Subsidieprogramma Versterken lokale netwerken 2017 Helmond voor elkaar
Voorwoord Niemand aan de zijlijn Sociale stad. Een stad van én voor mensen. Dat is Helmond en dat blijft Helmond. En daarom is Sociale stad een speerpunt van de strategische agenda van onze gemeente. Om onze sociale stad te behouden en te versterken staan we gelukkig niet alleen. U wilt immers ook dat onze inwoners bereikt worden, dat zij gemakkelijk toegang tot voorzieningen vinden en bovenal, dat zij nu en in de toekomst kunnen meedoen in onze samenleving. En dat geldt voor alle inwoners van onze stad, hoe hun persoonlijke situatie ook is. Het is belangrijk dat wij onze krachten blijven bundelen voor die inwoners die een steuntje in de rug nodig hebben. Laten we er samen voor zorgen dat deze mensen niet aan de zijlijn komen te staan. Zodat zij kunnen blijven meedoen in deze stad van én voor mensen. Nathalie van der Zanden-van der Weijden, wethouder Wmo en armoedebestrijding Begrijpen is bereiken Als we investeren in onze jeugd dan investeren we in onze toekomst! Meedoen, sporten, ontmoeten, leren, soms begrenzen, inspireren, wakker schudden. We wensen iedereen de warmte van een thuis. Als dat ontbreekt gaan we op zoek naar alternatieven. Altijd in samenspraak met de direct betrokken gezinsleden. Er valt nog een wereld te winnen als je om je heen kijkt.. Mooi om samen met zoveel mensen, stichtingen, verenigingen en (zorg)organisaties de verbinding te zoeken. Want samen kunnen we zoveel meer. Graag maken we jullie gedurende het jaar deelgenoot van deze verhalen. Margreet de Leeuw-Jongejans, wethouder Jeugd, Onderwijs en Gezondheid 2
1. Inleiding Voor u ligt het subsidieprogramma Versterken lokale netwerken 2017. Dit programma bevat het merendeel van de subsidies die de gemeente in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en het jeugdbeleid verstrekt aan professionele en vrijwilligersorganisaties. De gesubsidieerde activiteiten dragen bij aan de beleidsdoelen die de gemeenteraad vaststelde met het Wmo beleidsplan, beleidsplan Jeugdhulp, minima- en gezondheidsbeleid. Het gaat om subsidies voor diensten met een meer structureel karakter, die over het algemeen meerjarig aan organisaties worden verstrekt. Daarnaast dragen ook (individuele en specialistische) voorzieningen, die we via aanbesteding inkopen, bij aan de genoemde beleidsdoelen. Deze voorzieningen voor inwoners met een indicatie betreffen onder meer begeleiding, specialistische jeugdzorg en opvang/verblijf. Alle producten en diensten die we in het kader van het subsidieprogramma in 2017 subsidiëren staan vermeld in hoofdstuk 4, evenals een overzicht van de ingekochte diensten. Helmond sociale en duurzame gezonde stad In onze Strategische Agenda 2016-2020, is een aantal pijlers opgenomen dat van belang is voor de ontwikkeling van Helmond. Twee van de pijlers zijn relevant voor dit subsidieprogramma: Sociale stad en Duurzame gezonde stad. In de voorjaarsnota 2016 en de programmabegroting 2017 zijn deze pijlers uitgewerkt. De afgelopen jaren stonden in het teken van het implementeren van de nieuwe taken en de decentralisatie en transitie binnen het sociaal domein. Nu is het tijd voor de transformatie, waarbij we ons richten op het vereenvoudigen van het complexe sociale domein. De bedoeling is dat mensen zo lang mogelijk mee kunnen doen in de samenleving, dat ze rondkomen en vooruitkomen. We streven ernaar dat jongeren prettig, gezond en veilig opgroeien. We willen passende ondersteuning bieden aan mensen die dat nodig hebben. Het is tot slot noodzakelijk om dit betaalbaar te houden. We richten onze inzet nadrukkelijker op de ambitie van sociale stijging van onze inwoners, wijken en stad. Samen willen we zo het verschil maken: voor de ontwikkel- en innovatiekracht uit onze stad; in de preventie; in de buurten en wijken; in ondersteuning van inwoners; in de zorg en opvang voor de meest kwetsbare inwoners. We streven naar ondersteuning dichtbij de inwoner georganiseerd. De inzet van professionals (en vrijwilligers) is meer gericht op het gebied of de wijk. In 2016 startten de Transformatieteams (Tteams), die een nieuwe werkwijze ontwikkelen voor eerstelijnsmedewerkers. Doelen van deze nieuwe werkwijze zijn integraal werken en maatwerk leveren volgens een gezamenlijke visie. Daarnaast gaat het om het verbreden van het collectief aanbod, het verstevigen van zelfredzaamheid en de regie. In 2017 ontwikkelen we de T-teams op basis van evaluatie en een actieprogramma verder door. De Wmo-consulenten en opvoedondersteuners werken eveneens meer vanuit het gebied en de toegang 3
