Om de rechten en plichten van een organisatie te regelen, heeft de overheid verschillende rechtsvormen in het leven geroepen.

Transcriptie

1 Samenvatting door K woorden 29 oktober ,1 4 keer beoordeeld Vak Methode M&O In balans H9; Rechtsvormen 9.1 Organisaties Elke organisatie heeft te maken met allerlei overeenkomsten. Om de rechten en plichten van een organisatie te regelen, heeft de overheid verschillende rechtsvormen in het leven geroepen. Kamer van Koophandel = registreert de rechtsvorm van een organisatie. Rechtsvorm = de juridische vorm oftewel wettelijke vorm van de organisatie. - Naamloze vennootschap (N.V) - Vereniging - Stichting Rechtsvormen : - Eenmanszaak - Vennootschap onder firma (V.O.F) - Besloten vennootschap (B.V) Per rechtsvorm is in de wet een aantal rechtsregels vastgelegd. - Wie heeft de leiding in de organisatie? - Wie is verantwoordelijk voor de schulden van de organisatie? - Je hebt hierin een rechtspersoon en een natuurlijke persoon. Natuurlijk persoon = een mens (zoals jezelf, ouders, vrienden) die deelneemt aan het rechtsverkeer en daarbij rechten en verplichtingen heeft. Rechtspersoon = een organisatie die net als een natuurlijk persoon zelf rechten en verplichtingen heeft; kan eigen Pagina 1 van 12

2 bezittingen en schulden hebben. Rechtspersoonlijkheid = een organisatie met rechtspersoonlijkheid neemt zelfstandig deel aan het rechtsverkeer. De organisatie is zelf aansprakelijk voor de betaling, niet de eigenaar. (Organisatie is dus aansprakelijk voor de schulden) - Geld lenen - Koopcontracten sluiten De organisatie kan : - Bezittingen hebben - Mensen in dienst hebben Organisaties met rechtspersoonlijkheid: - Vereniging - Stichting B.V. - N.V. Geen rechtspersoonlijkheid = de eigenaar is zelf aansprakelijk voor de schulden van de organisatie. Organisaties zonder rechtspersoonlijkheid: - Eenmanszaak - V.O.F 9.2 Eenmanszaak In een eenmanszaak werkt niet perse 1 persoon. Er is wel 1 eigenaar, die de leiding heeft en die alleen het ondernemingsrisico draagt. Eenmanszaak = een ondernemingsvorm die geen rechtspersoonlijkheid bezit. Er is 1 eigenaar, die de leiding heeft, het eigenvermogen heeft ingebracht en verantwoordelijk is voor de schulden van de eenmanszaak. Eenmanszaak à meest eenvoudige rechtsvorm. Pagina 2 van 12

