Opleiding GIMLO De Nationale Geo-informatie Infrastructuur (NGII) in de keten Chris Stiggelbout Plaats in de opleiding
Hoofdonderwerpen vandaag Open NGII Inhoudelijke achtergronden GII Werken in de keten (procesmanagement) Onderwerpen 1. Open Open Source Open Standaarden Open Data 2. Opbouw NGII Basisregistraties Landelijke voorzieningen (PDOK, Geo-registers) Standaarden Relatie met de gemeentelijke architectuur (F/B/B-office) Het Referentiemodel Stelsel Gemeentelijke Basisregistraties (RSGB) 5 Onderwerpen (vervolg) 3. Inhoudelijke achtergronden GII Geo-services (OGC) Publish-find-bind Relatie met W3C/berichten 4. Ketenprocessen Spelers Wat zijn ketenprocessen Waar treffen we deze aan Hoe beheers je de afhankelijkheden in deze processen Het belang van koppelvlakken 6
1. Open Source Standaarden Data Terminologie Open Source Free software Public Domain Freeware /Shareware Open Standaarden Open Data Open hardware Crowdsourcing Open.. 8 Voorbeeld: Sqlite Anyone is free to copy, modify, publish, use, compile, sell, or distribute the original SQLite code, either in source code form or as a compiled binary, for any purpose, commercial or non-commercial, and by any means. All of the deliverable code in SQLite has been dedicated to the public domain by the authors (public domain is afzienvan alle copyrights. Niet van toepassing in de EU) 9
Voorbeeld: NOiV (ICTU) De broncode van de software is vrij beschikbaar; In het licentiemodel is het intellectueel eigendom en het (her)gebruik van de software en bijbehorende broncode dusdanig geregeld dat de licentienemer de broncode mag inzien, gebruiken, verbeteren, aanvullen en distribueren. Voldoet aan definitie Open Source Definition OSI 10 Open Source Initiative (OSI) Opgericht 1998 Opstellen Open Source Definition Certificeren van licenties als Open Source Voorlichting Belangenbehartiging non-proprietary software 11 OSI: Open Source Definition 1. Free Redistribution 2. Source Code The program must include source code, and must allow distribution in source code as well as compiled form. 3. Derived Works The license must allow modifications and derived works.. 4. Integrity of The Author's Source Code 5. No Discrimination Against Persons or Groups 6. No Discrimination Against Fields of Endeavor < > For example, it may not restrict the program from being used in a business, or from being used for genetic research. 7. Distribution of License 8. License Must Not Be Specific to a Product 9. License Must Not Restrict Other Software 10. License Must Be Technology-Neutral 12
Free Software Foundation Historisch belangrijk (Gnu-project) The Free Software Definition, 4 freedoms: Freedom 0: The freedom to run the program for any purpose Freedom 1: The freedom to study how the program works, and change it to make it do what you wish Freedom 2: The freedom to redistribute copies so you can help your neighbor Freedom 3: The freedom to improve the program, and release your improvements (and modified versions in general) to the public, so that the whole community benefits "Open source is a development methodology; free software is a social movement." 13 Licenties Vele soorten Veilig: goedgekeurd door OSI (maar er zijn er veeeeeeeel meer) Onderverdeling: Copy-left licence Afgeleide distributies vallen onder dezelfde licentie GNU-licenties permissive free software licence Distributies combineren met andere licenties Nadere restricties mogelijk MIT en BSD 14 Discussie Open Source Juridisch gedefinieerd Nieuw gebruik van copyright mechanisme Niet benoemd: Economische aspecten ( gratis ); Organisatie ( Community ); Release management; Beheer; Kwaliteit; Stabiliteit; Concurrentie 15
