BOOMEFFECTANALYSE CORIOLANUSPAD EINDHOVEN

BOOMEFFECTANALYSE CORIOLANUSPAD EINDHOVEN STICHTING WOONINGBEDRIJF SWS.HHVL 5 november 2014 078125109:0.1 - Definitief C05053.000042.0100

Inhoud Inleiding...2 1 Huidige bomenbestand...3 1.1 Visuele boominspectie...3 1.1.1 Zwarte berk ( Betula nigra ) 11 stuks...4 1.1.2 Haagbeuk ( Carpinus betulus ) 7 stuks...4 1.1.3 Meidoorn ( Crataegus leavigatus ) 2 stuks...4 1.1.4 Sierappels ( Malus speciosus ) 6 stuks...4 1.1.5 Populieren ( Populus canadensis ) 2 stuks...5 1.1.6 Sierkersen ( Prunus speciosus ) 2 stuks...5 1.1.7 Zomereiken ( Quercus robur ) 35 stuks...5 1.1.8 Acacia ( Robinia pseudoacacia ) 13 stuks...6 1.1.9 Hollandse Linde ( Tilia europaea ) 5 stuks...6 1.1.10 Es ( Fraxinus excelsior ) 3 stuks...7 1.1.11 Goudes ( Fraxinus excelsior aurea ) 3 stuks...7 1.1.12 Veldesdoorn ( Acer campestre ) 2 stuks...7 2 Verwachte invloed van de bouw....8 2.1 Geplande ontwerp:...8 2.2 Invloed op de bomen...8 3 Te treffen voorzorgmaatregelen....10 3.1 Aanpassen ontwerp, wegconstructie en nutsvoorzieningen...10 3.2 Beschermen bovengrondse delen...11 3.3 Beschermen ondergrondse delen...11 3.4 Beschermen eiken Coriolanuspad...11 4 Verbetering Groeiplaats en snoeien bomen...12 4.1 Verbetering Groeiplaats....12 4.2 Snoeien....12 5 Te verwijderen bomen....13 5.1 Zorgplicht...13 5.2 Bomen in conflict met de bouwwerkzaamheden...13 6 Conclusie en aanbevelingen...14 7 Samenvatting....15 7.1 Colofon...16 Bijlage 1 Boominspectielijsten...17 Bijlage 2 Foto s bomen...25 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 1

Inleiding. In opdracht van Stichting Woonbedrijf SWS.Hhvl te Eindhoven is een boomeffectanalyse opgesteld voor de bomen die binnen het project gebied van het Coriolanuspad in Eindhoven staan. Dit onderzoek is ingesteld omdat de Stichting Woonbedrijf SWS Hhvl voornemens is om de aanwezige oude woningen gelegen tussen de Odysseuslaan en de Thomaslaan te vervangen. In het betreffende gebied staan ruim negentig bomen die raakvlakken hebben met het project van de Stichting Woonbedrijf SWS Hhvl. Met de boom-effectanalyse wordt inzicht geven in de huidige conditie en standplaats van deze bomen. Ook wordt inzicht verkregen wat de invloed van de bouwactiviteiten op de bomen en de standplaatsen van de bomen kunnen zijn en wat voor maatregelen er kunnen worden genomen om de invloed op de bomen en de standplaats tot een minimum te beperken. Uit het onderzoek volgt een advies voor te treffen maatregelen om de bomen te handhaven of een aantal te verwijderen voor de bouwactiviteiten. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 2

1 Huidige bomenbestand. Het projectgebied is gelegen tussen de Odysseuslaan en de Thomaslaan en omvat de woningen gelegen aan de Odysseuslaan, het Anthénorpad, Amphionpad, Coriolanuspad en de Thomaslaan. De wijk is aangelegd in de jaren 60 van de vorige eeuw. In de tijd zijn ook de bomen geplant. Een deel van de bomen bestaat echter uit een oudere aanwezige laanbeplanting van zomereiken. Deze staan aan het Coriolanuspad en de leeftijd van de bomen wordt geschat op 100 tot 120 jaar. De bomen zijn in beheer en eigendom bij de gemeente Eindhoven op enige bomen nabij de woningen. Rondom de woningen staan 92 geïnspecteerde bomen. De bomen zijn genummerd van noord naar zuid en van oost naar west. 1.1 VISUELE BOOMINSPECTIE Op de bomen is een visuele boominspectie uitgevoerd ( zie bijlage 1 boominspectielijsten inclusief foto s ). Voor de visuele boominspectie zijn geen andere bomen uit de omgeving als reverentie genomen om de mate van de conditie te bepalen. Hiervoor is met name naar de groei van de loten gekeken. Tevens is bepaald wat de hoogte van de laagste takken van de bomen is om inzicht te krijgen wat de invloed van de woningbouw is op de aanwezige takken. Er is geen onderzoek naar de groeiplaats gedaan. Uit de boominspectie van de groeitoestand en conditie van de bomen is het volgende gebleken: Er zijn 83 bomen geïnspecteerd en deze zijn genummerd met lokale nummers. Het betreft de volgende soorten: Veldesdoorn ( Acer campestre ) 2 stuks Zwarte berken ( Betula nigra ) 11 stuks Haagbeuk ( Carpinus betulus ) 7 stuks Meidoorn ( Crataegus leavigatus ) 2 stuks Essen ( Fraxinus excelsior ) 3 stuks Goudessen ( Fraxinus excelsior Aurea ) 3 stuks Sierappels ( Malus spec. ) 6 stuks Populieren ( Populus canadensis ) 2 stuks Sierkersen ( Prunus spec. ) 2 stuks Zomereiken ( Quercus robur ) 35 stuks Acacia ( Robinia pseudoacacia ) 13 stuks en Hollandse Linde ( Tilia europaea ) 5 stuks Per soort zal besproken worden wat er uit de boominspectie naar voren is gekomen. Wat de conditie van de bomen is of er bomen met gebreken zijn en wat de toekomst verwachting van de bomen is. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 3