3 Er gelden weinig wettelijke regels voor het starten van een eenmanszaak; Inschrijving van het bedrijf bij de Kamer van Koophandel (KvK) is genoeg. Handelregister KvK = bevat gegevens over de ingeschreven organisaties. Geld nodig voor het starten van een zaak. Je moet investeren in een pad, meubelen en voorraden. Eigen vermogen (ev) = vermogen dat zelf door de eigenaar is ingebracht. Dit is meestal te klein om alle investeringen te financieringen. Vreemd vermogen (vv) = het overige geld wat nodig is voor het starten van een zaak, dit restant leent de eigenaar vaak bij familie of een bank (schulden). Geld lenen is voor eenmanszaak groot struikelblok, doordat alle activiteiten afhankelijk zijn van 1 persoon, lopen geldschieters bij een eenmanszaak meer risico dan bij andere rechtsvormen. Eigenaar eenmanszaak is volledig aansprakelijk voor alle schulden, zowel met zaakvermogen als met privévermogen. Zakelijkvermogen = geld en goederen die de eigenaar in de zaak heeft zitten. Privévermogen = woonhuis, auto en spaargeld. Eenmanszaak = persoonlijke ondernemingsvorm à schulden eenmanszaak zijn schulden eigenaar à is met totale vermogen aansprakelijk voor de betalingsverplichtingen van het bedrijf. Faillissement = wordt door een rechtbank uitgesproken als de ondernemer niet meer in staat is de schulden te betalen. Na faillissement à rechtbank benoemt curator à die is verantwoordelijk voor het afhandelen van het faillissement à zowel bedrijfsspullen als privé spullen worden verkocht à uit de opbrengst hiervan worden zoveel mogelijk schulden betaalt. Surseance van betaling = houdt in dat de ondernemer een bepaalde periode uitstel van betaling krijgt. Rechtbank stelt in dit geval een bewindvoerder aan à deze onderzoekt of faillissement kan worden voorkomen. Om te voorkomen dat alle privébezittingen in het faillissement vallen, is het voor een eigenaar van een zaak mogelijk bij een notaris huwelijkse voorwaarden op te stellen. Huwelijkse voorwaarden = Waardevolle bezittingen worden dan op naam gezet van de partner van de eigenaar. Dezen vallen daardoor buiten een eventueel faillissement. Bij echtscheiding zijn de waardevolle bezittingen wel automatisch van de partner. Keuze rechtsvorm heeft niet alleen gevolgen voor de aansprakelijkheid, maar heeft ook consequenties op het gebied van sociale zekerheid, belastingen en continuïteit. Eigenaar eenmanszaak kan mensen in dienst nemen, is zelf ondernemer en geen werknemer à komt volgens werknemersverzekeringen niet in aanmerking voor een uitkering. Pagina 3 van 12

4 Dat een eenmanszaak een persoonlijke ondernemingsvorm zie je ook bij de belastingheffing over de winst. De ondernemer ontvangt geen vast loon, zijn inkomen is afhankelijk van de hoogt van de winst. Over de winst betaalt de ondernemer inkomstenbelasting. De continuïteit (het voort bestaan) is onzeker bij eenmanszaak. Als eigenaar/ondernemer ziek wordt/overlijdt à einde bedrijf/onderneming. 9.3 Vennootschap onder firma Afkorting = V.O.F. Eigenaren heten; firmanten of vennoten, zij kunnen arbeid, vermogen en goederen inbrengen. Vennootschap onder firma = een organisatie waarin 2 of meer personen zijn overeengekomen onder een gemeenschappelijke naam een bedrijf uit te oefenen. Geen rechtspersoonlijkheid à komen zij betalingsverplichtingen niet na à Hoofdelijk aansprakelijk. Hoofdelijke aansprakelijk = de schuldeiser kan elke vennoot afzonderlijk aanspreken voor de voldoening (betaling) van de volledige schuld. (ook met privévermogen aansprakelijk) Voordelen t.o.v. eenmanszaak - Taken verdelen (op basis van kwaliteiten à specialisatie is mogelijk) - Ruimere mogelijkheden op het gebied van Financiering, banken lenen sneller. - Continuïteit beter gewaarborgd, na overleiden 1 vennoot à bedrijf blijft bestaan à regeling treffen met erfgenamen overledene. Meer eigenaren à meer overleg. (lastig bij snelle beslissingen, discussies/meningsverschillen kunnen tot grote conflicten leiden.) VOF ook wel zakelijk huwelijk genoemd. Vooraf goede afspraken maken. VOF opgericht door middel van een notariële akte, hierin worden zaken als: vermogensinbreng, bevoegdheden en winstverdeling geregeld. VOF moet zich ook inschrijven bij KvK in het handelsregister. Geen afspraken over de winstverdeling? à wettelijke regels gelden! Wettelijke regels winstverdeling = de winst wordt over de firmanten verdeelt naar evenredigheid van het ingebrachte vermogen. Indien een firmant geen vermogen inbrengt maar wel in de zaak werkt, ontvangt hij evenveel als de firmant met de laagste vermogensinbreng. Ze mogen ook zelf een winstverdeling maken. Bijv. Dat ze eerst een bepaald percentage over hun ingebrachte vermogen ontvangen, de rest verdelen in gelijke delen. VOF à persoonlijke ondernemingsvorm à behaalde winst behoort tot inkomen vennoten. Betalen over winstaandeel inkomstenbelasting. Pagina 4 van 12

