College van Diakenen van de Protestantse Gemeente te Arnhem voor de periode 2011-2015 College van Diakenen, Zijpendaalseweg 57, 6814 CD Arnhem. Telefoon: 026 3512201 E-mail: diakonaalburo@planet.nl www.diaconiearnhem.nl
Vaclav Havel - Hoop Diep in onszelf dragen wij de hoop. Als dat niet het geval is, is er geen hoop meer. Hoop is een kwaliteit van de ziel en hangt niet af van wat er in de wereld gebeurt. Hoop is niet voorspellen of vooruitzien. Het is een gerichtheid van de geest, een gerichtheid van het hart, voorbij de horizon verankerd. Hoop in deze diepe en krachtige betekenis is niet hetzelfde als vreugde omdat alles goed gaat of bereidheid je in te zetten voor wat succes heeft. Hoop is ergens voor werken omdat het goed is, niet alleen omdat het kans van slagen heeft. Hoop is niet hetzelfde als optimisme. Evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen. Wel de zekerheid dat iets zinvol is ongeacht de afloop, het resultaat. 2
Inhoudsopgave 1. Inleiding pag. 4 2. Diaconie pag. 4 3. Plaatsbepaling en organisatie van het College van Diakenen pag. 5 4. Diaconaat binnen eigen kerk pag. 6 5. Diaconaat in de Arnhemse samenleving pag. 7 6. Diaconaat Wereldwijd pag. 8 7. Publiciteit pag. 8 8. De diaconale middelen pag. 9 3
1. Inleiding In vervolg op het Beleidsplan 2006-2010 presenteert Het College van Diakenen (CvD) het nieuwe beleidsplan en geven wij aan waar wij als diaconie op in willen spelen. Zo zijn er de Wet Maatschappelijke ontwikkeling (WMO), de aanscherping van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), de aandacht voor de onderwerpen duurzaamheid, jeugddiaconaat en de economische crisis. Ook volgen we de ontwikkelingen rond GidS. GidS staat voor "Geloven in de Stad". GidS wil mensen een beetje levenswegwijs maken in Arnhem. GidS is een oecumenisch initiatief van de Protestantse Gemeente Arnhem. Het opstellen van een beleidsplan heeft als doel: - Zorgdragen dat een ieder nota kan nemen van de ideeën en werkwijze van het College van Diakenen in de komende jaren. - Zorgdragen dat het diaconale werk voldoende samenhang en richting heeft binnen de diaconie als geheel: in de wijk, stedelijk, in Nederland, binnen de wereld en binnen de kerk als gehele organisatie. Dus aansluiten op de andere taken van de kerk: pastoraat, erediensten, onderricht en delen, ook wel genoemd de vierschaar: vieren-leren-zorgendelen. - Aangeven welke keuzes we maken gegeven de beschikbare middelen: zowel de inzet van mensen als de inzet van financiële middelen. Naast dit beleidsplan stellen wij een aangepast financieel beleidsplan op. 2. Diaconie Diaconie is een van de kernopdrachten van de kerk. Diaconie komt van het Griekse woord diakonia. Het betekent: dienst, dienen. Diakonia, oftewel diaconaat, heeft alles te maken met het omzien naar en dienen van de medemens en de schepping, met als thema s: gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping. Diaconie is vanuit de kerk gericht op de samenleving. Dit betekent dat er ook veel hulp geboden wordt aan mensen buiten de kerk. Het motto is: Helpen, waar geen helper is. Dat betekent, dat alle hulp, waar mensen recht op hebben vóórgaat, dat zijn vóórliggende voorzieningen, die eerst uitgezocht moeten worden, voordat de diaconie in persoonlijke hulp eenmalig voorziet. Ook worden projecten ondersteund, die helpen in situaties van armoede en onrecht. Voor Nederland geldt: we beperken ons tot de Arnhemse inwoners. Elders zijn andere diaconieën aan het werk. Ook wereldwijd worden projecten ondersteund op het gebied van armoedebestrijding, tegengaan van onrecht en klimaatbeheersing. Dit doen we meestal in samenwerking met Kerk in Actie. Ook worden er in de PGA-kerken in Arnhem acties gehouden na een ramp of oorlogssituatie. Dit geld komt via Kerk in Actie op de juiste plek terecht via de contacten, die al langer bestaan. Naar de overheid toe proberen we kritisch mee te denken, bijvoorbeeld in het Overleg Kerken Overheid (OKO) en het WMO platform. Het meeste werk wordt verzet in de wijkkerken. De wijkdiakenen hebben als opdracht de eigen wijkgemeente bewust te maken van haar diaconale verantwoordelijkheid en het initiëren van acties. Hier, in de wijkkerken, worden door middel van de diaconale collectes in de eredienst, de benodigde gelden opgehaald om ons werk te kunnen blijven uitvoeren. 4
