Gluren bij de Buurtjes. Speciaal over kinderen en jongeren met hersenletsel. Zwolle, woensdagmiddag 5 oktober 2016 14.00 uur We denken: het zijn kinderen, het komt wel weer goed. Of: de school biedt al een goede zorgstructuur, we hoeven ons niet druk te maken. En daarom gaat het vaak mis. Kinderen met NAH zijn als doelgroep schromelijk verwaarloosd en juist omdát ze kinderen zijn. We hopen dat de implementatie van de Zorgstandaard THL voor kinderen en jongeren verbetering in de communicatie en afstemming van zorg gaat geven. Arend de Kloet is orthopedagoog, psycholoog, lector revalidatie. Na het afronden van de opleiding aan de PABO in Den Haag, begon Arend de Kloet als leerkracht aan 'de Schakel', een school voor voortgezet speciaal onderwijs aan kinderen met leer- en opvoedingsproblemen (LOM) te Rijswijk. Na het behalen van het doctoraal examen pedagogiek, met als specialisatie orthopedagogiek, aan de RU Leiden in 1985, maakte De Kloet de overstap naar Sophia Revalidatie. Hier behandelde hij kinderen en jongeren met verschillende revalidatiediagnoses, begeleidde gezinnen en leerkrachten, evenals kinderen van volwassen revalidanten. In september 2011 begon De Kloet met zijn promotieonderzoek, met als basis het onderzoek 'NAH bij kinderen en jongeren: een onderbelicht probleem', dat startte in oktober 2009 en werd gefinancierd door het Revalidatiefonds (Grant 2010/0029), het Johanna Kinderfonds en de Stichting Rotterdams Kinderrevalidatie Fonds Adriaanstichting (Grant 2009/0075-1403). Op 6 november 2014 promoveerde Arend de Kloet aan de Universiteit Leiden op 'Participation of children and youth with acquired brain injury'. 1
14.45 uur Het kan! Snel en op maat Ketenzorgproject voor licht hersenletsel bij kinderen. Als arts vind ik het belangrijk om een kind in zijn kracht te zetten! Kind Volg Team: het bieden van hoogwaardige en kwalitatieve zorg voor kinderen en jongeren met NAH. Samen met ouders en kind ga ik met het revalidatieteam op zoek naar wat voor begeleiding of compensatie nodig is om mee te kunnen doen met leeftijdsgenoten. Ook bekijken we wat de sterke kanten zijn, waarmee een kind kan compenseren. Daarnaast is het belangrijk om de ontwikkeling van een kind met blijvende beperkingen te volgen. Daarmee kun je stagnatie in de ontwikkeling voorkomen of vroegtijdig in kaart brengen. Sandra te Winkel-Witlox, is revalidatiearts bij Klimmendaal, revalidatiespecialisten. Als kinderrevalidatiearts kan ik de kennis uit mijn studies Geneeskunde en (neuro) Psychologie mooi combineren. Maar uiteindelijk draait revalideren om wat kind en ouders willen bereiken: daarin faciliteer ik graag.' Alle onderstaande workshops worden gegeven om 15.15 uur én om 16.15 uur. 1 NAH binnen het gezin 50 gezinnen per dag krijgen te maken met NAH Binnen deze workshop zullen we, aan de hand van casuïstiek, samen met u kijken naar een aantal gezinnen die geconfronteerd zijn met NAH. Wat gebeurt er dan in een gezin; wat betekent dit voor ouders, broertjes en zusjes en directe omgeving? En wat vragen deze gezinnen van ons als hulpverlener? Karin van der Vecht. Maatschappelijk werker. Vogellanden Centrum voor Revalidatie. Marloes Tichelaar. Gezinscoach. PJG - Passie voor Jeugd en Gezin. 0.02 2
