Opleidingsplan Maart 2012 Adres Telefoon e OZW-gebouw, 9 etage De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam 020 444 83 78
Barend van Duin, onderwijscoördinator Januari 2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 1.1 Introductie... 3 1.2 Onderbouwing... 3 1.3 Leeswijzer... 3 2 Visie HOVUmc... 4 2.1 Missie Huisartsopleiding VUmc... 4 2.2 Visie op leren, begeleiden en toetsen... 5 2.2.1 Visie op leren en begeleiden... 5 2.2.2 Visie op toetsen... 6 2.3 De inrichting van de opleiding... 7 2.3.1 Regelgeving... 7 2.3.2 Opbouw aios curriculum HOVUmc... 7 2.3.3 Cursorisch onderwijs aios en hao's... 9 2.3.4 Zelfstandige perioden... 9 2.3.5 Individuele begeleiding... 10 2.3.6 Voorbeeld standaard IOS... 10 3 Beschrijving per opleidingsperiode... 11 3.1 Eerste opleidingsperiode in de huisartspraktijk... 11 3.1.1 Globale inhoud... 11 3.1.2 Diensten doen... 12 3.1.3 Cursorisch onderwijs... 12 3.2 Stages in een stage-inrichting... 13 3.2.1 Standaardopleidingsschema jaar 2... 13 3.2.2 Keuzemogelijkheden stages 2e jaar... 13 3.2.3 Inhoud van de stages... 14 3.2.4 Cursorisch onderwijs... 15 3.2.5 Het cursorisch onderwijs in de klinische stage: de startclass... 15 3.3 Tweede opleidingsperiode in de huisartspraktijk... 16 3.3.1 Globale inhoud... 16 3.3.2 Diensten doen... 17 3.3.3 Cursorisch onderwijs... 17 3.3.4 Differentiaties... 17 4 Opleidingsprogramma opleiders 2011... 19 Bijlage 1 Opleidingsprogramma staf... 22 Bijlage 2 Toetsing en beoordeling... 23 Bijlage 3 Begrippenlijst... 25 Bijlage 4 Beknopte versie competentieprofiel voor de huisarts... 32 Huisartsopleiding VUmc Opleidingsplan 2012 2
1. Inleiding 1 Inleiding 1.1 Introductie Dit is het Opleidingsplan van de Huisartsopleiding VUmc voor het jaar 2012. In dit plan wordt eerst de onderbouwing van de Huisartsopleiding VUmc gegeven en vervolgens het onderwijs aan aios beschreven. Als bijlagen treft u aan het scholingsprogramma voor de huisartsopleiders, het onderwijsaanbod voor de staf, ons toetsprotocol, een begrippenlijst en de verkorte versie van het competentieprofiel voor de huisarts. De vorm en inhoud van dit opleidingsplan worden bepaald door de daarvoor gestelde landelijke kaders; binnen deze kaders komen ook de eigen accenten van de Huisartsopleiding VUmc en de manier waarop we hier invulling aan geven aan bod. 1.2 Onderbouwing Het opleidingsplan is gebaseerd op de volgende landelijke kaders: het Kaderbesluit CHVG het Besluit Huisartsgeneeskunde het Raamcurriculum 2005 het Competentieprofiel van de huisarts de Eindtermen huisartsopleiding 2001 het Protocol Toetsing en Beoordeling 2005 het Landelijk Toetsplan 2011 In vorm en inhoud zijn tevens diverse producten van het Project Vernieuwing Huisartsopleiding meegenomen, in het bijzonder: het Competentieprofiel van de huisartsopleider het Scholingsplan voor huisartsopleiders het Competentieprofiel voor de docent het Landelijk scholingsplan docenten huisartsopleiding de Handreiking voor een Opleidingsplan het Rapport Diensten (2005) en het daarop gebaseerde rapport Aios op de Huisartsenpost, Leidraad voor het leren dienstdoen (SBOH en Huisartsopleiding Nederland, oktober 2011). Daarnaast wordt de inhoud van dit Opleidingsplan gevoed door de missie/visie HOVUmc voor de periode 2007-2012, die na overleg met staf, opleiders en aios is vastgesteld in 2007. 1.3 Leeswijzer In Hoofdstuk 2 vindt u een korte samenvatting van de missie/visie voor de jaren 2007-2012; ook treft u hier onze visie op leren, begeleiden en toetsen aan en de globale inrichting van de opleiding. In Hoofdstuk 3 volgt een meer gedetailleerde beschrijving van het aios-curriculum per jaar. In de Bijlagen zijn enkele voor de opleiding richtinggevende en ondersteunende documenten opgenomen. Om de leesbaarheid van dit plan te vergroten en de omvang te beperken, wordt regelmatig verwezen naar onze website www.hovumc.nl. De website wordt continu verbeterd en uitgebreid. Hierop vindt u de uitgebreidere procedurebeschrijvingen, de onderwijshandleidingen en andere onderwijsmaterialen waaraan in dit plan gerefereerd wordt. Huisartsopleiding VUmc Opleidingsplan 2012 3
