Rapport 15-1180 Juni 2015 FIETSOVERSTEEK ASSERSTRAAT, ROLDE Kwalitatieve beoordeling boombeplanting
Asserstraat, Rolde Fietsoversteek Opdrachtgever Gemeente Aa en Hunze Afdeling Beheer en Onderhoud Team Ruimtelijk beheer, Afdeling Ruimte Beleidsmedewerker groenbeheer De heer E.A. Verdoes Postbus 93 9460 AB Gieten Opname & rapportage Erik R.P. Platje, Danphe BV Inhoud Aanleiding Werkwijze 1 Beplanting............ 1 2 Standplaats. 5 3 Plannen.... 5 4 Consequenties... 6 Aanleiding De gemeente Aa en Hunze heeft het plan opgevat om in de Asserstraat, ter hoogte van de Koningin Wilhelminalaan, een fietsoversteekplaats te maken. Middengeleiders moeten het fietsers mogelijk maken om gemakkelijker en veiliger over te steken. Dit betekent wel dat de weg moet worden verbreed en de gemeente voorziet op problemen op het vlak van de duurzame instandhouding van een aantal beuken in het bosperceel van het Hof van Rolde. Daarom heeft de gemeente Aa en Hunze Danphe BV de opdracht verstrekt te kijken of de beuken op een duurzame en veilige wijze in de nieuwe inrichting zijn in te passen. Werkwijze Deze rapportage heeft tot doel om de verdere planvorming te ondersteunen. Er zijn in totaal 12 bomen beoordeeld. 6 stuks moeten in ieder geval plaats maken voor de nieuwe inrichting. De andere 6 staan in de rand van het bos van het Hof van Rolde. Van alle bomen zijn de belangrijkste kenmerken opgenomen en de bomen zijn beoordeeld aan de hand van de jongste criteria voor de boomveiligheidscontrole. In de laatste paragraven worden de consequenties van de herinrichting voor de aanwezige bomen uitgelicht. ir Erik R.P. Platje, 1 juni 2015 Danphe BV Zuiderdiep 557 t: 0599-661667 w: www.danphe.nl 7876 BH Valthermond m: 06-10691019 e: info@danphe.nl
1 Beplanting Langs dit gedeelte van de Asserstraat in Rolde staan 13 bomen. Vier bomen, nr.1 t-m 4, maken deel uit van de laanbeplanting langs de Asserstraat (foto voorblad). De andere bomen staan in de rand van het bos bij het Hof van Rolde (foto 1). Het betreft in alle gevallen, oude, hoog opgaande bomen. De ouderdom wordt geschat op rond de 100 jaar. Foto 1: Beuken en een enkele zomereik in de bosrand. Bomenlijst Nr.. Boomsoort D 130 (cm) Hoogte (m) Opkroonhoogte Conditie Toekomstverwachting Opmerking 1 Beuk 95 24 7m Redelijk > 15 jaar 2 Zomereik 64 24 7m Matigslecht 5-15 jaar Kroonsterfte, dode takken 3 Zomereik 71 23 10m Redelijk > 15 jaar Oude stamschade, dode takken 4 Zomereik 73 24 8m Redelijk > 15 jaar Oude stamschade, dode takken 5 Beuk 41 25 6m Redelijk > 15 jaar Wortelkap 6 Beuk 65 19 6m Slecht 5-15 jaar Kroonsterfte, stamschade, dode takken 7 Beuk 81 21 3m Redelijk > 15 jaar 8 Beuk 57 25 8m Redelijk > 15 jaar 9 Beuk 72 25 12m Redelijk > 15 jaar 10 Beuk 63 24 5m Matig > 15 jaar 11 Beuk 72 24 5m Matig > 15 jaar Stamschade 12 Beuk 44 21 2m Redelijk > 15 jaar 13 Zomereik ca. 60 22 2m Matig > 15 jaar Kaart ontwerp van de gemeente Aa en Hunze. De bomen die moeten wijken zijn met een rood kruis doorgehaald. Rapport 15-1180 Blad 2
Op conditioneel vlak valt er op enkele bomen wat aan te merken. De meeste bomen verkeren in een redelijke tot goede conditie (foto 2). Bij enkele bomen zijn verschijnselen te zien die duiden op het begin van de aftakeling (foto 3 & 4). Vier bomen maken deel uit van de oorspronkelijke laanbeplanting langs de Asserstraat (foto 2). De beuk op de voorgrond verkeert in een redelijke conditie. De kroon van de zomereik daarachter is ijl geworden door het afsterven van takken (foto 4). Foto 2: De boom centraal op de foto is een beuk met een respectabele omvang. De beuk verkeert, rekening houdend met de ouderdom en de locatie dicht langs de rand van de weg, in een goede conditie. Onder de noemer tijdelijke gebreken vallen de tekortkomingen die met reguliere onderhoudsmaatregelen zijn op te lossen. De foto hiernaast spreekt in dit opzicht boekdelen. Enkele bomen moeten worden gesnoeid om te voorkomen dat dode takken naar beneden vallen. Foto 3: In de kroon van zomereik nr.2 zijn veel takken afgestorven. Het wordt voor deze boom steeds moeilijker om zijn instandhouding te voorzien. Dit is één van de twee bomen met een beperkt toekomstperspectief. Foto 4: Afgestorven takken in de kop van de kroon van beuk nr.6. Rapport 15-1180 Blad 3
