agendapunt 3.a.6 995956 Aan College van Dijkgraaf en Hoogheemraden VERKIEZINGEN 2012 Portefeuillehouder Haersma Buma, M.A.P. van Datum 20 maart 2012 Aard bespreking Besluitvormend Afstemming Bijlagen 4 Zaaknummer 27045 Gremia Datum Aard Advies/ Parafering besluit PFO Hae 12-03-2012 Conform - D&H 20-03-2012 Conform Geparafeerd door: Wijngaart, P.I.M. van den Bosker, M.H. Gevraagd besluit College van Dijkgraaf en Hoogheemraden 20-03-2012 Te besluiten dat er geen voorbereidingen worden gestart voor de verkiezingen in 2012. Besluit College van Dijkgraaf en Hoogheemraden 20-03-2012
Verkiezingen 2012 1. Probleemstelling - context De vorige verkiezingen voor de leden van het algemeen bestuur (hierna V.V.) hebben in 2008 plaatsgevonden. Op grond van de bepalingen in de Waterschapswet is de zittingsperiode van de V.V. vier jaar zodat voor eind 2012 opnieuw verkiezingen dienen te worden georganiseerd. De verkiezingen in 2008 zijn niet erg succesvol verlopen. Als oorzaken daarvan zijn aan te wijzen een nieuwe procedure, het op een laat tijdstip beschikbaar hebben van (aanvullende) regelgeving (het Waterschapsbesluit), de ingewikkelde stemprocedure en de onbekendheid met het doel waarvoor men moest stemmen. Gevolgen daarvan waren het op een laat tijdstip beschikbaar hebben van de benodigde programmatuur, een lage opkomst, een uitslag die op zich liet wachten en veel kritiek. In het regeerakkoord is opgenomen dat directe verkiezingen voor waterschappen tot het verleden behoren en dat leden van algemene besturen van waterschappen indirect worden gekozen door leden van de Raden van inliggende gemeenten. Als (eerste) tijdstip daarvoor is het najaar van 2014 gekozen. Hiervoor dient de bestaande wetgeving te worden aangepast: 1. uitstel van de verkiezingen van 2012 naar 2014 (en daarmee verlenging van de zittingsduur van de huidige V.V. tot eind 2014); 2. aanpassing van het kiessysteem, dat wil zeggen van direct naar indirect. Het wetsvoorstel dat de daarvoor benodigde wijzigingen van de Waterschapwet moet regelen, ligt op dit moment ter behandeling in de Tweede Kamer en is nog niet van kracht. Dilemma: indien er vertraging optreedt bij de behandeling van eerdergenoemd wetsvoorstel en het uitstel van de verkiezingen niet via een andere (spoed)wet wordt geformaliseerd, is Delfland gehouden om voor eind 2012 verkiezingen te organiseren. Doet Delfland dit niet, dan moet er worden aangenomen dat er per 3 januari 2013 1 geen bestuur meer is, er geen besluitvorming kan plaatsvinden en als gevolg daarvan geen belastingen kunnen worden geïnd. 2 De voorbereidingen nemen circa zeven maanden in beslag. Dit betekent dat uiterlijk in april gestart zou moeten worden met de voorbereidingen. 2. Beoogd effect Er worden geen voorbereidingen gestart voor verkiezingen in 2012. 3. Kernboodschap De vorige verkiezingen voor de leden van het algemeen bestuur (hierna V.V.) hebben in 2008 plaatsgevonden. Op grond van de bepalingen in de Waterschapswet is de zittingsperiode van de V.V. vier jaar zodat voor eind 2012 opnieuw verkiezingen dienen te worden georganiseerd, tenzij de wetgeving, die uitstel van de verkiezingen regelt, eerder van kracht wordt. 1 Artikel 23, lid 2 Waterschapswet 2 Zie bijgevoegde notitie Unie van Waterschappen.
