bevordering warmtekrachtkoppeling 2009/31/EG : Richtlijn geologische opslag van kooldioxide 2009/28/EG : Richtlijn hernieuwbare energie 2012/27/EU : Energy Efficiency Directive Energy Efficiency Directive Europese Commissie verwacht dat 20% reductie in primaire energieconsumptie tegenover business as usual niet wordt gehaald met de huidige maatregelen Commissie wil bindende doelstellingen voor de lidstaten Lidstaten moeten indicatieve nationale doelstellingen formuleren en mogen verder gaan dan wat Europa oplegt Doelstellingen moeten gegeven worden in absolute cijfers van primair energieverbruik Europese Unie eist max 1474 Mtoe primaire energieverbruik in 2020 in plaats van de prognose van 1842 Mtoe (20% besparing) 7
RENOVATIE VAN GEBOUWEN Energy Efficiency Directive Plan opstellen voor renovatie van het nationale, openbare en particuliere bestand van woningen en bedrijfsgebouwen VOORBEELDROL OVERHEID Jaarlijkse renovatie van minstens 3% van de totale oppervlakte van overheidsgebouwen (gebouwen 250 m²) vanaf 1 januari 2014 Promotie van energie-efficiëntie en gebruik van energiebeheersysteem bij overheidsgebouwen Aankoop van goederen, diensten en gebouwen die voldoen aan de hoogste energie-efficiëntie standaarden DISTRIBUTIE Energy Efficiency Directive Verplichting voor energiedistributeurs voor een jaarlijkse besparing van 1.5 % t.o.v. het jaar voordien bij hun klanten, vanaf 1 januari 2014 Energie voor vervoer valt buiten de berekening ONDERNEMINGEN Grote ondernemingen: verplichte vierjaarlijkse energieaudit door of onder supervisie van een onafhankelijke instantie KMO: Beschikbaarheid promoten van onafhankelijke energieaudits en de KMO s aanmoedigen om energieaudits te laten uitvoeren 8
Energy Efficiency Directive METERING / FACTURATIE Installatie van nauwkeurige meters (smart meters) om verbruik te optimaliseren Accurate en duidelijke facturatie, gebaseerd op werkelijk verbruik zodat de verbruiker een goed inzicht heeft in zijn energieverbruik EFFICIENT VERWARMEN EN KOELEN Opstellen van een nationaal plan met alle vraagpunten voor warmte en koeling voor een betere integratie van WKK tegen 31 december 2015 Indien economische interessant ontwikkelen van stadsnetten voor verwarming en koeling Nieuwe thermische centrales > 20 MW moeten uitgerust zijn met een hoge-efficiëntie WKK en geplaatst waar de restwarmte nuttig kan gebruikt worden Conversie naar WKK als voorwaarde voor ingrijpende wijziging aan bestaande thermische centrales > 20 MW TRANSPORT / DISTRIBUTIE Energy Efficiency Directive Beoordeling infrastructuur wat betreft transport, distributie en beheer van de belasting van het net tegen einde 2012 Vaststellen van maatregelen en investeringen voor een kosteneffectieve verbetering van de energie-efficiëntie van de netwerkinfrastructuur Prioritaire of gegarandeerde toegang tot het net van elektriciteit uit hoogrenderende warmtekrachtkoppeling (zonder belemmering van de toegang van energie uit hernieuwbare bronnen) 9
Federaal beleid Belangrijkste federale wetten 22 juli 1985 : Wet aansprakelijkheid kernenergie 29 april 1999 : Elektriciteitswet 29 april 1999 : Aardgaswet 31 januari 2003 : Wet houdende de geleidelijke uitstap uit kernenergie voor industriële elektriciteitsproductie 12 april 1965 : Gaswet 1965 15 december 2009 : Bekrachtigingswet 2009 1 juli 2011 : Wet beveiliging en bescherming kritieke infrastructuren 10
Elektriciteit Elektriciteitswet en aardgaswet Vervoer van elektriciteit geregeld door de elektriciteitswet > 70 kv : federale bevoegdheid, vergunning aan Elia voor 20 jaar < 70 kv : gewestelijke bevoegdheid bij distributienetbeheerders met een vergunning van 12 jaar (Eandis, Infrax, PBE, ) Aardgas Vervoer en opslag van aardgas en LNG federaal geregeld Vergunning toegekend aan Fluxys Fluxys is beheerder van vervoernetwerk en aardgasopslaginstallaties Alle tarieven zijn een federale bevoegdheid Federaal beleid Regulator : CREG (Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas) Adviserende taak ten overstaan van de overheid Toezicht op transparantie en vrije concurrentie op de elektriciteits- en aardgasmarkt Erover waken dat de markttoestand het algemeen belang beoogt en in het energiebeleid van de regering past Behartigen van consumentenbelangen 11
