Kansen op de arbeidsmarkt in de provincie Dalarna 2015 In Dalarna is het relatief eenvoudiger om aan een baan te komen dan in de rest van Zweden. Dit wordt niet zozeer ver-oorzaakt door de creatie van nieuwe banen als wel door het hoge percentage van de beroepsbevolking dat binnen afzienbare tijd met pensioen gaat. En dat blijft zo voor de komende jaren. De werkloosheid in Dalarna behoort tot de laagste in Zweden. De vraag naar arbeidskracht is hoog en werkgevers rekruteren doorlopend en dat creëert mogelijkheden op de arbeidsmarkt. Het is daarbij natuurlijk wel van belang om de opleiding en de werkervaring te hebben waar werkgevers naar op zoek zijn en niet te vergeten het beheersen van de Zweedse taal in ieder geval op niveau B1. Beroepsopleiding, hogeschoolopleiding of werkervaring leidt tot betere kansen op de arbeidsmarkt Een werkgever die op zoek is naar een werknemer die de taken van iemand moet overnemen, heeft vaak meer haast dan bij het invullen van een hele nieuwe functie. Er wordt immers verwacht dat deze persoon vanaf dag een 100% inzetbaar is. Daarom is het belangrijk je goed voor te bereiden op je carrière, door bijvoorbeeld te kiezen voor een beroepsopleiding na het voortgezet onderwijs, een vervolgopleiding aan de hogeschool of universtiteit of een stage of andere werkervaring. Werk waarvoor geen speciale opleiding of werkervaring vereist is, worden steeds schaarser, waardoor veel werkzoekenden met elkaar concurreren om dezelfde banen. Van degenen die nu met pensioen gaan, hebben een deel geen hogeschool of beroepsopleiding. Toch worden er vervangers gezocht met een langere opleiding. Dit effect is het meest zichtbaar in de industrie, waar de nieuw aangestelden het vaakst een hogere opleiding hebben dan voorheen. Over het algemeen kan gezegd worden dat 1 op de 5 werkgevers in Dalarna wil dat de vervanger qua opleiding beter is uitgerust dan zijn/haar voorganger. In een aantal beroepgroepen wordt het steeds gebruikelijker om een rijbewijs te eisen en soms ook het hebben van een eigen auto. Natuurlijk vergroot je je kansen op een baan als je die licenties en certifikaten hebt waar een werkgever naar zoekt. Dit is vooral van toepassing in de Industrie, maar ook in IT, Transport en de Bouw worden dit soort eisen gesteld. De Zweedse Universiteit- en Hogeschoolraad, de UHR, is behulpzaam bij het waarderen van buitenlandse diploma s en certificaten. Meer informatie: http://www.uhr.se/sv/information-in- English/Qualifications-recognition/ 1
Gezondheidszorg en de Sociale sector Deze publieke sector heeft het moeilijk om personeel te vinden. De effecten zijn het duidelijkst in de verzorging en de ouderenzorg; het tekort aan gekwalificeerd personeel is hier alarmerend. Het meest confronterend is dit bij het rekruteren van vakantiekrachten voor de zomerperiode. Deze beroepsgroep is aan het vergrijzen en dit legt de komende jaren een grote druk op de Gemeenten (thuiszorg) en Provincie (ziekenhuizen). De komende jaren zullen veel medewerkers met pensioen gaan, de meesten met een diploma van het voortgezet onderwijs, verpleegkundigen (MBO en HBO) en verzorgenden IG. Alleen al dit jaar zijn er in deze sector 600 mensen nodig om de lege plekken op te vullen van mensen die met pensioen gaan. Omdat de bevolking in Dalarna vergrijst en de groep 80+ jaar groeit, zal de behoefte in de verpleging en ouderenzorg alleen maar toenemen, met een groei van kansen op de arbeidsmarkt tot gevolg. Om in deze sector aan de slag te kunnen heb je een opleiding in de zorg nodig, bij voorkeur met een specialisatie. In de beroepen waar een MBO opleiding is vereist is het daarnaast een pré om competentie te hebben in Klinische Geriatrie, Psychiatrie, Cognitieve Gedragstherapie en talenkennis. En natuurlijk is het hebben van een rijbwijs een groot voordeel. Voor Verzorgenden IG en Persoonlijke verzorgers geldt ook dat er veel waarde wordt gehecht aan persoonlijke eigenschappen en vaardigheden in contact met de klanten; fysiek en