Zorg voor oude lieden te Amsterdam.

Zorg voor oude lieden te Amsterdam. Het Bestuur van den Armenraad te Amsterdam benoemde in 1941 een Commissie tot het instellen van een onderzoek naar de oudeliedenzorg te Amsterdam Het verslag dezer commissie is onlangs verschenen. Daarin zijn opgenomen de 1 volgende conclusies: 1. H et aantal personen van 65 jaar en ouder in Amsterdam is sinds December 1920 absoluut en in verhouding tot de totale bevolking zeer sterk gestegen. H et aantal oudelieden bedroeg in December 1920 38.053. In December 1940 57.734.. De totale bevolking steeg in deze periode met 1 7 ^ %, het' aantal oudelieden met 52%. 2. Behoudens bijzondere oorzaken, welke belangrijke veranderingen ten gevolge zouden hebben, mag worden aangenomen, dat het aantal oudelieden, zoowel in absoluten zin als ten opzichte van de geheele bevolking, nog een verdere toeneming te zien zal geven. 3. Ondanks de stijging van het aantal oudelieden is het aantal van hen, die verpleegd werden in gestichten voor algeheele verzorging, in de periode 1922 1942 vrijwel gelijk gebleven (het steeg slechts met 55, nl. van 2582 op 2 6 3 7 ). De huisvesting in hofjes liep, niettegenstaande de stijging van het aantal oude- lieden, terug van 1300 tot 1276. Tegenover den betrekkelijken achteruitgang in deze beide rubrieken staan 433 plaatsingen in de speciale woningen voor ouden van dagen, een nieuwe vorm van tegemoetkoming aan de nooden van oudelieden, welke in 1922 nog niet bestond. Een nieuwe vorm van verzorging vormt ook de plaatsing door het Gemeentelijk Bureau voor Sociale Zaken in particuliere pensions. O p deze wijze w aren op 1 April 1942 ondergebracht 543 oudelieden. H et totaa'1 aantal beschikbare plaatsen in gestichten, hofjes, speciale woningen cn pensiontehuizen voor oudelieden is vrijwel constant gebleven. De tijdsomstandigheden brengen mede, dat thans weder een grootere aandrang bestaat naar opneming in. inrichtingen. 4. H et aantal geldelijk ondersteunde oudelieden is zeer sterk gestegen, n.1. van 4117 op 1 Januari 1922 tot 14.016 op 1 April 1942. Terwijl dus het aantal oudelieden steeg met plm. 52%, is het aantal geldelijk onderïteunden gestegen m et'plm. 2 41%. Aangezien de geregelde geldelijke onderstand aan oudelieden door kerkelijke en particuliere instellingen zeer sterk is afgenomen, kwam de uitbreiding van de behoefte aan zoodanigen onderstand geheel ten laste van het Gem. Bureau voor Sociale Zaken. In vergelijking met 1 Januari 1922 steeg het aantal partijen bij dien dienst met plm. 500%. Deze stijging met 500% bleef echter in verhouding nog beneden de stijging, welke de geheele ondersteuning van het Gem. Bureau in dezelfde periode onderging. 5. Terwijl weinig verandering valt te constateeren in de aantallen personen, welke verpleegd werden in inrichtingen en gestichten voor algeheele verzorging, blijkt de aard dier verzorging sinds 1922 wel aanmerkelijke verandering te hebben ondergaan. Enkele oude inrichtingen werden gesloten, terwijl 9 nieuwe werden opgericht door particulierei en kerkelijke instellingen. Deze waren alle inrichtingen voor kleine middenstanders of beter-gesitueerden.. Door dit laatste is ten deele voorzien in een in 1922 ernstig gevoelde leemte. De capaciteit dezer inrichtingen omvat 280 bedden. Diti blijft

VARIA 61 vooralsnog verre beneden de behoefte aan verzorgingsgelegenheid voor deze categorie van oudelieden. 6. H et blijkt, dat de bevolking der eigenlijke oudeliedengestichten geleidelijk verandert van aard en dat veel meer zwakke, chronisch zieke en invalide personen verpleegd worden dan vroeger het geval w as. Dit is mede een oorzaak van de geringe vermeerdering van de totale capaciteit der gestichten sinds 1922. V an het totaal der verpleegde mannen van 65 jaar en ouder behoort ongeveer 3 3 % tot deze categorieën; van de vrouwen ruim 4 3 %. De uitbreiding van het aantal particuliere instellingen in de periode 1922 1942 is in het bijzonder ten goede gekomen aan de verpleging van vrouwelijke invaliden (65 in 1922 tegenover 281 in 1942). 