Lesstof EBC*L Niveau A Module Bedrijfsvorm & Wetgeving Stichting EBC*L The Netherlands, 2013. Versie 01-10-2013-www.ebcl.nl
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enigerlei vorm of op enigerlei wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbende. Stichting EBC*L The Netherlands, 2013. Tweede druk Hoewel deze lesstof met de grootst mogelijke zorgvuldigheid is samengesteld, kunnen de auteur, de uitgever en de drukker geen aansprakelijk aanvaarden voor mogelijke omissies of onjuistheden daarin. Druk: Herman media Almelo Stichting EBC*L The Netherlands, 2013. Versie 01-10-2013-www.ebcl.nl
Inhoudsopgave Inleiding 6 Overzicht 9 Ondernemingsrecht 10 Overzicht rechtsvormen 10 Vormen van aansprakelijkheid 13 Eenmanszaak 14 Vennootschap onder Firma (VOF) 18 Commanditaire vennootschap (CV) 21 De maatschap 25 De besloten vennootschap (BV) 27 De naamloze vennootschap (NV) 31 De coöperatie / de onderlinge waarborgmaatschappij 38 De Stichting 39 De Vereniging 41 Verbintenissenrecht 44 Overeenkomst van koop en verkoop 44 Rechtsgeldige ondertekening 46 Vertegenwoordiging 47 Volmachten aan medewerkers 49 Handelingsbevoegdheid 49 Volmacht 50 Handelsregister 52 Concern 54 Acquisitie, fusie, joint venture 56 Kartel 56-3 -
Insolventierecht 57 Oorzaken van insolventie 57 Aansprakelijkheid bestuurders bij faillissement 58 Werkdeel 66 Meerkeuzetoetsen 66 Rechtsvormen Overzicht 67 Eenmanszaak 69 Vennootschap onder Firma (VOF) 70 Commanditaire Vennootschap (CV) 72 De Maatschap 73 Besloten Vennootschap (BV) 74 Naamloze Vennootschap (NV) 76 Adviseren Bosman 1 (Casus) 79 Meerkeuzetoetsen 83 Koopovereenkomst, rechtsgeldige ondertekening en handelsregister 83 Vertegenwoordiging 85 Concern en Kartel 87 Insolventierecht 88 Adviseren Bosman 2 (casus) 91 Antwoorden - Meerkeuzetoetsen 95 Rechtsvormen Overzicht 95 Eenmanszaak 96 Vennootschap onder Firma (VOF) 97 Commanditaire Vennootschap (CV) 98 De Maatschap 99 Besloten Vennootschap (BV) 100-4 -
Naamloze Vennootschap (NV) 101 Antwoorden adviseren Bosman 1 103 Antwoorden meerkeuzetoetsen 107 Koopovereenkomst, rechtsgeldige ondertekening en handelsregister 107 Vertegenwoordiging 108 Concern en Kartel 110 Insolventierecht 111 Antwoorden adviseren Bosman 2 113 EBC*L Leerdoeloverzicht: Bedrijfsvorm & Wetgeving 117 Globale leerdoelen 117 Gedetailleerde leerdoelen 117 EBC*L Voorbeeldexamen 122 Uitwerking van het EBC*L voorbeeldexamen 126 Verklarende woordenlijst 128-5 -
Inleiding Het European Business Competence Licence, afgekort EBC*L, is een internationaal erkende standaard voor bedrijfseconomische scholing. Met het EBC*L-certificaat kan de eigenaar aantonen dat hij of zijn beschikt over exact die bedrijfseconomische kennis die in het bedrijfsleven noodzakelijk is. De kern van het EBC*L certificatiesysteem is een internationaal gedefinieerde, uniforme verzameling van leerdoelen die alle relevante kerncompetenties omvat. De lesstof van Niveau A bestaat uit vier modules: 1. Bedrijfsdoelstellingen & kengetallen 2. Financiële administratie 3. Kosten & prijzen 4. Bedrijfsvorm & wetgeving Iedere module bestaat uit een tekstdeel, een werkdeel en een verklarende woordenlijst/begrippenlijst. Met deze lesstof kunt u zich optimaal voorbereiden op het examen. De lesstof kan als volgt worden gebruikt: voor zelfstudie als naslagmateriaal bij het e-learning programma SmartBoxx als naslagmateriaal bij een relevante cursus Tekstdeel Dit deel bevat: Vakinhoudelijke teksten voor de afzonderlijke leerdoelen. De teksten zijn zeer beknopt gehouden en direct gekoppeld aan de EBC*L leerdoelen. Dit garandeert optimale ondersteuning en een vlotte verwerking van de inhoud. De EBC*L leerdoelen vindt u hier. - 6 -
Werkdeel Dit deel bevat: Meerkeuzetoetsen (inclusief antwoorden): Hiermee kunt u uw kennis testen. Voorbeeld: Welke van de volgende uitspraken zijn correct? Wie een aandeel verwerft, heeft het recht om de algemene vergadering bij te wonen. Als een aandeelhouder tweemaal wegblijft van de algemene vergadering zonder geldige verontschuldiging, kan hij worden uitgesloten van de onderneming. Aandelen kunnen alleen worden verworven door investeerders die over een vermogen van minstens 20.000,- beschikken. Geen van de antwoorden is correct. NB: Bij het EBC*L examen worden geen meerkeuzevragen gesteld, maar alleen open vragen (zie het EBC*L voorbeeldexamen). Hiaattesten Advisering van Marcel Bosman: Hier kunt u toetsen hoe groot uw kennis is als bedrijfsadviseur voor cocktailbareigenaar Marcel Bosman. - 7 -
Voorbeeld: Basisvoorwaarde voordat een contract met een onderneming is, is dat het wordt ondertekend. Daartoe behoren de exacte, het exacte van de onderneming, met een van een persoon. adres bindend bedrijfsnaam directeur rechtsgeldig handtekening bevoegd De leerdoelen / het werkdeel Hier kunt u net als bij het EBC*L examen de antwoorden zelf formuleren. Een EBC*L voorbeeldexamen dat dient als voorbeeld van een eindtoets voor de module Bedrijfsvorm & Wetgeving. VERKLARENDE WOORDENLIJST In de verklarende woordenlijst vindt u korte definities van de alle begrippen in de module Bedrijfsvorm & Wetgeving. Dit deel kunt u gebruiken als naslagwerk. Tips voor het werkdeel Het werkdeel is bedoeld als uw persoonlijke studiemateriaal. Hierin kunt u naar hartenlust teksten markeren, antwoorden invullen en notities toevoegen. Beschikt u al over enige bedrijfseconomische kennis, dan is deze lesstof voldoende als voorbereiding op het EBC*L examen. Beschikt u niet over die kennis, dan raden wij u aan het e-learning programma SmartBoxx en/of een cursus bij een officieel EBC*L Examen Centrum te volgen. Voor meer informatie, ga naar: www.ebcl.nl en www.smartboxx.nl Wij wensen u veel plezier en veel succes met de voorbereiding op uw examen. - 8 -
Overzicht In de EBC*L module Bedrijfsvorm & Wetgeving worden onder andere de volgende onderwerpen en vragen behandeld: Ondernemingsrecht Waarom zijn er voor ondernemingen diverse rechtsvormen met afkortingen en benamingen als eenmanszaak, v.o.f., maatschap, BV, NV, enz. Wat is de functie van een algemeen directeur, raad van bestuur of gevolmachtigde? Verbintenissenrecht Waar moet je bij het afsluiten van een overeenkomst met een andere onderneming op letten? Weet je zeker dat een contract wordt nageleefd als je dit samen met de vertegenwoordiger van het andere bedrijf ondertekent? Insolventierecht Wat betekent het als een onderneming insolvent wordt verklaard? Is dit al een doodvonnis (faillissement) of is er nog een uitweg uit deze situatie (bijvoorbeeld een betalingsregeling)? - 9 -