1.1.1 ZWARTE BERK ( BETULA NIGRA ) 11 STUKS De zwarte berken ( Betula nigra )staan aan de noordoostzijde in het gazon en in het midden met de nummer 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26 en 69. De conditie van de bomen is matig tot goed. Het onderhoud van de bomen is goed. De bomen hebben van naturen een brede laag afhangende kroon. Waar de bomen de ruimte hebben hangen de takken tot vier meter van de grond. Boom 20 heeft een holte terwijl boom 22 over een groot deel van de stam van boven af is ingerot. Deze boom is in slechte staat en zou uit veiligheidsoverweging beter kunnen worden gerooid. Boom 20 t/m 26 en 69 staan dicht bij de woningen en hiervan hangen ook takken boven de woningen of er dicht tegen aan. Voor de bouw zullen van deze bomen takken moeten worden gesnoeid. Dit moet dan wel worden gedaan na half juni en voor eind december om het dood bloeden van de bomen te voorkomen. Boom 18 heeft wurgwortels. Dit duid erop dat de standplaats onder druk staat en de boom elders op zoek is naar een gunstige groeiplaats. De Zwarte Berken zijn nu ruim 50 jaar oud en gezien de eigenschappen van de soort zullen de bomen langzaam aan in de aftakelingsfase komen. 1.1.2 HAAGBEUK ( CARPINUS BETULUS ) 7 STUKS De haagbeuk ( Carpinus betulus )staat aan de noordzijde van de Thomaslaan in de verharding. Het betreft de nummers 77 t/m 83. De conditie van de bomen varieert tussen goed en slecht. Het onderhoud van de bomen is goed. De bomen hebben een enigszins piramidale, kegelvormige kroon. Boom 78 ziet er slecht uit. De boom heeft duidelijk achterstand in de groei en een kleine kroon. Overwogen moet worden de boom te rooien of na te gaan waarom de boom zo slecht groeit. Boom 77 en 79 zien er het beste uit. De andere bomen hebben een matige conditie. Bij alle bomen wordt de verharding opgedrukt en alle bomen hebben last van wurgwortels. Bij alle bomen zijn snoeiwonden slecht overgroeid en soms ingerot. Haagbeuken kunnen van naturen oud worden. Wil men de bomen sparen voor de toekomst dan zal de standplaats moeten worden verbeterd. 1.1.3 MEIDOORN ( CRATAEGUS LEAVIGATUS ) 2 STUKS In het midden van het gebied staan twee Meidoorns ( Crataegsu laevigatus ) met de nummers 67 en 68. De bomen hebben een goede conditie en zijn goed onderhouden. De bomen staan in het plantsoen echter wel dicht tegen de gevel van de te vervangen woningen aan. De bomen hierdoor niet de handhaven zonder grote schade aan de kroon te veroorzaken. 1.1.4 SIERAPPELS ( MALUS SPECIOSUS ) 6 STUKS In het projectgebied staan op diverse plaatsen sierappels in het gazon. Het betreft de bomen met nummers 14, 15, 16, 27, 66, 70 en 92.. De bomen 14, 15, 16, 27 en 66 zijn in zeer slechte conditie en boom 14 en 15 zijn al aan het afsterven. De bomen 14 en 15 hebben flinke schade aan de stam en ingerotte plekken. Het is beter de bomen te verwijderen. Ook de bomen 16, 27 en 66 zijn van slechte kwaliteit. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 4