Vlaams beleid Belangrijkste decreten en besluiten 20 december 1996 : Decreet minimumlevering elektriciteit, gas en water 8 mei 2009 : Decreet algemene bepalingen energiebeleid 18 december 2009 : Decreet begeleiding van de begroting 2010 17 februari 2012 : Decreet Statuut van het Internationaal Agentschap voor hernieuwbare energie (IRENA) 5 maart 2004 : Besluit bevordering elektriciteitsopwekking uit hernieuwbare energiebronnen 12
Belangrijkste decreten en besluiten 16 september 1997 : Besluit lokale adviescommissie minimale levering elektriciteit, gas en water 27 april 2001 : Besluit regels dagelijks bestuur reguleringsinstantie 7 december 2007 : Besluit verhandelbare emissierechten voor broeikasgassen 10 september 2010 : Besluit voorwaarden waarborg voor terugbetaling van leningen, toegestaan door Fonds ter reductie van de globale energiekost 19 november 2010 : Besluit algemene bepalingen energiebeleid Vlaams beleid Regulator : VREG (Vlaamse reguleringsinstantie voor de elektriciteits- en de gasmarkt) Toezicht en controle op bestaande wetgeving en reglementen Reguleren van elektriciteits- en gasmarkt in het Vlaams Gewest Bemiddeling en beslechting van geschillen Informeren van verbruikers van elektriciteit en aardgas over prijzen en voorwaarden 13
Elektriciteit Vlaams beleid Markt vrijgemaakt sinds 1 juli 2003 (elektriciteitsdecreet) 1 grote speler (Electrabel) en meerdere kleine Vervoer van elektriciteit geregeld door de elektriciteitswet > 70 kv : federale bevoegdheid, vergunning aan Elia voor 20 jaar < 70 kv : gewestelijke bevoegdheid bij distributienetbeheerders met een vergunning van 12 jaar (Eandis, Infrax, ) Opdracht distributienetbeheerder Efficiënte, veilige en betrouwbare werking van het distributienet Aanhouden van voldoende capaciteit Uitbaten, onderhouden en ontwikkelen van koppelingen met andere netten Uitvoeren van de opgelegde openbaredienstverplichtingen (o.a. bevorderen van energiebesparing door middel van premies) Aardgas Vlaams beleid Markt vrijgemaakt sinds 1 juli 2003 (aardgasdecreet) 1 grote speler (Electrabel) en meerdere kleine Vervoer en opslag van aardgas en LNG federaal geregeld Vergunning toegekend aan Fluxys Fluxys is beheerder van vervoernetwerk en aardgasopslaginstallaties Distributie van aardgas via distributienetbeheerders met een vergunning van 12 jaar (Eandis, Infrax, ) Opdracht distributienetbeheerder Efficiënte, veilige en betrouwbare werking van het distributienet Aanhouden van voldoende capaciteit Uitbaten, onderhouden en ontwikkelen van koppelingen met andere netten Uitvoeren van de opgelegde openbaredienstverplichtingen (o.a. bevorderen van energiebesparing door middel van premies) 14
Hernieuwbare energie Vlaams beleid Groenestroomcertificaten (elektriciteitsdecreet) 1 certificaat per MWh opgewekt door zonne-energie, windenergie, waterkrachtenergie, getijdenenergie, golfslagenergie, aardwarmte, biogas, stortgas, rioolwaterzuiveringsgas, biomassa Distributienetbeheerders moeten voor x % van hun productie groenestroomcertificaten indienen bij tekort : boetesysteem Warmtekrachtcertificaten 1 certificaat per MWh elektriciteitsopwekking in kwalitatieve warmtekrachtinstallaties Vanaf 1 januari 2013: invoeren van een bandingfactor Vlaams beleid Rationeel energiegebruik (REG) grote industriële verbruikers Basisprincipes vastgelegd in het BEP (Besluit energieplanning) Afsluiten van convenanten tussen bedrijven en overheid Benchmarkconvenant voor grote energie-intensieve ondernemingen (jaarverbruik > 0.5 PJ) Auditconvenant voor middelgrote energie-intensieve ondernemingen (jaarverbruik > 0.1 PJ) Uitvoeren van maatregelen met een minimum IRR Energiestudie verplicht voor nieuwe installaties met jaarverbruik > 0.01 PJ in bedrijven met een totaalverbruik > 0.1 PJ Vlaamse overheid geeft accijnsvermindering en legt geen bijkomende maatregelen op aan ondernemingen die toegetreden zijn tot een convenant op voorwaarde dat ze aan hun verplichtingen voldoen 15