ONDERNEMINGSRECHT Overzicht rechtsvormen Gedetailleerde leerdoelen: Het kunnen uitleggen waarom er verschillende rechtsvormen binnen bedrijfsorganisaties zijn. Dagelijks kom je begrippen tegen als BV, v.o.f., NV, CV en eenmanszaak. Misschien omdat je zelf een bedrijf hebt of zaken doet met andere bedrijven. Of omdat je erover leest of hoort spreken in de diverse media. Misschien ben je zelfs wel aandeelhouder van een dergelijke onderneming. De keuze voor een rechtsvorm is essentieel zodra je zelf een onderneming start. Hieronder zie je een overzicht van de verschillende rechtsvormen: Rechtsvormen Rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid Rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid eenmanszaak v.o.f. BV NV CV maatschap coöperatie stichting vereniging - 10 -
Waarom zijn er eigenlijk verschillende rechtsvormen? Waarom is één rechtsvorm niet voldoende? Wordt het daardoor niet onnodig ingewikkeld? De verschillende rechtsvormen zijn ontstaan uit de individuele wensen en behoeftes van ondernemers. Ondernemers hebben nu eenmaal hun eigen doelstellingen en die kunnen sterk uiteenlopen. Het kunnen uitleggen waarom er verschillende rechtsvormen binnen bedrijfsorganisaties zijn. De volgende vragen moet je stellen bij het kiezen van de meest geschikte rechtsvorm: Kan ik alles alleen? Zo nee, waar heb ik een partner voor nodig? Alleen voor de inbreng van vermogen of knowhow, of is het meewerken van de partner ook gewenst? Hoe moeten de rechten en verplichtingen verdeeld worden? Gaat het om een samenwerking tussen partners met gelijke rechten? Of heeft een van beiden meer rechten en dus ook meer verplichtingen? Is een van de partners bereid de volledige aansprakelijkheid te dragen voor de schulden van de onderneming met zijn inkomen en bezittingen? Zelfs met zijn privévermogen? Kan ik de hoge oprichtingskosten betalen? Wat verwacht ik van de winstontwikkeling en welke rechtsvorm biedt daarbij belastingtechnisch de meeste voordelen? - 11 -
Iedere rechtsvorm heeft voor- en nadelen: Een naamloze vennootschap biedt het voordeel dat je zeer eenvoudig medevennoten op kunt nemen in de onderneming. Een nadeel is echter dat de oprichtingskosten zeer hoog zijn en de opzet van de administratie veel werk met zich meebrengt. Deze rechtsvorm wordt dan ook alleen maar toegepast bij zeer grote ondernemingen. Het komt regelmatig voor dat een onderneming in de loop van de tijd van rechtsvorm verandert omdat de omstandigheden veranderen. Bij de start van de onderneming kan bijvoorbeeld een eenmanszaak de juiste keuze zijn, maar als later een partner bij de onderneming in komt, kun je misschien beter een andere rechtsvorm kiezen. Stijgt het ondernemersrisico, dan is een besloten vennootschap het overwegen waard. En ben je vervolgens van plan de wereld te veroveren en heb je daarvoor veel vermogen nodig, dan breng je de onderneming naar de beurs als naamloze vennootschap. In het vervolg van deze lesstof worden de kenmerken en voor- en nadelen van elke rechtsvorm nader besproken. - 12 -
Vormen van aansprakelijkheid Gedetailleerde leerdoelen: Het kunnen definiëren en uitleggen wat "persoonlijke en onbeperkte aansprakelijkheid" betekent. Het kunnen definiëren en uitleggen wat "hoofdelijke aansprakelijkheid" betekent. Het kunnen definiëren en uitleggen wat "beperkte aansprakelijkheid" betekent. Bij persoonlijke en onbeperkte aansprakelijkheid is een persoon volledig aansprakelijk. Als die persoon een onderneming heeft, dan is er geen verschil tussen privévermogen en zakelijk vermogen. De schuldeiser kan het volledige bedrag dus Het kunnen uitleggen wat "persoonlijke en onbeperkte aansprakelijkheid" betekent. privé verhalen. Hoofdelijke aansprakelijkheid betekent dat wanneer meerdere personen gezamenlijk een schuld aangaan, bijvoorbeeld in een onderneming, de schuldeiser het volledige bedrag bij elk van hen kan opeisen. De schuldeiser heeft tegenover Het kunnen uitleggen wat "hoofdelijke aansprakelijkheid" betekent. ieder van hen recht op nakoming van het geheel. Bij beperkte aansprakelijkheid is een persoon slechts aansprakelijk voor het bedrag van zijn inbreng en niet voor de schulden van de onderneming. Het privévermogen is gescheiden van het zakelijke vermogen. Het kunnen uitleggen wat "beperkte aansprakelijkheid" betekent. - 13 -
Eenmanszaak Gedetailleerde leerdoelen: Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een eenmanszaak zijn. Veel startende ondernemers kiezen voor deze rechtsvorm. Veel daarvan houden vast aan deze structuur tot aan het einde van hun zakelijke activiteiten. Er zijn grote voordelen aan het houden van een eenmanszaak: De eenmanszaak is snel opgericht en ook weer snel op te heffen. De oprichtingskosten zijn zeer laag. Er is geen akte nodig voor de oprichting van een eenmanszaak. Inschrijving in het handelsregister is verplicht. U kunt slechts één eenmanszaak oprichten en inschrijven. Het is wel mogelijk meerdere handelsnamen te voeren en verschillende activiteiten uit te oefenen. Dit kan op Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een eenmanszaak zijn. hetzelfde of een ander adres ('nevenvestiging'). Als u een eenmanszaak start, bent u oprichter, eigenaar en helemaal zelfstandig. Er kunnen meerdere mensen werken in een eenmanszaak, want u kunt natuurlijk altijd personeel aannemen. U kunt alles op het gebied van zaken doen, marketing, klanten etc. zelfstandig beslissen en hoeft geen rekening te houden met een partner. Omdat u zelfstandig en snel alle beslissingen kunt nemen, is de flexibiliteit groot. - 14 -