tot geïndiceerde ondersteuning is daarmee dichtbij de inwoner georganiseerd. In het verlengde hiervan nemen we afscheid van de bredere Peelsamenwerking op het vlak van de Wmo en Jeugdhulp. Om deze ambitie te bereiken zetten we zowel structurele als extra (incidentele) financiële middelen in en kiezen we voor een programmatische aanpak. Op dit moment werken we een transformatieagenda uit, die als kapstok zal dienen. Het voorliggende subsidieprogramma omvat de basis en zoals we hiervoor al aangaven de meer structurele inzet van middelen. Daarnaast realiseren we onze doelstelling door middelen uit de post Versterken lokale netwerken, het Sociaal Innovatief Fonds en een tijdelijk transformatiebudget (2017-2019). In 2017 herijken we ons inkoopbeleid in het sociaal domein. We trekken nieuwe grenzen tussen wat we (regionaal) aanbesteden en subsidiëren. Bij subsidiëring willen we de systematiek verregaand vereenvoudigen en bij aanbesteding verstevigen we het partnerschap en de innovatiekracht. Verder nemen we bij inkoop en subsidiering de ervaringen van de frontlijnprofessionals en de cliënten mee. Deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor de subsidiering van organisaties in 2018 en verder. Verantwoording en kwaliteit De inzet van subsidie is gericht op het realiseren van onze ambities en beleidsdoelen. Het is van belang te bepalen in welke mate de geleverde producten en diensten hieraan bijdragen. Indicatoren hiervoor zijn de zelfredzaamheid, inzet van sociale netwerken, (klant)tevredenheid, de no-show en de afname van problemen. We streven naar toenemende kwaliteit van producten en diensten en inzicht in de effectiviteit ervan. Via subsidieverantwoording stellen we de doel- en rechtmatigheid van de verstrekte subsidies vast. De verantwoording staat in het teken van de kwaliteit van dienstverlening, waarbij we sturen op outcome. Op dit moment vindt de verantwoording vooral plaats via rapportages. Op die manier ontstaat een beeld op een hoog abstractieniveau. Dit zegt weinig over hoe het echt gaat in het sociaal domein, met onze inwoners, wijken en stad. Maken we merkbaar verschil voor onze (kwetsbare) inwoners, buurten en wijken? We werken een nieuwe systematiek van monitoring en verantwoording uit om op een eigentijdse manier verantwoording af te leggen. We organiseren in ieder geval op gebiedsniveau bijeenkomsten waarin we laten zien en horen welke resultaten zijn bereikt. We geven dan partners een podium om aan inwoners, raadsleden en elkaar toe te lichten wat ze doen en wat het gebied daarvan terug ziet. Monitoring in het sociaal domein gaat hierin een belangrijke plaats innemen. Met deze monitor beogen we structuur en samenhang te brengen in beschikbare en gewenste informatie, zoals de subsidieverantwoording, maar eveneens de monitoring van de GGD en eigen gemeentelijke onderzoeken. We maken bijvoorbeeld eveneens gebruik de uitkomsten van het cliëntervaringsonderzoek, waaraan de resultaten in het derde kwartaal van 2016 aan de gemeenteraad werden aangeboden. Om meer inzicht te krijgen, willen we met de professionele gesubsidieerde partners in gesprek blijven om te leren en te verbeteren. Ook met vrijwilligersorganisaties gaan we verder in overleg. 4
Voor de subsidieverstrekking in 2017 informeerden we bij deze organisaties al naar de bijdragen van de activiteiten aan de gemeentelijke doelstellingen. 