Boom 70 is nog een mooie grote sierappel het behouden waard. Wel is er al een holte in de stam ontstaan op de plaats van een snoeiwond. De boom heeft wel een grote kroon die tot aan de westzijde bij de woningen rijkt. Wellicht moet de boom gesnoeid worden. Boom 92 is in goede conditie maar staat wel in de verdrukking van boom 6. Echter het advies is boom 6 te verwijderen. Hierdoor zal boom 92 weer meer ruimte krijgen en zich beter ontwikkelen. Advies de boom te handhaven. 1.1.5 POPULIEREN ( POPULUS CANADENSIS ) 2 STUKS Aan de westzijde staan twee enorme Canadese populieren ( Populus canadensis ) van zeker 44 meter hoog en een stamdoorsnede van zeker 125 centimeter. De bomen zijn matig tot slecht onderhouden. Het betreft de bomen met de nummers 71 en 72. De boom 71 heeft voor een groot deel al een dode ingerotte stam en boom 72 vertoont ook al kenmerken dat de stam aan het inrotte is. De kans is groot dat de bomen bij storm of harde win zullen omwaaien en zware takken zullen uitbreken. De bomen vormen dan ook een gevaar voor de omgeving. Het is zeer aan te bevelen de bomen te kappen. 1.1.6 SIERKERSEN ( PRUNUS SPECIOSUS ) 2 STUKS In het projectgebied staan twee sierkersen. Eén boom nummer 13 is een kleine boom en staat verstopt tussen de Acacia s 6 t/m 12 in het plantsoen. Boom 13 staat al jaren verdrukt tussen de Acacia s maar weet zich nog wel te handhaven. De boom zal echter voor de toekomst tussen de hoge bomen weinig levensvatbaar zijn. De andere boom nummer 63 staat net ten zuiden van de eikenlaan van het Coriolanuspad. Dit is een grote sierkers van matig tot slechte kwaliteit. De boom heeft een stam die flink aan het inrotten is. Het advies is de boom te rooien. 1.1.7 ZOMEREIKEN ( QUERCUS ROBUR ) 35 STUKS Dwars door het projectgebied heen van oost naar west loopt een prachtige monumentale eikenlaan met 35 stuks Zomereiken ( Quercus robur ). De laan bestaat uit oude bomen die vermoedelijk honderd tot honderdtwintig jaar oud zijn. Waarschijnlijk zijn op een aantal plaatsen ooit bomen ingeboet. Deze bomen zijn van een jongere leeftijd. De nummers van de eikenbomen zijn 28 t/m 62. De conditie van de bomen loopt uiteen van goed tot slecht. Aangezien de bomen in een volwassen stadium zijn gekomen is de groei van de bomen duidelijk afgenomen. De meeste bomen vertonen echter nog weinig of geen dood hout. De in het verleden ingeboete bomen hebben duidelijk altijd in de schaduw van de oudere bomen gestaan en hebben over het algemeen een gedrongen groei. Aan de hand van de inspectielijst zullen de bomen worden doorgenomen en de opvallende zaken worden genoemd. Boom 31 t/m 34 zijn in het recente verleden gesnoeid om de vervangen woningen te realiseren. Boom 35 vertoont stamtorsie wellicht heeft de boom in het verleden schade door de wind ondervonden. Bij boom 38, 44, 56 en 61 zijn zwamaantastingen geconstateerd van Gewone Tonderzwam ( boom 38 )en Eikenhaas ( boom 44, 56 en 61 ). Daarbij moet opgemerkt worden dat de zwammen van boom 44, 56 en 61 in een ver gevorderd stadium waren en de zwamsoort slecht te bepalen was. Bij boom 38 was de stamvoet zwaar ingerot tot wel 40 cm diep. Bij boom 42, 43, 48, 49, 50, 53, 55, 56 en 57 zijn holtes aangetroffen waarbij de bomen, 42, 43, 55 en 56 een grote zichtbare holte vertoonde meestal aan de voet van de stam. De hoogte van de holte varieerde tussen de 60 en 100 cm en tot 30 cm breed. De diepte was niet te meten omdat het kernhout nog zeer hard was. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 5