psychisch sterke persoonlijkheden die de klant benaderen met integriteit en respect voor diens privacy. Wil je als sociaal werker aan de slag dan heb je een opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening nodig. Richt je je op een baan als chef, dan zorg je voor een Hogeschool diploma met deze richting. In Zweden is de opleiding tot verpleegkundige sjuksköterska een Hogeschool opleiding. Met een nederlandse MBO opleiding kun je aan de slag als undersköterska en mag je bepaalde verpleegkundige taken niet uitvoeren. Voor alle inrichtingen geldt dat je een bevoegdheid nodig hebt om in de gezondheidszorg te mogen werken. Meer informatie vindt je op de site van Socialstyrelsen: http://www.socialstyrelsen.se/applicationforswedishlicencetopractiseeea Verloskundige Kinderverpleegkundige Wijkverpleegkundige Verpleegkundige geriatrie Arts Operatieverpleegkundige Psycholoog Verpleegkundige radiologie Verpleegkundige (MBO) Verpleegkundige Spoedeisende Hulp Verpleegkundige Psychiatrie Medisch secretaresse m/v Mondhygienist Tandarts Behandlingsassistent Medewerker penitentiair inrichting Logopedist Verzorgers Verzorgende IG Peuter/Kleuter begeleider Consulent Preventieve zorg Persoonlijk verzorger Zorghulp 2
Industrie, Onderhoud en Beheer Het herstel van de industriële sector gaat lanzaam en er worden maar weinig nieuwe banen gecreëerd in deze branch. Daarentegen gaan er veel mensen met pensioen en de vraag naar vervangend personeel is dan ook groot. 2 van de 10 industriële bedrijven in Dalarna heeft vorig jaar moeilijkheden gehad om de juiste competentie te vinden voor de lege plekken als gevolg van de pensionering. De competentie-eisen verschuiven steeds meer van werk met een eenvoudige taakomschrijving, naar een gespecialiseerde job waarvoor een speciale opleiding of langere werkervaring wordt gevraagd. Voor degenen die een baan in de industrie ambiëren zijn er twee algemene competenties van belang. De ene is het vermogen om een produktieproces te doorzien en het andere is kennis van procesbesturing, wat betekent dat je minstens een basiskennis van machineprogrammering in de procesgestuurde productie-industrie dient te hebben. Andere belangrijke competenties of eigenschappen zijn kennis van hydrauliek, pneumatiek, het kunnen lezen van tekeningen en gevoel hebben voor techniek en design. Er is ook grote vraag naar afdelings- en teamleiders in de industrie waar een combinatie van een technische opleiding met goede sociale eigenschappen wordt gevraagd. In de werkplaatsindustrie en de zagerijen zijn de vooruitzichten voor 2015 beduidend beter dan in de staal en de papierindustrie. Ook hier verdwijnen de banen met eenvoudigere taakomschrijving en de minimale eis vandaag de dag is een opleiding op MBO niveau, alternatief een werkervaring op vergelijkbaar niveau. De zagerijen zijn tegenwoordig procesgestuurde industrieën, waar het deel handarbeid geheel uit is verdwenen. Als servicemonteur elektrotechniek of electricien in deze sector wordt er van je verwacht dat je direct inzetbaar bent. Voor leerlingen kan het moeilijker worden om een baan te vinden. Automonteur CNC-operateur Electricien distributie / krachtstroom Onderhoudsmonteur verwarming (Metaal) gieter Electrotechnisch installateur Alarminstallateur Vrachtwagenmonteur Onderhoudmonteur machines Electro en besturingstechnieker Elmontörer Servicetechnieker vastgoed Plaatwerker Machineoperateur hout- en papierindustrie Procesoperateur hout- en papierindustrie Slachter/uitbener Werkplaats monteur Werktuigbouwkundige Concierge 3