5 De benaming VOF gaat verdwijnen à wetswijziging à rechtsvorm is dan; openbare vennootschap. Openbare vennootschap heeft 2 varianten: met & zonder rechtspersoonlijkheid. Wanneer zij voor rechtspersoonlijkheid kiezen, wordt dat vastgelegd in de notariële akte en in het handelsregister. Ook moet het te zien zijn in de naam! (OVR; Openbare Vennootschap met Rechtspersoonlijkheid) Voordelen: - Vennootschap wordt zelf eigenaar van het vennootschappelijk vermogen. - Toe- en uittreding van vennoten wordt hierdoor vereenvoudigd. - Bij uitreden à vennootschap voortgezet door overige vennoten. - Opvolging van een vennoot wordt door erfgenamen of derden geregeld. Huidige wet: uitreden/overleiden vennoot à einde vennootschap; de rechtsvorm moet veranderen. Rechtspersoonlijkheid bij OVR geen gevolgen voor de aansprakelijkheid van vennoten: blijven privé aansprakelijk voor de schulden van de vennootschap. OV = Openbare vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid. (vennootschap wordt geen rechtspersoon) 9.4 Besloten Vennootschap en Naamloze Vennootschap BV/NV zijn vennootschappen waarvan het eigenvermogen is verdeeld in aandelen. Aandeel = een deel van het eigen vermogen in de BV of de NV. Aandeelhouder = eigenaar van een aandeel. BV: Aandelen op naam à namen aandeelhouders in het aandeelhoudersregister. In aandeelhoudersregister staat ook het ingebrachte vermogen van de aandeelhouders. Aandeelhouders van een BV mogen hun aandelen niet zomaar aan iedereen verkopen/schenken. Aandelen alleen overdraagbaar aan andere aandeelhouders en een beperkte groep familieleden, bij overige gevalle moet de BV eerst toestemming geven. Meeste BV s kleine ondernemingen, waarvan de aandelen in handen zijn van een beperkte groep mensen. BV s vaak familiebedrijven die zeggenschap niet willen delen met anderen/niet willen verliezen. Meestal is de directeur van de BV ook aandeelhouder. De directeur valt wat sociale zekerheid betreft onder de sociale werknemersverzekering. Pagina 5 van 12

6 Bij VOF en eenmanszaak geldt dat niet. NV: NV kan ook aandelen op naam uitgeven, de meeste doen dat niet. Aandeel aan toonder = namen van aandeelhouders van de NV zijn onbekend. Toon je een aandeel à dan eigenaar. De aandelen zijn vrij verhandelbaar; mogen altijd worden gekocht en worden verkocht. Grote bedrijven kiezen meestal voor rechtsvorm NV. Hun vermogensbehoefte kan vaak niet door 1 of enkele eigenaren opgebracht worden. NV kan aandelen aan breed publiek verkopen, op die manier trekken ze een groot vermogen aan. Door vrije handel loopt nv het risico overgenomen te worden door een concurrent (die koopt net zo veel aandelen totdat hij bijna alle zeggenschap heeft). De NV kan zich beschermen tegen zo n overname door gebruik te maken van een beschermingsconstructie. Een NV kan certificaten van aandelen uitgeven. Zo kan een NV een overname door een concurrent tegen gaan. Certificaten van aandelen = aandelen zonder stemrecht in de aandeelhoudersvergadering. De eigenaren van de NV + BV zijn aandeelhouders. Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) = hier kunnen de aandeelhouders invloed uitoefenen op het beleid van de vennootschap. AVA: - Moet minstens 1x per jaar georganiseerd worden. - Hoogste orgaan binnen de vennootschap. - Hierin mogen de aandeelhouders over allerlei besluiten stemmen à elk aandeel is 1 stem. - De AVA kan: directie benoemen, statuten wijzigen, besluiten nieuwe aandelen uit te geven en de winstverdeling en jaarrekening vaststellen. Directie = Raad van Bestuur à dagelijkse leiding in BV/NV. De Directie - Houdt zich bezig met het; voorbereiden, vaststellen en uitvoeren van het ondernemingsbeleid. Pagina 6 van 12

