Visienota Ruimtegebruik en Ruimtebeslag 2020-20502050 Bedenkingen vanuit ecologisch en natuurbehoudsperspectief Eckhart KUIJKEN
Visienota Ruimtegebruik en Ruimtebeslag 2020-2050 nieuwe uitdagingen & nieuwe kansen: 1. het inspelen op klimaatsuitdagingen, itd i 2. het Europees beleidskader (duurzaam beheer van milieu, grensoverschrijdende samenwerking) 3. wijzigingen in de maatschappelijke verhoudingen 4. aanhoudende economische o e crisis s voedingsbodem voor nieuwe kansen?
Visienota Ruimtegebruik en Ruimtebeslag 2020-2050 nieuwe uitdagingen & nieuwe kansen: 1. het inspelen op klimaatsuitdagingen: itd i - directe effecten op biodiversiteit: te snelle wijzigingen, geen tijd voor adaptatie huidige versnippering van natuur (al dan niet beschermd) verhindert noordwaarts opschuiven van organismen EU actie voor green infrastructure in tussenliggende matrix - directe effecten op kust en riviersystemen: kansen voor méér natuur indirecte effecten via toenemende landbouwintensivering - indirecte effecten via toenemende landbouwintensivering langer groeiseizoen, meer activiteiten te velde
Visienota Ruimtegebruik en Ruimtebeslag 2020-2050 nieuwe uitdagingen & nieuwe kansen: 2. het Europees beleidskader d (duurzaam beheer van milieu, grensoverschrijdende samenwerking) - Internationale groene netwerken: méér dan alleen Natura 2000, Ramsar - Ook uitbreiding beschermde gebieden van nationale/locale betekenis - Robuuste verbindingen: grotere oppervlakte verwevingsgebieden - Green infrastructure grensoverschrijdend (>kleine landschapelementen) - Zorg voor basis-milieukwaliteit is onvoldoende voor biodiversiteit - Inpassen in normen en criteria laat lidstaten toe strenger te zijn dan EU
Visienota Ruimtegebruik en Ruimtebeslag 2020-2050 nieuwe uitdagingen & nieuwe kansen: 3. wijzigingen i i in de maatschappelijke verhoudingen - Groeiend draagvlak voor natuur en landschap meetfactor: vb. toenemend aantal leden en reservaten van Natuurpunt - Landbouw nog steeds grootste gebruiker van de open ruimte maar met grotere verplichting voor inpassing i in maatschappelijk gebeuren ( passende beoordeling vaak onbestaande of weinig oog voor natuur) - Meer gebruikers van natuur als decor voor ontspanning (maar: recreatief medegebruik kan duurzame natuur bedreigen; reëel risico van recreatief overgebruik onder sociale druk - Lawaaisporten en nieuwe vormen van gemotoriseerde recreatie (quads, parapantes, modelvliegtuigen) opvangen onder strenge omgevingsvoorwaarden (Vlaamse normen, geen locale willekeur)
Visienota Ruimtegebruik en Ruimtebeslag 2020-2050 nieuwe uitdagingen & nieuwe kansen: 4. aanhoudende d economische crisis i - Kansen en noodzaak van creativiteit alternatieve groei tewerkstelling in zachte of groene sectoren verschuiving van belastingen: minder op arbeid, meer op milieu(over)last - Minder verkeersstromen uitstel van irreversibele werken? - Minder ruimtebeslag economie in algemeen? herziening i van afbakeningen stedelijk/industrieel d i l gebied??
Visienota Ruimtegebruik en Ruimtebeslag 2020-2050 voedingsbodem voor nieuwe kansen? - Dit blijkt (nog) onvoldoende uit visienota: zorg voor open ruimte als centraal thema OK, maar vaak lippendienst daarin zg. duurzame ontwikkelingen, maar vaak zonder toetsing milieukwaliteit als centraal vraagstuk te zwak behandeld vb. bijdrage van natuur en landschap in menselijke gezondheid - Onevenwicht door teveel aandacht naar klassieke sectoren en gebrek aan ecologische onderbouwing (cfr RSV 1) Biodiversiteit eveneens als centraal thema opnemen (mét toetsing van zg duurzame ontwikkelingen) - Te weinig aandacht voor inpassing in Europees geheel met goede voorbeelden grootschalige natuurontwikkeling uit buurlanden (en eigen gewest: GEN&GENO) - Veranderingsruimte: betwistbaar concept?
Visienota Ruimtegebruik en Ruimtebeslag 2020-2050 voedingsbodem voor nieuwe kansen? - Eerst RSV1 taakstellingen verder afwerken (ruimtebalans!) - Consolideren in nieuwe situatie ti vergt geen totale t herziening i tot t RSV 2 - RSV 2 vergt meer grondige basisstudies (cfr RSV 1) - Huidige referenties bij visienota illustreren eenzijdige benadering (tot nu toe) CONCLUSIE: méér leren uit het verleden studeren en theorieën zijn OK, maar waar blijft inbreng van bv. INBO? degradatie van open ruimte gaat ondertussen versneld verder handhaving=essentieel gebrek aan inzicht? politieke moed? Teveel locaal favoritisme?
Internationale bescherming van natuurgebieden in Vlaanderen Speciale beschermingszones: Vogelrichtlijngebied: 98.000 ha Habitatrichtlijngebied: 102.000 ha Totaal (SBZ): 163.000 ha Noordzeegebieden: 42.091 ha
Natura 2000 in Vlaanderen: staat van instandhouding 59 soorten & 47 habitats van Europees belang Habitats Soorten Gunstig Matig ongunstig Zeer ongunstig Onbekend 0 20 40 60 80 100 Aandeel (%) 27 % soorten gunstig, 56 % matig tot zeer ongunstig 4 % habitats gunstig, g 94 % matig tot zeer ongunstig g
Natuur in Vlaanderen vergeleken met andere stadsgewesten Reservaten ( % van oppervlakte ) 10 8 Nederland Referentiegebieden Huidige toestand Doelstelling 6 4 2 0 Nordrhein-Westfalen Vlaanderen Ile de France Greater London 0 1000 2000 3000 4000 5000 Bevolkingsdichtheid ( inwoners / km² ) Bron: NARA en www.natuurindicatoren.be
Oppervlakte extra planologisch groengebied
Vlaams Ecologisch Netwerk
Doeltreffendheid van de herbestemmingen natuur. GENO GEN GEN-RUP Wijgmaalbroek: aaneengesloten entiteit gecreëerd
Doeltreffendheid van de herbestemmingen natuur GEN-RUP Meetjesland krekengebied: weinig integrale benadering. Beperkt aantal natuurelementen erbij. (ondanks Natura 2000 statuut)
Halt aan het verlies van biodiversiteit een afspraak van de EU landen uit 2002 om tegen 2010 de achteruitgang van biodiversiteit een halt toe te roepen; overgenomen door VN that all European governments, at every level, have taken the necessary actions to halt the loss of biodiversity by 2010
ecologisch onderbouwde ruimtelijke planning moet vrijwaring en herwaardering van open ruimte garanderen plaats maken voor grensoverschrijdende robuuste verbindingen en verweving binnen de landschapsmatrix samenhangende entiteiten niet doorbreken vb groene gordel Brugge