Er zijn nooit misverstanden of geschillen met andere vennoten. Veel ondernemingen gaan juist hierop stuk. Ze worden gestart door vrienden die in de loop van de tijd uit elkaar groeien door verschil van inzicht. Voor een eenmanszaak is een eenvoudige boekhouding voldoende, wat ook de accountantskosten laag houdt. En niet in de laatste plaats is een belangrijk voordeel dat je de winst voor jezelf kunt houden en niet hoeft te delen met iemand anders (ervan uitgaande dat je winst hebt gemaakt). Tegenover deze voordelen staan ook een paar belangrijke nadelen: Om te beginnen de belangrijkste: Veel eenmanszaken mislukken omdat de directeur alles alleen moet doen. Er zijn maar weinig ondernemers die beschikken over alle competenties en vaardigheden die vereist zijn om een zaak te runnen, met alle obstakels en hindernissen die daarbij horen. Meestal is er niet voldoende vermogen voor de start van de onderneming en het overleven van het eerste jaar. Het kan grote gevolgen hebben als alles met geleend geld wordt gefinancierd (bijv. een bankkrediet). De verschuldigde rente en aflossingen moeten immers ook worden betaald als het niet zo goed gaat met de onderneming. Bovendien heeft een rechtspersoon met een eenmanszaak slechts beperkte kredietwaardigheid voor banken en leveranciers. Dit kan bijzonder vervelend zijn als men graag wil investeren of als de omzet plotseling daalt. - 15 -
Ook zie je vaak dat de ondernemer wel expert is in zijn vak, maar geen verkooptalent heeft. Nieuwe productideeën kunnen prachtig zijn, maar als de ondernemer niemand kan overtuigen dat ze geld moeten besteden aan zijn innovatie, is zijn onderneming gedoemd te mislukken. Hetzelfde geldt voor zakelijke handelingen zoals de boekhouding. Vaak vinden ondernemers dit vervelend en bijzaak. Maar het is bijna onmogelijk een onderneming te runnen zonder een solide boekhouding en inzicht in kengetallen. En ten slotte is er nog een groot nadeel aan een eenmanszaak, namelijk de persoonlijke en onbeperkte aansprakelijkheid. Eenmanszaak en aansprakelijkheid De eigenaar van een eenmanszaak is aansprakelijk voor alle handelingen en vermogensaangelegenheden. Er is geen onderscheid tussen privé- en ondernemingsvermogen. Schuldeisers kunnen zich verhalen op het privé-bezit en privéschuldeisers kunnen de bezittingen van het bedrijf aanspreken. Als de eenmanszaak failliet gaat, gaat de eigenaar ook failliet. Als de ondernemer in gemeenschap van goederen is getrouwd, dan vallen de bezittingen van beide echtgenoten onder de aansprakelijkheid. Dit is te voorkomen met huwelijkse voorwaarden. Vaak hebben deze voorwaarden echter minder effect, omdat de echtgeno(o)t(e) moet meetekenen voor leningen. Eenmanszaak en belasting De winst uit een eenmanszaak wordt belast in box 1. Als de Belastingdienst u als ondernemer erkent, kunt u gebruikmaken van belastingfaciliteiten zoals ondernemersaftrek, investeringsaftrek en de fiscale oudedagsvoorziening. - 16 -
Eenmanszaak - samenvatting Voordelen: De winst uit de onderneming hoeft niet gedeeld te worden. De ondernemer kan zelfstandig en alleen beslissen. Dit geeft een grotere flexibiliteit. Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een eenmanszaak zijn. Lage oprichtingskosten. Eenvoudige boekhouding. Nadelen: Persoonlijke en onbeperkte aansprakelijkheid tot in privévermogen voor schulden uit de onderneming. Onderneming is volledig afhankelijk van de inzet en de kwaliteiten van één persoon. Doorslaggevende vragen bij de oprichting van een eenmanszaak zijn: Heb je genoeg eigen vermogen of is er voldoende bankkrediet voor de oprichtings- en aanloopkosten en eventuele investeringen? Beschik je als ondernemer over alle professionele en zakelijke kennis en vaardigheden die noodzakelijk zijn om in je eentje een bedrijf te runnen? Als je niet beide vragen met een volmondig JA kunt beantwoorden, moet je overwegen een partner te zoeken waarmee je samen de onderneming kunt opbouwen. - 17 -
Vennootschap onder Firma (VOF) Gedetailleerde leerdoelen: Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een Vennootschap onder Firma (VOF) zijn. De Vennootschap onder Firma (VOF) is een samenwerkingsvorm waarin twee of meer partners een bedrijf voeren. De partners zijn de 'vennoten' of 'firmanten'. Iedere vennoot brengt iets in het bedrijf: geld, goederen, arbeidskracht en/of goodwill. Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een Vennootschap onder Firma (VOF) zijn. Oprichting Het is niet verplicht om een vennootschapscontract op te stellen voor de oprichting van een VOF. Het is wel aan te raden om de afspraken tussen de vennoten schriftelijk vast te leggen. Een juridisch adviseur of een accountant kan helpen bij het opstellen van een vennootschapscontact. Het is ook verstandig om de akte bij de notaris vast te leggen. Het vennootschapscontract bevat meestal: de naam van de vennootschap het doel van de vennootschap de inbreng van de vennoten (zoals geld, arbeid, goederen, goodwill, knowhow) de verdeling van winst en verliezen de verdeling van de bevoegdheid afspraken over ziekte afspraken over vakantiedagen - 18 -
Inschrijving in het handelsregister is verplicht. In principe kan iedere vennoot de VOF binden en aansprakelijkheid scheppen voor zijn medevennoten. Maak daarom in het vennootschapscontract goede afspraken over de bevoegdheden. Neem bijvoorbeeld een regeling op dat alle vennoten moeten tekenen als er een overeenkomst wordt gesloten met een belang groter dan 10.000,-. Als een bevoegdheidsverdeling is ingeschreven bij het handelsregister, dan geldt deze ook tegenover derden. Een derde kan de VOF niet houden aan een overeenkomst die is gesloten door een onbevoegde vennoot. De vennoot die onbevoegd heeft gehandeld, is persoonlijk aansprakelijk. Aansprakelijkheid Een belangrijk kenmerk van de VOF is de hoofdelijke aansprakelijkheid van de vennoten. Iedere vennoot is met zijn privévermogen voor 100% aansprakelijk als de vennootschap haar verplichtingen niet nakomt, ook als deze door een andere (bevoegde) vennoot zijn aangegaan. Dit betekent dat als de VOF failliet gaat, de vennoten ook failliet gaan. De VOF heeft een 'afgescheiden vermogen': het door de vennoten ingebrachte zakelijk vermogen is afgescheiden van hun privévermogen en mag alleen worden gebruikt voor de uitoefening van de onderneming. Alleen de zaakschuldeisers van de VOF kunnen zich verhalen op het zakelijk vermogen. Als dit afgescheiden vermogen niet genoeg is om de schulden te voldoen, dan kunnen de zaakschuldeisers voor de gehele schuld bij het privévermogen van elk van de vennoten terecht. Verhaal (verrekening) tussen de vennoten onderling is daarna vanzelfsprekend mogelijk. Privéschuldeisers kunnen privéschulden niet op het zakelijk vermogen van de VOF of op het privévermogen van de andere vennoten verhalen. Gezien de ruime aansprakelijkheid van de vennoten met hun privévermogen kan het verstandig zijn huwelijkse voorwaarden op te stellen. - 19 -
