Onderzoeksverslag Goedkope Alcoholzelftesten 1) Inleiding Alcohol en verkeer gaan niet samen. Net als Veilig Verkeer Nederland en alle controlerende politiekorpsen, is ook de ANWB van mening dat niemand in de auto zo moeten stappen na het nuttigen van alcoholische dranken. Natuurlijk is er een wettelijk vastgesteld minimum, dat bij beginnende bestuurders overigens lager ligt (zie kader), maar zelfs één glas bier of wijn kan de rijvaardigheid en het weggedrag beïnvloeden. Maar wat te doen als er enkele uren geleden een drankje is genuttigd en de persoon in kwestie zich afvraagt of het inmiddels verantwoord en veilig is om de weg op te gaan? In zo n geval zou een zelftest wellicht uitkomst kunnen bieden. Maar zijn deze alcoholtesten, die sinds kort in Frankrijk verplicht in iedere auto aanwezig moeten zijn, eigenlijk wel betrouwbaar? ANWB Testen onderzocht in opdracht van de ikampioen de kwaliteit en het nut van vier verschillende en goedkope (6,25 tot 9,25 euro) alcoholzelftesten, zoals die via Nederlandse websites online te bestellen zijn. 2) Het onderzoek We hebben van iedere zelftest twee setjes aangeschaft. Eén set ging naar ANWBcollega Erika die als proefpersoon de producten allereerst in nuchtere toestand bestudeerde op hun werking en een beoordeling over de bijgevoegde handleidingen gaf. Daarna hebben wij haar drie glazen bier laten drinken. Een uur later meldden we ons op het politiebureau in Delft waar we werden ontvangen door twee agenten van de Politie Haaglanden. Na een uitgebreide briefing over de manier waarop de politie met alcoholcontroles omgaat en wat er gebeurt bij het constateren van overtredingen (zie kader), hebben we ons onder leiding van de twee agenten onderworpen aan een officiële blaastest zoals die op het bureau in Delft regelmatig wordt ingezet. Een halfuur daarvoor had Erika overigens nog één blikje bier genuttigd om er zeker van te zijn dat de alcohol van een uur eerder niet uit haar bloed was verdwenen. Het ademonderzoek gaf aan dat Erika 190 microgram alcohol per liter uitgeademde lucht (µg/l, zie kader) scoorde. Hiermee zat zij als ervaren bestuurder ook na correctie tot 140 µg/l net onder de maximaal toegestane wettelijke hoeveelheid van 220 µg/l. De officiële blaastest diende als ijkpunt voor de test van de vier zelftesten. Het testteam gaf per product vervolgens cijfers voor gebruiksgemak, de duidelijkheid van de testuitslag (is die eenvoudig af te lezen) en we bekeken of er bij het verkregen resultaat ook een advies wordt gegeven of er wel of niet mag worden gereden. De laatste score van de test ging naar het onderdeel betrouwbaarheid en werd bepaald in vergelijking met de officiële politieblaastest en door te kijken in hoeverre de zelftesten daarvan afweken. 3) Beschrijving van de belangrijkste resultaten 1 = slecht, 2 = matig, 3 = voldoende, 4 = goed, 5 = zeer goed Alcoholzelftesten pag 1
Alco-Control Alcohol Blaastest Producent: Accon Laboratories / Mission Gekocht bij: www.testjezelf.nu Aantal testen: 2 Prijs: 6,25 euro Dit product bestaat uit een blaaspijpje met kristallen. Het cilindertje met kristallen moet allereerst worden kapot geknepen, wat behoorlijke kracht in de vingers van de gebruiker vereist. Daarna wordt het pijpje aan het meegeleverde ballonnetje bevestigd en moet er worden geblazen tot de ballon vol is. Vervolgens geeft de kleur van de kristallen aan wat de hoeveelheid genuttigde alcohol is. Tot zover werkt deze test nog redelijk eenvoudig. Uiterst verwarrend en misleidend is dat in de handleiding wordt gesproken over een kleurenschaal waarmee de testuitslag kan worden bepaald zodra er een percentage van 0,02%, 0,04%, 0,05% of 0,08% is bereikt. Die gradaties