3. Plaatsbepaling en organisatie van het College van Diakenen Binnen de Protestantse Gemeente Arnhem (PGA) is een College van Diakenen (CvD) actief, bestaande uit een Moderamen en een aantal diakenen. Binnen het CvD zorgt iedere wijkgemeente voor één of meer diaken(en) voor het College. College van Diakenen De taken van het College van Diakenen zijn: - ontwikkelen van een diaconaal beleid voor de PGA. - ondersteunen van de wijkdiaconieën zowel in de wijk als op stedelijk niveau o.a. via de diaconaal consulent en de bureausecretaris. - beheren van de diaconale financiën. - behartigen van de stedelijke diaconale taken en initiëren van nieuwe projecten. - samenwerken binnen het Stedelijk Oecumenisch Diaconaal Beraad (SODBA). - mede richting geven aan en financieel ondersteunen van projecten van derden. - verzorgen van informatie over de diaconie door middel van publicaties, artikelen, website, e.d. - instellen van werkgroepen op specifieke onderdelen van het diaconaat. Moderamen van het CvD bestaat uit tenminste drie leden, waaronder een voorzitter, secretaris en een penningmeester. De diaconaal consulenten en bureausecretaris zijn adviseur van het Moderamen. Tevens streeft het College ernaar om binnen het Moderamen een predikant en een of meer extra leden te hebben. Een van de leden van het Moderamen is afgevaardigd naar de Algemene Kerkenraad (AK). Wijkdiaconieën Iedere wijkgemeente van de PGA heeft een wijkdiaconie, bestaande uit diakenen en diaconaal medewerkers. Tot de taak van de wijkdiaconie wordt gerekend: - betrekken van gemeenteleden bij wijkspecifieke en stedelijke diaconale projecten. - uitvoering geven aan de diaconale taken binnen de (wijk) gemeente. - samenwerken met andere kerkgenootschappen in de wijk op gebied van diaconale projecten. - afvaardigen van een diaken naar het College van Diakenen. Werkgroep financiële steun Voor het CvD beoordeelt de werkgroep financiële steun maandelijks de individuele aanvragen voor diaconale hulp van mensen in financiële nood vanuit een barmhartige optiek. Tweemaandelijks rapporteert de werkgroep aan het CvD over de gedane toezeggingen, waarna het College de toezeggingen achteraf vaststelt. De werkgroep wordt samengesteld uit een diaconaal consulent, de bureausecretaris en minimaal twee leden van de Protestantse Gemeente Arnhem, aangesteld voor de periode van vier jaar. 5
4. Diaconaat binnen eigen kerk Het diaconaat binnen de eigen kerk in Arnhem wordt gedragen door: 1. de gemeenteleden. 2. de wijkdiaconieën. 3. het College van Diakenen. Ad 1: Diaconaat is een taak van de gehele gemeente en begint in de zondagse viering bij de voorbeden en de diaconale collecten; ook worden gemeenteleden opgeroepen om een specifieke taak binnen de (wijk) gemeente op zich te nemen op diaconaal gebied of door diaken of diaconaal medewerker te worden. Diakenen, die binnen een wijkdiaconie werken worden benoemd en bevestigd door de wijkkerkenraad; diakenen die een stedelijke, provinciale of landelijke taak op zich nemen worden benoemd en bevestigd onder verantwoordelijkheid van de Algemene Kerkenraad. Ad 2: Binnen iedere wijkdiaconie zijn wijkdiakenen actief. Naast hun taak in de eredienst hebben zij ook de taak om te zorgen dat het diaconale werk in de gemeente goed verloopt. Zij initiëren