7 - Bij belangrijke beslissingen is vaak toestemming AVA of Raad van Commissarissen nodig. - Directeuren niet altijd (mede)eigenaar à gewoon goed in leidinggevende functie. - AVA kan directie ontslaan als ze hun werk niet goed doen. (het zijn namelijk werknemers) Vaak wordt er ook een Raad van Commissarissen door de AVA benoemd. Raad van Commissarissen (RvC) = houdt toezicht op de werkzaamheden van de directie en voorziet de directie van advies. Aandeelhouders lopen in NV/BV een beperkt risico. De NV/BV bezitten rechtspersoonlijkheid. Rechtspersoonlijkheid = een organisatie met eigen rechten en plichten. Schuldeisers kunnen hun vorderingen alleen op de BV/NV zelf verhalen. En niet op de aandeelhouders of directieleden. Bij faillissement van de BV/NV kan het ingebrachte vermogen van de aandeelhouders verloren gaan. Aandeelhouders van de BV/NV zijn dus niet privé aansprakelijk. Bij wanbeleid kunnen de bestuurders van de BV/NV wel persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Het voortbestaan (continuïteit) is bij de BV/NV beter gewaarborgd dan bij VOF of eenmanszaak. Wanneer een aandeelhouder wegvalt à blijft de NV/BV als rechtspersoon gewoon bestaan. De oprichting van BV/NV moet aan een aantal wettelijke eisen voldoen. - Kan alleen opgericht worden bij notariële akte + inschrijven KvK. In akte ; statuten van de vennootschap, statuten vormen bij de oprichting het belangrijkste stuk Statuten = belangrijkste stuk bij oprichting : het is een soort grondwet voor de vennootschap. In de statuten staan: - Naam vennootschap + Gemeente van vesting + het doel - Regeling voor het benoemen van bestuur. - Tot welk bedrag er aandelen uitgegeven kunnen worden. Minister van Justitie moet voor de oprichting een verklaring van geen bezwaar geven. De minister zal alleen bezwaar maken als hij vermoedt dat ze onderneming zich met ongeoorloofde praktijken bezig gaat houden. Minimum storting aan aandelen; BV = ,- NV = ,- Zolang er niet voldaan wordt aan alle eisen zijn de bestuurders aansprakelijk voor de schulden van de onderneming. Ook al bestuurder BV niet persoonlijk aansprakelijk à toch eisen banken van directeur-aandeelhouders vaak een persoonlijke borgstelling voor leningen die bestemd zijn voor de BV. 1x per jaar moeten BV/NV hun financiële situatie openbaar maken. à ze moeten hun jaarrekening deponeren bij de KvK. Pagina 7 van 12

8 Jaarrekening = bevat de belangrijkste financiële stukken van een vennootschap: balans, winst- & verliesrekening en toelichting daarbij. Doel publicatieplicht : belanghebbende (leveranciers/kredietverschaffers) kunnen zo inzicht krijgen in de financiële stand van zaken van de onderneming. Voorschriften met betrekking tot de publicatie zijn niet voor alle BV s/nv s hetzelfde. Kleine BV s/nv s hoeven minder financiële gegevens openbaar te maken dan grote BV s/ NV s. Vanaf een bepaalde omvang zijn de BV s/nv s verplicht hun jaarrekening door een registeraccountant te controleren. Die onderzoekt of de jaarrekening van de vennootschap aan de wettelijke voorwaarden voldoet. Vanwege de rechtspersoonlijkheid wordt de winst van de BV/NV t als inkomen van de vennootschappen zelf beschouwd. Over de behaalde winst wordt vennootschapsbelasting betaald. Alles op een rijtje Eenmanszaak VOF NV BV Scheiding van leiding Nee en eigendom Nee Ja Ja Rechtspersoon Nee Nee Ja Ja Aansprakelijkheid van Met zaak- en Met zaak- en de eigenaar privévermogen privévermogen Nee Nee Bestuurders verzekerd voor sociale Nee Nee Ja* Ja* werknemerswetten. Verplicht startkapitaal Nee Nee , ,- Verplicht om jaarrekening te publiceren Nee Nee Ja Ja Soort belasting Inkomsten-belasting Inkomsten-belasting Vennootschaps-belastingVennootschaps-belasting * Directeuren-grootaandeelhouders zijn niet verzekerd voor de sociale werknemersverzekeringen. Hiervan is sprake als een directeur meer dan 50% van de aandelen bezit. 9.5 Vereniging Voor een Niet commerciële/non-profit organisatie zijn de volgende rechtsvormen mogelijk: NV + BV + Stichting + Vereniging Vereniging = een samenwerkingsvorm tussen 2 of meer personen die een bepaald doel willen verwezenlijken. Het doel van een vereniging mag niet in strijd zijn met de wet. Pagina 8 van 12