De Bouw en Infrastructuur In Dalarna werken naar verhouding veel mensen in de bouw. In 14 van de 15 gemeenten is het gemiddelde aantal mensen dat in de bouw werkt hoger dan het Rijksgemiddelde. De verwachting is dat er in 2015 meer gebouwd gaat worden dan de laatste 2 jaren samen. Speciale vraag is er naar gecertificeerde vloerenleggers( linoleum), ten koste van tegelzetter, omdat er in toenemende mate linoleum in badkamers wordt gelegd in plaats tegelwerk. 2015 kan voor de Infrastructuur een goed jaar worden, als de geplande bouw van het vliegveld in Noord Dalarna doorgang vindt. De verwachting is dat zowel Dalarna als de aangrenzende provincies worden uitgekamd op zoek naar personeel. Nieuwe investeringen in de mijnen van Bergslagen zorgen tevens voor werkgelegenheid in deze sector hoewel dit verder in de toekomst ligt. De beste kansen in de bouw maak je met juiste opleiding en/of ervaring in een van de beroepen waar op dit moment schaarste is. Voor ingenieurs, constructeurs, calculator/werkvoorbereiders en bouwopzichters zijn de vooruitzichten goed. Grondwerker/uitvoerder Betonvlechter Zinkwerker Vloerenlegger Isolatiemonteur Timmermannen Loodgieter / installateur Machinist grondverzetmachines Metselaar Schilder Dakdekker Opperman bouw Transport Personenvervoer in Dalarna is een onderdeel van de toeristische sector. Er is een enorme fluctuatie in de vraag naar chauffeurs, zowel regionaal als per seizoen. Gedurende het winterseizoen is er in de Fjällen, de skigebieden in het Westen van Dalarna, veel vraag naar taxichauffeurs, terwijl er voor buschauffeurs het hele jaar door goede mogelijkheden zijn. Voor alle beroepsvervoer geldt dat het hebben van de juiste papieren een vereiste is. Naast de Verklaring van Vakbekwaamheid (code 95), voorheen het CCV-B/ Chauffeursdiploma, kan ook een diploma Vervoer van gevaarlijke stoffen, Koeltransport (U10-1) of een heftruckcertificaat worden gevraagd. Als vrachtwagenschauffeur moet je er rekening mee houden doordeweeks van huis te zijn. Naast het hebben van geografische kennis is het het noodzakelijk kennis te hebben van rijtijdenbesluiten en andere regelingen om een transport effectief en efficient uit te kunnen voeren. Buschauffeur Treinmachinist Wegverkeersleider Vrachtwagenchauffeur Taxichauffeur Magazijnmedewerker Heftruckchauffeur 4
Detailhandel en Horeca Dalarna is een reisbestemming met internationale faam en toeristen uit de hele wereld vinden hun weg naar dit deel van Zweden. Dit stelt hoge eisen aan het personeel en aan degene die een baan in de toeristische sector ambiëren. Tijdens het winterseizoen in de skigebieden zijn er mogelijkheden genoeg voor koks met verschillende specialisaties. Met wijnkennis, verkoopervaring, organisatietalent en een flexibele instelling, is het niet moeilijk om een baan te vinden. Zowel in de bediening als in de receptie, is talenkennis een pré; vaak wordt kennis van een Oosteuropese taal gevraagd. In de skigebieden stelt de werkgever vaak woonruimte ter beschikking. In de detailhandel kan het wat moeilijker zijn om een baan te vinden, maar de handel in Dalarna groeit en heb je een MBO opleiding in deze richting, talenkennis (Engels en Duits worden gevraagd), computervaardigheden en bedrijfseconomisch inzicht dan zijn er toch goede kansen op de arbeidsmarkt. In de schoonmaak- en service sector zijn er goede mogelijkheden voor opgeleide schoonmakers in het bezit van rijbewijs en auto. In een heel deel van deze service ingerichte beroepen wordt tegenwoordig ook een Verklaring omtrent Gedrag (VOG) gevraagd (in Zweden een uittreksel strafregister). Bakker /patissier Pedicure Kok Barkeeper Marktanalist en Marktonderzoeker Receptionist Serveerder Kapper Winkelpersoneel vakhandel Keuken- en restaurant assistent Vertegenwoordiger IT, Natuurwetenschap en Techniek De komende jaren heeft Dalarna elk jaar circa 200 nieuwe ingenieurs nodig. Een kwart van deze groep is civiel ingenieur met een universitaire achtergrond, de rest is HBO/HTS ingenieur (ing). Voor een pas afgestudeerde kan het moeilijker zijn om een baan te vinden dan voor iemand met werkervaring. In de IT branch is het belangrijk om je certificaten van je speciale vaardigheden of competenies up-to-date te houden, omdat deze snel verouderen. Het is verstandig om met je werkgever te controleren welke certificaten vereist zijn om je taken uit te voeren en of er een mogelijkheid is om deze te vernieuwen via de werkgever. De IT zit in een groeifase in Dalarna en er zijn goede mogelijkheden voor degene met een opleiding in deze branch. Je dient er rekening mee te houden dat bij de grotere bedrijven Engels de voertaal is, maar kennis van de Zweedse taal onontbeerlijk. Architekt /Bouwkundig ingenieur Civil ingenieur Bouw Electrotechnisch ingenieur Werktuigbouwkundig ingenieur IT architekt Software- en systeemontwikkelaar Ingenieur installatie-techniek 5