diaconale activiteiten en brengen die onder de aandacht van de gemeenteleden; daarnaast zetten zij zich in samen met gemeenteleden voor de concrete uitvoering van diaconale taken. Iedere wijkdiaconie vaardigt een diaken af naar het College van Diakenen. Iedere wijkdiaconie beheert een diaconale wijkkas, die onder de verantwoordelijkheid valt van de betreffende wijkkerkenraad; De begin en eindstand van de wijkkas wordt meegenomen in de jaarrekening van het CvD. Ad 3: Het College van Diakenen wil diakenen ondersteunen en stimuleren bij hun werkzaamheden. Daartoe zijn twee diaconaal consulenten alsmede een bureausecretaris in vaste dienst van het CvD. Zij ondersteunen alle diakenen inhoudelijk en bieden praktische en materiële hulp. Daarnaast zijn zij een vraagbaak en verspreiden regelmatig diaconale informatie. Het College van Diakenen zet de lijn voort met bestaande activiteiten. De komende periode wil het CvD zich richten op: - het signaleren van ontwikkelingen in de Arnhemse samenleving en daarbuiten en deze vertalen naar diaconaal beleid. - het ontwikkelen van een diaconaal beleid vooral gericht op de stad Arnhem; het College wil in dit kader aansluiting zoeken bij wat in GidS verband gebeurt. - deelname in OKO (Overleg Kerken en Overheid) en WMO platform; - het opzetten van stedelijke diaconale projecten en activiteiten die boven de wijken uitgaan, bijv. het opzetten oecumenisch diaconaal centrum. - het blijven ontwikkelen van barmhartige criteria voor het toekennen van finaciële ondersteuning aan individuen. - het verantwoording dragen voor het werk van ZWO (Zending, Werelddiaconaat en Ontwikkelingssamenwerking). - het 2-maandelijks bijeenroepen van het College om besluiten te nemen, over en weer kennis en informatie te delen, aandacht te hebben voor de onderlinge samenhang en draagvlak te krijgen voor stedelijke diaconale projecten. - het organiseren van thema-avonden voor diakenen en belangstellenden. 6
- het beheren van de diaconale financiën door het jaarlijks opstellen van een begroting en verantwoording afleggen voor het gevoerde financiële beleid door het afgeven van een jaarverslag. - het vertegenwoordigen in de Algemene Kerkenraad. - het regelmatig publiceren van het beleid. - samenwerken met de diverse partners. - het kritisch volgen van ontwikkelingen in de samenleving. 5. Diaconaat in de Arnhemse samenleving Het College van Diakenen stelt zich de komende beleidsperiode ten doel: A. Samenwerking met de diverse partners. B. Continueren en uitbreiden van diaconale acties. Ad A. Het College van Diakenen participeert in en werkt samen met: - De Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente Arnhem, aan wie wij volgens de kerkorde verantwoording verschuldigd zijn. - Het Stedelijk Oecumenisch Diaconaal Beraad Arnhem (SODBA), een samenwerkingsverband van de Protestantse Gemeente Arnhem, Doopsgezinde kerk en de Rooms-Katholieke kerken in Arnhem en de Vincentius Vereniging. - Overleg Kerken en Overheid (OKO), dit is een overleg van diverse kerkelijke instanties met de wethouder en de ambtenaren van de gemeente Arnhem. - Maatschappelijke- en Welzijnsorganisaties in Arnhem, zoals bijvoorbeeld Rijnstad, RIBW, BAC, Gelderse Roos, Iriszorg. - Het Stadspastoraat, dat mede door ons gesubsidieerd wordt. - Stichting Kruispunt en St. Stoelenproject, opvang voor dak- en thuislozen. - De werkgroep Verzet tegen Armoede. Deze werkgroep organiseert bijeenkomsten met politici, diverse belangenorganisaties en mensen die met armoede te maken hebben rond een specifiek thema. Ook besteedt de werkgroep op 17 oktober, de dag van verzet tegen armoede, aandacht aan dit onderwerp. - Project Buurtpastoraat Klarendal. - Het Vluchtelingen Platform Arnhem. - Via de Raad van Kerken is er een link naar de migrantenkerken. Met deze organen