7. De meeste gestichten nemen ook wel invaliden en chronische zieken op beneden den leeftijd van 65 jaar. Dit hangt samen met het ontbreken van gelegenheid tot verzorging van jeugdige invaliden en chronisch zieken in Amsterdam. V oor zoover er geen plaatsruimte in de gestichten is, vinden de invaliden opneming in particuliere pensions. 8. Evenals in 1922 bestaat ook nu nog weinig gelegenheid tot verzorging van echtparen, zóó, dat deze niet gescheiden worden. V oor hen, die nog voor zich zelf kunnen zorgen, heeft de oprichting van een groot aantal speciale woningen voor ouden van dagen in deze leemte voorzien. Ook voor beter-gesitueerden is door de nieuw gestichte particuliere inrichtingen de verplegingsgelegenheid voor echtparen iets verbeterd. V oor onvermogenden en personen met bescheiden beurzen, die niet geheel meer voor zichzelf kunnen zorgen, bestaat nog steeds onvoldoende gelegenheid tot opneming. De verpleegden in het Gemeentelijk Verzorgingshuis worden nog altijd gescheiden.. 9. De gelegenheid tot opneming in hofjes is ietwat achteruitgeloopen (van 1652 plaatsen in 1922 tot 1605 plaatsen thans). Daarentegen is de kwaliteit der hofjes- woningen door nieuwbouw of ingrijpende veranderingen belangrijk verbeterd. N aarmate, mede door den invloed van de verplichte ouderdoms- en invaliditeitsverzekering, de geldelijke positie der oudelieden verbetert, groeit de behoefte aan hofjeswoningen en andere speciale woningen voor ouden van dagen. 10. Bij het opstellen van dit rapport waren in totaal 132 particuliere winstbe- oogende pensions bekend voor ouden van dagen en/of invaliden. In 50 van deze werden oudelieden en/of invaliden verpleegd voor rekening van Sociale Zaken en onder' toezicht van den Gemeentelijken Geneeskundigen- en Gezondheidsdienst. Het aantal op deze wijze verpleegden van 65 jaar en ouder bedroeg 543 (334 alleenstaande vrouwen, 175 alleenstaande mannen en 17 echtparen). 11. De oprichting, op initiatief van de Commissie inzake Oudeliedenzorg uit den Armenraad, van de Stichting Huis en H aard (bestemd voor kleine middenstanders) is een groot succes gebleken. De ervaring, hier opgedaan, leert dat het mógelijk is 25 a 30 personen zeer goede huisvesting en verzorging te verleenen, op eigen kamertjes, voor een gemiddelden kostprijs van ƒ 53. per maand. Deze verzorging gaat ver uit boven hetgeen in particuliere winstbeoogende pensions kan worden aangeboden. Aan dergelijke gelegenheid tot verzorging blijkt veel behoefte te bestaan, terwijl te verwachten is, dat deze, mede tengevolge van de woningschaarschte nog zal toenemen. 12. H et tot standkomen van bepalingen in de politieverordening betreffende de verpleging van oudelieden en invaliden door particulieren en de opdracht van het toe- zich't daarop aan den G.G.G.D. is gebleken een belangrijke stap te zijn in de goede richting, al kunnen daardoor de bezwaren tegen particuliere inrichtingen op winstbeoogende basis niet geheel worden weggenomen. De voldoening aan de door het Gemeentebestuur gestelde eischen zou dezen inrichtingen kosten opleggen, w aaraan zij niet altijd kunnen voldoen. D e vergoeding, welke door de gemeente voor de verzorging

62 VARIA van oudelieden en invaliden wordt betaald, is daartoe te laag. Zij is ook lager gebleken dan die, welke in, andere groote steden wordt betaald. 13. H et aantal ouden van dagen, dat in het Gemeentelijk Verzorgingshuis in de Roetersstraat op den datum van het onderzoek werd verpleegd, is belangrijk minder dan op 1 Januari 1922 het geval w as. Hierdoor kon aanvankelijk tenminste nog ietwat worden tegemoet gekomen aan de bezwaren, voortvloeiende uit de opeenhooping van verpleegden in het op zichzelf reeds ongeschikte gebouw. Door het ontruimen, sinds den oorlog, van een groote zaal (tot het ter beschikking houden van een reserveruimte voor noodgevallen) is zelfs deze geringe verbetering echter weer verloren gegaan. Bouw en inrichting van het gebouw zijn trouwens zoodanig, dat aan de eischen van een goede verzorging niet kan worden voldaan. De verzorging van de plm. 500 invaliden, w aarvan plm. 130 zóó invalide zijn, dat zij door deskundig personeel van den G.G.G.D. verpleegd moeten worden, staat, ondanks alle inspanning, ten gevolge van onvoldoende inrichting van het gebouw niet op het peil, dat, zelfs indien men zeer gematigde eischen stelt, verw acht mag worden. 