zijn echter niet op het blaaspijpje terug te vinden. Daarop kan slechts worden bepaald of de grens van 0,05% wordt overschreden. Welke consequenties dit heeft voor het wel of niet mogen rijden, wordt niet uitgelegd. Wel staat in de handleiding dat een promillage van 0,05% gelijkstaat aan 0,5% BAC (betekent Blood Alcohol Content, wordt nergens verder verduidelijkt), maar wat de consument daarmee opschiet, is een compleet raadsel. Het enige wat de handleiding zegt, is dat wordt aangeraden om bij de constatering van alcohol in je lichaam niet in de auto te stappen. Overigens meldt de handleiding dat wordt gewerkt aan een officiële certificering voor gebruik in Frankrijk. Voor het zover is, zal de producent nog veel aan de duidelijkheid van haar product en handleiding moeten doen. Testscore Handleiding: 2 Gebruiksgemak: 3 Duidelijkheid testuitslag: 2 Advies wel/niet rijden: 1 Betrouwbaarheid voor gebruik in verkeer: 2 Eindscore: 2 Pluspunten + Nederlandstalige handleiding + Redelijk eenvoudig in gebruik Minpunten - Extreem lange en verwarrende gebruiksaanwijzing - Mag niet te heet (of te koud) worden. Niet boven 30 ºC kan in een auto lastig zijn - Cilinder met kristallen in blaaspijpje breken, gaat lastig - Geen rijadvies Alcoholzelftesten pag 2
Alcosens Alcohol Speekseltest Producent: Dutch Diagnostics Gekocht bij: www.shopvoorgezondheid.nl Aantal testen: 5 Prijs: 9,95 euro De verpakking bevat 5 zakjes (ze zijn ook met 10 zakjes te koop) met kleine strips waarop een geel vlakje van ongeveer 0,5 x 0,5 cm zit dat met speeksel moet worden natgemaakt, al is het nergens duidelijk of deze strips veilig in de mond mogen worden gestopt of eventueel schadelijke stoffen bevatten. Na twee minuten moet worden gekeken of het vlakje groen is geworden, wat duidt op een alcoholpromillage van 0,1% of hoger. Hoe groener, des te meer alcohol, maar nergens kan worden afgelezen waar precies de limiet ligt waarbij wel of niet meer gereden mag worden. Dit maakt dit product alleen geschikt om te beoordelen of er daadwerkelijk (nog) alcoholsporen in het lichaam aanwezig zijn, maar ongeschikt voor gebruik in het verkeer. Deze speekseltest is trouwens niet geschikt om mee op vakantie naar Frankrijk te nemen, want de certificering ontbreekt. Testscore Handleiding: 3 Gebruiksgemak: 4 Duidelijkheid testuitslag: 2 Advies wel/niet rijden: 1 Betrouwbaarheid voor gebruik in verkeer: 1 Eindscore: 2 Pluspunten + Korte, krachtige handleiding + Nederlandstalige handleiding + Eenvoudig in gebruik Minpunten - Kleur op staafje lastig af te lezen - Niet boven 30 ºC bewaren - Je mag 15 min. voor de test niets meer drinken (ook niet alcoholvrij) en geen kauwgom kauwen/roken (dit geldt waarschijnlijk ook voor de andere producten, maar daar wordt geen melding van gemaakt). - Geen rijadvies Alcoholzelftesten pag 3
Breathe Alcohol Tester with Timer Producent: Drive Safety Gekocht bij: www.thuistestspecialist.nl Aantal testen: 1 Prijs: 8,99 euro Deze tester is een apparaatje dat zo aan de sleutelbos kan worden gehangen. Hij werkt op twee AAA-batterijen, maar die worden niet meegeleverd. Naast een lampje en een display voor de timer bevat de Breathe Tester drie lampjes: ready (groen), 0,02% (geel) en 0,05% (rood). Om het goed te bedienen zijn er maar liefst zeven verschillende knopjes, zodat het even duurt voordat je begrijpt hoe het werkt. Als je het door hebt, is het apparaatje vrij eenvoudig te bedienen. Door de kleurenlampjes is het resultaat goed af te lezen, wat de Engelstalige handleiding echter niet meldt, is wanneer je wel of niet de weg op mag. We lezen een ingewikkelde verklaring over BAC en BRAC, maar wat dit voor de Nederlandse situatie betekent, is geheel