2. Visie HOVUmc 2 Visie HOVUmc 2.1 Missie Huisartsopleiding VUmc In 2007 hebben we de discussies rond onze missie/visie voor de jaren 2007-2012 afgerond. De missie bestaat uit de volgende vijf onderdelen: Meer dan medische kennis alleen Wij vinden het belangrijk dat huisartsen met twee benen op de grond staan: medisch inhoudelijk én communicatief. Daarom zorgen we in onze opleiding voor een breed aanbod aan medischinhoudelijk en vaardighedenonderwijs: kwalitatief goed, op de praktijk toegesneden. Daarbij integreren we - overal waar dat relevant is, maar met name in de toetsing - de twee kernelementen van het patiëntgebonden werk: vakinhoudelijk handelen én arts-patiëntcommunicatie. Het is voor ons belangrijk dat ook onze huisartsopleiders consultvoering geïntegreerd toetsen. Bij het vakinhoudelijk onderwijs leggen we de nadruk op onderwerpen die aansluiten bij de onderzoekslijnen van de afdeling huisartsgeneeskunde: alledaagse klachten, chronische ziekten, ouderenzorg en problematiek in de geestelijke gezondheidszorg. We stimuleren dat docenten en opleiders gebruik maken van de door de landelijke werkgroep Vaardigheden ontwikkelde vaardighedenstations en 'praktijkscorelijsten' en we leggen een sterke link naar de praktijk: we schakelen toenemend huisarts-experts (bij voorkeur hao s of eigen docenten) in als vakdocent bij workshoponderwijs op hun aandachtsgebied. Topniveau door Toetsing De kwaliteit van de opleiding wordt geborgd door veel aandacht te besteden aan toetsing. Toetsing is de motor van onze opleiding. Niet alleen bieden we veel toetsmomenten aan, maar we stimuleren ook dat de gekregen feedback ook weer vertaald wordt naar concrete leeractiviteiten. Toetsing wordt dus altijd gevolgd door feedback en een gesprek over wat deze feedback voor het praktijkleren in de komende tijd gaat betekenen. Leren en werken in de opleiding stemmen we voortdurend af op de toetsresultaten. Dat geldt voor zowel aios als huisartsopleiders. We toetsen de prestaties van de aios bij voorkeur in de dagelijkse praktijk: hoe gaan de aios om met patiënten en hun problemen, hoe functioneren zij binnen de huisartspraktijk? Er is een ruim aanbod aan toetsvormen dat alle taakgebieden van het competentieprofiel voor de huisarts dekt. Aios krijgen feedback van veel kanten: ze toetsen zichzelf en elkaar, ze worden beoordeeld door hun huisartsopleider of stageopleider, hun patiënten, de praktijkassistente(s) en/of praktijkondersteuner(s). In de totaalbeoordeling speelt ook mee wat aios met de feedback doén: hoe ze die omzetten naar gerichte leeractiviteiten. Stimuleren om te leren De Huisartsopleiding VUmc wil een inspirerende omgeving bieden om te leren en te werken. De belangrijkste leeromgeving is de huisartspraktijk. Daarom staat de motivatie, opleiding, ondersteuning, kwaliteitsbewaking en toetsing van opleiders hoog in ons vaandel. We bieden voor hao s en aios uitdagend, activerend onderwijs waarin het praktijkleren centraal staat. Er is veel ruimte voor de persoonlijke leerstijl, keuzes en behoeften van de aios en hao s: door vraaggestuurde keuzemogelijkheden in het onderwijs en door individuele begeleiding. Bovendien zijn onze aios actief betrokken bij ontwikkeling en uitvoering van het beleid van de opleiding (ROVAH, onderwijscommissie). Onze medewerkers bieden we mogelijkheden om zich te professionaliseren en te specialiseren. Evenals de aios begeleiden we ze aan de hand van Individuele Ontwikkelings Plannen (IOP s) en voortgangsgesprekken, we faciliteren gerichte bijscholing en deskundigheidsbevordering. Huisartsopleiding VUmc Opleidingsplan 2012 4
