het Park van Mesen beter kijken = meer zien! 1
Een heerlijke, rustgevende, gezonde wandeling in ons Park van Mesen, 5 hectaren groot, méér dan 100 jaar geleden aangelegd. De twaalf meest voorkomende bomen zijn voor u uitgebreid beschreven en geïllustreerd in deze brochure. 2
het Park van Mesen b e t e r k i j k e n = m e e r z i e n! Het park heeft een oppervlakte van 5 hectaren. Het ganse domein, 8 hectaren groot, dateert van vόόr 1695, doch het huidige Park van Mesen met de vijver is aangelegd begin 20 ste eeuw. De plantengroei in het park wordt voornamelijk gekenmerkt door inheemse soorten. Als hoogstammige bomen komen beuk, linde, plataan, tamme kastanje, paardenkastanje, schietwilg, es, Amerikaanse- en wintereik het meeste voor. Op struikniveau zien we vlierstruiken, els, gewone robinia en esdoorn. We mogen zeker de blauwe reiger niet vergeten, die hier de laatste tijd sterk verminderd is in aantal. Deze trekvogel overwintert rond de Middellandse zee en zoekt daarna bij voorkeur waterrijke gebieden als leefgebied. Koolmezen, winterkoningen, eksters, kauwen, spechten enz. vullen de fauna aan. Bij het binnenkomen van het Park van Mesen (langs de Stationsstraat) ga je best naar rechts. Rechtop zie je een vochtige weide - niet toegankelijk - wat te zien is aan het voorkomen van pitrus, ruige zegge, zomprus, echt duizendguldenkruid, kantig en gevleugeld hertshooi en sint-janskruid. 3
Rechts van je een houtwal van vlierstruiken, els en gewone robinia. Een prachtige linde torent boven de struiken uit. Van hieruit heb je een prachtig zicht op de vijver met in de verte, hoog in de bomen, enkele reigersnesten. Wat verder kom je in een unieke boogvormige beukendreef. Merk hier en daar de spechtengaten op. Aan het einde van de dreef zie je een mooie groep platanen, met de afschilferende bleke schors. De tweede weide geeft je hier een onvergetelijk zicht op de vijver, de verweerde dubbele brug met de sokkel van het (verdwenen) St. Augustinusbeeld, de eenden en de ganzen. Verder op weg zie je tussen de esdoorns en de vlierstruiken een tweede groep platanen. Voorbij het kinderspeelpleintje zorgt een struiklaag voor beschutting van kleine zangvogels. De wandeldreef heeft hier een totaal ander uitzicht. Geen beuken meer, maar een mengeling van linde, tamme kastanje, paardenkastanje, Amerikaanse- en wintereik. Een monumentale beuk sluit de wandeling af. 4
Met het blad word je wijzer! overzicht van de voornaamste bomen in het park BEUK Fagus sylvatica beukenfamilie Fagaceæ De gladde grijsgroene schors is erg dun en zeer gevoelig aan rechtstreeks zonnelicht. Daarom groeien de buitenste takken ver naar beneden. Hoogte : alleenstaand 30m, in samengroei tot 40m. De beuk wordt in onze streken zelden ouder dan 200 jaar. Het hout is lichtgekleurd, hard en zwaar. De beuk wordt gebruikt voor meubels, trappen en speelgoed. De beukennootjes, telkens 2, zijn omsloten door een napje. Als de nootjes rijp zijn, opent het napje in 4 delen en vallen ze op de grond. De beukennootjes worden o.a. vergaard door eekhoorns als wintervoorraad. AMERIKAANSE EIK Quercus petraæ beukenfamilie Fagaceæ De Amerikaanse eik is afkomstig uit het oosten van Canada en het noordoosten van de Verenigde Staten. Vanwege zijn fraaie herfstkleuren wordt hij veel aangeplant. Hij is van de zomereik te onderscheiden door zijn gladdere schors en grotere gespleten bladeren met puntige bladrand. De Amerikaanse eik heeft donkere, roodbruine eikels met een scherpe punt en een afgeplatte voet; ze zitten in ondiepe napjes. Het hout is minder duurzaam dan de zomereik en wordt gebruikt voor vloeren en meubels. WINTEREIK Quercus petraæ beukenfamilie Fagaceæ De wintereik groeit vaak slanker en rechter op dan de zomereik. De eikels van de zomereik staan op een steeltje, die van de wintereik hebben geen of een zeer kort steeltje Het hout van de wintereik heeft een goede kwaliteit en wordt veel gebruikt voor het maken van fineer. Belangrijk hierbij is dat de stam recht en zonder knoesten is. In Engeland en Wales staan zeer oude en dikke wintereiken, waarvan de leeftijd op 800-1000 jaar wordt geschat 5