2. Inhoudelijk kader Het subsidiekader Versterken lokale netwerken 2017 vormt de basis voor de subsidieverstrekking voor 2017 (Klik hier voor het subsidiekader 2017). Het kader is zowel gebaseerd op de door de gemeenteraad vastgestelde beleidskaders als de resultaten van gesubsidieerde organisaties in 2016 en de inbrengt die we diverse maatschappelijke partners in het voorbereidingstraject van ontvingen. Het kader bestaat uit onze visie op de organisatie van zorg en ondersteuning én de maatschappelijke effecten die we beogen: zelfredzame inwoners die zoveel als mogelijk de regie over hun eigen leven voeren én jeugdigen die gezond en veilig opgroeien tot zelfstandige en actieve inwoners. Daarvoor hanteren we de volgende uitgangspunten: De eigen kracht en verantwoordelijkheid van inwoners, en de inzet van de sociale netwerken, dienen als eerst te worden gestimuleerd bij hulpvragen; Wederkerige samenleving waarbij alle inwoners de talenten en kwaliteiten op een eigen manier inzetten voor de gemeente en haar inwoners; Normaliseren van hulpvragen en niet problematiseren; Waar kan volstaat licht ondersteuningsaanbod (preventief en collectief), dat laagdrempelig en dicht bij de inwoners is georganiseerd; Professionals hebben voldoende mandaat en vertrouwen om in verschillende situaties proactief, flexibel en snel te handelen; Bij de zorg en ondersteuning worden bewezen efficiënte en/of effectieve methoden ingezet. Het aanbod van zorg en ondersteuning is integraal afgestemd. De professionals en vrijwilligers werken vraag- en behoeftegericht en handelen hiernaar. Bij het subsidiekader hanteren we de volgende piramide. 5
Sociale netwerken De brede basis van de piramide omvat de zelfredzaamheid én de hulp en ondersteuning uit de eigen omgeving van vrienden, familie, buren, mantelzorgers en vrijwilligers. Activiteiten zitten in de brede basis van de piramide. Wij verwachten dat iedereen hier gebruik van kan maken. We gaan uit van wederkerigheid en vragen om slimme vormen van samenwerking in de stad aan te gaan, een bijdrage te leveren aan een leefbare wijk en het bevorderen van de zelfredzaamheid van inwoners. Een hechte structuur is nodig en veerkracht in de basisondersteuning. Basisvoorzieningen Op de tweede trede van de piramide vinden we basisvoorzieningen die voor alle inwoners zijn bedoeld, zoals wijkaccommodaties, sportaccommodaties, peuterspeelzalen, kinderopvang, scholen, combinatiefunctionarissen van JIBB en wijkwerkers (jongerenwerk, ouderenwerk en opbouwwerk). Wij verwachten alertheid van professionals op deze vindplaatsen. Zij kunnen beginnende problemen signaleren en deze zo mogelijk bespreekbaar maken, oplossen of verwijzen. De uitdaging is dan het zoeken en organiseren van laagdrempelige oplossingen in de buurten en wijken. Dit vraagt van de vrijwilligers en de professionals een goede kennis van de sociale kaart in de wijk. Maatschappelijke ondersteuning Op de derde trede van de piramide vinden we de professionele (maatschappelijke) ondersteuning voor die inwoners die een steuntje in de rug nodig hebben en het niet met het sociale netwerk en de ondersteuning vanuit de basisvoorzieningen redden. Denk daarbij aan professionele ondersteuning door maatschappelijk werkers, opvoedondersteuners of sociaal raadslieden. Verder rekenen we ook (tijdelijke) programma s zoals Voor en Vroegschoolse Educatie hiertoe. We willen dat deze (eerste lijns) professionals de verbinding leggen met de basisvoorzieningen en de sociale netwerken. Dit vraagt van onze partners vraag- en oplossingsgericht werken, meer samenwerking en afstemming en het maximaal gebruik maken van de eigen kracht van de hulpvragers en hun sociale netwerken. De hiervoor genoemde T-teams spelen hierin een rol. Zij zijn onderdeel van het gebiedsnetwerk dat ook andere professionals bevat. Specialistische ondersteuning De specialistische ondersteuning valt buiten dit subsidieprogramma. Het gaat dan om vormen van geïndiceerde ondersteuning, begeleiding en opvang/verblijf, die niet vrij toegankelijk zijn en veelal bedoeld zijn voor inwoners met zwaardere en/of meervoudige problematieken. Een deel van de specialistische ondersteuning maakt wel onderdeel uit van het subsidieprogramma. Zoals het jeugd&gezinswerk specifiek voor gezinnen met meervoudige problematieken en de bemoeizorg voor diegenen die zorg mijden maar wel een risico zijn voor henzelf en/of hun directe omgeving. Een gezamenlijke opgave is het beperken van de instroom in de opvangvoorzieningen en het bevorderen van de uitstroom en doorstroom naar lichtere vormen van ondersteuning. Wij stimuleren de inzet van ervaringsdeskundigen en werkers binnen de doelgroep met zware multiproblematiek, zodat ook diegenen worden bereikt die nog niet of niet meer open staan voor professionele ondersteuning (zoals zorgwekkende zorgmijders). 6
