4. BESCHRIJVING EN ANALYSE BESTAANDE SITUATIE 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de bebouwde kom van Hertme, zoals deze nu is. Achtereenvolgens komen aan de orde: Cultuurhistorisch waardevolle objecten of delen binnen het plangebied; Als tweede wordt een functionele kenschets van de kern gegeven. Aan bod komen onder andere de situering van bedrijven, winkels, kantoren, woningen en verschillende structuren zoals groenstructuur en verkeersstructuur; In de derde paragraaf worden de diverse ruimtelijke eenheden genoemd. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen structuurdragers, deelgebieden en amorfe gebieden; Tot slot zullen de ruimtelijke eenheden, zoals genoemd onder punt 3, in ruimtelijke en functionele zin besproken worden. Van iedere ruimtelijke eenheid is een kaartje met foto s opgenomen. 4.2 Een functionele kenschets van de kern 2 Cultuurhistorisch erfgoed De in Hertme aanwezige Rijksmonumenten vallen buiten de plangrens van dit bestemmingsplan. De Rooms Katholieke St. Stephanuskerk (1903) is aangemerkt als gemeentelijk monument. Deze kerk ligt aan de Hertmerweg 27. Detailhandel Aan de Hertmerweg ligt café slijterij Liedenbaum. De slijterij is een detailhandelsvestiging. Horeca Aan de Hertmerweg liggen, schuin tegenover elkaar, twee horecagelegenheden op nummer 30 en 25. Op nummer 25 ligt café zalencentrum Liedenbaum. Dienstverlening Binnen de kern Hertme zijn geen dienstverlenende instanties gelegen. 2 peildatum voor de functionele structuur is 3 september 2002. Hoofdstuk 4 23
Verzamelwegen Woonstraten 4006-002i/ 4006186i_cdr Verkeersstructuur
Maatschappelijke voorzieningen In Hertme zijn een aantal maatschappelijke voorzieningen gelegen. Hierna een korte opsomming van deze voorzieningen. Aan de Hertmerweg 27 ligt de Rooms Katholieke kerk van Hertme. Aan de Hertmerweg 29 ligt, geschakeld aan de kerk, de pastorie. Deze is gevestigd in een boerderij-achtig gebouw. Tussen de kerk en de Hertmerweg ligt de gemeentelijke begraafplaats. Aan de Hertmerweg 26 ligt basisschool St. Aegidius. In het bos, tussen de Hertmerweg en de Gammelkerbeek ligt een openlucht theater met daarbij behorende kantine. Bedrijven In de kern Hertme zijn geen bedrijven gevestigd. Verkeer Hertme is uitsluitend via landwegen te bereiken. Vanaf Zenderen of de nieuwbouwwijk Stroom Esch (kern Borne) bestaat de meest directe verbinding. Via de Hertmerweg kan het dorp zowel vanaf de oostzijde als de westzijde benaderd worden. De landwegen (waaronder de Hertmerweg) zijn smal en voorzien van een asfaltverharding met groene bermen. Ook heeft Hertme een ontsluiting in noordelijke richting. Deze ontsluiting is echter meer in gebruik voor het langzaam verkeer omdat deze weg geen directe en korte verbinding heeft met grote plaatsen in de omgeving. Voor langzaam verkeer bestaat er, via landwegen (Postweg), bijvoorbeeld wel een verbinding met Weerselo. Groen en water Hertme ligt midden in het buitengebied van de gemeente Borne en wordt als gevolg daarvan aan alle zijden omsloten door het kleinschalige Twentse landschap. Dit landschap kenmerkt zich door bospercelen, afgewisseld met akkercomplexen en grasland. Deze elementen zijn allemaal te herkennen in en om Hertme. Navolgend puntsgewijs een korte beschrijving van de belangrijkste groenstructuren van Hertme. kerk en omgeving: rondom de Rooms Katholieke kerk van Hertme ligt een uitgebreid groengebied. Het gebied bestaat uit bosperceeltjes, afgewisseld met open plekken. In één van deze open plekken ligt het Openlucht Amfitheater van Hertme Ook is er vanuit dit gebied een fraai zicht op de Gammelkerbeek. Kerkweg: de kerkweg is niet meer dan een smal zandpad dat aan weerszijden wordt begeleid door een volwassen boombeplanting. De weg is kaarsrecht en komt een stuk ten noorden van Hertme uit op de Oude Postweg. Aan de kant van Hertme loopt de weg als het ware dood op de kerk. Hoofdstuk 4 25
Vlakvormig groenelement Lijnvormig groenelement Gammelkerbeek 4006-004i/ 4006186i_cdr Groen en waterstructuur