ZOMEREIK Quercus robur beukenfamilie Fagaceæ Is de meest voorkomende eikensoort in Vlaanderen. De zomereik is te herkennen aan zijn sterk gegroefde ruwe schors, de langgesteelde eikels en kortgesteelde gelobde en geoorde bladeren. De maximale hoogte bedraagt ca. 35m. Eikenhout is zeer duurzaam en daardoor sterk geliefd in de meubelindustrie. Ook voor schepen, bruggen, gebinten, balken en wijnvaten wordt eikenhout gebruikt. ES Fraxinus exelsior olijffamilie Oleaceæ Is één der hoogste Europese loofbomen. Hij kan tot 45m hoog worden. De samengestelde bladeren kunnen een lengte bereiken van 30cm en zijn oneven in aantal, van 7 tot 13. Groeit best op vochtige bodems en in de nabijheid van water. De es is, net als de wilg, geschikt om te knotten. De es bloeit voordat hij in blad komt. Het stuifmeel is voorzien van vleugeltjes die helpen bij de verspreiding door de wind. Het hout wordt gebruikt voor stelen van bijlen en hamers, turntoestellen, ski s, biljartstokken, vloeren, trappen enz. GEWONE ESDOORN Acer pseudoplatanus esdoornfamilie Aceraceæ De gewone esdoorn is afkomstig uit Midden- en Zuid-Europese bergachtige streken. Hij wordt tot 30m hoog. Hij is goed geschikt als park- en laanboom. Het hout wordt gebruikt voor het vervaardigen van meubels, violen, geweerkolven, parketen dansvloeren. Ook als brandhout is hij nuttig. De bladeren zijn groot handvormig, vijflobbig en scherp ingesneden. De bloemen zijn geel-groene trossen. Alle esdoorns hebben gevleugelde vruchten, twee aan twee en ontkiemen de volgende lente. 6
PAARDENKASTANJE Aesculus hippocastanum paardenkastanjefamilie Hippocastanaceæ De paardenkastanje is een brede boom en kan 20 tot 25 m hoog worden. Omdat de boom goed bestand is tegen luchtvervuiling, is hij een populaire boom in parken, langs straten en op pleinen. Het hout is licht en niet duurzaam en doet denken aan dat van de wilg en de populier. Het lijkt dan ook niet op het hout van Castanea sativa, de tamme kastanje, dat veeleer lijkt op dat van zijn verwant : de eik. TAMME KASTANJE Castanea sativa beukenfamilie Fagaceæ De tamme kastanje is inheems in Zuid-Europa, Noord-Afrika en West-Azië. De boom kan een hoogte bereiken van ongev. 25-35 meter en heeft een levensduur van circa 500-1500 jaar. Hij is hier ingevoerd door de Romeinen, die erg gesteld waren op de vruchten. De vruchten zijn leerachtige, glanzend bruine noten. Meestal zitten er drie bijeen in een geel-bruine, gestekelde, vrij grote vruchtbeker (cupola). Deze openen zich met 4 kleppen. De stekels zijn een soort afweerwapen tegen de voortijdige aanval door vogels en eekhoorns. Vlaamse gaaien, eekhoorns, gaaien, kraaien, muizen en wilde zwijnen zijn dol op de kastanjes. Het hout van de tamme kastanje is fijnvezelig en zeer goed bestand tegen vocht. Het is houdbaarder dan eikenhout en daarom zeer geschikt voor het vervaardigen van tuinmeubels, bruggen, steunpalen voor druivenstokken en vaten. LINDE (zomer- of grootbladige-) Tilia platyphyllos lindefamilie Tiliaceæ Hartvormig blad. De bloempjes zijn langgesteeld en vergroeid met een vleugelblad. Van de bloempjes wordt de bekende lindenthee gemaakt. De linde kan een hoogte van 30 m. bereiken. Het hout is licht, zacht en zeer goed verwerkbaar. De linde is vooral bekend als vrijheidsboom op dorpspleinen, als laanboom en als leiboom. Op erven van hoeven werden vroeger steeds twee linden aangeplant. 7
PLATAAN Platanus plataanfamilie Platanaceæ Deze boom kan 50 m. hoog worden. De boomschors is glad, dun en grijsbruin. Door afschilferen ontstaan groenachtige of gele vlekken. De boom heeft bleekgroene twijgen, die later fors en bruin van kleur worden. De bladeren staan verspreid en lijken op het blad van de esdoorn. Ze zijn handvormig met 3 tot 5 diep ingesneden slippen en grote opvallende steunblaadjes. De balvormige zaden hangen in trossen aan lange stelen. De platanen kunnen goed tegen snoeien en zijn bestand tegen luchtvervuiling. De plataan wordt in België als laan- en straatboom aangeplant ook omwille van zijn beperkte noodzakelijke ruimte voor de wortels. Het rozebruine hout van de plataan kan gebruikt worden voor speelgoed, fineer enz.. SCHIETWILG Salix alba wilgenfamilie Salicaceæ Typische boom van waterkanten en vochtige plaatsen. De schietwilg kan 25m hoog worden. Werd vroeger gebruikt voor het vervaardigen van manden, tuinstoelen, hoepels voor vaten enz. De schietwilgen bieden ook schaduw aan de dieren in de weide en zijn schuil- en nestplaatsen voor bv. de steenuil. ZILVERLINDE Tilia tomentosa lindefamilie Tiliaceæ De boom komt van nature voor vanaf het noorden van Hongarije tot en met het noorden van Turkije en het westen van Oekraïne. De boom kan 25 m hoog worden. De takken zijn witviltig behaard. De onderzijde van het blad is dicht behaard en daardoor zilverwit van kleur. De boom wordt aangeplant in brede straten en lanen. 8
inventaris van het bomenbestand in het park van mesen De inventaris van het bomenbestand werd opgemaakt door Wielewaal Denderland in de loop van het jaar 2000, ttz. het jaar na de aankoop van het park door het gemeentebestuur Lede. Vanaf 1 mei 2004 werd het park opengesteld voor het publiek. 9
colofon titel beter kijken = meer zien thema het beste van open monumentendag tekst en illustratie hubert topke brochure open monumentendag 2013 uitgave culturele raad - gemeente lede verantw. uitg. hubert topke, voorzitter culturele raad D / 2013 / 8592 / 4 10