Belastingen Iedere vennoot betaalt afzonderlijk inkomstenbelasting over het deel van de eigen winst. Iedere vennoot wordt gezien als zelfstandig ondernemer en heeft recht op belastingfaciliteiten als de ondernemersaftrek, investeringsaftrek en de fiscale oudedagsvoorziening. In het onderdeel 'Starters' van de website van de belastingdienst staat meer informatie over belastingen. Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een Vennootschap onder Firma (VOF) zijn. Partners Een 'man/vrouwfirma' is een VOF tussen partners. Voordeel is dat beiden als zelfstandig ondernemer worden gezien en recht hebben op de belastingvoordelen. Nadeel is dat beiden aansprakelijk zijn met hun privévermogen en het opstellen van huwelijkse voorwaarden geen effect heeft. - 20 -
Commanditaire vennootschap (CV) Gedetailleerde leerdoelen: Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een Commanditaire Vennootschap zijn. De commanditaire vennootschap (CV) is te zien als een bijzondere vorm van de VOF. Er zijn bij de CV echter twee soorten vennoten: beherende en stille (commanditaire) vennoten. De stille vennoten zijn alleen financieel betrokken. Zij mogen niet namens de commanditaire vennootschap naar buiten treden. Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een Commanditaire Vennootschap zijn. Commanditaire vennootschap (CV) Beherende vennoten Stille (commanditaire) vennoten. Oprichting van een CV Het opstellen van een vennootschapscontract is niet verplicht, maar het is wel aan te raden om de afspraken tussen de vennoten schriftelijk vast te leggen. Hierbij worden de zaken geregeld die ook in een VOF-contract staan, plus afspraken over de winstverdeling tussen beherende en stille vennoten. Een accountant of juridisch adviseur kan helpen bij het opstellen van de akte. Het is verstandig om de akte vast te leggen bij de notaris. Inschrijving in het handelsregister is verplicht. Bij de inschrijving worden persoonlijke gegevens van de beherende vennoten opgenomen zoals naam, adres, woonplaats. Van de stille vennoten worden niet de namen vermeld, maar wel het aantal en het bedrag van hun inbreng. - 21 -
Aansprakelijkheid Beherende vennoten zijn met hun gehele privévermogen aansprakelijk als de vennootschap de verplichtingen niet nakomt. Als de CV failliet gaat, dan gaat de beherend vennoot ook failliet. Stille vennoten kunnen slechts het bedrag kwijtraken, dat zij hebben ingebracht. Zodra een stille vennoot namens de CV naar buiten optreedt, wordt hij gezien als beherend vennoot en is hij aansprakelijk met zijn privévermogen. Belastingen Beherende vennoten betalen inkomstenbelasting over hun deel van de winst. Zij worden in principe gezien als zelfstandig ondernemer en hebben recht op belastingfaciliteiten als de ondernemersaftrek, investeringsaftrek en de fiscale oudedagsvoorziening. Stille vennoten worden fiscaal niet gezien als ondernemer (omdat zij niet aansprakelijk zijn voor de schulden) en hebben geen recht op alle belastingvoordelen. Stille vennoten hebben wel recht op de voordelen die te maken hebben met investeringen (willekeurige afschrijving en investeringsaftrek). - 22 -
Commanditaire Vennootschap (CV) - samenvatting Het volgende overzicht verduidelijkt nogmaals de voor- en nadelen van een Commanditaire Vennootschap (CV): Commanditaire vennootschap (CV) Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een Commanditaire Vennootschap zijn. Beherende vennoten Stille (commanditaire) vennoten. delen in de winst alleen beslissingsbevoegd persoonlijk aansprakelijk met het privé vermogen delen in de winst niet aansprakelijk tot in privévermogen, alleen voor ingebracht vermogen geen medezeggenschap, alleen recht op controle - 23 -
Vennootschapscontract De bovenstaande wettelijke regelingen voor de VOF en de CV kunnen door contracten worden vastgelegd. Zo kan bijvoorbeeld een sterke commanditaire vennoot (die bijvoorbeeld het gehele vermogen ingebracht heeft) bedingen in het contract dat hij bij belangrijke beslissingen gekend wordt. Precies hetzelfde geldt als bijvoorbeeld iemand maar 5% van de aandelen van een vennootschap heeft, deze andere rechten krijgt dan iemand die 80% van de aandelen heeft. Deze regelingen worden vastgelegd in een vennootschapscontract of aandeelhoudersovereenkomst. Dit kan mondeling, maar het is verstandiger om het schriftelijk vast te leggen. In principe kan alles worden vast gelegd in dit soort overeenkomsten, bijvoorbeeld verdeling van winst en/of verlies, vervroegd uittreden etc. - 24 -
De maatschap Gedetailleerde leerdoelen: Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een maatschap zijn. De maatschap is een samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen ('maten') die ieder iets inbrengen (arbeid, geld of goederen). Het voordeel hieruit wordt gedeeld. Oprichting Het is niet verplicht om een akte op te stellen bij de oprichting van een maatschap. Het is wel aan te raden om de afspraken tussen de maten schriftelijk vast te leggen. Een accountant of juridisch adviseur kan helpen bij het opstellen van een maatschapakte. Het is verstandig om deze akte bij de notaris vast te leggen. In het maatschapcontract staan bijvoorbeeld de Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een maatschap zijn. volgende afspraken: De inbreng van de maten; De winstverdeling. Deze staat in verhouding met de inbreng, tenzij er iets anders in het maatschapcontract staat. Het is verboden te bepalen dat één maat de hele winst krijgt; De verdeling van de bevoegdheid. Elke maat kan 'beheersdaden' verrichten, tenzij er een andere regeling is overeengekomen. Beheersdaden zijn handelingen die tot de normale gang van zaken van de maatschap worden gerekend. Handelingen daarbuiten, kunnen alleen gezamenlijk worden verricht. In het maatschapcontract kunnen bevoegdheden op een andere wijze worden geregeld; Afspraken over de voortzetting van de activiteiten bij beëindiging van de maatschap. - 25 -