Open Source Software in de geo-ict 16 Componenten Geo Informatie Infrastructuur OPSLAAN van geo-informatie ZOEKEN van geo-informatie DELEN van geo-informatie GEBRUIKEN van geo-informatie 17 Voorbeeld: WebGIS architectuur Geo-Informatie-Infrastructuur (GII) Ontsluiting van geo-informatie via het internet onafhankelijk van het gebruikte apparaat of software Alleen realiseerbaar als: Er gebruik wordt gemaakt van Open Standaarden OGC standaarden Applicaties OGC compliant zijn 18
19 20 21
Open Standaarden De standaard is goedgekeurd en wordt gehandhaafd door een not-for-profitorganisatie, en de continue ontwikkeling gebeurt op basis van een open besluitvormingsprocedure die toegankelijk is voor alle belanghebbende partijen; De standaard is gepubliceerd en over het specificatiedocument van de standaard kan vrijelijk worden beschikt of het is te verkrijgen tegen een nominale bijdrage. Het moet voor een ieder mogelijk zijn om het te kopiëren, beschikbaar te stellen en te gebruiken om niet of tegen een nominale prijs; Het intellectuele eigendom met betrekking tot mogelijk aanwezige patenten -van (delen van) de standaard is onherroepelijk ter beschikking gesteld op een royalty-free basis; Er zijn geen beperkingen over het hergebruik van de standaard. 22 Open Standaarden in Nederland Forum en College van Standaarden Comply of explain Invoering INSPIRE (Europa) 23 Open standaarden in de geo-ict Open Source Geospatial Foundation OSGeo was created to support the collaborative development of open source geospatial software, and promote its widespread use ca 30 projecten op het gebied van: Web Mapping Desktop Applicaties Geo-Libraries Metadata 24
Open Geospatial Consortium (OGC) http://www.opengeospatial.org Not-for for-profit, international standards development consortium 365+ leden (industrie, overheden en onderwijsinstellingen) Missie: To advance the development and market adoption of open standards for geospatial interoperability. 25 OGC Standaarden WMS: Web Mapping Services WFS: Web Feature Services SLD/SE: Styled Layer Descriptor/ Symbology Encoding WCS: Web Coverage Services WMC: Web Map Context WPS: Web Processing Service CSW: Catalog Services for the Web SFS: Simple Features Specification (Spatial Databases).. 26 Situatie in Nederland Principe voor standaarden: aanbevolen ('gangbare') verplichte ('pas toe of leg uit') Wat betekent dit voor Open Source? Plan Heemskerk (2007): Open Source oplossingen onder pas toe of leg uit 27
Open Data De data is openbaar Er berust geen auteursrecht of andere rechtenvan derden op De data zijn bekostigd uit publieke middelen, beschikbaar gesteld voor de uitvoering van die taak; De data voldoen bij voorkeur aan open standaarden (geen barrières voor het gebruik door ICT-gebruikers of door ICT-aanbieders) Open Data is bij voorkeur computer-leesbaar, zodat zoekmachines informatie in documenten kunnen vinden 28 Open Data https://data.overheid.nl/ http://www.nationaalgeoregister.nl/ Bevorderen gebruik burger en bedrijf 29 Publieke Dienstverlening op de Kaart: PDOK 30
31 PDOK: de motor Bron: RWS, 2011 32 PDOK: beschikbare services (juni 2012) Bron: http://www.geonovum.nl/sites/default/files/product_en_dienstencatalogus_pdok_basis_0612.pdf 33
Links Open Source Open Source en Geo http://www.osgeo.org/ Open Source Inside van B3partners - http://tinyurl.com/brqn9pq Open Standaarden https://lijsten.forumstandaardisatie.nl/ https://lijsten.forumstandaardisatie.nl/lijsten/standaarden -in-wet-en-regelgeving Open Source in Nederland https://joinup.ec.europa.eu/ 34 Links http://www.opensource.nl/ Branche en belangen organisaties http://osslo.nl/ Metadata http://geonetwork-opensource.org Open data https://data.overheid.nl/ 35 2. Opbouw NGII