2 Multidisciplinaire expertise bij kinderen/jongeren met niet-aangeboren hersenletsel in de (sub)acute fase Binnen het revalidatiecentrum Het Roessingh kunnen kinderen en jongeren met (verdenking op) niet-aangeboren hersenletsel uitgebreid in kaart gebracht door middel van een multidisciplinaire screening. Hierbij kijken op een dagdeel onder andere een GZ-psycholoog, fysiotherapeut, ergotherapeut, logopedist, creatief therapeut, maatschappelijk werkende op welke ontwikkelingsdomeinen het kind/jongere en het systeem ondersteuning nodig heeft. Hieruit kunnen adviezen en een behandelplan volgen. Dit behandelplan kan worden opgepakt in de eigen omgeving, poliklinisch danwel klinisch in ons revalidatiecentrum. Er is veel expertise in (neuro)psychologisch onderzoek, observaties op school, planmatig werken, prikkelverwerking etcetera. Tijdens deze workshop zullen we inzicht geven in onze multidisciplinaire screening en de verschillende behandelmogelijkheden in de (sub)acute fase. Joyce Geelen, Kinderarts. Kinderrevalidatie. Revalidatiecentrum Roessingh. 0.05 3 Een leerling met hersenletsel op de basisschool Het ontstaan van hersenletsel bij kinderen heeft verschillende oorzaken. Bij elk kind met hersenletsel heeft dit grote gevolgen, voor het kind zelf maar zeker ook voor de directe en indirecte omgeving van het kind. Medische problemen, veranderd gedrag en onzekerheid over de toekomst maakt dat hersenletsel een ingrijpende gebeurtenis is. In deze workshop wordt vanuit medisch perspectief inzicht gegeven in de oorzaken van niet aangeboren hersenletsel en de gevolgen hiervan voor een kind en zijn omgeving. Met beeld en geluid wordt voelbaar welke invloed hersenletsel in het dagelijks functioneren kan hebben. Miriam Kooijman, kinder-revalidatiearts bij Vogellanden kinderrevalidatie. Heleen Groothuis ambulant begeleider, Onderwijscentrum de Twijn. Dienst Ambulante 0.04 3
Vanuit het perspectief van het onderwijs wordt ingegaan op de vraag wat het betekent om een leerling met hersenletsel op de basisschool te begeleiden; waar kun je als school tegen aan lopen en op welke wijze kun je hier het best mee om gaan zijn vragen die aan bod komen. begeleiding. 4 "van Losse Knikkers naar knikkerbaan" Implementatie Zorgstandaard Traumatisch Hersenletsel Jongeren in Zeeland. In Zeeland komen jaarlijks zo n 100 kinderen met traumatisch hersenletsel op de spoedeisende hulp terecht. Het ADRZ, VeiligheidNL en de GGD Zeeland realiseert voor deze doelgroep gezamenlijk ketenzorg. Het ADRZ registreert alle slachtoffers die op de SEH binnenkomen in het Letsel Informatie Systeem (LIS) van VeiligheidNL. Op basis van dit LIS worden maandelijks de kinderen met traumatisch hersenletsel geselecteerd, zij komen in aanmerking voor nazorg. De patiëntgegevens worden hierbij geanonimiseerd aangeleverd aan Veiligheid NL. Vanaf 1 april 2015 krijgen de ouders van deze kinderen een folder toegestuurd met uitleg over de nazorg. Ouders moeten hun kind zelf aanmelden bij GGD/JGZ. Cisca Zuurveld. Coördinator Hersenletsel Zeeland (Niet Aangeboren Hersenletsel - Zeeuwse Zorgschakels. www.zeeuwsezorgschakels.nl/hersenletsel/nietaangeboren-hersenletsel.htm 0.17 5 Een leerling met NAH, wat nu? Jaarlijks komen er per dag bijna 2 volle schoolklassen bij met leerlingen met een niet-aangeboren hersenletsel!! Globaal gezien is er enerzijds sprake van een grote groep leerlingen die in de herstelfase na een NAH, terug naar hun school gaan. Daarnaast zijn er leerlingen die