Inschrijven handelsregister Vanaf 1 juli 2008 moeten maatschappen zich verplicht laten inschrijven in het handelsregister. Dit geldt niet voor maatschappen die niet extern optreden, zoals kostenmaatschappen. Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een maatschap zijn. Aansprakelijkheid Een maat die bevoegd is, kan een overeenkomst sluiten namens de maatschap, waarna alle maten voor gelijke delen aansprakelijk zijn. Als een maat onbevoegd handelt, dan zijn de andere maten in beginsel niet aansprakelijk. De onbevoegd handelende maat heeft dan alleen zichzelf gebonden. Bij de maatschap is er in principe geen 'afgescheiden vermogen' (vermogen dat is afgescheiden van het privévermogen). Schuldeisers kunnen bij de individuele maten uitsluitend terecht voor gelijke delen. Schuldeisers van de maatschap hebben geen voorrang op privéschuldeisers. Belastingen Iedere maat betaalt inkomstenbelasting over het eigen deel van de winst. De Belastingdienst ziet iedere maat in principe als zelfstandig ondernemer. De maten hebben dan ook recht op belastingfaciliteiten als ondernemersaftrek, investeringsaftrek en de fiscale oudedagsvoorziening. - 26 -
De besloten vennootschap (BV) Gedetailleerde leerdoelen: Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een Besloten Vennootschap (BV) zijn. BV De BV is een vennootschap waarin het eigen vermogen in aandelen is verdeeld. De aandelen zijn in handen van de aandeelhouder(s). De BV is een rechtspersoon, met dezelfde juridische status, rechten en plichten als een natuurlijk persoon. De BV zelf wordt als ondernemer gezien, de directeur is in dienst en handelt uit naam van de vennootschap. Een BV kan zelfstandig of samen met anderen worden opgericht. Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een Besloten Vennootschap (BV) zijn. Leiding van een BV De hoogste macht ligt bij de aandeelhouders in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De leiding over de dagelijkse gang van zaken ligt bij de directeur(en). Bij kleine BV's is de directeur vaak de enige aandeelhouder. Er kan een Raad van Commissarissen zijn, die toezicht houdt op de directie. De aandelen staan op naam en zijn niet vrij overdraagbaar. In de statuten moet een 'blokkeringsregeling' staan. Aandeelhouders die aandelen willen verkopen of overdragen, moeten deze eerst aanbieden aan medeaandeelhouders, of goedkeuring vragen aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Oprichting BV De belangrijkste wettelijke eisen bij het oprichten van een BV: Een notariële akte is verplicht. In de oprichtingsakte staan de statuten van de vennootschap. De notaris controleert de juridisch inhoudelijke kant hiervan. Een minimum startkapitaal van 1,- volstaat sinds 2012 (voor 1 oktober was een startkapitaal van 18.000,- een wettelijke eis). De BV moet worden ingeschreven in het handelsregister. Zolang dit niet is gebeurd, zijn de bestuurders persoonlijk aansprakelijk. - 27 -
Geen oprichtingsvereiste, maar wel een verplichting is het opstellen van jaarstukken en de openbaarmaking hiervan bij de KvK (Kamer van Koophandel). De wettelijke eisen zijn afhankelijk van de omvang van de onderneming. BV in oprichting In de periode voor oprichting kunnen er al activiteiten zijn waardoor er sprake is van een onderneming. Bijvoorbeeld omdat er al met bedrijfsactiviteiten wordt gestart, of omdat een bestaande onderneming (zoals een eenmanszaak) in een BV zal worden ondergebracht. We spreken dan van een BV in oprichting (i.o.). Degenen die in deze fase namens de rechtspersoon naar buiten treden, zijn hoofdelijk aansprakelijk voor contracten en andere rechtshandelingen. Na oprichting van de BV worden deze rechtshandelingen bekrachtigd door de BV. Vanaf dan is de rechtspersoon aansprakelijk, tenzij de rechtspersoon de verplichtingen niet nakomt. Voor de partijen waarmee contracten worden aangegaan, moet het duidelijk zijn dat dit gebeurt namens de BV i.o. Soms zet een eenmanszaak of VOF 'BV i.o.' achter de naam, omdat de onderneming in een nog op te richten BV zal worden ondergebracht. Het is dan bij het aangaan van contracten niet de bedoeling de toekomstige BV te binden, maar de bestaande onderneming. Na oprichting van de BV kan deze de verplichtingen alleen overnemen met instemming van de wederpartij. Als een BV i.o. als onderneming actief is, dan moet deze in het handelsregister worden ingeschreven. Hiervoor moet de notaris verklaren dat hij daadwerkelijk belast is met de oprichting van deze BV. Aansprakelijkheid De aansprakelijkheid van de aandeelhouders is beperkt tot het bedrag waarmee zij in de vennootschap deelnemen. De BV is als rechtspersoon een zelfstandig drager van rechten en plichten. Betrokken personen, zoals de directeur(en) en commissarissen, zijn niet met hun privévermogen aansprakelijk voor de schulden van de vennootschap. Omdat er veel misbruik werd gemaakt van de beperkte aansprakelijkheid zijn er antimisbruikwetten opgesteld. Hierdoor zijn de directeur(en) en degenen die het beleid van de vennootschap hebben bepaald, wel privé aansprakelijk als: - 28 -
de bestuurder te zware contractuele verplichtingen voor de onderneming is aangegaan en hij bij het aangaan hiervan wist of kon voorzien dat de vennootschap niet aan haar verplichtingen kon voldoen; het onvermogen om belastingen en premies te betalen niet (of niet op tijd) wordt gemeld; aannemelijk is dat het onvermogen om belastingen en premies te betalen een gevolg is van onbehoorlijke taakvervulling door het bestuur in een periode van drie jaar voorafgaand aan de melding; de BV failliet gaat als gevolg van onbehoorlijk bestuur van de directie of degenen die het beleid bepaalden in de drie jaar voor het faillissement. Als er geen jaarstukken worden gedeponeerd bij het handelsregister, wordt onbehoorlijk bestuur verondersteld. In de oprichtingsfase van de BV is de ondernemer privé aansprakelijk. De aansprakelijkheid eindigt als de opgerichte BV de handelingen bekrachtigt. Ook is er privéaansprakelijkheid als de BV niet is ingeschreven in het handelsregister. De beperkte aansprakelijkheid van de aandeelhouders verdwijnt vaak doordat banken de directeur-grootaandeelhouder (DGA) privé laten meetekenen voor leningen. Hierdoor wordt hij naast de BV ook persoonlijk aansprakelijk. Er kunnen stemrecht loze of winstrecht loze aandelen uitgegeven worden. Dit kan bijvoorbeeld handig zijn bij uitgifte van aandelen aan werknemers, familieleden of financiers. Belastingen Een besloten vennootschap betaalt vennootschapsbelasting over de winst. Deze percentages kunnen nog wel eens per jaar verschillen. Het tarief voor 2013 is 20% over de eerste 200.000,- van de winst en 25,5% over de rest. Dus boven 200.000,-. Het is verstandig bij het noemen van percentages aan te geven over welk jaar het ging, bijvoorbeeld 2012. - 29 -