proberen we op een constructieve manier samen te werken vanuit een oecumenische gedachte. Transparantie wordt ook nagestreefd naar de diverse mensen en personen door middel van publicaties en gezamenlijke acties. Ad B. Diaconale ondersteuning wordt verstrekt daar waar reguliere hulp niet of nog niet gegeven wordt. Voor de komende beleidsperiode continueren wij de ondersteuning van de volgende instellingen en projecten: - Persoonlijke ondersteuning in de vorm van giften. Deze worden vooral gerealiseerd door onze werkgroep Financiële Steun, maar ook de wijkdiakenen hebben hiervoor een budget. - In SODBA-verband worden grotere aanvragen behandeld en gedeeld. - St. Kruispunt en Stoelenproject. - Het Stadspastoraat. - Kerstattenties voor gedetineerden. - Daarnaast lopen er in de wijken diverse acties, opgezet door de diverse wijkdiakenen. - Voedselbank Arnhem - Vluchtelingen Platvorm Arnhem (VPA). De diaconie betaalt de huur van enkele woningen, aangeboden door een woningbouwvereniging. - Werkgroep dag van verzet tegen armoede. 7
- Diaconale prijsvraag. In samenwerking met oecumenische partners beogen we met deze prijs de aandacht en inzet voor diaconie te stimuleren. Bovendien kunnen zo nieuwe initiatieven worden ontwikkeld. - Samenwerking project Buurtpastoraat Klarendal. We onderzoeken de mogelijkheden om meer samen te werken in het project, maar ook in het uitbouwen van een diaconaal centrum in deze wijk. Een diaconaal consulent zit in de projectraad van het buurtpastoraat. - Projecten van de Arnhemse Uitdaging, gericht op ondersteuning van plaatselijke initiatieven om mensen mee te laten doen. Al deze acties worden jaarlijks besproken en vervolgens zolang het nodig is gecontinueerd. Deze opsomming is niet volledig. Maar dat is ook niet de doelstelling. Het behoort bij het werk van de diaconie om alert te zijn op nieuwe knelsituaties en daar op in te spelen. Zo is het plan om jaarlijks enkele prioriteiten in een jaarplan te formuleren. Voor het jaar 2011 kiezen we voor de onderwerpen jeugd en ouderen. 6. Diaconaat wereldwijd Noodhulp Het College helpt mensen die in moeilijke omstandigheden moeten leven. Er zijn veel problemen in de wereld. Armoede, onderdrukking, discriminatie, oorlog, (natuur)rampen en ziekte. Daar willen we iets aan doen. Door geld of goederen te geven via Kerk in Actie, door te protesteren tegen onrecht, door te luisteren en door te bidden. Daarnaast wordt, in geval er ergens in de wereld zich een ramp voordoet, noodhulp geboden, middels het houden van een noodhulpcollecte. ZWO in Arnhem Wijken kiezen een project om de gemeente te betrekken bij de naaste ver weg. Op allerlei manieren geven zij informatie en wordt geld geworven. Het doel is de gemeente bewust te maken van de noden elders in de wereld en hen te bewegen zich daar voor in te zetten. We richten ons de komende tijd op de mogelijkheden om stedelijk de aandacht te vestigen op, bijvoorbeeld: het verzorgen van een korte oecumenische meditatie op Goede Vrijdag, Coventry-gebed, een expositie, een informatiekraam op een plaatselijke manifestatie. 7. Publiciteit Het College is voornemens om in de komende periode via diverse publicaties aandacht te blijven vragen voor het werk van de diaconie binnen en buiten de gemeente. Daartoe is een aantal middelen beschikbaar: 1. Kerkperspectief Tweewekelijks wordt Kerkperspectief verspreid onder de abonnees hiervan, veelal gemeenteleden van de PGA. In iedere uitgave is ruimte gereserveerd voor een kort artikel met betrekking tot het werk van de diaconie in Arnhem. De redactie van deze 8