Toepassingsgebied Besluit energieplanning Ingedeelde energie-intensieve bedrijven (> 0,1 PJ p /jaar) {1 PJ = 277 778 MWh} Aangepaste maatregelen : Auditconvenant Benchmarking- convenant energiescans via A.O. 0,1PJ Besluit Energieplanning 0,5PJ ± 90% van het Vlaams industrieel energiegebruik Een energieplan goedgekeurd in het kader van een energiebeleidsovereenkomst geldt als conform verklaard energieplan voor het besluit energieplanning (idem voor energiestudie) Besluit energieplanning Energieplan en energiestudie moeten worden opgesteld door een aanvaarde energiedeskundige Vereisten voor energiedeskundigen Maken geen deel uit van het personeel van de inrichting waarvoor ze een energieplan of energiestudie opstellen Bezitten een grondige technische en bedijfseconomische kennis van de te onderzoeken inrichting VEA is bevoegd voor aanvaarding energiedeskundigen Energieplannen moeten worden ingediend bij het VEA VEA beslist over de conformiteit van het energieplan binnen de 40 dagen na ontvangst (termijn kan met eenmalig met 30 dagen worden verlengd) Exploitant heeft na ontvangst van de beslissing van het VEA nog 20 dagen tijd om beroep aan te tekenen Behandeling en uitspraak door Vlaams minister van leefmilieu over het beroep binnen de 3 maand na ontvangst van het beroep 16
Inhoud energieplan Besluit energieplanning 1. een technische beschrijving van de inrichting; 2. het gemeten totale jaarlijks energieverbruik; 3. naam en adres van de energiedeskundige(n); 4. de resultaten van een analyse van het specifiek energieverbruik van de inrichting en de identificatie van mogelijke maatregelen om dit specifiek energieverbruik te verminderen; 5. een oplijsting van de maatregelen vermeld onder 4; 6. de volgende elementen voor elk van de bedoelde maatregelen: a. een technische beschrijving; b. de investeringskost; c. de jaarlijkse exploitatiekost; d. de verwachte energiebesparing; e. de terugverdientijd f. de interne rentevoet na belastingen Inhoud energieplan Besluit energieplanning 7. een lijst van alle maatregelen die een interne rentevoet van minstens 15 % na belastingen hebben 8. een chronologisch stappenplan met timing tot implementatievan alle maatregelen vermeld in 7; 9. als het een energieplan betreft in het kader van een aanvraag tot hervergunning zal het chronologisch stappenplan zodanig worden opgesteld dat alle maatregelen vermeld in 7 uitgevoerd worden binnen een termijn van 3 jaar 17
Inhoud energiestudie Besluit energieplanning 1. het verwachte jaarlijks energieverbruik; 2. naam en adres van de energiedeskundige(n); 3. een situering van de energie-efficiëntie van de inrichting of onderdeel van de inrichting op basis van een vergelijking met gelijkaardige inrichtingen of onderdelen van inrichtingen die op de markt beschikbaar zijn; 4. op basis van de situering onder 3 een motivering dat de in bedrijf te stellen inrichting de meest energie-efficiënte is die economisch haalbaar is; de exploitant moet aantonen dat de maatregelen die extra genomen kunnen worden om de energie-efficiëntie te verhogen een interne rentevoet hebben van minder dan 15 % na belastingen opnemen van een lijst met mogelijke investeringen ter verbetering van de energie-efficiëntie met volgende gegevens: Besluit energieplanning Inhoud energiestudie a. een beknopte technische beschrijving; b. de investeringskost; c. de voorziene jaarlijkse exploitatiekost; d. de verwachte energiebesparing tov de voorgestelde installatie; e. de jaarlijkse financiële opbrengst door de energiebesparing f. de terugverdientijd g. de interne rentevoet na belastingen 18
Besluit energieplanning Energieplan dient toegevoegd te worden aan de milieuvergunningsaanvraag in geval van Hervergunning van een bestaande inrichting met een jaarlijks primair energieverbruik van ten minste 0,1 PJ Bestaande inrichting met een totaal jaarlijks primair energieverbruik van ten minste 0,5 PJ Inrichting ingedeeld als BKG-inrichting op basis van haar CO 2 -emissies uit verbrandingsinstallaties voor ruimteverwarming en met een totaal vermogen van meer dan 20 MW Inrichting ingedeeld als BKG-inrichting op basis van haar CO 2 -emissies en tot de aardgastransportsector behoort Energiestudie dient toegevoegd te worden aan de milieuvergunningsaanvraag Besluit energieplanning Uitvoering van alle maatregelen met een interne rentevoet van minstens 15 % na belastingen Inrichtingen met verbruik < 0,5 PJ p : uiterlijk 3 jaar na goedkeuring van de milieuvergunning Inrichtingen met verbruik > 0,5 PJ p : 30 oktober 2007 Jaarlijkse controles door het Verificatiebureau (VBBV) 19
Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Besluit Vlaamse Regering op 7 november 2012 EBO met de energie-intensieve industrie in Vlaanderen Loopt van 2013 tot 2020 Verlenging looptijd van lopende benchmarkconvenant en van lopende auditconvenant Benchmark- en auditconvenant lopen af Benchmark: einde 2012 Audit: einde 2013 Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Houdt rekening met de nieuwe ENERGY EFFICIENCY DIRECTIVE 2012/27/EU Maatregelen voor de periode 2014 2020 Krachtlijnen nieuwe energiebeleidsovereenkomst Periode 2013-2020 Opstellen van 2 energieplannen Jaarlijkse rapportering aan Verificatiebureau Verbredingsmaatregelen Studie potentieel voor WKK Energiebeheersmaatregelen 20
Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Overgangsregelingen EBO treedt in werking op de laatste dag van de maand die volgt op de melding van de Vlaamse Regering van de goedkeuring van de Europese Commissie Benchmarkconvenant wordt verlengd tot de laatste dag van de maand die volgt op de melding van de Vlaamse Regering van de goedkeuring van de Europese Commissie Auditconvenant wordt verlengd tot inwerkingtreding van de nieuwe EBO en tot uiterlijk 31 december 2014 Doelgroep Energie-intensieve bedrijven met een primair energieverbruik > 0,1 PJ kunnen toetreden (+/- 500 bedrijven of 88 % van het industrieel energieverbruik) 2 beleidsovereenkomsten, VER-bedrijven en niet-ver-bedrijven (VER-bedrijven zijn onderhevig aan Europees emissiehandelsysteem) Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Engagement van de ondernemingen 1. Om zich op energetisch vlak om de vier jaar te laten doorlichten via de uitvoering van een Audit. 2. Om op basis van de resultaten uit de Audit een Energieplan een eerste Energieplan voor de eerste drie jaar na inwerkingtreding van de energiebeleidsovereenkomst en een tweede Energieplan voor de resterende looptijd van de energiebeleidsovereenkomst - op te stellen en gefaseerd uit te voeren binnen de looptijd van de energiebeleidsovereenkomst. Indien de uitvoeringsplanning niet evenwichtig is gespreid, zal de voorgestelde fasering worden gemotiveerd. 3. Om jaarlijks verslag uit te brengen aan het Verificatiebureau over de in het voorafgaande kalenderjaar uitgevoerde maatregelen, studies en herrekeningen van potentieel rendabele maatregelen. 21
Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Engagement van de ondernemingen 4. Om jaarlijks te rapporteren aan het Verificatiebureau over het energieverbruik, de daarmee samenhangende CO 2-eq - emissies en de evoluties hiervan. 5. Om in de ondernemingsraad en het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk of bij onstentenis van deze organen, aan de vakbondsafvaardiging, de geboekte vooruitgang bij de uitvoering van het Energieplan, jaarlijks toe te lichten. 6. Om een studie uit te voeren die het economisch potentieel van kwalitatieve warmtekrachtkoppeling en de bijdrage van hun vestigingen tot warmte- en koudenetten indien van toepassing in de vestiging(en) of de sector onderzoekt tegen uiterlijk 30/06/2015. De Commissie zal voor eind 2013 de concrete uitvoeringsmodaliteiten van deze studie vastleggen. Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Engagement van de ondernemingen 7. Om energiebeheermaatregelen op maat van de Onderneming uit te werken en uit te voeren. Het betreffen ondermeer maatregelen die de bewustmaking, het engagement en sensibilisering rond efficiënt energiegebruik van medewerkers van de Onderneming, over de verschillende departementen heen, verbeteren. De onderneming engageert zich om tegen uiterlijk drie jaar na toetreding tot de energiebeleidsovereenkomst ofwel ISO 50001 ofwel de energiebeheermaatregelen zoals opgenomen in bijlage 9 uit te voeren en hierover jaarlijks te rapporteren. 22
Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Energiedeskundigen Interne of externe of combinatie van beide mogelijk Energiedeskundigen moeten door het Verificatiebureau aanvaard worden Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Inhoud energieplan 1. naam en contactgegevens; 2. een technische beschrijving van de vestiging; 3. het gemeten totale jaarlijks energieverbruik van de vestiging; 4. het gemeten jaarlijks energieverbruik van de energetisch relevante proces- en neveninstallaties; 5. de naam van de externe en/of interne energiedeskundige(n); 6. de resultaten van een analyse van het specifiek energieverbruik van de vestiging en haar procesinstallaties en de identificatie van studiemaatregelen, rendabele en potentieel rendabele maatregelen om dit specifiek energieverbruik te verminderen; 7. een oplijsting en planning van alle energiebeheermaatregelen (ISO 50001 of andere); 23
Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Inhoud energieplan 8. een oplijsting van de rendabele maatregelen zoals gesteld onder 6, met voor elk van deze maatregelen volgende elementen: a. een technische beschrijving; b. de verwachte investeringskost; c. de verwachte jaarlijkse exploitatiekost; d. de verwachte energie- en CO 2-eq -besparing en jaarlijkse financiële opbrengst door deze energiebesparing; e. de ingeschatte interne rentevoet na belastingen 9. een chronologisch stappenplan met timing van de gefaseerde implementatie; 10. een overzicht van het verloop van het specifiek energieverbruik over de laatste 5 jaren; 11. het tweede Energieplan bevat een beschrijving van de resultaten van de uitgevoerde studie voor WKK en de beslissingen die werden genomen aangaande het verdere gevolg dat aan de studieresultaten zal worden gegeven. Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Detecteren maatregelen voor energieplan (VERbedrijven) 24
Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Verslaggeving door de onderneming Jaarlijks, uiterlijk op 1 april Inhoud In het voorgaande jaar geïmplementeerde rendabele maatregelen In het voorgaande jaar voorziene studiemaatregelen Actualisaties van potentieel rendabele maatregelen In het voorgaande jaar geïmplementeerde energiebeheersmaatregelen IRR na belastingen VER-bedrijven niet-ver-bedrijven Rendabele maatregelen > 14 % > 12,5 % Potentieel rendabele maatregelen > 10 % > 10 % Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Engagement van het Vlaams Gewest 1. Geen specifieke bijkomende Vlaamse maatregelen opleggen gericht op verdere energie-efficiëntie of CO 2 -reducties met betrekking tot de activiteiten die binnen deze energiebeleidsovereenkomst vallen. 2. Minimaliseren van de administratieve werklast voor de Ondernemingen door alle gegevens die Ondernemingen rapporteren in het kader van deze energiebeleidsovereenkomst en die toegankelijk zijn voor het Vlaamse Gewest, niet bijkomend te laten rapporteren in het deelformulier Energiegegevens van het integrale milieujaarverslag of in enige andere rapportering. 3. Het Vlaamse Gewest zal de FOD Financiën, afdeling douane en accijnzen, van de nodige informatie voorzien opdat deze energiebeleidsovereenkomst bij de Europese Commissie kan worden aangemeld als een steunmaatregel in toepassing van de mogelijkheden tot accijnsvrijstellling of verlaging uit hoofde van artikel 17 van Richtlijn 2003/96/EG van de Raad. 25
Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Engagement van het Vlaams Gewest 4. Het Vlaamse Gewest zal in de communicatie rond energieefficiëntie aandacht besteden aan de positieve medewerking van de Ondernemingen en de sectororganisaties aan de energiebeleidsovereenkomst. 5. Het Vlaamse Gewest erkent dat de Ondernemingen met de studie vermeld in artikel 6, 6 (WKK) hun bijdrage leveren aan de (Europese) verplichting in hoofde van de lidstaten om volgens artikel 10 van de richtlijn energie-efficiëntie tegen 31/12/2015 een onderbouwde inschatting te maken van het potentieel aan kwalitatieve WKK en efficiënte stadsverwarming en koeling. 6. Het Vlaamse Gewest zal een methodologie laten ontwikkelen voor het inschatten van de energiebesparingen ingevolge de implementatie van energiebeheermaatregelen. Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Potentieelstudie WKK en warmte- en koudenetten Potentieelstudie WKK : nagaan of er binnen de onderneming WKK-potentieel aanwezig is Studie uitvoeren voor 30/06/2015 Resultaten opnemen in tweede Energieplan Warmte- en koudenetten Warmte-afnameprofielen opgesteld in kader van de WKKstudie aanvullen met koude-vraagprofielen van de onderneming Resultaten opnemen in tweede energieplan 26
Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Flexibele maatregelen ter vervanging van één of meerdere maatregelen van de EBO Goedkeuring vooraf nodig door Verificatiebureau Toegelaten maatregelen Ketenefficiëntie Vervanging van een grondstof door een andere grondstof met lagere energie- of CO 2 -inhoud Besparingen in de productieprocessen in de keten Besparingen op vlak van transport en logistiek Concernbenadering (uitwisseling tussen vestigingen in het Vlaams Gewest) Eigen hernieuwbare energieproductie Inzet van kwalitatieve warmtekrachtkoppeling Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Energiebeheersmaatregelen (als alternatief voor ISO 50001) tegen uiterlijk drie jaar na toetreding: a) Opmaak van een energiebeleidsverklaring ter onderlijning van het engagement door senior management b) Aanstelling door het management van een energiecoördinator met onder andere volgende doelstellingen: werkgroepen installeren om projecten rond energie-efficiëntie mee uit te werken. diverse activiteiten ondersteunen ter verbetering van de energie-efficiëntie. regelmatig aan het management rapporteren over de energieprestaties van de onderneming. verzekeren dat het energieplan is opgemaakt in overeenstemming met het energiebeleid zowel op korte als lange termijn. 27
Energiebeleidsovereenkomst (EBO) Energiebeheersmaatregelen (als alternatief voor ISO 50001) tegen uiterlijk drie jaar na toetreding: de door het management gedefinieerde verantwoordelijkheden en bevoegdheden communiceren zodat binnen de onderneming een efficiënt energiebeleid gevoerd kan worden een bewustmaking rond efficiënt energieverbruik creëren en dat in de gehele onderneming. een vormingsplan inzake verbeterde energiezorg uitwerken en de uitvoering ervan opvolgen. c) Sensibiliseren, informatieverstrekking medewerkersbetrokkenheid Vlaams beleid Energieprestatie en binnenklimaat (EPB) Vastgelegd in het EPB-decreet Stimuleren van energiezuinig bouwen en verbouwen Promoten van gezonde en comfortabele gebouwen De aangifteplichtige (meestal bouwheer) is verantwoordelijk voor het naleven van de EPB-eisen De EPB-verslaggever (architect, ingenieur) is verantwoordelijk voor de startverklaring en de EPB-aangifte Startverklaring bevat streefwaardes met betrekking tot de energieprestaties van het gebouw Aangifte beschrijft de uitgevoerde maatregelen en of de resultaten conform de eisen zijn Bij een EPB hoort ook een EPC (energieprestatiecertificaat) : certificaat dat het resultaat vermeldt van de berekening van de energie-efficiëntie van het gebouw EPC verplicht document bij verkoop of verhuring van residentiële gebouwen 28
Vlaams beleid Emissiereductie Doelstelling Vlaanderen : vermindering broeikasgasemissie met 5.2 % (tov niveau 1990) tegen 2012 Vergunning voor broeikasgasemissies voor inrichtingen zit ingekapseld in de milieuvergunning (code Yk in de indelingslijst van Vlarem I) Broeikasgasvergunning is vereiste voor emissierecht Emissierecht : recht om gedurende een bepaalde periode 1 ton CO 2 -equivalent aan broeikasgassen uit te stoten emissierechten worden toegewezen door de Vlaamse Regering Exploitant moet emissies rapporteren (uitzondering mogelijk bij een uitstoot lager dan 25000 ton CO 2 /jaar) Emissierecht is verhandelbaar ; handel in Europa gestart op 1 januari 2005 Exploitant die onvoldoende emissierechten kan inleveren dient boete te betalen en de verschuldigde rechten het volgend jaar in te dienen Evolutie uitstoot broeikasgassen België Doelstellingen België van 145,7 miljoen ton CO 2 in 1990 naar 134,8 miljoen ton gemiddeld tijdens periode 2008-2012 (- 7,5 %) Bron: www.klimaat.be 29