onduidelijk. De Breath Tester is als herbruikbaar apparaatje hier dus alleen geschikt om te onderzoeken of er wel of geen alcoholsporen aanwezig zijn. Testscore Handleiding: 2 Gebruiksgemak: 3 Duidelijkheid testuitslag: 4 Advies wel/niet rijden:1 Betrouwbaarheid voor gebruik in verkeer: 3 Eindscore: 2,5 Pluspunten + Kan worden hergebruikt + Aan sleutelbos te bevestigen + Met minilampje en timer Minpunten - Batterijen moet eerst nog worden aangeschaft - Veel knopjes - Ingewikkelde handleiding en ingewikkeld in eerste gebruik - Berekent de hoeveelheid alcohol in BAC (Blood Alcohol Content), onhandig voor Nederlandse consument - Handleiding alleen in Engels Alcoholzelftesten pag 4
Ethylotest Alcohoholtest Producent: Redline Products Gekocht bij: www.alcoholcontrole.nl Aantal testen: 2 Prijs: 7,99 euro De twee pijpjes bevatten twee plastic uiteinden die eerst moeten worden afgebroken. Dit is een lastig karweitje, zeker als je weinig kracht in de vingers hebt of bang bent het pijpje door midden te breken. Na het breken komen witte kristallen tevoorschijn die moeten worden weggegooid. De verpakking waarschuwt dat deze kristallen ongevaarlijk voor de gezondheid zijn. Vervolgens moet je eerst de meegeleverde ballon opblazen, het pijpje in de ballonopening plaatsen en de ballon zachtjes leegdrukken. De gele kristallen in het pijpje kleuren groen bij de constatering van alcohol (= positief resultaat). Wanneer de verkleuring het streepje (halverwege de kristallen) bereikt, is de toegestane grens bereikt. Dit is het enige product uit onze test dat is goedgekeurd voor gebruik in Frankrijk (te herkennen aan de letters NF op de verpakking). Het resultaat van de test kwam dan ook prima overeen met de officiële meting op het politiebureau, waardoor we kunnen concluderen dat het hier inderdaad om een betrouwbare zelftest gaat. De aanwezige agenten merkten bovendien op dat dit product erg leek op de alcoholtesten zoals de politie ze vroeger zelf gebruikte (voordat het elektrische meetapparaat, dat u bij de alcoholcontroles kunt tegenkomen, zijn intrede deed). Testscore Handleiding: 2 Gebruiksgemak: 1 Duidelijkheid testuitslag: 4 Advies wel/niet rijden: 5 Betrouwbaarheid voor gebruik in verkeer: 5 Eindscore: 3,5 Pluspunten + Duidelijk en betrouwbaar resultaat + Geschikt voor gebruik in Frankrijk Minpunten - Mag niet warmer worden dan 40 ºC - Handleiding alleen in Engels en Frans (ondanks Nederlandstalige verpakking) Alcoholzelftesten pag 5
4) Algemene conclusie Gelet op de werking, uitleg en betrouwbaarheid van deze zelftesters, raden wij iedereen ten zeerste aan om ze alleen te gebruiken om te bepalen of er wel of geen sporen van alcohol te traceren zijn. Met uitzondering van de Ethylotest Alcoholtest zijn deze zelftesten te onduidelijk of zelfs ongeschikt bij het bepalen van de wettelijk toegestane hoeveelheden. De producten beschikken over ingewikkelde gebruiksaanwijzingen met een hoop hocus pocus met getallen en promillages, waarbij het handig is om ze ruim vóór gebruik (in compleet nuchtere toestand) te bestuderen. Geen van de testen geeft uitleg over toegestane hoeveelheden in het Nederlandse verkeer. En geen van de testen maakt in de metingen melding dat er door de politie (en justitie) in Nederland verschillende limieten voor beginnende bestuurders en volwassenen worden gehanteerd. Verder constateren we veel onduidelijkheid in gebruik, het aflezen van de resultaten (vaak niet geschikt voor mensen die kleurenblind zijn) en een uitleg over het verschil tussen een positieve en negatieve test, want een positieve meting geeft een negatief advies. Opmerkelijk is ook dat drie testen (m.u.v. de elektronische test) slecht tegen een temperatuur