Besloten Vennootschap - samenvatting Voordelen: Beperkte aansprakelijkheid Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een Besloten Vennootschap (BV) zijn. Aandelen kunnen eenvoudig worden overgedragen Nadelen: Hogere formaliteiten en werkzaamheden bij de oprichting. Moet bekrachtigd worden via notariële akte. Bij de oprichting storting van minimum vermogen van 1,-. (sinds 1 oktober 2012) Banken kunnen zekerheden eisen. - 30 -
De naamloze vennootschap (NV) NV Gedetailleerde leerdoelen: Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een naamloze vennootschap (NV) zijn. Het kunnen benoemen en uitleggen van de organen van een naamloze vennootschap (NV), en van de term 'aandeel' en aandeelhouder. Het kunnen benoemen en uitleggen van de term nominale waarde van een aandeel (nominale waarde). Het kunnen benoemen en uitleggen van de term beurskoers (marktwaarde). Het kunnen benoemen en uitleggen van de term dividend. Net als de BV is de NV een vennootschap waarvan het eigen vermogen in aandelen is verdeeld. Een belangrijk verschil met de BV is dat die aandelen overdraagbaar zijn. Zoals hiervoor bij de BV is vermeld, moet in de statuten van de BV een zogenaamde blokkeringsregeling worden opgenomen. In de statuten van een NV mag een dergelijke regeling worden opgenomen. Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een Naamloze Vennootschap (NV) zijn. Verder kan de NV overdraagbare aandelen aan toonder uitgeven, die verhandeld kunnen worden via de beurs. - 31 -
Oprichtingsvereisten Aan de oprichting van een NV worden vrijwel dezelfde eisen gesteld als aan de oprichting van een BV Het minimumkapitaal van de NV ligt echter hoger dan dat van de BV, namelijk op 45.000,-. Net als voor de BV geldt voor de NV de verplichting tot het opstellen en openbaar maken van de jaarstukken bij de Kamer van Koophandel. Ook hier geldt dat de eisen die de wet hieraan stelt, afhangen van de grootte en omvang van de onderneming. Succesvolle ondernemingen krijgen op een bepaald moment te maken met het probleem dat ze willen groeien en nieuwe (buitenlandse) markten veroveren. Voor dergelijke plannen zijn grote investeringen en dus veel vermogen vereist. Dit vermogen is meestal niet op te brengen uit eigen middelen. Er bestaan dan in principe twee mogelijkheden: 1. Een lening afsluiten (bank). Dit heeft een belangrijk nadeel. Banken zijn niet bereid risico te dragen, maar willen wel in de komende jaren al hun geld inclusief rente terug. Ongeacht of de onderneming succesvol is of niet. 2. Geïnteresseerde personen of organisaties zoeken die bereid zijn het risico te dragen en willen deelnemen in de financiering van de onderneming. Als je niet al teveel vermogen nodig hebt, kun je simpelweg zoeken naar een partner (bijv. commanditaire vennoot of stille vennoot). Maar als een grotere inbreng van vermogen gewenst is, dan kun je beter zoveel mogelijk personen of organisaties werven die met een kleiner bedrag willen instappen. Hiervoor is de Naamloze Vennootschap (NV) het wettelijke kader. Voor een NV worden de bezittingen van de vennootschap gewaardeerd en dat maatschappelijk vermogen wordt verdeeld in kleine stukken. Vervolgens worden partijen uitgenodigd een of meer van dergelijke stukken (= aandelen) te kopen. Zij nemen dan deel in de onderneming. - 32 -
De houders van dergelijke aandelen (= aandeelhouders) kunnen zo profiteren van de kansen van de onderneming. Zij hoeven in principe maar met een relatief klein bedrag deel te nemen (soms is 100,- al voldoende). Daarom is het risico voor de deelnemers beperkt en overzichtelijk. Door de uitgifte van aandelen ontstaat er een groot voordeel voor de onderneming. Het vermogen dat is verworven van de aandeelhouders bestaat niet uit krediet en kent dus ook niet de bijbehorende verplichtingen. Vaak ontstaan naamloze vennootschappen door de reorganisatie van een bestaande vennootschap. Voor de oprichting van een NV is een minimumkapitaal nodig van 45.000,-. De effecten die dienen als bevestiging van de deelname in de onderneming heten aandelen. Op het aandeel wordt de nominale waarde (de nominale prijs van het aandeel) afgedrukt. De nominale waarde wordt berekend door het maatschappelijk vermogen te delen door het aantal aandelen dat is uitgegeven. Het kunnen benoemen en uitleggen van de term nominale waarde van een aandeel (nominale waarde). Voor het aandeel wordt een zogenaamde uitgifteprijs vastgesteld. Daarna wordt gezocht naar personen en/of partijen die bereid zijn deze prijs voor de aandelen te betalen. Het bepalen van de uitgifteprijs is behoorlijk lastig. Als de prijs te hoog is, blijf je met de stukken zitten. Is de prijs te laag, dan vind je wel veel kopers, maar laat je waarschijnlijk veel geld liggen. - 33 -
Onderdelen van de NV De kopers van aandelen, de aandeelhouders, zijn mede-eigenaar van de onderneming en hebben daarom rechten verworven. Een van deze rechten is het stemrecht op de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering (Algemene Vergadering van Aandeelhouders, AVA). Het kunnen benoemen en uitleggen van de organen van een Naamloze Vennootschap (NV), en van de term 'aandeel' en aandeelhouder. Ieder aandeel telt als één stem. Heeft iemand duizend aandelen, dan heeft hij dus duizend stemmen. Tijdens de aandeelhoudersvergadering wordt de Raad van Commissarissen gekozen. Deze benoemt en controleert de Directie (Raad van Bestuur). De directie vertegenwoordigt het bedrijf naar buiten en heeft de dagelijkse leiding over de onderneming. Aandeelhouders jaarlijkse aandeelhoudersvergadering kiezen Raad van Commissarissen controleert de directie benoemt Directie vertegenwoordigt de onderneming naar buiten In het uiterste geval heeft de onderneming nu te maken met duizenden aandeelhouders die bij alle belangrijke beslissingen mee mogen praten. - 34 -