Hertmerdwarsweg: deze weg loopt vanaf de kern van Hertme in noordoostelijke richting en sluit eveneens aan op de Oude Postweg. Op het punt dat de weg de bebouwde kom van Hertme verlaat, wordt het profiel aan weerszijden begeleid door boombeplanting. Hertmerweg: De Hertmerweg heeft aan de oostzijde van de kern aan weerszijden een boombeplanting die de kaarsrechte weg begeleidt. Deze bomenrij is jonger dan de overige bomen in het dorp maar vormt wel een mooie overgang met het bosperceel dat direct ten oosten van Hertme is gelegen. In de zuidoost punt van het plangebied snijdt de Gammelkerbeek het dorp. Deze beek vormt tevens de grens van het dorp met het buitengebied. Alleen de woningen aan de Hertmerweg 2 en 4 liggen net ten oosten van deze beek. Iets ten zuiden van Hertme buigt de Gammelkerbeek af en komt samen met een andere tak van de beek. Beiden takken gaan samen in noordwestelijke richting, om uiteindelijk in de Bornsche Beek uit te komen. Hoofdstuk 4 27
4.3 Een stedenbouwkundige kenschets van de kern 4.3.1 Inleiding Bij een analyse van de ruimtelijke en functionele structuur van een gebied kan een onderscheid gemaakt worden in structuurdragers, deelgebieden en amorfe gebieden. Structuurdragers zijn openbare en bebouwde ruimten die binnen een plangebied een ruimtelijk structurerende en functioneel centrale rol vervullen. Voor het gebied als geheel hebben ze een verbindende betekenis. De structuurdragers vormen een ruimtelijk samenhangend raamwerk dat bepalend is voor de identiteit van het plangebied. Binnen dit raamwerk hebben de verschillende deelgebieden een plaats, passend binnen het karakter van het totaal. Structuurdragers worden gemarkeerd door duidelijk herkenbare oriëntatiepunten. Dit zijn elementen die door afmeting, uiterlijk of een andere karakteristiek opvallen in hun omgeving. De structuurdragers kunnen bestaan uit routes of knooppunten. Deelgebieden zijn eenheden die door een bepaalde ruimtelijke of functionele karakteristiek een samenhangend gebied vormen. Bij sommige deelgebieden is die samenhang erg sterk, bij andere minder. In tegenstelling tot bovenstaande gebieden hebben amorfe gebieden géén stedenbouwkundig structurerende werking en te weinig ruimtelijke samenhang om als deelgebied aangemerkt te worden. Hoofdstuk 4 29
Structurerende routes 4006-003i/ 4006186i_cdr Structuurdragers
4.3.2 Structuurdragers Zoals in bovenstaande paragraaf al vermeld is, dient er bij het zoeken naar structuurdragers gelet te worden op zaken die positief afwijken van de overige stedelijke ruimte. Deze afwijking kan zowel in de openbare ruimte, het (openbaar) groen als in de bebouwde ruimte zitten. In Hertme zijn de volgende structuurbepalende elementen onderscheiden: Hertmerweg (historische structurerende route) Kerkweg (historisch structurerende route) Hertmerdwarsweg (recente structuurdrager) Navolgend worden deze structurerende elementen kort beschreven. Structurerende route (historisch): Hertmerweg De Hertmerweg is de belangrijkste (historische) drager van de kern Hertme. Langs deze weg is in eerste instantie de kerk opgericht waarna het dorp vanaf dit punt zichzelf verder heeft ontwikkeld. De Hertmerweg maakt deel uit van een doorgaand stelsel van veldwegen die door het buitengebied van Borne lopen. Buiten de kern Hertme heeft de Hertmerweg een smal, geasfalteerd profiel. In de kern wordt het profiel iets breder. De grasbermen zijn vervangen door verharde stroken waar geparkeerd en gelopen kan worden. Structurerende route (historisch): Kerkweg De Kerkweg is een kaarsrechte weg die van oudsher recht op de kerk van Hertme uitkomt. De weg heeft een smal profiel, is niet voorzien van verharding en wordt begeleid door een forse boombeplanting. De Oude Kerkweg sluit ten noorden van Hertme aan op de Oude Postweg maar heeft vroeger waarschijnlijk nog verder doorgelopen. Vanwege het aparte profiel en de sterke oriëntatie op de kerk wordt deze weg gezien als tweede structuurdrager van Hertme. Structuurdrager (recent): Hertmerdwarsweg Terwijl de Kerkweg nog slechts een geringe verkeersfunctie heeft is de functie van de Hertmerdwarsweg sterk toegenomen, onder andere vanwege de komst van Lage Weide. Deze weg is voorzien van asfaltverharding en heeft aan weerszijden een strook van klinkerbestrating. Hoofdstuk 4 31
Deelgebied 1