Al deze bomen vragen voor de toekomst blijvende aandacht door, een jaarlijkse boominspectie, om te voorkomen dat zij plotseling om zouden kunnen waaien of takken uitbreken. Het lijkt er bij meerdere bomen op dat in het verleden de grond opgehoogd is bij de bomen. Dit is zelfs wellicht gebeurd toen de bomen in de jaren zestig zijn gebouwd. Bij de bomen 38, 39 en 40 valt het in ieder geval op. Dit kan invloed hebben op de wortels van de bomen maar ook op de stamvoet. De kans op afsterven van wortels en inrotten van stam is hier groter. Boom 51 heeft een opvallend eenzijdige kroon. Dit vergroot de kans dat bij harde wind of storm schade aan de boom kan optreden. Voor de bomen 35 t/m 40 en de bomen 44 t/m 60 geldt dat deze bomen met hun takken boven de huizen uitsteken die binnen het project vallen. Van deze bomen zullen takken moeten worden ingekort om schade aan de bomen te voorkomen tijdens de bouw. 1.1.8 ACACIA ( ROBINIA PSEUDOACACIA ) 13 STUKS Op drie plekken verspreid over de project locatie staan Acacia s Het betreft de bomen met de nummers 6 t/m 12 in de noordoost hoek, boom 64 en 65 in het middengebied en de bomen 73 t/m 76 net ten noorden van de Thomaskerk. Acacia s hebben een grillig verloop van de groei waarbij op latere leeftijd vaak takken afbreken. Boom 6 t/m 12 staan in het plantsoen met onder begroeiing. Boom 6 is van slechte kwaliteit. De stam is beschadigde en ingerot. Het beste is uit veiligheidsoverweging de boom te verwijderen. De overige bomen groeien nog matig. Sommige bomen hebben stamlot en dood hout. De bomen 7, 10, 11 en 12 hangen met hun takken boven de woningen van het projectgebied. Deze takken zullen moeten worden gesnoeid. Boom 64 en 65 staan midden in het gazon. De bomen zijn voor hun leeftijd nog in goede conditie. Wel hebben de bomen plakoksels wat de kans vergroot dat takken bij harde wind of storm van de stam af kunnen scheuren. Boom 65 komt met de takken tot vlak tegen de woningen aan de zuidzijde. Het is verstandig voor de bouwwerkzaamheden deze boom te snoeien. Boom 73 t/m 76 zijn in matig tot slechte staat. De bomen hebben of stam schade of kroonschade. Boom 75 is aangetast door Dikrand Tonderzwam en boom 76 heeft zo n zwaar beschadigde stam en is op sterven na dood. Deze bomen zijn recent door de gemeente Eindhoven verwijderd. Over wogen moet worden vanwege de veiligheid de andere twee bomen ook te verwijderen. Zeker nu al twee bomen zijn verwijderd zal de situatie voor de andere bomen twee bomen veranderen en de invloed van de wind op de bomen toenemen. 1.1.9 HOLLANDSE LINDE ( TILIA EUROPAEA ) 5 STUKS Langs de Odysseuslaan staan vijf Hollandse Linde ( boom 1 t/m 5 ). De bomen groeien nog matig. Alle vijf de bomen hebben wurgwortels en drukken de verharding op. Verschillende bomen hebben lichte stamschade veroorzaakt door aanrijdingen van auto s die daar parkeren. De bomen vertonen groeiachterstand. Waarschijnlijk hebben ze een te kleine standplaats om goed te kunnen groeien. Wellicht kan groeiplaatsverbetering uitkomt bieden om de bomen voor de toekomst te behouden. De bomen hebben geen grote kroon en komen niet met hun takken in de buurt van de woningen. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 6

1.1.10 ES ( FRAXINUS EXCELSIOR ) 3 STUKS In het bosplantsoen staan drie essen ( boom 84, 85 en 86 ) deze bomen staan onder de druk van alle andere aanwezig struiken en opslag van bomen. De bomen hebben een matige groei. De vorm is door de druk van het aanwezig bosplantsoen ook niet optimaal en de bomen zijn niet onderhouden. De bomen 84 en 85 komen met de takken boven de woningen aan de zuidzijde uit. Snoei van de bomen is nodig. Echter hierdoor zullen zware takken moeten worden verwijderd. Overwogen moet worden de bomen te verwijderen wellicht de boom 86 ook omdat het een erg donkere en onveilige hoek is. 1.1.11 GOUDES ( FRAXINUS EXCELSIOR AUREA ) 3 STUKS. Ten oosten van de woningen aan het plein bij de Thomaslaan staan drie goudessen. ( boom 87, 88 en 89 ) De bomen zijn in een matige conditie. Waarschijnlijk is in het verleden grond opgehoogd bij de bomen waardoor de groei achteruit is gegaan. De bomen staan echter ver genoeg van de bebouwing zodat de woning bouw er geen invloed op zal hebben. Zeker als de bouwwerkzaamheden vanaf de westzijde zullen plaats vinden. 1.1.12 VELDESDOORN ( ACER CAMPESTRE ) 2 STUKS. De twee veldesdoorns ( boom 90 en 91 ) zijn waarschijnlijk ooit als bosplantsoen geplant en nooit onderhouden. De bomen zijn nu uitgegroeid tot grote bomen van 14 en 15 meter hoog en komen met de takken tegen de woning aan. De bomen hebben een goede conditie maar zijn nooit onderhouden waardoor ze een slechte kroonvorm hebben. Het is alleen al uit de overweging van het beheer van het groen te adviseren de bomen te verwijderen. Maar ook vanwege de woningbouw staan de bomen zodanig in de weg dat snoei van de takken de bomen danig zal verminken. Het advies is de bomen te rooien. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 7