Er is een manier waarop ondernemers dit kunnen vermijden en de controle over de onderneming behouden. Ze moeten ervoor zorgen zelf minstens 51% van de aandelen te bezitten (om precies te zijn: 50% + 1 aandeel). Zo beschikken ze over de meerderheid van de aandelen (lees: meerderheid van de stemmen) en kunnen ze een raad van bestuur benoemen die hen het beste past. (Ze zouden er zelfs voor kunnen zorgen dat ze zelf in de directie worden benoemd). Hoewel ze wel de kans hebben om op de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering lastige vragen te stellen aan de raad van commissarissen en de directie, hebben de overige aandeelhouders ook wel de kleine aandeelhouders genoemd meestal niet veel invloed op de besluitvorming. Het is dus geen verrassing dat veel aandeelhouders geen gebruik maken van hun stemrecht en wegblijven van de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering. De meeste aandeelhouders zijn sowieso niet geïnteresseerd in het meebesturen van de onderneming. Hun motivatie om aandelen te kopen ligt puur in het verkrijgen van winst op die aandelen. De mogelijke winst op een aandeel bestaat uit twee componenten: Op de eerste plaats is er de jaarlijkse verdeling van de winst onder de aandeelhouders. Iedereen krijgt een aandeel in de winst. Dit winstaandeel wordt dividend genoemd. Het kunnen benoemen en uitleggen van de term dividend. Bovendien kan met voldoende kennis en wat geluk het aandeel een stuk duurder worden verkocht dan het werd aangekocht. Onder gunstige omstandigheden kan de beurskoers (marktwaarde) van het aandeel enorm oplopen. Dat leidt tot koerswinst. Het kunnen benoemen en uitleggen van de term beurskoers (marktwaarde). Iedere hoge winstkans brengt ook risico s met zich mee. Zo is het ook met aandelen. Als de NV verlies lijdt, gaat dit meestal ten koste van de waarde van de aandeformatlen. - 35 -
Zelfs invloeden die niet direct iets te maken hebben met de onderneming kunnen van invloed zijn op de koers. Zo kunnen slechte prognoses, winstdalingen in de branche of zelfs een politieke crisis de waarde van een aandeel behoorlijk drukken. Een aandeel heeft geen enkele waarde meer als een onderneming failliet gaat. Zo n risico mag ook door grote en bekende ondernemingen niet worden uitgesloten. Als een NV failliet gaat, zijn de aandelen net zoveel waard als het papier waarop ze gedrukt zijn. Een ander nadeel van een NV is de hoeveelheid formele zaken die geregeld moet worden. Niet alleen de oprichting is kostbaar, ook het goed draaiende houden van de onderneming kost veel tijd en flexibiliteit. Om die reden is de Naamloze Vennootschap een rechtsvorm die je vooral bij grote ondernemingen aantreft. - 36 -
Naamloze Vennootschap - samenvatting Voordelen voor de aandeelhouders: Deelneming in een grote onderneming via een relatief kleine investering Recht op dividend (= percentage van de gerealiseerde jaarwinst) Het kunnen benoemen en uitleggen wat de belangrijkste kenmerken, voordelen en nadelen van een Naamloze Vennootschap (NV) zijn. Kans op koerswinst (stijgende waarde van de aandelen) Aandelen kunnen wettelijk gezien eenvoudig weer verkocht worden Nadelen voor de aandeelhouders: Aandelen kunnen aan waarde verliezen (= koersverlies; bij faillissement van de NV volledig waardeverlies) Kleine aandeelhouders dragen ondernemersrisico zonder relevante invloed op het beleid van de onderneming Voordelen voor de onderneming: Vermogen zonder vaste lasten als rente en aflossingen Nadelen voor de onderneming: Hogere kosten en meer formaliteiten - 37 -
De coöperatie / de onderlinge waarborgmaatschappij De coöperatie en de onderlinge waarborgmaatschappij zijn bijzondere verenigingen. Coöperatie De coöperatie is een vereniging die opkomt voor de materiële belangen van de leden, door overeenkomsten met ze af te sluiten. De winst mag worden uitgekeerd aan de leden. Er zijn drie coöperaties: a. Bedrijfscoöperaties. De leden oefenen het bedrijf uit en de coöperatie zorgt voor de inkoop, verkoop en/of bepaalde diensten. b. Consumentencoöperaties. De leden kopen goederen van de coöperatie, die deze voor de leden gezamenlijk heeft ingekocht. c. Producten- of dienstencoöperaties. De leden zijn tegelijkertijd werknemer van de coöperatie. Onderlinge waarborgmaatschappij De onderlinge waarborgmaatschappij is een vereniging van ondernemers die zich met verzekeren bezig houden. De vereniging sluit met haar leden verzekeringsovereenkomsten af in het verzekeringsbedrijf dat de vereniging voor haar leden uitoefent. Voor deze rechtsvorm gelden vrijwel dezelfde regels als voor een coöperatie. Oprichtingsvereisten Een coöperatie wordt opgericht door minimaal twee personen. De oprichting gaat bij notariële akte. De coöperatie moet worden ingeschreven in het handelsregister. Een verplichting van iedere coöperatie is de opstelling en openbaarmaking van de jaarstukken. Aansprakelijkheid De coöperatie is een rechtspersoon en dus zelf aansprakelijk voor haar doen en laten. - 38 -
De leden van de coöperatie zijn bij ontbinding ieder voor een gelijk deel aansprakelijk voor de tekorten van de coöperatie. In afwijking van deze wettelijke aansprakelijkheid (WA) kan de aansprakelijkheid van de leden in de statuten worden beperkt of uitgesloten. Bij een 'coöperatie met beperkte aansprakelijkheid' (BA) is de aansprakelijkheid beperkt. Bij de 'coöperatie met uitgesloten aansprakelijkheid' (UA) is er geen verhaalsrecht op de leden. Ook kunnen de statuten de verdeling van de aansprakelijkheid over de leden anders regelen. Verder zijn op de bestuurders van coöperaties ook de regels van de antimisbruikwetgeving van toepassing (zie bij BV). Belastingen Over de winsten van de coöperatie moet vennootschapsbelasting worden afgedragen. Leden die tegelijkertijd werknemer van de coöperatie zijn vallen onder de loonheffing. Sociale zekerheid Een lid/bestuurder van een coöperatie met werknemerszelfbestuur is in 'fictieve dienstbetrekking'. Als de coöperatie uit meer dan twee personen bestaat geldt een verzekeringsplicht voor de WW en WIA. Continuïteit De continuïteit van de coöperatie is gewaarborgd door haar rechtspersoonlijkheid. Het in- en uittreden van leden is geregeld in de statuten. De Stichting Een stichting wordt opgericht om een bepaald doel te realiseren, met behulp van een vermogen. Een stichting heeft geen leden. Het doel staat beschreven in de statuten. Een stichting mag winst maken, maar de uitkering ervan moet een ideëel of sociaal doel hebben. De stichting is daarom geen geschikte vorm om een onderneming te starten. Oprichting Een stichting wordt opgericht bij notariële akte of testament. Een stichting kan door één - 39 -