Blijvende gebreken: Blijvende gebreken zijn beschadigingen, aantastingen of structurele tekortkomingen waarvoor geen passende maatregelen bekend zijn. De laanbomen staan dicht bij de weg. Daarom wekt het geen verbazing dat twee zomereiken in de loop der tijd aan de stammen beschadigd zijn geraakt (foto 5). Bij één van de zomereiken heeft dat geleid tot structuurbederf in het hout van de stamvoet door schimmelactiviteit. Ingrijpen is nu nog niet noodzakelijk, omdat de breukvastheid van de stammen nog meer dan voldoende wordt gewaarborgd. Van de beuk nr.5 zijn in het verleden wortels gekapt (foto 6). Waarschijnlijk is hetzelfde gebeurd bij beuk nr.6, alleen is dat bij deze boom niet zichtbaar. Beuk nr.6 komt in de problemen als gevolg van kroonsterfte. Aan de stammen van de beuken in de bosrand zijn grote snoeiwonden te vinden. Waarom die bomen ooit zo rigoureus werden gesnoeid is niet duidelijk. Er is in ieder geval geen aanleiding voor te vinden. Ook bij de snoeiwonden is er nog geen sprake van ver gevorderde inrotting. Foto 5: Oude beschadigingen van aanrijdingen aan de stammen van zomereik nr.3 en 4. Bij zomereik nr.4 heeft dit geleid tot inrotting van de stam als gevolg van een schimmelaantasting. Foto 6: Beschadigde stamvoet en wortels bij beuk nr.5. Dit is schade die is ontstaan door de grondbak van een kraan langs de boom te halen. Op de achtergrond de stobbe van een recent omver gewaaide beuk. Rapport 15-1180 Blad 4
2 Standplaats De bomen groeien in een zandgrond. De bodem is niet erg diep doorwortelbaar, getuige de geringe bewortelingsdiepte die bij de stobbe van een omgewaaide beuk in het bos is waar te nemen. Ter plaatse valt op dat de grond in het bos een stuk hoger ligt dan het niveau van de weg (foto 7). Foto 7: De bosbodem ligt een stuk hoger dan de weg. 3 Plannen De weg wordt onregelmatig verbreed. In het midden van de weg komen geleiders te liggen. Deze geleiders scheiden het verkeer op de rijstroken en bieden fietsers de mogelijkheid om de rijstroken afzonderlijk over te steken. Het oversteken wordt daardoor niet alleen gemakkelijker, maar ook veiliger. Aan de noordzijde van de beuken in de bosrand is een voetpad ingetekend. Dit voetpad krijgt een halfverharding in de vorm van een granulaat. De wegverbreding brengt grondverzet met zich mee. Er zal ook in de verhoogd liggende grond van de bosrand worden gegraven. Deze ontgraving strekt zich uit tot buiten de rand van de verharding, omdat ook het talud moet worden verlegd. Rapport 15-1180 Blad 5
4 Consequenties Het ontwerp maakt in één oogopslag duidelijk wat de consequenties zijn voor de aanwezige boombeplanting. Omdat de weg verbreed wordt, moeten bomen die direct langs de rand van de weg staan worden gerooid (foto 8). Dit betreft de bomen nr.1 t/m 6. Foto 8: De vier laanbomen moeten worden geveld om de verbreding van de weg mogelijk te maken. De bomen in de bosrand (nr.7 t/m 13) krijgen aan de zuidkant te maken met ontgravingen. Zo wordt het talud langs de weg opgeschoven. Dit grondverzet brengt verlies aan wortels en doorwortelbare ruimte met zich mee. Hoe de beuken daarop zullen reageren, toont beuk nr.6 heel duidelijk (foto 9). Ten noorden van de bomen in de bosrand komt een voetpad te liggen. Ondanks dat er voor dit voetpad is gekozen voor een type halfverharding dat de minste ontgraving behoeft, pakt de verharding toch nadelig uit voor de beuken. Ook dit type granulaat zorgt ervoor dat de bodem binnen niet al te lange tijd wordt afgedekt met een ondoorlatende laag en er wortels verstikken. Samenvattend kan worden gesteld dat er binnen dit ontwerp geen mogelijkheden zijn om de beoordeelde bomen op duurzame wijze in stand te houden. Dat komt omdat beuk een boomsoort is die rigoureus ingrijpen in de doorwortelde zone zeer slecht verdraagt. Zeker wanneer het om oudere beuken gaat, zoals hier. Foto 9: De kroon van beuk nr.6 is in verval geraakt. Literatuur - Gotz, K., K.Bethge und C.Mattheck, 2001: Wissenschaftliche Berichte FZKA 6590, Forschungszentrum Karlsruhe. - Mattheck, C. und H. Breloer, 1997: The body language of trees. London. - Roloff, A., 2001: Baumkronen. Ulmer Verlag. - Wessoly, L. & M. Erb, 1998: Handbuch der Baumstatik und Baumkontrolle. Patzer-Verlag Rapport 15-1180 Blad 6