14. De voornaamste gebreken van het Verzorgingshuis zijn de onvoldoende verwarming en verlichting van het gebouw, speciaal ook van de gangen en trappen, de opeenhooping van personen op de veel te grooté slaapzalen, het gemis aan afscheiding tusschen de bedden door gebrek aan ruimte, het gebrek aan werkgelegenheid, het ontbreken van voldoende conversatieruimte, de onmogelijkheid om differentiatie tot stand te brengen tusschen personen van goed en minder goed of slecht gedrag en onvoldoende gelegenheid tot het verschaffen van goede verpleging aan de zieken, zwakken en verzorging behoevende invaliden. Als gewenschte verbeteringen noemt de Commissie: 1. H et is noodig, dat de specifieke zorg voor ouden van dagen, waaronder wij dus niet begrijpen den geldelijken onderstand, den achterstand inhale, welke is ontstaan, doordat het aantal oudelieden sterk is toegenomen, terwijl de plaatsruimte in gestichten, inrichtingen, hofjes e.d. nagenoeg onveranderd is gebleven.. M et het oog op den woningnood en de te verwachten verdere stagnatie van den woningbouw zullen de beschikbare woningen als regel noodig zijn voor anderen dan ouden van dagen. V oor huisvesting van bejaarde alleenstaanden zal daarom gezorgd moeten worden voor meer gestichten en inrichtingen voor algeheele verzorging, voor meer goedkoope of vrije woongelegenheid in hofjes en speciale woningen voor ouden van dagen en voor meer pensiontehuizen als Huis en H aard ". 2. Bij uitbreiding van specifieke oudeliedenzorg dient rekening gehouden te worden met de ervaring, dat in de gestichten voor algeheele zorg meer en meer zwakke, invalide en chronisch zieke oudelieden opneming vragen.. Bij eventueelen nieuwbouw zal bijzondere aandacht moeten worden geschonken aan deze groeiende behoefte. Een afzonderlijk gesticht voor chronisch zieken en invaliden schijnt in het algemeen niet gewenscht. Een gesticht voor algeheele verzorging van grooteren omvang dient een afzonderlijke afdeeling, zoo mogelijk een afzonderlijk paviljoen te hebben, volledig ingericht voor een verpleging van chronische zieken, door geschoold personeel en onder medisch toezicht. Bij kleinere gestichten zal, indien men er prijs op stelt de chronisch zieken niet over te brengen naar een andere inrichting, doch hen zelf te blijven verzorgen,'in ieder geval gelegenheid moeten bestaan tot afzonderlijke verpleging van hen, die op de gewone kamers of zalen, uit hoofde van hun lichamelijke of psychische gesteldheid, niet thuis behooren en ook niet de noodige aandacht kunnen krijgen. 3. M et betrekking tot echtparen, w aarvan de vrouw nog in staat is de huishouding min of meer te verzorgen, is de stichting van speciale woningen voor ouden van

VARIA 63 dagen of van hofjes de meest aanbevelenswaardige vorm van hulp. Indien zoodanige speciale woning niet beschikbaar is, of wel indien een echtpaar niet langer in staat is eigen huishouding te voeren en opneming in een inrichting noodzakelijk is, behoort dit op zoodanige wijze te geschieden, dat de echtelieden niet worden gescheiden. Het ware bij nieuwbouw van gestichten en/of pensiontehuizen gewenscht, jnet deze behoefte rekening te houden door de aanwezigheid van eenige daartoe geschikte kamers of combinaties van kamertjes voor echtparen. De hierin opgenomen oudelieden zouden hun voedsel kunnen krijgen uit de keukens van het gesticht en hulp 'van het deskundig personeel moeten kunnen ontvangen, doch overigens zelfstandig moeten blijven. 4. Bij de speciale woningen voor ouden van dagen (gehuwden en ongehuwden) zijn de voornaamste eischen: lage huurprijs, de kamers zooveel mogelijk gelijk- vloersch, min of meer vrije ligging aan open ruimte (zoodat de bewoners ook wel eens buiten kunnen zitten), doelmatige en eenvoudige inrichting der woonruimte, gelegenheid tot hulp door een nabij gelegen centrum van wijkverpleging en huisverzorging.. 