van hoger dan 30 graden Celsius kunnen, dus kun je ze na of tijdens een vakantie in Frankrijk wel weggooien indien je de tests in de auto laat liggen. Samengevat kunnen we concluderen dat we om diverse redenen geen voorstander zijn van het gebruik van deze alcoholzelftesten. De belangrijkste reden is dat ze in grote lijnen onduidelijke en daarom onbetrouwbare informatie verschaffen over de hoeveelheid aanwezige alcohol in het lichaam en al helemaal niets zeggen over de consequenties voor deelname aan het verkeer in Nederland. Er is in dit geval maar één duidelijk advies mogelijk; drink geen alcohol als je nog moet rijden. 5) KADER PROMILLAGES EN BOETES Bron: www.veiligverkeernederland.nl, www.infopolitie.nl en www.jellinek.nl Het woord promille is bij het grote publiek vooral bekend als maatstaf voor de hoeveelheid alcohol in het bloed, in het bijzonder wanneer die wordt gemeten bij alcoholcontroles. 1 promille is 1 duizendste deel. Het woord betekent per duizend. Een promillage van 0,5 wil zeggen dat 1 liter bloed 0,5 gram pure alcohol bevat. Tegenwoordig wordt echter µg/l of uitgeademde microgram per liter lucht als maatstaf gebruikt: Alcoholzelftesten pag 6
Beginnend bestuurders mogen niet rijden bij een promillage van 0,2 en hoger. Dit komt neer op ongeveer één standaardglas alcohol. Heb je je rijbewijs langer dan 5 jaar dan is deelname aan het verkeer verboden bij een promillage van 0,5 en hoger. Dit percentage bereik je na het drinken van ongeveer twee glazen alcohol binnen een uur. Bovendien kan worden gesteld dat het ruim een uur duurt voordat één glas alcohol (bij de geldende maten/hoeveelheden voor bv bier, wijn en sterke drank) door het lichaam wordt afgebroken. Drink je bijvoorbeeld drie glazen bier, dan kun je pas na minimaal drie uur weer veilig in de auto stappen. Deze richttijd is per persoon (o.a. lichaamsbouw) verschillend. Dit zegt de wet In artikel 8 van de Wegenverkeerswet (WVW 1994) staat in lid 2: Het is een ieder verboden een voertuig te besturen of als bestuurder te doen besturen na zodanig gebruik van alcoholhoudende drank, dat: a. het alcoholgehalte van zijn adem bij een onderzoek hoger blijkt te zijn dan 220 microgram alcohol per liter uitgeademde lucht, dan wel b. het alcoholgehalte van zijn bloed bij een onderzoek hoger blijkt te zijn dan 0,5 milligram alcohol per milliliter bloed. In lid 3 staat voor het beginnersrijbewijs: a. het alcoholgehalte van zijn adem bij een onderzoek hoger blijkt te zijn dan 88 microgram alcohol per liter uitgeademde lucht, dan wel b. het alcoholgehalte van zijn bloed bij een onderzoek hoger blijkt te zijn dan 0,2 milligram per milliliter bloed. Kans op ongevallen Bij 0,5 neemt de kans op een ongeval met 40% toe. Bij 1 neemt de kans op een ongeval met 400% toe (4 keer zo hoog). Bij 1,51 neemt de kans op een ongeval 2000% toe (20 keer zo hoog) Wie onder invloed van alcohol deelneemt aan het verkeer brengt zichzelf en anderen dus in gevaar. Om daar tegen op te treden houdt de politie regelmatig grootscheepse alcoholcontroles. Wie wordt betrapt kan rekenen op een fikse boete (zie tabel). Bij grote overschrijdingen kan het CBR een aanvullende educatieve maatregel opleggen en kan de politie het rijbewijs invorderen. Met ingang van 1 juni 2011 raken drankrijders eerder het rijbewijs kwijt. Wie binnen vijf jaar twee keer wordt betrapt met alcohol achter het stuur raakt het rijbewijs automatisch kwijt als de tweede overschrijding boven de 1,3 lag. Sinds november 2011 kunnen automobilisten die meer dan 1,3 blazen (1,0 voor beginnende bestuurders) een alcoholslot in de auto krijgen. Alcoholzelftesten pag 7