door het eerder opgelopen hersenletsel in de chronische fase geleidelijk aan meer problemen ervaren in het onderwijs, bijvoorbeeld bij de overgang van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs. In deze workshop wordt ingegaan op de begeleidingsmogelijkheden voor beide groepen leerlingen, zowel in het basisonderwijs als ook in het voortgezet onderwijs. Aan de hand van het landelijk protocol voor kinderen met een niet-aangeboren hersenletsel worden diverse tips en adviezen gegeven voor onderwijsgevenden, René Steinmann. GZ psycholoog & orthopedagoog. St. Maartenskliniek en St. Maartenschool; kinderrevalidatie en speciaal onderwijs regio Nijmegen. 0.20 4
intern begeleiders, zorg coördinatoren en verwijzers. Hoe signaleer je de mogelijke problemen? Wat zijn de consequenties hiervan in het dagelijks functioneren van de leerling? Wat kun je dan concreet doen in de klas? Op welke wijze kun je een leerling langdurig blijven monitoren? Hoe ga je dan om met bijvoorbeeld CITO toetsen en wat kun je doen als er aanvullende diagnostiek noodzakelijk is? Bovenstaande vragen worden uitvoerig besproken aan de hand van praktijkvoorbeelden, ervaringsoefeningen en praktische adviezen. 6 NAH signaleren bij kinderen en jongeren is dat nou zo moeilijk?? NAH bij kinderen en jongeren wordt onderschat. De gevolgen van hersenletsel zijn in de meeste gevallen niet (direct) zichtbaar. Daardoor worden de gevolgen van dit niet-aangeboren hersenletsel (NAH) vaak niet gezien of niet begrepen. Deze doelgroep bevindt zich in een levensfase, waarbij de hersenen nog in ontwikkeling zijn. De signalering en het kunnen toe leiden naar passende hulp kan veel leed besparen voor gezinnen. In deze workshop krijgt u als allereerste de animatiefilm Hersendefect? te zien over signaleren van NAH bij kinderen, het herkennen en de vervolgstappen. Ook vertelt een moeder wat de impact kan zijn van een niet tijdige herkenning. Deze workshop is met name bedoelt voor professionals die een signalerende functie hebben zoals artsen, jeugdbeschermers, professionals die werken bij CJG's, wijkteams of op scholen. Karin van Ophem. Staffunctionaris kwaliteit. PJG - Passie voor Jeugd en Gezin. Martine Kapitein. GZ-psycholoog en coördinator Brein Support. 0.21 5
7 Ik zie het anders! Cerebrale Visuele Inperking (CVI) Hoe wordt bepaald wat jij en ik zien? En wat niet? CVI is het gevolg van een letsel in de hersenen. Ondanks goede ogen is het visueel functioneren problematisch. Een bril biedt geen oplossing. De symptomen zijn zeer divers en hebben weerslag op allerlei dagelijkse situaties. Het is dan ook belangrijk om er vroeg bij te zijn. In deze workshop geeft Visio informatie over CVI: Wat is het? Hoe herken je het? Wat is nog mogelijk? Wat kan er tijdens revalidatie? Deelnemers ervaren aan de hand van oefeningen hoe het is om CVI te hebben! Juliette Hillhorst. Ergotherapeut. Monique te Beek. Neuropsycholoog. Koninklijke Visio. 0.10 8 Na NAH opeens een Luiaard. Vanuit onze inzet in het NAH team van de kinderrevalidatie Vogellanden, willen we toelichting geven op prikkelverwerking en vermoeidheid, de invloed op dagelijkse activiteiten zoals deelname aan school of sport. Hoe begeleiden wij de kinderen die aangemeld worden op Vogellanden. Diane van As. Ergotherapeut. Sietske Niemeijer. Fysiotherapeut. Vogellanden Centrum voor Revalidatie. 0.16 6