Belangrijke eigenschappen van een GII zijn: enkele opslag bij de bron en meervoudig gebruik; scheiding applicaties, services en data; uitwisseling via open standaarden (ISO/OGC/W3C). 37 a. Basisregistraties 38 Wat zijn Basisregistraties? Eenafgebakendeset gegevensdie binnende overheid gemeenschappelijk worden gebruikt. Voorelk gegevenis 1 bron/ beheerderen zijner verschillende afnemers 39
Bronhouders in het stelsel Bron: VNG, 2009 40 Waarombasisregistraties? Een krachtige overheid, die de samenleving centraal stelt én slagvaardig is: 1. dienstverlening verbeteren 2. bureaucratie verminderen 3. beter organiseren 4. Samenwerking tussen overheden en 5. Luisteren naar burgers 41 Wat vinden burgers belangrijk? Dienstverlening Effectief beleid Efficiënte bedrijfsvoering (bezuiniging) Voorbeelden? 42
Het Stelsel is een katalysator: Gegevens komen digitaal beschikbaar voor internetdienst (e-formulieren, voor invullen, persoonlijke websites) -> dienstverlening Effect van beleid kan worden gemeten en in samenhang worden gevisualiseerd -> beleidseffectiviteit Gegevens worden eenmalig vastgelegd en meervoudig gebruikt -> efficiënt werken 43 Kenmerken van basisregistraties: Inhoud en bereik van de registratie zijn helder Verplicht gebruik binnen de overheid(eenmalige inwinning en meervoudig gebruik); Kwaliteitswaarborging, door brondocumentenen verplichte terugmelding van fouten Duidelijkheid over aansprakelijkheid; Bijwetgeregeld Exploitatie tegen redelijke kosten 44 Kenmerken van basisregistraties: Afnemerszijnbetrokkenbijde besluitvormingover strategisch beheer Afdelings- of procesoverstijgend karakter In samenhang tot elkaar(stelsel) 45
Overzicht basisregistraties Er zijn 13 basisregistraties: 1. De Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens (GBA) met gegevens over alle ingezetenen Het Handelsregister (NHR)van de Kamer van Koophandel met alle bedrijven en instellingen. 2. De Basisregistraties voor Adressen en Gebouwen (BAG). 5. De Basisregistraties Kadaster (BRK) met alle percelen, de kadastrale kaart waarop perceelsgrenzen staan en topografische kaarten. 6. De Basisregistratie (kleinschalige) Topografie (BRT), TOP10NL 7. De Basisregistratie Voertuigen (Kentekenregister RDW, BRV) 8. De Basisregistratie Inkomen (BRI). 9. De Basisregistratie Lonen, Arbeidsverhoudingen en Uitkeringsverhoudingen (BLAU). 10. De Basisregistratie Waardering Onroerende Zaken (WOZ). 11. Grootschalige Basiskaart Nederland (BGT vooralsnog GBKN) 12. Basisregistratie Ondergrond Nederland (BRO voorheen DINO) 13. De Registratie van Niet-Ingezetenen(RNI). Samen met de GBA gaat de Registratie van Niet-Ingezetenende Basisregistratie Personen (BRP) vormen. => 12 basisregistraties 46 Geometrie in het stelsel 47 Basisregistraties met een geo-component Basisregistratie Topografie (BRT) Basisregistratie Percelen (BRP) Basisregistratie Grootschalige Topografie(BGT) Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) Basisregistratie Ondergrond (BRO) Basisregistratie WOZ Andere registraties met een geocomponent: WKPB, WION, WABO en WRO 48
Groeiend stelsel van basisregistraties Aandachtspunten voor het implementeren van het stelsel van basisregistraties binnen gemeenten zijn: DIV als onderdeel van het stelsel a.g.v. de eis van brondocumenten; Rechtstreeks afnemen aan de bron (via unieke identificaties); Meer coördinatie en afstemming van stelselaspecten Meer aandacht voor het gebruik van koppelingen; De relatie tussen administratieve en geometrische gegevens; Relaties tussen gemeentelijke basisregistraties en de AO(inbedding en borging in werkprocessen) (VNG, 2009) ZAAKGERICHT WERKEN Vraag: Komen hiervan duidelijk aanwijsbare elementen terug in de eigen organisatie? 49 Standaarden 50 Logius 51