2 Verwachte invloed van de bouw. 2.1 GEPLANDE ONTWERP: De opdrachtgever is voornemens de huidige woningen te slopen en nieuwe woningen hiervoor terug te bouwen. Daarbij kan de oppervlakte van de nieuwe woningen hier en daar groter worden dan die van de huidige woningen. Ook kunnen de woningen in hoogte iets toenemen. Op de kaart is te zien om welke woningen het gaat. Deze zijn dik omlijnd aangegeven. Verwacht wordt dat ook de verharding wordt opgebroken en eventueel nieuwe kabels en leidingen ( riolering ) zal worden aangelegd. 2.2 INVLOED OP DE BOMEN. Door het ontwerp van de bebouwing en het vervangen van de verharding wordt invloed uitgeoefend op de bomen en de standplaats van de bomen. De invloed bestaat uit de volgende onderdelen: Bovengronds: o De takken van een groot deel van de bomen groeit tot tegen of boven de woningen Tijdens de bouw zullen de takken dus beschadigd raken. o Tijdens de bouw wordt langs de bomen gewerkt met machines. Deze kunnen schade aan de takken in de kroon van de bomen veroorzaken. Ook kunnen door machines schade aan de stam worden veroorzaakt. o Door de bouw zal de omgeving voor de bomen veranderen. Dit kan invloed uitoefenen op zowel ondergrondse als bovengrondse delen. Vooral de invloed van de wind en bezonning zullen een andere invloed op de bomen hebben. Ondergronds: o Zowel bij het verwijderen als aanleg van de verharding en fundering kan schade aan de wortels en stam worden veroorzaakt. o Voor het aanleggen van de woningen zullen waarschijnlijk nutsvoorzieningen worden aangelegd hiervoor moeten sleuven onder de aan te leggen verharding worden gegraven. Daarbij zullen de wortels worden gekruist en is de kans groot op schade aan de wortels. o Het is mogelijk dat voor het aanbrengen van de bebouwing en verharding het tussenliggende gazon / plantvakken worden benut als werkstrook of bouwplaats. Hierbij kan schade aan ondergrondse en bovengrondse delen van de bomen worden veroorzaakt. o Tijdens de bouwwerkzaamheden aan zowel de gebouwen als verhardingsconstructie kan het gebeuren dat er over de standplaats van de bomen heen wordt gereden. Deze standplaats is minstens net zo groot als de gehele kroonprojectie van de bomen. Daardoor kan de standplaats worden verdicht of zelfs beschadigd. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 8

o Tijdens de bouwwerkzaamheden kunnen er bouwmaterialen opgeslagen worden binnen de kroonprojectie van alle bomen. Door deze bouwmaterialen kan schade aan de standplaats optreden door verdichting of indringing van materialen in de bodem. o Tijdens de bouwwerkzaamheden kan ook gebruikt gemaakt worden van chemicaliën en andere bodemvreemde stoffen. Deze stoffen kunnen schade aan de wortels en het bodemleven veroorzaken. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 9

3 Te treffen voorzorgmaatregelen. Om de invloed van de aan te leggen bebouwing en verharding zo veel mogelijk te beperken of zelfs te voorkomen is het mogelijk maatregelen hiervoor te treffen. De maatregelen zijn in drie onderdelen te verdelen: Aanpassen ontwerp, verharding en nutsvoorzieningen. Beschermen bovengrondse delen. Beschermen ondergrondse delen. Beschermen eiken Coriolanuspad. 3.1 AANPASSEN ONTWERP, WEGCONSTRUCTIE EN NUTSVOORZIENINGEN. Door de veranderingen van nutsvoorzieningen, verharding en bebouwing treden veranderingen op voor de bomen. Waarschijnlijk is aan de indeling van de bebouwingsstructuur weinig te veranderen omdat dit daarmee invloed heeft op het hele plan. Voor de verharding langs de woningen is het wellicht mogelijk om de verhardingsconstructie bij de bomen aan te passen aan de aanwezige wortels. Voor bomen die ver genoeg in het gazon of plantsoen staan zou dit niet aan de orde zijn. Uit de inventarisatie blijkt ook dat de wegverharding op veel plaatsen vlak langs de stammen van de bomen loopt en daarmee zeker binnen de kroonprojectie van de bomen komt. Voor de woningen zullen onder de verharding nutsvoorzieningen moeten worden vervangen binnen de kroonprojectie van de boom. Aangezien de wortels zeker binnen de kroonprojectie groeien is de kans groot dat bij het graven van sleuven voor de nutsvoorzieningen wortels worden beschadigd. Om schade aan de wortels te voorkomen moet een constructie van de wegverharding worden aangelegd die zo min mogelijk schade aan de wortels veroorzaakt. Wellicht zou kunnen worden overwogen de zelfde opbouw van de wegconstructie te handhaven en zo min mogelijk deze te veranderen. Het aanbrengen van een gesloten verharding zou een negatieve invloed op de groeiplaats hebben.. Wel moet voorkomen worden dat bij het graven van het cunet de wortels met een diameter groter dan drie centimeter worden beschadigd. Dit zou het beste onder toezicht van een boomdeskundige kunnen worden uitgevoerd. Wellicht zou ter plaatsen van de kroonprojectie van de bomen het cunet wat minder diep moeten worden uitgegraven ( maximaal 0,20 meter diep ). Voor de aanleg van de nutsvoorzieningen moet zeer voorzichtig te werk worden gegaan. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 10