2. Visie HOVUmc Altijd alert op verbeterkansen De Huisartsopleiding VUmc is een lerende organisatie: we willen ons graag blijven ontwikkelen, ons kwaliteitsniveau verbeteren en alert inspelen op de veranderende praktijk. We investeren in een gericht kwaliteitsbeleid voor alle onderdelen van de opleiding. Alle onderdelen worden regelmatig getoetst; de resultaten daarvan verwerken we rechtstreeks in de werkplannen voor die opleidingsonderdelen; de werkplannen worden elk jaar geëvalueerd. De organisatie is transparant: de organisatiestructuur, de verantwoordelijkheden en het opleidingsplan zijn helder beschreven en zijn bekend bij alle medewerkers. Onze stafleden en docenten scholen zich actief bij op hun eigen vakgebied en op didactisch terrein. Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de huisartsgeneeskunde brengen we continu onder de aandacht van de staf, verwerken we in het opleidingsplan en in de onderwijsuitvoering. De blik naar buiten We willen een open organisatie zijn: toegankelijk, vriendelijk, naar buiten gericht. Dit betekent dat we belang hechten aan heldere en zorgvuldige communicatie, intern en extern. We communiceren snel en duidelijk naar aios en opleiders, we treden op een eenduidige manier naar buiten, zijn klantvriendelijk en aanspreekbaar. Samenwerking vinden we belangrijk. Onderling, tussen onze afdelingen binnen Huisartsgeneeskunde, maar ook met andere huisartsopleidingen, Huisartsopleiding Nederland, de HVRC, SBOH etc. We stimuleren de samenwerking binnen de afdeling en we participeren in landelijke werkgroepen en overleggen. We treden actief naar buiten met nieuwe resultaten en ontwikkelingen: bijvoorbeeld via publicaties, presentaties en workshops op symposia en congressen. Ook zijn we betrokken bij projecten in het buitenland (Aruba, Roemenië) om het opleiden van huisartsen daar te ondersteunen. 2.2 Visie op leren, begeleiden en toetsen 2.2.1 Visie op leren en begeleiden De opleiding biedt de aios een rijk palet aan leermogelijkheden met veel begeleiding waarbij we zo goed mogelijk willen aansluiten bij de mogelijkheden, lacunes en leerwensen van elke aios. Van de aios vereist dit een actieve opstelling, sturing van het eigen leren en een gedetailleerde verslaglegging in een portfolio van individuele leerplannen, leeractiviteiten en resultaten. Praktijkleren centraal Het accent binnen onze huisartsopleiding ligt op het bieden van een krachtige leeromgeving. We geven dit vorm in ons kwaliteitsbeleid ten aanzien van de opleidingsplaatsen én in het ondersteunend onderwijs. Het ondersteunend onderwijs op de opleiding zien we als faciliterend en ondersteunend voor het leren in en aan de praktijk. Leren en begeleiden Onze uitgangspunten voor het leren en de daarbij passende begeleiding zijn de volgende: Leren verloopt vraaggestuurd: begeleiden is daarom vraaggericht dat wil zeggen gericht op het overbruggen van de discrepantie tussen huidige en gewenste situatie Leren is een actief proces: begeleiden is gericht op (toenemende) zelfsturing van de lerende Leren moet betekenisvol zijn: begeleiden is gericht op het creëren van leerervaringen in authentieke beroepssituaties Huisartsopleiding VUmc Opleidingsplan 2012 5
2. Visie HOVUmc Kernpunten bij het begeleiden Zorgen voor betekenisvol leren: praktijkopdrachten, die leiden tot relevante patiëntcontacten (passend bij de fase van de opleiding) en tot actieve betrokkenheid bij de organisatie van de opleidingspraktijk Voeren van kwaliteitsbeleid ten aanzien van de opleidingsplaatsen (zie de bijlage Opleidingsplan opleiders) Bieden van stimuli voor de verdieping van leerprocessen (reflectieonderwijs, toetsen, assessment enz.) Individueel begeleiden van elke aios en interveniëren bij leerblokkades (voortgangsgesprekken en waar nodig aanvullende begeleidingstrajecten) De verantwoordelijkheid voor het begeleiden wordt gedragen door de huisartsopleiders, stageopleiders en de docenten; dit gebeurt in nauw onderling overleg en in samenspraak met de aios. Huisartsopleider, stageopleider en docenten wisselen daarbij de rollen af van coach, expert en beoordelaar. De begeleiding als coach is vraaggestuurd (proces- en ontwikkelingsgericht). De inbreng als expert is vraaggericht (moment - en onderwerpgebonden). De beoordeling is resultaatgericht (gebaseerd op betekenisvolle prestaties en getoetst aan het Competentieprofiel van de huisarts). 