B asismodel Geo-informatie Uitwisseling IM KIC H Generiek (algemeen geldend) Sector specifiek Organisatie specifiek Framework voor Standaarden INSPIRE Geonovum e.a. IMRO IM WA TOP10NL Metadata Informatiemodellen Network services Relatie met de (gemeentelijke) architectuur Bron: Geonovum 54
Functionele architectuur egemeente Versie 2.0 FrontOffice MidOffice BackOffice Klant Contact Centrum Burgerzaken burger Overheids Gemeente portaal portaal Loket Zakenmagazijn Middelen bedrijf Authenticatie Personalisatie Betaling Formulieren Routering Relatie Management Zaak afhandeling Workflow management Document management Output management Management informatie Onderwijs Belasting & Kadaster Vergunningen & Handhaven Werk & Inkomen & Zorg Synchronisatie Adressen & Gebouwen Digitale Kaart Vraaggeleiding bg ts geo Gegevensmagazijn Overig Landelijke basisregistraties Personen Adressen instellingen Kennis management Orkestratie BPM Gebouwen Kadaster WOZ Topografie Bedrijven... Bron: Getronics 55 Voorbeeld van een generieke applicatie-architectuur Landelijke voorziening basisregistraties RO-Online GBKN + LKI LKI AKR Beperkingen Beperkingen Adressen GebouwenAdressen Gebouwen Bestemmingsplannen Tekeningen/ plannen Kadaster Topografie WKPB WKPB BAG BAG DURP DURP Beheerplannen Beheerinformatie Beheer Groen Geografisch basissysteem CAD-functies OOV Aanvalsplannen, aanrijroutes Geoviewer Internetviewer Google Maps Bron: GEON Het Referentiemodel Stelsel Gemeentelijke Basisgegevens (RSGB) 57
Drie niveau van basisgegevens 3 2 1 1. de bij wet vastgestelde set basisgegevens waarvan ook gemeentelijke organisatie-onderdelen verplicht gebruik moeten maken. 2. basisgegevens uit andere basisregistraties, waarvan gemeentelijke organisatieonderdelen verplicht gebruik moeten maken 3. niet-authentieke gegevens waarvan de opname in de basisregistratie noch het gebruik bij wet is voorgeschreven Het RSGB is hierbij voor gemeenten leidend. 58 Referentiemodel Stelsel van gemeentelijke Basisgegevens (RSGB) RSGB 59 Referentiemodel Stelsel van gemeentelijke Basisgegevens (RSGB) Ontwikkeld door EGEM in 2007; Ter ondersteuning van gemeenten bij de invoering van het landelijk stelsel van basisregistraties; Dit model ondersteunt gemeenten en ketenpartners bij het stroomlijnen van hun gegevenshuishouding en de daarop gerichte processen voor beheer en gebruik binnen de gemeentelijke werkprocessen; Het model voorziet ook in standaarden voor gegevensuitwisseling (STUF), zodat gemeenten een samenhangende informatievoorziening kunnen opzetten; Huidige versie: 2.2uit 2011in beheer bij King. 60
Referentiemodel Stelsel van Gemeentelijke Basisgegevens (RSGB) Bron: King, versie 2.01, 2010 61 RSGB Voor het RSGB is uitgegaan van de basisregistraties: BAG, Personen (GBA en RNI), Bedrijven (NHR), Kadaster (BRK), BRWOZ en van de Grootschalige topografie (GBK)die in het informatiemodel Geografie (IMGeo) is gedefinieerd. Enkele gegevens uit het GFO BasisGegevens 1998 (VNG). Alle koppelingenal in het RSGB geïntegreerd(ook waar landelijk nog onduidelijkheid bestond) Geometrie in GML-formaat Dankzij vertaling in STUF-BGkan ook geometrie uitgewisseld worden in StUF Geonovumen King zorgen voorafstemmingrsgb, StUF, NEN3610 en IM-modellen. Het RSGBverschaft de eisen die aan leveranciers gesteld kunnen worden in combinatie met StUF-BG 3.10. 62 Oefening Groep: Bedenk wat de meerwaarde kan zijn van het stelsel? Wanneer is er voor gebruikers meerwaarde? Bedenk toepassingen voor een gebruikersproces waarin die meerwaarde tot uitdrukking komt? Twee of drie groepjes: Kies 1 van de voorbeelden uit de lijst en bedenk een manier om samen met de gebruiker tot een aanpak te komen. Hoe krijgen we het van de grond? (Denk niet in activiteiten, maar meer in vormen: pilot, businesscase, communicatieplan etc.) 63