Dit kan betekenen dat ter plaatsen van de kroonprojectie alleen handmatig mag worden gegraven en voor de nutsvoorzieningen. Het is dan ook wenselijk door mantelbuizen te leggen zodat ook naderhand geen graafwerkzaamheden hoeven te worden gedaan. 3.2 BESCHERMEN BOVENGRONDSE DELEN. Omdat bij de bouw van de woningen en aanleg van de verharding machines worden gebuikt moet binnen buiten de kroonprojectie het hele terrein worden afgezet met vaste bouwhekken. Zo wordt voorkomen dat er schade de takken en stam ontstaat. Verder moeten met de medewerkers die met machines werken duidelijk afspraken worden gemaakt dat zij geen schade aan de takken en kroon mogen veroorzaken. Wel is het verstandig bij sommige bomen vooraf al takken terug te laten snoeien door een boomdeskundige ( European Treeworker ) zodat deze niet door andere ondeugdelijk worden verwijderd. In overleg met de bouwer moet afgesproken wordt hoe veel ruimte er nodig is om nog bouwsteiger te kunnen plaatsen ( ongeveer twee meter langs de gevel ). Het is zaak om deze werkzaamheden al zo snel mogelijk uit te voeren. 3.3 BESCHERMEN ONDERGRONDSE DELEN. Gelijktijdig met het beschermen van de bovengrondse delen wordt met het plaatsen van de vaste bouwhekken voorkomen dat er bouwmaterialen worden geplaatst op de groeiplaats en dat er bouwmachines overheen rijden. Het is zeer wenselijk dat geregeld door een boomdeskundige wordt gecontroleerd of de bouwhekken nog degelijk vast staan en geen schade op treed. Tevens moet worden voorkomen dat er rond de bomen een gronddepot of depot met bouwmaterialen wordt ingericht. Ook moet de afwatering van de plantplaats worden gegarandeerd. Bij alle werkzaamheden waarbij in de grond moet worden gegraven moet een boomdeskundige ( European Tree technician ) in de vorm van een bomenwacht aanwezig zijn zodat kan worden voorkomen dat schade aan het wortels kan ontstaat. Deze moet dan ook bevoegd zijn om aanwijzingen te verstrekken. Ook het aanleggen van kabels en leidingen binnen de groeiplaatse is niet zonder meer acceptabel. Hierbij moeten goede afspraken vooraf worden gemaakt over het voorkomen van schade aan boomwortels. Ook het lozen van bouwwater of andere stoffen die voor de boom niet gezond zijn mag niet plaats vinden. 3.4 BESCHERMEN EIKEN CORIOLANUSPAD Door het monumentale karakter van de eikenlaan van het Coriolanuspad is het aan te bevelen deze extra te beschermen tegen schade door bouwwerkzaamheden. Waarschijnlijk is het deskundige is selectief snoeien van takken die boven de woningen hangen een noodzaak. Echter het plegen van transporten door bouwverkeer over de groeiplaatsen moet ten zeerste worden afgeraden, om schade aan ondergrondse en bovengrondse delen van de eiken te voorkomen. Wellicht is het mogelijk het noordelijke deel alleen vanaf de Odysseuslaan te laten bereiken en het zuidelijke deel alleen vanaf de Thomas laan. Daardoor is het niet nodig om op het Coriolanuspad te komen. Door bouwhekken op twee meter uit de gevels van de nieuwe woningen te plaatsen kan voorkomen worden dat toch meer dan wenselijke schade aan boven- en ondergrondse delen van de eiken te voorkomen. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 11