2.2.2 Visie op toetsen Toetsing is een integraal en sturend onderdeel van de opleiding. Veel en vaak toetsen op alle taakgebieden van het Competentieprofiel geeft opleiders en docenten zicht op waar de aios staat en op (het tempo van) diens ontwikkeling. Toetsen gebeurt bij voorkeur aan de hand van (de resultaten van) gerichte opdrachten. Ook door vakbekwaam handelen in beroepssituaties te demonstreren kan de aios laten zien over de benodigde competenties te beschikken. Landelijk worden er nu EPA s (entrustable professional activities) beschreven die een belangrijke rol zullen gaan spelen bij de toetsing van het praktijkhandelen. Concreet gaat het om voor de praktijk relevante beroepssituaties waarbij de aios een beroep moet doen op competenties uit meerdere taakgebieden van het Competentieprofiel. Door als aios te laten zien dat al deze competenties geïntegreerd worden toegepast in het handelen en daarbij ook de juiste prioriteiten gesteld worden demonstreert de aios vakbekwaamheid. Door frequent te toetsen ontstaan even zoveel feedbackmomenten die van belang zijn voor de (begeleiding van) de leerontwikkeling van de aios. In de 3-maandelijkse voortgangsgesprekken geven docenten en opleiders/stageopleiders mede op basis van deze toetsmomenten richting en sturing aan het leren van de aios. Vaak toetsen is ook van belang om de kwaliteit van de formele toetsing volgens het Protocol Toetsing en Beoordeling te borgen. Naast toetsing door opleiders en docenten gebruiken wij ook toetsing door de aios zelf (selfassessment) en door collega-aios (peerassessment). Op basis van de prestaties van de aios vormen docenten en huisartsopleider/stageopleider zich een beeld van de ontwikkeling van de aios. De verzamelde beoordelingen van deze beoordelaars resulteren in een advies aan het Hoofd van de opleiding ten behoeve van de (selectieve) beoordeling. Zie ook de bijlage Toetsing en Beoordeling en de website www.hovumc.nl Huisartsopleiding VUmc Opleidingsplan 2012 6
2. Visie HOVUmc 2.3 De inrichting van de opleiding 2.3.1 Regelgeving De duur van de onderdelen van het curriculum en de mogelijkheid voor een differentiatie zijn vastgelegd in het Kaderbesluit CHVG en het Besluit Huisartsgeneeskunde. Artikel B.2, lid 1 van het Besluit Huisartsgeneeskunde beschrijft de onderdelen van de opleiding: De aios volgt opleidingsperioden in een huisartspraktijk gedurende in totaal 21 maanden tot 30 maanden. De aios volgt stages buiten de huisartspraktijk gedurende in totaal 6 tot 15 maanden, waaronder: a) een klinische stage van ten minste 6 maanden: eerste hulp/chirurgie, interne, kindergeneeskunde, gynaecologie/verloskunde. b) Daarnaast kan een keuze worden gemaakt uit onderstaande stages: Chronische complexe problematiek Psychiatrische problematiek Ook kan de aios één of meer keuzemodules volgen gedurende in totaal ten hoogste 6 maanden Daarbij dient de onderstaande regelgeving in acht te worden genomen. Richtlijn 93/16/EEG bepaalt in artikel 31, lid c dat de (ten minste driejarige) opleiding dient te bestaan uit een periode van ten minste zes maanden in een erkend opleidingsziekenhuis en van eveneens ten minste zes maanden in een erkende huisartsopleidingspraktijk. Voorts is het volgende bepaald: Onverminderd deze minimumperioden mag de praktische opleiding evenwel ten hoogste zes maanden worden vervangen door een opleiding in andere instellingen of organisaties voor gezondheidszorg die relevant zijn voor de huisartsgeneeskunde. Dit betekent dat naast de opleidingsperiode(n) in de huisartspraktijk en de stage(s) in een ziekenhuis, maximaal 6 maanden mogen worden besteed aan stages bij andere instellingen dan een huisartspraktijk of (algemeen) ziekenhuis, zoals een verpleeghuis of een GGZ-instelling. Langere stages zijn uitsluitend mogelijk indien deze in de huisartspraktijk of in een ziekenhuis plaatsvinden. 