Economie, Administratie, Cultuur & Media Veel beroepen in deze branch zijn gekoppeld met de sector Industrie, die zich in een laagconjunctuur bevindt in 2015. De vraag naar arbeidskracht is bescheiden en de vervangingsvraag is niet zo hoog als in de anderen sectoren. In de private sector en bij de overheden zijn er meer banenmogelijkheden. Als Medisch Secretaresse m/v heb je goede kansen een baan te vinden, mits je een speciale opleiding hebt. Wil je aan het werk in Economie en Administratie dan zijn je kansen goed met een HBO opleiding en kennis van advisering, budget en boekhouding, kredietcontrole, logistiek en inkoop. Kennis van de Engelse en Duitse taal is een pré. Medisch secretaresse Bibliothecaris Verzekeringstussenpersoon Onderzoeksambtenaar Voorlichter Loon /personeelsadministratief medewerker Boekhouder Accountant Studie- en beroepen begeleider Administratief medewerkers en secretaresse Boekhoudkundig assistent HR medewerker Landbouw Ondanks een groot bos- en landbouw areaal in Dalarna is dit een sector met relatief weinig personeel. De sector is belangrijk als aanvoerder van grondstoffen voor onder andere de hout- en papierindustrie. In Dalarna zijn iets meer dan 1 000 landbouwbedrijven geregistreerd. De vraag naar personeel hangt in grote mate af van de conjunctuur in de verwerkingsindustrie en de zagerijen waar deze sector aan levert. De groei in 2015 is bescheiden, maar in de bosbouw ondervinden de bedrijven toch moeilijkheden bij het rekruteren van personeel voor aanplant en afwerken van bos. Velen concurreren om deze banen als bestuurder van bosbouwmachines. Wil je hier goede kansen maken, dan is werkervaring met een harvester onontbeerlijk. Verder is kennis van duurzaam bosbeheer belangrijk en een allround technisch inzicht en kennis van hydrauliek, om storingen ter plaatse te kunnen verhelpen. Boswachter Jachtopziener (HBO) Landbouwtechnisch ingenieur Machinist landbouwmachines Plantsoenmedewerker Bosbouwmedewerker Machinist bosbouwmachines Tuinman 6
Onderwijs Het aantal werknemers in deze sector zal onder 2015 toenemen. Voor deze groei is hoofdzakelijk het volwassenenonderwijs verantwoordelijk. De kansen voor leraren zijn goed onder 2015. De generatiewisseling is hier duidelijk de oorzaak van en de vervangingsvraag is groot in alle gemeenten in Dalarna. De vooruitzichten op werk zijn goed voor al het onderwijzend personeel; van leraren op de kleuterschool tot HBO personeel. Om als onderwijzer aan de slag te kunnen wordt in de meeste gevallen een onderwijsbevoegdheid gevraagd. In Zweden heet dit een lärarlegitimation. Een uitzondering is docent praktische vakken, zoals handenarbeid en houtbewerking of bepaalde vakken in het beroepsonderwijs. In het bijzonder voor onderwijzers in het voortgezet onderwijs, in de vakken wiskunde, talen en natuurwetenschappelijke vakken, zijn er goed baanmogelijkheden. Evenals voor leraren in de praktische vakken in het beroepsonderwijs, hotel en toerisme, handarbeid, sport en media. Voor docenten in het beroepsonderwijs is het van belang om ervaring te hebben van de bouw, garage/ werkplaats, toerisme of gezondheidszorg. Meer informatie: http://www.skolverket.se/om-skolverket/andra-sprak-och-lattlast/in-english Begeleider BSO Kleuterleider Docent wiskunde Docent talen Docent praktische vakken Docent algemene vakken Docent estetische vormgeving Docent basisschool bovenbouw Docent basisschool onderbouw Docent speciaalonderwijs Rijinstructeur Docent Universiteit en hogeschool Docent geschiedenis en maatschappijleer 7