4 Verbetering Groeiplaats en snoeien bomen. Buiten het treffen van beschermende maatregelen tijdens de bouwwerkzaamheden en de aanleg van wegen, paden en bebouwing is het ook aan te bevelen de situatie van de standplaats en kroon van de bomen te verbeteren en aan te passen voor de uitvoering van de werkzaamheden. Daarbij valt te denken aan de volgende maatregelen: Verbeteren groeiplaats door grondverbetering. Snoeien van de kronen van de bomen. 4.1 VERBETERING GROEIPLAATS. Geconstateerd is dat een groot aantal bomen in een matige conditie verkeren. Het is daarom aan te bevelen om groeiplaats verbetering toe te passen bij bomen die gehandhaafd kunnen worden. De voorkeur gaat uit om dit bij alle zwarte berken, haagbeuken, eiken en Hollandse linde. De groeiplaats binnen de kroonprojectie is te verbeteren door in een patroon van één bij één meter grondpijlers aan te brengen. Dit kan gebeuren door gaten van 200 mm te boren tot één meter diep en de vrijkomende grond te mengen voor 50 % met goed verteerde compost. Dit moet echter over minstens vier jaar verspreid gebeuren om schade aan de wortels te verdelen en de boom kans te geven zich te herstellen. De vrijgekomen grond die over blijft moet worden afgevoerd. Wel moet vooraf nagegaan worden of voor deze werkzaamheden geen schade aan kabels en leiding wordt veroorzaakt. Deze grondverbetering zal in de toekomst met regelmaat moeten worden uitgevoerd omdat de bomen in een goede conditie te houden. 4.2 SNOEIEN. Buiten het verbeteren van de groeiplaats moet ook de kroon van de bomen worden hersteld. Ook het snoeien van de zware takken, takken met plakoksels en het verwijderen van dood hout. Ook moet bij een aantal bomen het stamlot worden verwijderd. Dit kan gelijk bij de eerste snoeibeurt gebeuren. Bij de bomen die behouden blijven en te dicht op de bouwlocatie staan moeten takken worden ingekort. Dit betreft de bomen 7, 10, 11, 12 en 65 ( Acacia s ); bomen 20, 21, 23, 24, 25,26 en 69 ( Zwarte Berken ); 35 t/m 40 en 44 t/m 62 ( eiken ) en 70 ( sierappel.)het snoeiwerk moet zodanig gebeuren dat tijdens de bouwwerkzaamheden geen schade aan de takken kan worden veroorzaakt. Indien snoeiwerk aan de wortels moet plaatsvinden kan dit ook door een deskundige European Treeworker worden uitgevoerd. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 12

5 Te verwijderen bomen. 5.1 ZORGPLICHT. Uit de boomeffectanalyse is naar voren gekomen dat sommige bomen een goede conditie hebben maar veel bomen een matige of zelfs een slechte conditie. De volgende bomen hebben een slechte conditie of zijn zelfs aan het afsterven. Dit betreft boom 6, 13, 14, 15, 16, 20, 22, 27, 63, 66, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 78 en 83. Aan te bevelen is deze bomen vanwege zorgplicht van de gemeente en daarmee dus vanwege de veiligheid voor de omgeving zo spoedig mogelijk te verwijderen. ( NB. Zeer recentelijk zijn boom 75 en 76 al door de gemeente Eindhoven verwijderd ). Voor de bomen 38, 42, 43, 44, 48, 49, 50, 53, 55, 56 en 61 wordt aangeraden deze bomen jaarlijks te inspecteren in verband met aanwezige zwamaantastingen en holtes. Dit zijn allemaal bomen in de eikenlaan van het Coriolanuspad. Indien er twijfels over de situatie van de bomen ontstaat is het wenselijk nader onderzoek te doen naar de precieze grote van de holtes en aantastingen. Wanneer de bomen blijken onstabiel te zijn is het aan te bevelen de kronen te snoeien door de takken in te korten waardoor de kans op stormschade af neemt. 5.2 BOMEN IN CONFLICT MET DE BOUWWERKZAAMHEDEN. Voor een aantal bomen blijkt dat deze in conflict komen als er bouw werkzaamheden zullen worden uitgevoerd. Meestal is de reden dat de bomen te dicht op de gebouwen staan en snoei de bomen onherstelbaar zal beschadigen. Aan te raden is deze bomen te verwijderen. Voor boom 67 en 68, dit zijn twee meidoorns, geldt dat deze vanwege de bouwwerkzaamheden moeten worden verwijderd omdat zij te dicht op de woningen staan. Voor boom 84 en 85 ( Es )is geconstateerd dat deze bomen naar hun formaat te dicht op de bebouwing staan. Snoei zou de kroon zodanig beschadigen dat de bomen onherstelbaar zouden worden beschadigd. Vanuit de uniformiteit van de beplanting is het te overwegen daarom boom 86 ( Es ) ook te verwijderen. Boom 90 en 91 ( Veldesdoorn ) zijn twee doorgeschoten bomen die niet als solitaire bomen zijn geplant maar als bosplantsoen. De bomen staan met hun takken dicht op de woning. Snoei zou de kroon van de bomen danig beschadigen. Het is aan te bevelen de bomen te verwijderen. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 13