1. Tabel motorvoertuigen (exclusief brom- en snorfiets) 2. Tabel brom- en snorfietsen Effecten van alcohol 0-0,5 promille (1 glas voor vrouwen, tot 2 glazen voor mannen) Polsslag en ademhaling sneller Bloedvaten verwijden zich Smaak en reuk gaan achteruit Pijngevoel vermindert Eetlust neemt toe Stemming en gedrag veranderen Reactievermogen in het verkeer vermindert. 0,5-1,5 promille(tot 7 glazen voor vrouwen tot 10 glazen voor mannen) Stemming en gedrag veranderen zeer duidelijk Zelfoverschatting doet zijn intree. Verdovend effect op natuurlijke remmingen begint duidelijk merkbaar te worden. Geheugen wordt minder. Beoordelen van situaties wordt lastiger, reactiesnelheid wordt minder. Coördinatie van de spieren wordt aangetast. Links en rechts van de gezichtsas wordt minder waargenomen. Alcoholzelftesten pag 8
1,5-3,0 promille (tot 12 glazen voor vrouwen, tot 20 glazen voor mannen) Eerder genoemde effecten worden nog sterker Gedrag wordt emotioneel Zelfkritiek verdwijnt Het gezicht wordt rood en zwelt op, de pupillen verwijden zich. Kans op misselijkheid en braken wordt groot. 3,0-4,0 promille (tot 16 glazen voor vrouwen, tot 26 glazen voor mannen) De zintuigen raken verdoofd, de drinker is totaal in de war Wat hij hoort en ziet dringt nauwelijks tot hem door. 4,0 promille en meer ( 16 glazen + voor vrouwen, 26 glazen + voor mannen) Kans op bewusteloosheid zeer groot. Levensgevaar aanwezig door demping van het centrale zenuwstelsel,waardoor ademhalingscentra in de hersenen verlamd raken. Werkwijze politie Iedere bestuurder is verplicht om mee te werken aan een blaastest. Weigering alleen is al een misdrijf dat zwaar wordt bestraft. Een weigering staat bij de rechter gelijk aan de hoeveelheid drank die de hoogste veroordeling oplevert. In eerste instantie moet u op straat een blaastest uitvoeren. Dit handzame apparaatje geeft de politie een indicatie of u wel of niet boven de wettelijke norm uitkomt. Is de waarde onder de norm van 220 µg/l (voor de beginnend bestuurder of de bromsnorfietser tot 24 jaar is deze waarde 95 µg/l), geeft het apparaat een P. Geeft het apparaat een andere letter dan deze P (een A of een F ), dan hebt u kennelijk te veel gedronken en wordt u door de politie aangehouden en naar het politiebureau overgebracht. U moet dan nog een keer blazen, maar dan op een ademanalyseapparaat: een groter apparaat dat zeer nauwkeurig uw alcoholwaarde registreert. U krijgt hier vier blaaskansen, waarvan er twee goed moeten zijn. Aan de hand van deze uitslag weet de politie wat de vervolgprocedure is. Als u deze blaastest weigert, krijgt u onverbiddelijk de zwaarste straf opgelegd. Mocht u het blazen niet goed kunnen volbrengen, wordt overgegaan tot het nemen van een bloedproef. Dit gebeurt door een arts. Als deze arts van oordeel is, dat het niet verstandig is om bloed af te nemen, bestaat er nog een derde mogelijkheid, namelijk de urineproef. De straf bij een te hoge waarde is óf een schikkingsbedrag óf een dagvaarding. De dagvaarding wordt uitgereikt indien het analyseapparaat meer dan 570 µg/l (350 µg/l bij beginnende bestuurder of brom-snorfietser tot 24 jaar) aangeeft. Op deze dagvaarding staan de datum en tijd waarop u bij de rechter moet voorkomen. Dit is meestal binnen drie maanden. Alcoholzelftesten pag 9
Indien de uitslag tussen 235 en 350 µg/l ligt zal de politie U een schikkingsbedrag aanbieden (tussen 220 en 235µg/l wordt bij de niet-beginnende bestuurder niet vervolgd). De schikking aanbieden doet de politie namens het Openbaar Ministerie en komt in plaats van de dagvaarding. Indien u de schikking tijdig betaalt, hoeft u niet bij de rechter voor te komen. U blijft overigens wel geregistreerd staan in het politieregister (strafblad). Alcoholzelftesten pag 10