9 Vereniging mag geen winst nastreven à betekent niet dat ze geen winst mogen maken! De winst die wordt gemaakt, mag niet worden verdeeld. Maar moet ten goede komen aan het gemeenschappelijk doel. Vereniging moet door ten minste 2 personen worden opgericht. Er bestaan zowel kleine als grote verenigingen. Grote à ANWB, consumentenbond. Voor zulke belangenorganisaties is een hoog leden aantal gunstig à samen sterken dan alleen. 2 soorten verenigingen; formele en informele. Formele vereniging - Oprichting notarieel vastgelegd + inschrijving KvK. - Statuten moeten in notariële akte opgenomen zijn (naam + doel vereniging+ belangrijke onderlinge afspraken, hoe bestuur benoemen/ontslaan) - Vereniging heeft meestal ook huishoudelijk reglement. Die bevat de regels betreffende de alledaagse zaken in een vereniging; lidmaatschap, contributie etc. - Statuten en huishoudelijk reglement kunnen soms door algemene leden vergadering worden aangepast. - Door inschrijving KvK, bestuurders niet meer persoonlijk aansprakelijk voor de schulden, tenzij er wordt aangetoond dat zij hun bestuurstaak onbehoorlijk hebben vervuld. Vereniging is dan als rechtspersoon zelf verantwoordelijk voor betaling van de schulden. - Formele vereniging ook wel verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid. Informele vereniging - Verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid. - Wet stelt nauwelijks eisen aan oprichten informele vereniging. - Oprichting : mondeling of via onderhandse akte. - Inschrijving KvK niet nodig. - Bestuurders lopen financieel risico à hoofdelijk aansprakelijk. Onderhandse akte = de oprichters zetten zelf de overeenkomst op papier. Hoofdelijk aansprakelijk = elke bestuurder kan dan persoonlijk worden aangesproken tot betaling van alle schulden. Algemene leden vergadering bezit de hoogste macht in een vereniging. Ieder lid heeft het recht om zijn stem uit te brengen tijdens de vergadering. Pagina 9 van 12

10 Bij grote vereniging met meer dan 1000 leden, is dat onwerkbaar. De leden kiezen dan afgevaardigden die samen de algemene vergadering vormen. Bestuursleden worden benoemt door de ledenvergadering. Het bestuur bestaat uit ten minste 3 personen : voorzitter, secretaris en penningmeester. De bestuurders - Geven leiding - Vertegenwoordigen de vereniging naar buiten. - Voeren het beleid uit. - Algemeen bestuur benoemt soms een directie die zich bezighoudt met de dagelijkse leiding à dagelijks bestuur. Minstens 1x per jaar algemene ledenvergadering à verantwoording afleggen over gevoerde beleid. Jaarverslag voorleggen ter goedkeuring van de leden. Jaarverslag = verslag met de verenigingsactiviteiten + overzichten inkomen/uitgaven. Voornaamste bron inkomen vereniging = contributie, maar ook overheidssubsidies, sponsoring en giften. Contributie = periodieke bijdrage van de leden voor het lidmaatschap. Penningmeester = let op de uitgaven. Wanneer betalingsproblemen à uiterste geval failliet verklaard. Kan opgeheven worden omdat: te weinig leden of doelstelling bereikt. 9.6 Stichting Doel stichting : het streven naar bepaalde idealen. Stichting = een rechtspersoon zinder leden die met behulp van een vermogen een bepaald doel wil bereiken. Stichtingen meestal voor liefdadigheidsdoelen, nu ook op terrein van maatschappelijk welzijn. Mogen niet naar winststreven en geen uitkeringen doen aan oprichter/bestuurders. Het woord Stichting moet in de naam voorkomen àmakkelijk herkenbaar. Een stichting kan je alleen oprichten bij notariële akte. à statuten stichting opgenomen. Stichting moet zich registreren bij KvK. Statuten bevatten : - Naam + doel stichting - Gemeente van huisvesting - Wijze van benoeming en ontslag van bestuurders. Pagina 10 van 12