4. Historie - eerdere besluitvorming Zie de beschrijving onder 1. 5. Regelgeving en Beleid De Waterschapswet, het Waterschapsbesluit, Regeling waterschapsverkiezingen 2008 en het Reglement van bestuur Hoogheemraadschap van Delfland. 6. Financiën In de begroting 2012 zijn geen middelen gereserveerd voor de organisatie van de verkiezingen. 7. Duurzaamheid Niet van toepassing. 8. Organisatorische en personele consequenties De voorbereidingen van de verkiezingen is niet opgenomen in het programma Organisatie voor 2012. Ook is geen personele capaciteit in 2012 gereserveerd. Indien de voorbereidingen moeten worden gestart, zal dit consequenties hebben voor de inzet van medewerkers van met name team Bestuur voor andere taken. 9. OR/GO Niet van toepassing. 10. Risico- en beheersmaatregelen Zie toelichting (14). 11. Communicatie (in- en extern) Vooralsnog niet van toepassing. 12. Bekendmaking en vervolgprocedure Niet van toepassing. 13. Bevoegd orgaan Dijkgraaf en hoogheemraden op grond van artikel 84 van de Waterschapswet. 14. Toelichting Portefeuillehouder Programmahoofd : mr. M.A.P. van Haersma Buma. : mr.drs. P.I.M. van den Wijngaart. Onder 1 is in grote lijnen de gang van zaken rond de (voorbereiding) van de verkiezingen in 2007 2008 beschreven. Deze gang van zaken rond de verkiezingen in den lande vormde de aanleiding in het akkoord van de huidige regeringscoalitie op te nemen dat de (wijze en organisatie van de) verkiezing van waterschapsbesturen op een andere wijze plaats dient te vinden. Om dit mogelijk te maken dient de volgende wetgeving te worden aangepast: 1. Wijziging van de Waterschapswet om de zittingsduur van de huidige besturen te verlengen tot het najaar van 2014. 2. Wijziging van de Waterschapswet om indirecte verkiezingen te kunnen organiseren. 2
Het kiezen voor het jaartal 2014 kent de volgende achtergronden. De leden van de Raden van de gemeenten kiezen de leden van de waterschapsbesturen. De verkiezing van de leden van de Raden vindt in het voorjaar van 2014 plaats. Een voor de hand liggende keuze is dan het kiezen van leden van waterschapsbesturen in het najaar van 2014 plaats te laten vinden. Zoals hierboven aangegeven omvat de noodzakelijke wijziging van de Waterschapswet twee elementen, waarbij het eerste element begint te knellen. Het (volledige) wetsvoorstel is op 25 januari 2012 in eerste aanleg in de Commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan de orde gesteld voor het inbrengen van zogenaamde technische vragen. Op 29 februari 2012 heeft de de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu (hierna Stas) de nota naar aanleiding van de ingediende vragen aan de Tweede Kamer gezonden. Enkele fracties hebben om loskoppeling van de twee eerder genoemde elementen verzocht. De Stas erkent in zijn beantwoording dat verlenging van de zittingsduur slechts bij formele wet geregeld kan worden en als het huidige voorstel op de dag van kandidaatstelling (18 september 2012) niet tot wet is verheven, er teruggevallen dient te worden op de vigerende regeling, dat wil zeggen verkiezingen voor eind 2012. De Stas geeft voorts met betrekking tot de wetgeving in een artikel in Het Waterschap van maart 2012 aan dat eventueel een noodwet uitkomst biedt om uitstel te bewerkstelligen. Tevens geeft de Stas aan dat verkiezingen op grond van de vigerende regeling vanwege de voorbereidingstijd niet meer te organiseren zijn. Betwijfeld wordt of een noodwet in deze situatie kan worden toegepast, omdat het middel bedoeld is voor een crisissituatie of calamiteit. Voorts geldt voor een noodwet ook een tot stand komingsprocedure. Het onderwerp verkiezingen is regelmatig