2.3.2 Opbouw aios curriculum HOVUmc, standaard en afwijkingen Het standaard Individueel Opleidings Schema (IOS) Als regel start de aios met een opleidingsperiode in de huisartspraktijk. Voor de hierop volgende periodes stelt de aios samen met de betrokken docenten en de teamleiders een IOS (Individueel OpleidingsSchema) samen, dat een optimaal perspectief biedt voor de verdere ontwikkeling van zijn/haar competenties. Uitgegaan wordt van een voltijds programma. Opleiding in deeltijd veroorzaakt aanpassingen van het schema. Het standaard opleidingsprogramma bestaat uit een eerste opleidingsperiode van 12 maanden in de huisartspraktijk. Het tweede jaar bestaat als regel uit de verplichte klinische stage van 6 maanden en uit een stage psychiatrische problematiek (GGZ-stage) en een stage chronische complexe problematiek (chronische zorgstage), beide 3 maanden durend. De volgorde van deze stages wordt in belangrijke mate bepaald door de logistieke mogelijkheden. De opleiding wordt afgesloten met de tweede opleidingsperiode in de huisartspraktijk van 12 maanden. Op dit standaard-ios zijn afwijkingen mogelijk; vrijstellingen, IOS-wijziging tweede jaar, differentiaties of aiotho-traject. Huisartsopleiding VUmc Opleidingsplan 2012 7
2. Visie HOVUmc 1. Vrijstellingen De regelgeving biedt de mogelijkheid om vrijstelling te verkrijgen voor delen van de opleiding. Deze vrijstelling wordt aangevraagd uiterlijk binnen 2 maanden na aanvang van de opleiding. Het ligt voor de hand om een vrijstelling aan te vragen wanneer zich die mogelijkheid voordoet. Dit hoeft echter niet. 2. IOS-wijziging tweede jaar In het tweede jaar volgt de aios stages gedurende in totaal 6 tot 15 maanden, waaronder (a) een klinische stage van ten minste 6 maanden; daarnaast kan (b) een keuze worden gemaakt uit onderstaande stages: Chronische complexe problematiek Psychiatrische problematiek De aios kan één van deze beide stages inwisselen tegen een keuzestage van 3 maanden (dit kan zijn een klinische stage, een verlenging van de tweede huisartsstage of een verlenging van de stage chronische complexe problematiek of de stage psychiatrische problematiek, of een andere nader omschreven keuzestage). Daarnaast bestaat de mogelijkheid om een extra klinische stage van 3 maanden te volgen, waarbij de tweede huisartsstage met 3 maanden wordt ingekort. De aios levert hierbij dus geen van de andere tweedejaars stages in. Hiervoor dient vóór het begin van jaar 2 een gemotiveerd verzoek ingediend en goedgekeurd te zijn. Het aanvraagformulier hiervoor kunt u vinden op de website www.hovumc.nl - aios jaar 2 algemeen - IOS-wijziging. 3 Differentiaties Strikt genomen geeft het volgen van een differentiatie (zie ook par. 3.3) geen aanleiding tot een wijziging van het IOS, omdat het een integraal onderdeel van de tweede huisartsstage betreft. Het verdient echter aanbeveling om al in een vroeg stadium van de opleiding na te gaan welke mogelijkheden er zijn, eventueel in samenhang met de IOS-keuzes in het tweede jaar, om extra bekwaamheden te verwerven tijdens de opleiding. Vanaf september 2009 wordt het differentiatieonderwijs voor een groot deel op hetzelfde moment gegeven als de keuzeworkshops (zie tweede opleidingsperiode in de huisartspraktijk). Deelname aan een differentiatie kan dus inhouden dat een groot deel van de workshops niet gevolgd kan worden. We streven ernaar om een deel van het cursorisch onderwijs tijdens de differentiaties ook als workshop aan te bieden om niet-differentiërende aios de mogelijkheid te bieden dit ook te volgen. Om het differentiatieaanbod te vergroten werken we samen met de Huisartsopleidingen van AMC/UvA en Leiden. In 2012 zullen mogelijk ook Utrecht en Rotterdam hierbij aanhaken. 4 Aiotho-traject Sinds een aantal jaar bestaat er in Nederland de mogelijkheid om de huisartsopleiding te combineren met het uitvoeren van een promotieonderzoek. Deze combinatie heet een aiotho-traject (arts in opleiding tot huisarts en onderzoeker) en duurt 6 jaar. De aiotho sluit dit traject bij aangetoonde geschiktheid af met een afgeronde opleiding tot huisarts als een wetenschappelijke promotie. De afdeling Huisartsgeneeskunde VUmc ziet het aiotho-traject als een goede manier om de wetenschappelijke ontwikkeling van de huisartsgeneeskunde te bevorderen. Het College voor Huisartsgeneeskunde en Verpleeghuisartsgeneeskunde heeft in het BESLUIT CHVG no. 9-2000 regels opgesteld voor het aiotho-traject. De HVRC ziet toe op de toepassing van dit besluit. Dit zijn de regels: Huisartsopleiding VUmc Opleidingsplan 2012 8