artikelen wordt verzorgd door de Moderamen leden en diakenen uit de verschillende wijken. 2. Nieuwsbrief Vijf keer per jaar verschijnt er een nieuwsbrief met de meest in het oog lopende zaken van de diaconie. Deze nieuwsbrief wordt ruim verspreid. 3. Jaarverslagen De jaarverslagen: Het inhoudelijke jaarverslag van de diaconaal consulenten, het jaarverslag van het College van Diakenen en het financieel jaarverslag, zijnde een verantwoording van het gevoerde financiële beleid over een jaar. 4. Mededelingen tijdens erediensten in de verschillende wijkkerken. 5. Alle diakenen en leden van het Moderamen ontvangen het blad Diaconia, een uitgave van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland. Laatstgenoemde geeft ook periodiek een nieuwsbrief uit. 6. De zondagsbrieven van de diverse wijkkerken. 7. Verzorgen presentaties over de diaconie bij diverse organisaties. 8. Op informatiemarkten informatie over de diaconie verstrekken. 9. Bijhouden van de website. 8. De diaconale middelen Geld voor de Diaconie komt uit levend geld, te weten de jaarlijkse Actie Kerkbalans, de wekelijkse collecten tijdens de erediensten en legaten/erfenissen. Het is dus geld van anderen dat zorgvuldig beheerd en uitgegeven mag worden. Het is de taak van het College een zorgvuldige afweging te maken tussen directe hulp en geld voor voorwaardenscheppend werk. Daarnaast ontvangt het College opbrengsten van de geldmiddelen die belegd zijn, alsmede voortkomend uit huuropbrengst van het pand aan de Zijpendaalseweg, dat in eigendom is van de diaconie. Begroting en jaarverslagen Jaarlijks stelt het College een begroting op van de gelden die in het komende jaar kunnen worden besteed aan diaconale projecten en diaconale doelen. Na afloop van ieder kalenderjaar wordt een jaarverslag opgesteld met daarin een verantwoording van het gevoerde financiële beleid over het afgelopen jaar. Zowel de begroting als het jaarverslag wordt goedgekeurd door de Algemene Kerkenraad. 9
Beleggingen, onroerend goed en financiële administratie Schenkingen, opbrengsten van verkoop onroerend goed en opbrengsten van de beleggingen hebben geleid tot een eigen vermogen. De beleggingsportefeuille wordt zorgvuldig samengesteld en voornamelijk in niet-risicovolle fondsen ondergebracht. Het pand aan de Zijpendaalseweg zal in de komende planperiode eigendom van de Diaconie blijven. Jaarlijks zal een post onderhoud voor het externe onderhoud van dit pand worden gereserveerd. Het interne onderhoud is voor rekening van de huurder. De financiële administratie, zijnde het boeken van de maandelijkse rekeningen en het opstellen van het jaarverslag van het CvD zijn ondergebracht bij het Kantoor Kerkelijke Administratie (KKA), dat een kantoor heeft bij het Kerkelijke Bureau van de PGA. Zij verzorgen de interne controle. Het College van Diakenen is van mening dat het eigen vermogen niet verder behoeft toe te nemen, eerder zou kunnen afnemen. Er zijn geen lange termijn verplichtingen, behalve de baangarantie voor de drie medewerkers in vaste dienst gedurende deze planperiode. Het eigen vermogen zou tot 2020 mogen teruglopen tot minimaal 500.000. Overzicht van de inzet van vast personeel Het College hecht veel waarde aan een continue en een directe aanspreekbaarheid van de stedelijke diaconie. Daartoe voorzien drie arbeidsplaatsen, te weten: twee diaconaal consulenten en een bureau secretaris. Het College acht het verantwoord en nodig om deze functies in de komende 5 jaar te continueren. Jaarlijkse uitgaven - kosten van personeel in vaste dienst. - kosten voor beheer en administratie. - aanvragen voor persoonlijk ondersteuning via schenkingen. - bijdragen aan wijkdiaconieën. - financiële steun aan instellingen, zoals Stadspastoraat, Stichting Kruispunt, opvang asielzoekers, enz. - bijdrage aan acute noodhulpactie. - 2% ontwikkelingssamenwerking. - bijdragen wereldwijd. Ten slotte: Hoop is niet hetzelfde als optimisme. Evenmin de overtuiging dat iets goed zal aflopen. Wel de zekerheid dat iets zinvol is ongeacht de afloop, het resultaat. 10