3. Financieel kader Het totale subsidiebedrag Versterken lokale netwerken 2017 bedraagt 20.079.373. Het bedrag dat we in 2017 via het subsidieprogramma beschikbaar stellen, is beduidend hoger dan in 2016. De belangrijkste reden hiervoor is dat komend jaar de subsidiering van de wijkaccommodaties weer onderdeel van het programma uitmaakt. Deze waren vorig jaar vanwege de bezuiniging niet opgenomen. Daarnaast is een aantal langlopende incidentele subsidies aan het programma toegevoegd en zijn enkele intensiveringen doorgevoerd. Buiten het subsidieprogramma om zijn er nog enkele flexibele budgetten beschikbaar waar gedurende het jaar een beroep op gedaan kan worden, zoals de sportverenigingsondersteuning, budgetten voor de stimulering van vrijwilligerswerk en voor het Versterken van lokalen netwerken. Vanuit het Stadslab kunnen bovendien projecten worden bedacht, opgestart of uitgevoerd door inwoners die de stad leuker en mooier willen maken. 4. Overzicht gesubsidieerde (en ingekochte) producten en diensten In bijlage 1 staan per trede van de piramide de diensten/producten die in 2017 worden gesubsidieerd/ ingekocht. Er wordt onderscheid gemaakt in voorzieningen voor jeugd en volwassenen, waarbij opgemerkt moet worden dat een deel van het aanbod dat voor volwassenen wordt gesubsidieerd ook bedoeld is voor de oudere jeugd en hun ouders en andersom. Op www.helmond.nl/zorgenondersteuning staan rechtsonder bij beleid de productomschrijvingen en een overzicht van de subsidies per (vrijwilligers)organisatie. Daarnaast dienden verschillende organisaties subsidieaanvragen in die inhoudelijk bijdragen aan de transformatieagenda, maar een incidenteel en aanvullend karakter hebben. De beoordeling en eventuele toekenning van deze aanvragen vindt plaats buiten het subsidieprogramma om. 7
Bijlage 1: gesubsidieerde en ingekochte producten/diensten 2017 per trede van de piramide Jeugd/jongeren (23-) Volwassenen (23+) Product/dienst Bedrag Product/dienst Bedrag Sociale netwerken Sociale Netwerken Scouting 266.158 Ouderenorganisaties 32.242 Jeugd-/jongerenorganisaties 67.655 Verstandelijk/ lichamelijk beperkten 39.628 Jeugdledensubsidies 140.541 Vrijwillig welzijnswerk 6.497 Wijk-&buurtorganisaties 27.641 Wandel-/fiets vierdaagse 4.390 Basisvoorzieningen Basisvoorzieningen Maatschappelijke Stage 75.000 Vrijwilligerscollege en informatiepunt 227.206 Jeugdgezondheidszorg 1.304.325 Wijkaccommodaties en wijksteunpunten 2.002.348 Jongeren(opbouw)werk 916.846 Van Grijs naar groen 15.000 Speeltuinen 97.604 Speel je mee 6.920 Jeugd in beweging brengen en houden 727.864 Maatschappelijke ondersteuning Maatschappelijke ondersteuning Door vrijwilligers of ervaringsdeskundigen Door vrijwilligers of ervaringsdeskundigen Match Mentor 251.965 LEV passende match wijknetwerker 365.373 Opvoedsteun ervaringsdeskundigen 194.269 Alzheimercafé 15.000 Begeleide omgangsregeling bij echtscheiding 25.388 Lets Ruilwinkel 106.488 Door professionals Super Sociaal 120.000 Schakelklassen en topklassen 597.000 Zelfhulp- en ervaringsdeskundigen 97.071 Voor- en vroegschoolse educatie en 3.032.645 Formulierenbrigade 154.223 peuterspeelzaalwerk Coördinatie OAB/VVE 327.670 Buurtbemiddeling 47.035 Groepsaanbod 0-4 jaar 171.140 Slachtofferhulp 12.023 Groepsaanbod gezondheid 4-23 jaar 24.900 Clientondersteuning KBO 7.594 Groepsaanbod risicogedrag 10+ 17.000 Door re-integratiekandidaten en vrijwilligers Groepsaanbod ouders en jeugdigen 102.680 Zorg- en Gemaksdiensten 231.308 Groepsaanbod alcohol en drugs 203.181 Door professionals Preventief groepsaanbod kwetsbare kinderen 109.404 LEV Hulp- en dienstverlening 1.025.567 Jongeren Inlooppunt (18+) 307.269 MEE Clientondersteuning 646.344 Opvoedondersteuning 2.273.365 LEV vangnet, huiselijk geweld 212.000 Avondschool 4.000 Informatiepunt mantelzorg 107.635 Stichting Leergeld 73.000 LEV Zorg voor elkaar 662.867 Indigo 4.342 Specialistische ondersteuning (tijdelijk) opvang en crisisopvang 1.630.240 Passantenopvang 73.022 Bemoeizorg 510.203 Dagbesteding 378.297 Specialistische ondersteuning (via inkoop) Specialistische ondersteuning (via inkoop) Jeugd en gezinswerkers Kort verblijf Specialistische jeugdzorg Begeleiding Jeugdzorg met verblijf Beschermd Wonen Crisisdienst, veilig thuis, gedwongen kader Veilig Thuis Totaal 11.135.189 8.944.184 8