geagendeerd voor bijeenkomsten van de Commissie Bestuur, Communicatie en Financiën van de Unie van Waterschappen, het laatst op 24 februari 2012. In die bijeenkomst is het volgende besluit genomen: door de Unie wordt een brief aan de Stas en de Tweede Kamer gestuurd, waarin wordt gesteld dat de waterschappen in 2012 geen verkiezingen zullen organiseren omdat de Stas en Tweede Kamer aangeven dat de benodigde wetgeving omtrent uitstel aanstaande is. Deze brief is op 7 maart 2012 verzonden. Echter: niet de Unie van Waterschappen is verantwoordelijk voor het organiseren van de verkiezingen, maar de waterschappen zelf. De waterschappen zullen derhalve ieder voor zich een beslissing moeten nemen over de vraag of in 2012 wel/niet verkiezingen zullen worden georganiseerd. Geconstateerd wordt dat de Unie van Waterschappen onder andere getuige de inhoud van de brief van 7 maart 2012 als koepelorganisatie een te afwachtende houding inneemt en onvoldoende heeft uitgedragen dat er na 3 januari 2013 mogelijk een vacuüm qua bevoegdheden kan ontstaan. Scenario s en risico s. Scenario 1: Er worden geen voorbereidingen gestart voor verkiezingen in 2012. Scenario 2: De organisatie van verkiezingen in 2012 wordt gestart. Scenario 1: Er worden geen voorbereidingen gestart voor verkiezingen in 2012. Risico s: De wetgevingsprocedure kan vertraging oplopen doordat er geen tijdige afronding van de behandeling in de Tweede Kamer en Eerste Kamer plaatsvindt of doordat als gevolg van een kabinetscrisis en het vallen van het kabinet deze wetgeving controversieel kan worden verklaard. Dit leidt tot de volgende risico s: 1. Delfland heeft vanaf 3 januari 2013 geen bestuur meer. Er kunnen geen besluiten worden genomen en belastingen kunnen (door Delfland) niet worden geïnd. Dit geldt overigens niet alleen voor Delfland, maar voor alle waterschappen in Nederland met uitzondering van Scheldestromen (daar heeft het bestuur een zittingsperiode tot 2014). 3
2. De publieke opinie (media, wetenschap, burgers) zal zich (opnieuw) tegen de waterschappen keren. 3. Politiek gezien is dit koren op de molen van de voorstanders van het opheffen van de waterschappen. Scenario 2: De organisatie van de verkiezingen wordt gestart. Risico s: 1. Indien de organisatie van de verkiezingen begin april wordt gestart, dient daarbij de methode uit 2008 gehanteerd te worden. Deze methode heeft geleid tot veel kritiek en lage opkomstpercentages. Dit risico blijft onverkort bestaan. 2. Als gevolg van de late start van de voorbereidingen, moet worden afgezien van de (verplichte) Europese aanbesteding van onderdelen, waardoor een extra risico wordt gelopen (boete van uit Brussel en negatieve pers). 3. Als het wetgevingstraject voorspoedig verloopt en voor het eind van het jaar wordt afgerond, is er onnodig gemeenschapsgeld uitgegeven in een tijd, waarin de druk op budgetten toch al groot is. 4. Voor 2012 zijn geen personele en financiële middelen begroot voor het organiseren van verkiezingen. Er zal herprioritering van de uitvoering van werkzaamheden moeten plaatsvinden en de VV zal extra financiële middelen moeten toekennen. Advies: Geadviseerd wordt om voor scenario 1 te kiezen, nu zowel de staatssecretaris als de Unie van Waterschappen er vooralsnog vanuit gaan dat het wetgevingsproces op tijd zal zijn afgerond. 15. Bijlagen Notitie Unie van Waterschappen inzake verkiezingen. Overdruk artikel uit het Waterschap maart 2012 - Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. Brief Unie van Waterschappen 7 maart 2012 aan de leden waterschappen. Brief Unie van Waterschappen 7 maart 2012 aan de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu. 4