6 Conclusie en aanbevelingen. Uit de visuele boominspectie van de 92 bomen, is naar voren gekomen dat een deel van het bomenbestand in het projectgebied van matige kwaliteit is en soms zelfs in slechte staat. Ook zijn er bomen voor de toekomstige verandering van de omgeving zijn te behouden, als maatregelen worden genomen om tijdens de sloop en bouwwerkzaamheden schade aan groeiplaats en kroon te voorkomen. Een goede bescherming van de groeiplaats en kroon met behulp van bouwhekken en een goede werkinstructie is op zijn plaats. Voor de bouwwerkzaamheden moet bi 38 stuks bomen door een European Treeworker bomen worden gesnoeid. Het is aan te bevelen om tijdens de bouwen sloop werkzaamheden een bomenwacht in te stellen. Aangezien een deel van de bomen in zeer slechte staat is het aan te bevelen dat deze 16 stuks bomen in eigendom van de gemeente Eindhoven worden verwijderd. Verder staan er toch 7 stuks bomen zodanig in de weg dat deze vanwege de bouwwerkzaamheden en uniformiteit van de beplanting zouden moeten worden verwijderd. Voor 11 stuks bomen is het aan te bevelen deze jaarlijks te onderwerpen aan een veiligheidsinspectie vanwege aantastingen aan deze bomen. Om de overige bomen voor de toekomst veilig te stellen is verbetering en aanpassing van de groeiplaats aan te bevelen. Dit geldt met name voor de zwarte berken, haagbeuken, eiken en Hollandse linde. Met deze maatregelen en aanpassingen is het zeer goed mogelijk de oude woningen te slopen en nieuwe woningen te bouwen. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 14

7 Samenvatting. In de inleiding wordt in het kort gegeven wat de problematiek is voor sloop en nieuwbouw van een aantal woningen aan het Coriolanuspad in Eindhoven en de vraagstelling voor de boomeffectanalyse in opdracht van Stichting Woningbedrijf SWS. In hoofdstuk 1 wordt uiteengezet hoe het huidige bomenbestand in het projectgebied is onderzocht door een visuele boominspectie uit te voeren. Daarbij is de conditie van de bomen vastgelegd en aangegeven bij welke bomen problemen zijn met groei en ontwikkeling. Per aanwezig boomsoort is een uiteenzetting van de vast gelegde gegevens en waarneming. In hoofdstuk 2 is toegelicht wat de invloed van de bouw op de bomen en de groeiplaats kan zijn en welke maatregelen hier voor zijn te nemen. Deze is onder te verdelen in invloed op het ontwerp, de bovengrondse delen en ondergrondse delen en het beschermen van de eiken aan het Coriolanuspad vanwege het monumentale karakter.. In Hoofdstuk 3 worden de te treffen voorzorgmaatregelen genoemd. Hierbij is onderscheid gemaakt in de invloed van te vervangen kabels en leidingen en wegverharding en invloed door het vervangen van de bebouwing. Daarbij wordt aandacht besteed aan het beschermen van bovengrondse en ondergrondse delen van de bomen. Apart wordt aandacht besteed aan het monumentale karakter van de eikenlaan langs het Coriolanuspad In Hoofdstuk 4 worden voorstellen gedaan voor het verbeteren van de groeiplaats en het plegen van krooncorrecties bij 38 stuks bomen voor de start van de werkzaamheden.. In Hoofdstuk 5 is geadviseerd de 16 stuks slechte bomen te verwijderen vanuit de zorgplicht en veiligheid en 7 stuks bomen te verwijderen van wege de geplande bouwwerkzaamheden. Voor 11 bomen moet jaarlijks een veiligheidsinspectie worden uitgevoerd vanwege aantastingen aan de boom. In Hoofdstuk 6 worden conclusie en aanbevelingen gedaan van de huidige boomopstand. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 15

7.1 COLOFON Project: Projectnummer: Coriolanuspad - Eindhoven Boomeffectanalyse C05053.000042. Opdrachtgever: Stichting Woonbedrijf SWS.Hhvl Afdeling Vastgoed Contactpersoon: de heer ir. J. van Waas, Berlagelaan 22-26 Postbus 280, 5600 AG Eindhoven T 040-2359 107 E. j.vanwaas@woonbedrijf.com www.woonbedrijf.com Adviseur: ARCADIS Nederland BV Projectleider: Mevrouw Mr. Y. E. J. M. Sanders Contactpersoon: De heer A.M. Haring - Europees Boomtechnicus La Guardiaweg 36-66 1043 DJ Amsterdam Postbus 56825 1040AV Amsterdam T. 088-4261261 ( secretariaat ) M. 06-27062290 E. andre.haring@arcadis.nl 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 16

Bijlage 1 Boominspectielijsten. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 17

078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 18

Bijlage 2 Foto s bomen. 078125109:0.1 - Definitief ARCADIS 25