5 E r bestaat dringende behoefte aan meer inrichtingen in den geest van de stichting Huis en H aard", bestemd voor oudelieden met inkomen, dat te laag is om hen in staat te stellen eigen huishouding te voeren, doch die niet voor geregelden steun in aanmerking komen. De ervaring van Huis en H aard wijst er op, dat het mogelijk is aan oudelieden huisvesting te geven en volledige verzorging met ieder e:en eigen kamertje voor een gemiddelden kostprijs van ƒ 53. per maand, afgezien van de oprichtingskosten. H et type van pensiontehuizen als Huis en H aard van niet te grooten omvang (plm. 30 persönen) heeft het voordeel, dat deze niet het karakter hebben van een gesticht en de minst mogelijke vrijheidsbeperking voor de oudelieden meebrengen. Een dergelijke inrichting kan haar uitgaven door de inkomsten dekken. 6. T e Amsterdam w are plaats voor een zgn. gecombineerde inrichting in den geest van W esterlicht" te Alkmaar en De Rusthoeve te Purmerend. Een dergelijke inrichting heeft woongelegenheid voor een groot aantal alleenstaanden en gehuwden, zoowel voor personen, die een hoogen pensionprijs kunnen betalen, als voor oudelieden, die niet meer dan ƒ 50. tot ƒ 80. per maand kunnen besteden, terwijl tevens de gelegenheid aanwezig behoort te zijn tot de verpleging op zalen van personen, die niet langer op eigen kamer kunnen vertoeven, doch voortdurend verpleging noodig hebben. Bij den bouw van een dergelijke gecombineerde inrichting moet er zorg voor worden gedragen dat de afdeelingen en klassen behoorlijk gescheiden zijn en dat het geheel niet den indruk maakt van één groot gesticht. Bij een dergelijke groote, gecombineerde inrichting wordt eenerzijds voldaan aan den eisch, van een zeer doelmatig en economisch beheer anderzijds aan den eisch, dat elk gestichtskarakter aan de inrichting vreemd blijft. De ervaring leert, dat een dergelijke groote inrichting haar uitgaven door de inkomsten kan dekken. 7. E r bestaat zeer dringend behoefte aan een nieuw gemeentelijk verzorgingshuis. Bij den bouw van een dergelijk verzorgingshuis worde bij voorkeur gedacht aan het paviljoensysteem, zoodat de noodige differentiatie kan worden gemaakt tusschen verschillende categorieën, van personen. Uitgaande van dè gedachte, dat het verzorgingshuis uitsluitend zal dienen voor de opneming van on- vermogenden, zal rekening moeten worden gehouden met de noodzakelijkheid personen, die zich lastig of onmaatschappelijk gedragen, afzonderlijk te huisvesten, w aardoor een van de ernstige bezwaren tegen opneming in het verzorgingshuis zal worden ondervangen. V oorts zullen afzonderlijk paviljoens telkens

64 VARIA voor mannen en voor vrouwen aanwezig moeten zijn. Een of meer afzonderlijke paviljoens, geheel ingericht op deskundige verpleging, zullen bestemd moeten zijn voor de opneming van personen, die uit hoofde van hun lichamelijken of psychischen toestand voortdurend verpleging noodig hebben. Een afzonderlijk paviljoen zal bestemd moeten zijn voor bejaarde echtparen en moeten bestaan uit een aantal doort de echtparen zelfstandig te bewonen kamers. In het gemeentelijk verzorgingshuis zal zooveel mogelijk gezorgd moeten worden, dat de inwonenden in de gelegenheid zijn eenigen arbeid te verrichten. Dit geldt niet alleen ten opzichte van de validen, doch ook ten opzichte van de niet-bedlegerige personen, die toch niet tot de validen gerekend Worden. Hun moet, bij wijze van arbeidstherapie, passende vorm van arbeid in overleg met of op voorschrift van den medicus, kunnen worden verstrekt. 8. Voorshands zullen de particuliere winstbeoogende pensions niet kunnen worden gemist. E r zal echter in nog krachtiger mate de hand aan moeten worden gehouden, dat deze particuliere rusthuizen inderdaad voldoen aan de eischen, welke door het gemeentebestuur, uit kracht van de bestaande verordening, w orden gesteld. H et is gewenscht, dat de door de Gemeente te betalen vergoeding zooveel mogelijk in overeenstemming met de eischen van een behoorlijke exploitatie wordt gebracht, waarbij het aanbevelenswaardig is onderscheid te maken tusschen invaliden, die een intensieve verzorging vragen en valide ouden, te wier opzichte dit niet het geval is. H et ware gewenscht bij het bepalen van de door de gemeente te betalen vergoeding onderscheid te maken tusschen inrichtingen ten algemeenen nutte als Huis en H aard, welke aan bescheiden eischen ten volle voldoen, en particuliere winstbeoogende tehuizen, bij welke dit niet of in mindere mate het geval is.