2. Visie HOVUmc Het aiotho-model is gebaseerd op het vervlechten c.q. afwisselen van perioden van de opleiding tot huisarts met perioden van wetenschappelijk onderzoek volgens een tevoren vastgesteld schema. Ten minste een jaar van de onderzoeksperiode vindt plaats na aanvang van de opleiding en binnen de voltooiing daarvan; ten behoeve van het verwerkelijken van het aiotho-model wordt de totale tijdsduur van de opleiding met ten hoogste drie jaar op voltijdsbasis verlengd. Het hoofd van het opleidingsinstituut draagt de verantwoordelijkheid voor het opstellen van het gecombineerde traject c.q. het inbedden van het onderzoek in het opleidingstraject; het onderzoeksdeel van de opleiding is wetenschappelijk goedgekeurd door een promotor en de huisartsgeneeskundige relevantie is beoordeeld door een hoogleraar huisartsgeneeskunde (dit mag de promotor zijn); voorafgaand aan of tijdens de opleiding is door het hoofd van het opleidingsinstituut en de onderzoekbegeleider een voorstel voor de fasering van onderzoek en opleiding overeengekomen. Het hoofd van de opleiding biedt de HVRC een gecombineerd onderzoeks / opleidingsschema aan ter toetsing aan de CHVG-regelgeving; de HVRC neemt binnen twee maanden nadat het verzoek is ontvangen daarop een beslissing en doet van zijn beslissing mededeling aan het hoofd van de opleiding en aan de betreffende arts. Verdere uitwerking van de wijze waarop het aiotho-traject wordt vorm gegeven binnen de huisartsopleiding VUmc is te vinden op www.hovumc.nl - aiotho worden? 2.3.3 Cursorisch onderwijs aios en hao s De aios volgt per jaar minimaal 40 dagen cursorisch onderwijs. In ons aanbod bieden we de garantie dat de aios de mogelijkheid heeft deze 40 dagen ook te volgen. Het cursorisch onderwijs bestaat uit het onderwijs tijdens de terugkomdagen, het vrijdagkeuzeonderwijs, overig niet-groepsgebonden keuzeonderwijs en het differentiatieonderwijs. Daarnaast kan de aios ook gevolgde geaccrediteerde nascholing opvoeren als cursorisch onderwijs. Voorbeelden hiervan: NHG-congres, LOVAH-congres, wetenschapsdagen NHG en geaccrediteerd PAOH-aanbod. De aios verzamelt de bewijsstukken hiervan in het eigen Portfolio. Daarnaast bieden we in jaar 1 en jaar 3 acht dagen parallelonderwijs aan hao's aan. Eén van deze dagen (in het begin van het jaar) is een koppelbijeenkomst waarbij zowel de aios als hun opleiders aanwezig zijn. De doelen van het parallelonderwijs zijn het afstemmen tussen docenten en opleiders over de (leer)ontwikkeling van de aios, het faciliteren van het praktijkleren van de aios door de opleider en het leren toepassen van didactische vaardigheden door de opleiders. Halverwege het stagejaar vindt er daarnaast ook een praktijkbezoek plaats van de docent aan de opleidingspraktijk, waarin middels een driegesprek docent-opleider-aios het niveau van functioneren van de aios wordt besproken en afspraken worden gemaakt over de leerdoelen en de begeleiding voor de eerstkomende periode van de opleiding. 2.3.4 Zelfstandige perioden Zowel in de eerste als in de tweede opleidingsperiode in de huisartspraktijk voert de aios enige tijd zelfstandig (dat wil zeggen onder supervisie op afstand door een andere dan de eigen huisartsopleider) de opleidingspraktijk. In het eerste jaar gaat dit om 2x1 week (niet in de eerste 4 maanden van de opleiding); in de tweede huisartspraktijkstage om ofwel 2x1 week ofwel een periode van 2 weken aaneengesloten. Het belang van de zelfstandige periodes ligt met name in de gelegenheid voor aios om ervaring op te doen met patiënten die anders minder frequent gezien worden; in de zelfstandige periode(s) tijdens de tweede opleidingsperiode in de huisartspraktijk doet de aios daarnaast ook ervaring op met managementtaken in de opleidingspraktijk. Huisartsopleiding VUmc Opleidingsplan 2012 9