Evolutie uitstoot broeikasgassen België Niet-ETS: transport, gebouwen, landbouw, ETS: Emission Trading System Uitstoot ETS-sector lager dan jaarlijks beschikbaar gemiddelde Uitstoot niet-ets-sectoren hoger dan jaarlijks beschikbaar gemiddelde Bron: www.klimaat.be Energiebesluit Vlaamse Regering Besluit van 19 november 2010 Bevat algemene bepalingen over het energiebeleid Bundelt en vervangt alle bestaande energiegerelateerde besluiten Betere samenhang en meer transparantie Trad in werking op 1 januari 2011 Inhoudelijk niet nieuw 30
Energiebesluit Vlaamse Regering Titel I : Algemene bepalingen Titel II : Vlaams Energieagentschap Titel III : Organisatie van de elektriciteits- en gasmarkt Titel IV : Jaarlijkse toekenning van een hoeveelheid gratis elektriciteit Titel V : Sociale energiemaatregelen Titel VI : Milieuvriendelijke energieproductie en rationeel energiegebruik Titel VII : Tegemoetkomingen ter bevordering van het rationeel energiegebruik, het gebruik van hernieuwbare energiebronnen en de toepassing van de flexibiliteitsmechanismen Titel VIII : Erkenning van energiedeskundigen Titel IX : Energieprestatie van gebouwen Titel X : Energiebeleidsrapportering Titel XI : Toezicht en sancties Titel XII : Wijzigings-, opheffings-, overgangs- en slotbepalingen Wijziging energiebesluit 19 nov 2010 Titel IX : Energieprestatie van gebouwen Nieuw vanaf 1 jan 2014 (datum bouwaanvraag): E-peil voor Wooneenheden : max E60 (E70 verplicht vanaf 1 jan 2012) Kantoren en scholen : max E60 (E70 verplicht vanaf 1 jan 2012) In nieuw op te richten woongebouwen minstens 1 van de volgende systemen Thermische zonnecollectoren Oriëntatie tussen O en W (over Z) Oppervlakte min 0,02 m²/m² bruikbare vloeroppervlakte voor gebouw met max 2 wooneenheden (vanaf 3 wooneenheden: 0,015 m²/m²) Systeem minstens aangesloten voor warm tapwater Fotovoltaïsch zonne-energiesysteem Oriëntatie tussen O en W (over Z) Productie minstens 7 kwh/jr primaire energie per m² bruikbare vloeroppervlakte (minstens 10 kwh/jr vanaf 2016) 31
Wijziging energiebesluit 19 nov 2010 Biomassaketel of biomasskachel Als enige of hoofdverwarmingssysteem Minimaal 50 % van de energiebehoefte voor ruimteverwarming afdekken Rendement van minstens 85 % Warmtepomp Als enige of hoofdverwarmingssysteem Minimaal 50 % van de energiebehoefte voor ruimteverwarming afdekken (min. 75 % ingeval van elektrische bijverwarming) Seizoensprestatiefactor > 4 Aansluiting op stadsverwarming of stadskoeling die voor minstens 45% uit hernieuwbare bronnen wordt geproduceerd Kantoor- en schoolgebouwen Minimaal 10 kwh/jr per m² bruikbare vloeroppervlakte uit hernieuwbare bronnen door een van de systemen vermeld voor wooneenheden Overheidsgebouwen: idem maar vanaf 1 januari 2013 Vlaams klimaatbeleidsplan 2013-2020 32
1. Klimaat verandert (studies van IPCC) Kader > 90 % waarschijnlijkheid mede veroorzaakt door toedoen van de menselijke activiteiten Verwachte stijging van de uitstoot van BKG met 25 à 90 % tussen 2000 en 2030 daardoor extra stijging temperatuur met 1,1 à 6,4 C bovenop de huidige stijging van 0,74 C 2. Acties op internationaal niveau Raamverdrag klimaatverandering (Rio De Janeiro 1992) Kyoto-protocol met bindende doelstellingen voor de periode 2008 2012. Klimaattop Verenigde Naties (2010): opwarming moet onder 2 C blijven t.o.v. pre-industrieel tijdperk Vlaams Klimaatbeleidsplan (VKP) 2013 2020: derde Vlaams klimaatbeleidsplan (VKP) Bestaat uit een overkoepelend kader en 2 afzonderlijke luiken VMP (Vlaams Mitigatieplan): verminderen van de uitstoot van broeikasgassen in Vlaanderen tussen 2013 en 2020 VAP (Vlaams Adaptatieplan): verhogen van de weerbaarheid van Vlaanderen tegen klimaatverandering 33
Vlaams Mitigatieplan (VMP) Kadert binnen de Europese klimaat- en energiedoelstellingen 20 20 20 Vermindering van het energiegebruik met 20% Stijging van het aandeel hernieuwbare energiebronnen tot 20% Vermindering van de uitstoot van broeikasgassen met minsten 20% tegenover referentiejaar 1990 Europese wetgeving ter ondersteuning van deze doelstellingen 1. CO 2 -emissiehandel (richtlijn 2009/29/EG) 2. Doelstellingen voor sectoren die niet onder de emissiehandel vallen (beschikking 406/2009/EG) 3. Hernieuwbare energiedoelstellingen (richtlijn 2009/28/EG) 4. Koolstofopvang en opslag (richtlijn 2009/31/EG) Uitvoering van maatregelen die Vlaams Mitigatieplan (VMP) Technisch en economisch uitvoerbaar zijn Maatschappelijk aanvaardbaar zijn SECTOR UITSTOOT (% Vlaamse niet-ets emissies) MOBILITEIT 32 GEBOUWEN 38 LANDBOUW 15 NIET-ETS INDUSTRIE 11 NIET-ETS ENERGIE 0,3 AFVAL 4 34