11 - Regeling over wat er met het resterend vermogen moet gebeuren als de stichting wordt opgeheven. Stichting kent wel bestuur, maar geen leden. Bestuur houdt zich bezig met het realiseren van de doelstelling en vertegenwoordigd de stichting. Soms benoemt bestuur een directie à houdt zich bezig met de dagelijkse gang van zaken. Stichting is rechtspersoon à eigen rechten en plichten. Bestuurders alleen bij wanbeheer persoonlijk aansprakelijk. Stichting à geen rekening te houden met andere en hoeft geen verantwoording af te leggen. Geen controlerend orgaan. Wanneer een bestuurder wegvalt à bestuur benoemt zelf zijn opvolgers. Coöptatie = het zelf benoemen van opvolgers door het bestuur, wanneer er een bestuurder wegvalt. Voor de activiteiten van een stichting is geld nodig. à afhankelijk van geldbronnen zoals: donaties, subsidies en leningen. Stichting kan opgeheven worden à doelstelling bereikt of onvoldoende vermogen beschikbaar om doel te verwezenlijken. Stichting kan ook failliet gaan. 9.7 Financiering van niet- commerciële organisaties Budgetfinanciering à komt veel voor bij overheidsinstellingen. Overheidsinstellingen maken jaarlijks een begroting, die begroting berust op gemaakte afspraken. De instellingen ontvangen bedragen van de overheid om de gebouwen en inventaris in stand te houden en voor het uitvoeren van onderzoek. De instellingen geeft zijn plannen + de bij behorende kosten door aan de overheid. En krijgt in het gunstigste geval toestemming om de plannen helemaal uit te voeren. De overheid wijzigt meestal wat à bedrag wat de organisatie zou krijgen wordt lager. De organisatie mag vervolgens de aangegeven plannen uitvoeren binnen het aangegeven budget. (geldbedrag) Lumpsumfinanciering à komt veel voor in het onderwijs. Afhankelijk van het aantal leerlingen krijgt de school elk jaar een som geld van de overheid. School redelijk grote vrijheid in besteding van het geld. Grote scholen hebben financieel meer mogelijkheden dan kleine scholen. Niet alle kosten nemen evenredig toe met het aantal leerlingen. Grote school kan financiële risico s gemakkelijker dragen dan kleine school à Daarom in onderwijs veel fusies (samen gaan). Pagina 11 van 12

12 Subsidies Budgetfinanciering en lumpsumfinanciering à overheid volgens wetten verplicht zorg voor financiering te dragen. Bij subsidies is dat niet. Als een organisatie in aanmerking wil komen voor subsidies moeten ze zich aan regels houden. Overheid neemt ook niet hele bedrag voor zijn rekening, organisatie moet ook deel bijdragen. Subsidies worden vaak verstrekt voor incidentele gebeurtenissen. Leningen, contributie en giften In veel situaties sluiten niet-commerciële organisaties leningen af. Soms wordt een subsidie geheel of gedeeltelijk niet toegekend. Voor een kredietverstrekker is het risico van dit soort leningen erg groot à interestvoet relatief hoog. Andere belangrijke bron van inkomsten voor niet-commerciële organisaties; giften + contributie. Een deel van de contributies en giften kan een niet-commerciële organisatie gebruiken voor financiering van noodzakelijke investeringen. Subsidies Giften Contributies Lenen Verkoop producten Vereniging X X X X Stichting X X X Winkel X X Pagina 12 van 12