2. Visie HOVUmc 2.3.5 Individuele begeleiding Naast het groepsonderwijs krijgt elke aios ook individuele begeleiding. Deze begeleiding wordt in nauwe onderlinge afstemming geboden door opleiders/stageopleiders en docenten. In de 3- maandelijkse voortgangsgesprekken wordt de ontwikkeling van de aios besproken; de aios geeft met behulp van een Individueel OntwikkelingsPlan (IOP) richting aan de eigen leeractiviteiten. Het IOP wordt minimaal 1x per 3 maanden geactualiseerd. De aios demonstreert de eigen voortgang in het eigen Portfolio; hierin worden minimaal de resultaten van alle verplichte toetsen, de verslagen van de voortgangsgesprekken en de achtereenvolgende versies van het IOP opgenomen. Daarnaast is hierin ruimte voor de aios om eigen prestaties te demonstreren (video van geslaagd consult, zelf gegeven onderwijs, presentaties, voorbeelden van vakbewaam handelen bij EPA s (entrustable professional activities), buiten de opleiding gevolgd onderwijs enz. Bij gecompliceerde trajecten of onvoldoende studieresultaten die niet met hulp van docent en opleider oplosbaar zijn, kan de aios studiebegeleiding worden aangeboden. De teamleider van het betreffende jaar wijst een daartoe gekwalificeerd staflid aan als studiebegeleider. De studiebegeleider stelt, in overleg met docenten en opleider, een aanvullend begeleidingstraject vast in samenspraak met de aios. Hierin wordt ook vastgelegd hoe getoetst gaat worden of het beoogde resultaat gehaald is. 2.3.6 Voorbeeld standaard IOS VOORBEELD van een Standaard IOS bij voltijds programma Nominaal 1 e opleidingsperiode in de huisartspraktijk Huisartspraktijk 12-15 mnd Ziekenhuis (6 mnd) stages in een stage-inrichting Chronische complexe problematiek (2-4 mnd) en/of Psychiatrische problematiek (2-4 mnd) en/of Overige stages (3 wk 4 mnd) 12 mnd 2 e opleidingsperiode in de huisartspraktijk Huisartspraktijk en geïntegreerde differentiatiemodule 9-15 mnd Huisartsopleiding VUmc Opleidingsplan 2012 10
3. Beschrijving per opleidingsperiode 3 Beschrijving per opleidingsperiode 3.1 Eerste opleidingsperiode in de huisartspraktijk Doel: voldoen aan het Tussenprofiel jaar 1 (van het Competentieprofiel voor de Huisarts ) Duur: 12-15 maanden Plaats: huisartspraktijk onder begeleiding van een huisartsopleider Cursorisch onderwijs: 40-50 dagen 3.1.1 Globale inhoud In de eerste opleidingsperiode in de huisartspraktijk leert de aios het dagelijks werk van de huisarts uit te voeren. De aios raakt vertrouwd met het werkterrein en de werkwijze van de huisarts. Het adequaat omgaan met het klachtaanbod in de huisartspraktijk en de arts-patiënt communicatie staan hierbij centraal. Parallel hieraan maakt de aios zich de principes van de huisartsgeneeskundige besliskunde eigen. Ook de ondersteuning van het huisartsgeneeskundig handelen krijgt aandacht, met name het gebruik van het elektronisch Huisarts Informatie Systeem en de samenwerking met de andere medewerkers in de opleidingspraktijk. Aan het einde van deze periode is de aios in staat de huisartspraktijk zelfstandig waar te nemen wat betreft de patiëntenzorg. De vier hoofdthema s van deze opleidingsperiode zijn: veel voorkomende aandoeningen acute problematiek Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) veel voorkomende chronische ziekten: de primaire diagnostiek hiervan en de initiële behandeling In het kader van deze thema s komen de volgende onderwerpen aan bod. Bij deze onderwerpen kijken we naast de medisch-inhoudelijke aspecten ook naar voor het onderwerp relevante aspecten uit andere Competentiegebieden zoals arts-patiënt communicatie, wetenschappelijke vorming etc. De onderwerpen zijn: Top-50 huisartsgeneeskundige problemen (bv. luchtweginfecties, klachten