Het speelveld 64 3. Inhoudelijke achtergronden GII Geo-informatie Infrastructuur (1) Systeem waarmee Geo-informatie wordt ontsloten: Voor een ieder die er belang bij heeft; In een formaat dat de gebruiker wenst (meerdere kanalen); Waarbij gebruik wordt gemaakt van internet technologie; 66
Voordelen Geodata van meerdere bronnen combineren in. Desktop GIS CAD WebGIS CMS / DMS PDA s etc. 67 Geo-informatie infrastructuur Belangrijkste componenten 1. Metadata applicaties (zoeken) 2. Geoservices (ontsluiten) 3. Gebruikersinterfaces (toepassen) 68 eenvoudige gebruiker CATALOG SERVICES (METADATA) lekkere geo-data mjammie geo-data postcodes bodemsoorten heerlijke geo-data landgebruik 69
Geoservices (OGC) Geoservices: Open standaarden voor ontsluiten en combineren van geo-informatie van verschillende organisaties Kaarten (WMS, WFS) Kaartbeelden (SLD) Sensorweb (SWE) Zoeken naar lokatie Metadata opslag en uitwisseling Etc etc 70 Geoportaal Metadata catalogus Vrager Aanbieder 71 Geoportaal Metadata catalogus Publiceren (metadata) Vrager Aanbieder Aanbieder - Ontsluit Geo-informatie middels services. - Voert Metadata in m.b.t. data en services 72
Geoportaal Metadata catalogus Vinden Publiceren (metadata) Vrager Vrager - Zoekt in metadata - Na vinden => Binden!! Aanbieder 73 Geoportaal Metadata catalogus Vinden Publiceren (metadata) Vrager Binden Aanbieder 74
Rijk etc Harvesten Geoportaal Metadata catalogus Harvesten Provincie etc Vinden Publiceren (metadata) Vrager Binden Aanbieder 76 77 Architectuur principes GDI Eenmalige opslag, meervoudig gebruik Open standaarden tenzij.. Beperking leveranciersafhankelijkheid Diversiteit beperken Etc etc 78
Technische standaarden scheiding tussen de geo en de administratieve wereld OGC -> GEO: INSPIRE Web Services voor ruimtelijke interoperabiliteit OGC standaarden voor Geoservices (WMS etc) OGC standaarden voor Catalogi (CSW-2) OGC standaarden voor Geodatabases (SFS) W3C/OASIS -> Administratief(en GEO): NORA Webservices(SOAP/WSDL/UDDI) Orchestratie (BPEL) INSPIRE/NUP slaatde brugtussenogc en W3C Technische standaarden OGC: Open Geospatial Consortium interoperability : systemen van verschillende leveranciers moeten volgens open specificaties met elkaar kunnen samenwerken. Consortium van bedrijven, overheidsinstellingen en universiteiten, stelt de OpenGIS specificaties op, op basis van consensus. Google is ook lid (KML) 27-1-2013 OGC standaarden OGC standaarden voor Geoservices (WMS etc) OGC standaarden voor Catalogi (CSW-2) OGC standaarden voor Geodatabases (SFS) 27-1-2013
OGC Standaarden WMS: Web Mapping Services WFS: Web Feature Services SLD/SE: Styled Layer Descriptor/ Symbology Encoding WCS: Web Coverage Services WMC: Web Map Context WPS: Web Processing Service CSW: Catalog Services for the Web SFS: Simple Features Specification (Spatial Databases) 27-1-2013 Voorbeeld WMS in Google Earth 27-1-2013 84
27-1-2013 OGC standaarden Problemen Schoonheidsfoutjes / Complexiteit Degree of freedom (nederlandse profielen) Onenigheid tussen specs (Metadata) Voldoen niet allemaal aan W3C standaarden (SOAP/WDSL) 27-1-2013 4. Ketenprocessen