of meer personen worden opgericht. Dit kunnen zowel natuurlijke personen als rechtspersonen (bijvoorbeeld een BV) zijn. De notariële akte bevat een verklaring van de oprichters dat de stichting in het leven wordt geroepen, en de statuten van de stichting. In de statuten staat: de naam van de stichting, met het woord 'stichting' als deel van de naam; het doel van de stichting; de wijze van benoeming en ontslag van bestuurders; de gemeente in Nederland waar de stichting is gezeteld; de bestemming van het overschot na vereffening van de stichting in geval van ontbinding; Gebruikelijk is dat de statuten ook regels bevatten over de organisatie en inrichting van de stichting. Voor wijziging van de statuten is een notariële akte vereist. De stichting moet worden ingeschreven in het handelsregister. Zolang dit niet is gebeurd, is iedere bestuurder privé aansprakelijk. Omdat een stichting winst mag maken, kan zij dus wel degelijk een onderneming zijn. Aansprakelijkheid De stichting is een rechtspersoon en dus een zelfstandig drager van rechten en plichten, net als bij een natuurlijk persoon. De bestuurders van een stichting zijn niet aansprakelijk voor schulden van de stichting. Als de stichting onder de heffing van de vennootschapsbelasting valt, zijn wel de antimisbruikwetten van toepassing en kunnen bestuurders onder omstandigheden aansprakelijk worden gehouden (zie bij BV). Belastingen Als een stichting een onderneming drijft, dan is vennootschapsbelasting verschuldigd. Er is sprake van een onderneming als er een min of meer duurzame organisatie is van vermogen en arbeid, die door deelname aan het economisch verkeer winst beoogt te behalen. Zeer complex is de vraag of een stichting BTW moet afdragen. Raadpleeg hiervoor een belastingdeskundige of de belastingdienst. Als een stichting in de doelstelling heeft bepaald dat de uitkering ten goede komt aan een specifiek doel, bijvoorbeeld het opzetten van sportactiviteiten in - 40 -
achterstandswijken, dan is er geen schenkingsrecht verschuldigd aan de Belastingdienst. Sociale zekerheid De bestuurders van een stichting zijn in principe niet in loondienst van de stichting en vallen daarom niet onder de werknemersverzekeringen, hoewel honorering van het werk van bestuurders niet verboden is. Verder kunnen stichtingen wel werknemers in dienst hebben. Continuïteit Stichtingen kunnen onder meer in de volgende gevallen worden ontbonden: op de wijze waarop de ontbinding in de statuten is geregeld; vanwege een faillissement; door de rechter. De Vereniging Een vereniging is een samenwerkingsvorm tussen twee of meer personen (leden), die een doel willen bereiken. Het maken van winst om onder de leden te verdelen, mag geen doel zijn van de vereniging. De winst moet ten goede komen aan het gemeenschappelijke doel. De hoogste macht binnen de vereniging bij de Algemene Ledenvergadering, waar alle leden in principe één stem hebben. De ledenvergadering benoemt het bestuur meestal uit haar midden. Het bestuur van de vereniging heeft de leiding over de dagelijkse gang van zaken. Alle verenigingen hebben rechtspersoonlijkheid. Er zijn twee soorten: 1. Verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid. Deze zijn opgericht bij notariële akte, waarin de statuten zijn opgenomen. Verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid moeten worden ingeschreven in het handelsregister. Zolang dit niet gebeurt, is iedere bestuurder ook hoofdelijk aansprakelijk. - 41 -
2. Verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid. Dit zijn verenigingen waarvan de statuten niet zijn opgenomen in een notariële akte. Deze verenigingen kunnen geen erfgenaam zijn en geen registergoederen verkrijgen. Een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid mag, maar hoeft niet te worden ingeschreven in het handelsregister. In de statuten staan de belangrijkste regels van de vereniging. Als de vereniging bij notariële akte wordt opgericht, moeten de volgende punten in de statuten staan: de naam en de plaats van vestiging het doel de verplichtingen van de leden tegenover de vereniging de wijze van bijeenroeping van de algemene vergadering de wijze van benoeming en ontslag van de bestuurders de bestemming van het batig saldo van de vereniging na ontbinding Voor wijziging van de statuten van een vereniging die bij notariële akte is opgericht, is ook een akte van de notaris vereist. Naast statuten wordt er door verenigingen vaak een huishoudelijk reglement gebruikt, waarin specifieke regels voor de vereniging staan. Vereniging en aansprakelijkheid Bestuurders en leden van een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid zijn in principe niet aansprakelijk voor de verplichtingen van de vereniging, ook niet na ontbinding en faillissement. Bij onbehoorlijk bestuur of wanbeleid kunnen bestuurders persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Als de vereniging onder de vennootschapsbelasting valt, dan geldt ook nog de antimisbruikwetgeving. Bestuursleden van een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid zijn hoofdelijk aansprakelijk. Het bestuur kan de aansprakelijkheid beperken door de vereniging in te schrijven in het handelsregister. Vereniging en belastingen Als een vereniging een onderneming drijft, moet er vennootschapsbelasting worden betaald over de winst. Er is, grofweg gesteld, sprake van een onderneming als er voldoende arbeid en organisatie bestaat, waarmee stelselmatig winst wordt gemaakt en - 42 -