van het bewegingsapparaat) Farmacotherapie: kiezen, voorschrijven, vervolgen en stoppen van therapie Spoedeisende problemen in de huisartspraktijk (o.a. pijn op de borst, bewusteloosheid); het toepassen van de ABCDE systematiek Diagnostiek en therapie van korte episode problemen (o.a. otitis media, urineweginfecties) Diagnostiek en therapie van problemen die meerdere contacten binnen een episode met zich meebrengen (o.a. prikkelbaar darmsyndroom, spanningshoofdpijn) Omgaan met SOLK (Somatisch Onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten), bv. moeheid, duizeligheid; de nadruk ligt hierbij op de arts-patiënt communicatie en het professioneel handelen. Opsporing, herkenning, diagnostiek en instellen initiële behandeling van veel voorkomende chronische ziekten in de huisartspraktijk (diabetes mellitus, astma/ COPD, hart- en vaatziekten) In deze eerste opleidingsperiode is er ook ruim aandacht voor het individuele leerproces, dat wil zeggen de manier waarop de aios vanuit het dagelijkse werk tot leeractiviteiten komt. Ruim aandacht voor reflectie op het eigen handelen en frequente toetsing zijn de hierbij gebruikte hulpmiddelen. De geplande leeractiviteiten worden vastgelegd in het Individueel Ontwikkelings Plan (IOP) waarin de aios beschrijft wat en hoe de komende tijd geleerd wordt. Huisartsopleiding VUmc Opleidingsplan 2012 11
3. Beschrijving per opleidingsperiode 3.1.2 Diensten doen Deelname aan diensten is een essentieel onderdeel van het curriculum van de huisartsopleiding HOVUmc. Met name competenties ten aanzien van acute problematiek kunnen bij uitstek tijdens de diensten op de Huisartsenpost verworven worden. Het Rapport Diensten van het PVH en het SBOH rapport Aios op de Huisartsenpost, Leidraad voor het leren dienstdoen vormen het kader voor de opleiding wat betreft het diensten doen. De huisartsopleider begeleidt de aios bij het leren invullen van de rollen van consultarts, visitearts en telefoonarts en stelt vast wanneer deze rollen zelfstandig vervuld kunnen worden. Het instituut, dan wel de Huisartsenpost waaronder de stageplaats van de aios ressorteert, verzorgt in het begin van het jaar voor de eerstejaars aios een training BasicLifeSupport en omgaan met de AED (automatische externe defibrillator). Het aantal diensten dat een aios doet wordt geregistreerd, zodat vastgesteld kan worden of een aios voldoende diensten gedaan heeft. Het minimaal aantal diensten waaraan een aios dient deel te nemen bedraagt in de eerste opleidingsperiode in de huisartspraktijk 20. Hierbij wordt uitgegaan van minimaal 12 consultdiensten (waarvan minimaal 2 zelfstandig), minimaal 6 visitediensten en minimaal 2 telefoondiensten (visitediensten en telefoondiensten in jaar 1 alleen onder supervisie van de huisartsopleider). Voor het organiseren van het leren en werken van aios op de Huisartsenpost is er door de Huisartsopleiding per preferente Huisartsenpost één van de huisartsopleiders die aan deze post is verbonden aangesteld als coördinator. 3.1.3 Cursorisch onderwijs De aios volgen in groepen van ongeveer 12 het instituutsonderwijs. De groep wordt als regel begeleid door twee docenten, doorgaans een huisarts en een gedragswetenschapper. Naast het begeleiden van de aios, individueel en als groep, verzorgt dit duo ook voor een belangrijk deel het cursorisch onderwijs. In toenemende mate worden ook de aios zelf ingeschakeld bij het voorbereiden en uitvoeren van groepsonderwijs en kan een beroep worden gedaan op expertdocenten (doorgaans huisartsen). Het cursorisch onderwijs vindt merendeels plaats op een vaste dag in de week op de huisartsopleiding; uitzondering daarop zijn de start van de opleiding met een meerdaagse introductiecursus en het keuzeonderwijs op de vrijdagen. Met behulp van praktijkopdrachten wordt steeds een verbinding gelegd tussen opleidingspraktijk en instituutsonderwijs. Er zijn vaste opdrachten (gekoppeld aan de inhoudelijke thema s per jaar) en keuzeopdrachten. Huisartsopleiding VUmc Opleidingsplan 2012 12