Mobiliteit Vlaams Mitigatieplan (VMP) Beheersing van het aantal voertuigkilometers over de weg Gedifferentieerde kilometerheffing voor vracht- en personenverkeer Promotie van telewerken, satellietkantoren Ondersteunen van projecten in duurzame mobiliteit en openbaar vervoer (STOP-principe) Stimuleren binnenvaart voor vrachtvervoer Verbetering van de milieukenmerken van de voertuigvloot en hun brandstoffen Stimuleren van het gebruik van alternatieve voertuigen (elektrisch, aardgas) en brandstoffen (elektriciteit, agrobrandstoffen) Energiezuinig rijgedrag inclusief snelheidshandhaving en infrastructuur Gebouwen Vlaams Mitigatieplan (VMP) Inzetten op verderzetting van EPB-eisen en EPC Specifieke EPB-eisen voor projectfinanciering in de zorgsector Stimuleren vervangen oude stookketels Actieplan voorbereiden micro-wkk Nieuwe EPB-eisen voor nieuwbouw in onderwijssector Vanaf 2014 jaarlijks renoveren van 3% van de oppervlakte van de overheidsgebouwen 35
Landbouw Vlaams Mitigatieplan (VMP) Ondersteunen van klimaatvriendelijke investeringen (via VLIF) Reductie van methaan- en lachgasuitstoot door nutritionele strategieën (samenstelling voederrantsoenen) Consumenten aanzetten tot duurzaam voedingspatroon Keuze van voedingsmiddelen Tegengaan van voedselverspilling Niet-ETS industrie Vlaams Mitigatieplan (VMP) Energie-gerelateerde emissies (58%) Nieuwe EBO is belangrijkste maatregel Uitwerken van een KMO efficiëntieplan Ontwikkelen van CO 2 -neutrale bedrijventerreinen F-gassen (23%) Vereisten voor lekdichtheid, certificeringsverplichtingen en inspectiecampagnes Afbouw van koelmiddelen met hoge GWP-waarde Procesemissies en vluchtige emissies van brandstoffen (19%) Maatregelen uitvoeren voor terugdringen van de lachgasemissies in de caprolactamindustrie 36
Afval Vlaams Mitigatieplan (VMP) Versterking van hergebruik en recyclage in kader van het duurzaam materialenbeleid Verbetering van energierecuperatie in afvalverbrandingsinstallaties Onderzoek naar mogelijkheden voor voorvergisting van GFT-afval Conclusies Vlaams Mitigatieplan (VMP) Maatregelen vermoedelijk onvoldoende om doelstellingen te halen belangrijke externe factoren Graaddagen Economische groei Bevolkingsgroei Financiering van extra maatregelen nog niet rond Er zullen in de periode 2013-2020 bijsturingen nodig zijn 37
Vlaams Adaptatieplan (VAP) Klimaatverandering zal in Vlaanderen leiden tot Temperatuursstijging Drogere zomers met enkele hevige buien Nattere winters Stijging van de zeespiegel Waterbeheer Vlaams Adaptatieplan (VAP) Evenwicht tussen aanvullen en onttrekken van grondwater Betere beheersing oppervlaktewateren Bescherming tegen overstromingen Bescherming kust tegen stormvloeden Leefmilieu Bodem gezond houden (erosie vermijden) Natuur Natuurgebieden ontsnipperen Groen in de stad voor verkoelend effect Sponswerking van groene gebieden om overstromingen te voorkomen 38
Industrie en diensten Vlaams Adaptatieplan (VAP) Te onderzoeken wat de invloed van klimaatverandering zal zijn op de handelsbalans en concurrentiepositie van Vlaanderen Energie Herzien EPB-berekeningsmethodiek (meer vraag naar koeling in zomer, minder naar verwarming in winter) Mobiliteit Herzien ontwerp en onderhoud van wegen (drainage bij piekdebieten in zomer) en van waterwegen (tijdens periodes van extreme droogte) Toerisme Gunstig effect verwacht door verlenging van het toeristisch seizoen Landbouw Vlaams Adaptatieplan (VAP) Serieuze verliezen te verwachten Langer groeiseizoen voor planten maar Meer schade aan planten door verdroging, vernatting, ziektes, plagen Verzilting van poldergebieden Onderzoek naar andere landbouwmethodieken en keuze van aangepaste gewassen Visserij Inzetten op flexibele en duurzame visserij Bebouwde omgeving Aanpassing van het ontwerp van gebouwen noodzakelijk om rekening te houden met het veranderend klimaat 39
CONTACT DVdB Consulting Dirk Van den Broecke Meersestraat 46 9667 Sint-Kornelis-Horebeke GSM: +32 (0)478 65 91 64 dirk@dvdbconsulting.be www.dvdbconsulting.be A 40