Ruimte gevraagd voor fietsers en voetgangers FIGUREN
Inhoud Inleiding 3 Doel 3 Figuren plaatsen 3 Het pakket 4 Stappenplan 5 Checklist 6 Tips voor aanvullende initiatieven 7 Praktisch 7 Bijlage 1: Infofiche Ruimte gevraagd voor voetgangers en fietsers 8 Bijlage 2: Voorbeeldbrief 9 Bijlage 3: Voorbeeldpersbericht 10 Bijlage 4: Een voorbeeld van een gebruiksaanwijzing voor het bevestigen van de verkeersfiguren aan de palen 11 2
Ruimte gevraagd voor fietsers en voetgangers Inleiding Zijn er in jouw buurt plaatsen waar voetgangers en fietsers te weinig of geen plaats hebben? Zit je met je handen in het haar omdat je denkt dat je volledig machteloos staat? Met het project Ruimte gevraagd voor voetgangers en fietsers kan je medebewoners, weggebruikers en het lokale beleid op een ludieke manier bewustmaken van het probleem, maar ook de verantwoordelijke wegbeheerder sensibiliseren om meer ruimte te maken voor fietsers en voetgangers. Met ludieke verkeersfiguren kan je de plaatsen waar voetgangers en fietsers te weinig ruimte hebben, of waar het voor hen gevaarlijk is, visueel benadrukken. Doel De Ruimte gevraagd-figuren hebben een dubbele boodschap: Pas op, hier hebben voetgangers en fietsers een probleem. Voetgangers en fietsers hebben jouw hulp nodig om hier veilig te kunnen stappen, fietsen, oversteken, Ruimte gevraagd is een ludieke sensibiliseringscampagne voor iedereen, ten voordele van fietsers en voetgangers. Het kan gaan om alle plaatsen waar het gebrek aan ruimte voor voetgangers en fietsers schrijnend is: straten, kruispunten, stationspleinen, schoolomgevingen, wijken, De borden worden geplaatst voor verschillende partijen: Autobestuurders worden gewezen op plaatsen waar het gevaarlijk is voor fietsers en voetgangers, zodat ze meer rekening met hen kunnen houden. Fietsers en voetgangers kunnen rekenen op meer begrip, hoffelijkheid en voorzichtigheid van gemotoriseerd verkeer. Wegbeheerders en de lokale overheid engageren zich om iets te doen aan het gebrek aan ruimte voor voetgangers en fietsers of om te onderzoeken hoe voor hen meer ruimte kan gecreëerd worden. Figuren plaatsen Hoe ga je te werk? Vraag de digitale sjablonen van de figuren aan via info@mobiel21.be. Gebruik de infofiche (als bijlage) als hulp om een overzicht te maken van de bestaande knelpunten voor voetgangers en fietsers. Bepaal in welke straat of buurt je de figuren wilt plaatsen. Zorg ervoor dat je de figuren in eenzelfde buurt kan zetten. Als je ze te ver uit elkaar zet, gaat het effect ervan verloren, omdat ze dan minder opvallen. Beslis op basis van de knelpuntenlijst welke figuren je wilt maken. Maak je eigen figuren in stevig materiaal. Maak de knelpunten zichtbaar door er de ludieke verkeersfiguren van Ruimte gevraagd te plaatsen. Communiceer via de lokale pers, burenbriefjes, de gemeenteraad,... Hoe bepaal je de knelpuntplaatsen? Via een werkgroep: De werkgroep bepaalt welke punten in aanmerking komen voor het plaatsen van de figuren en overloopt die met de politie. De werkgroep maakt een knelpuntenwandeling of -fietstocht, eventueel samen met een politieagent, in de buurt waar ze de figuren wil zetten en maakt zo een lijst op van de tien plaatsen. Via een ruimere groep mensen (bijvoorbeeld alle buurtbewoners, ouders): Je kan die groep een blanco infofiche bezorgen. Je vult best al de buurt in waar je de figuren wilt plaatsen. Als je geen buurt of straat vermeldt, dan gaan mensen knelpunten over een ruimer gebied aanduiden en wordt het moeilijker om tien plaatsen te selecteren. Je vraagt hen tien knelpunten in buurt X aan te duiden op de fiche en terug te bezorgen tegen een bepaalde datum. 3
Waar plaats je de figuren? Waar een voet- of fietspad plots stopt. Waar geen oversteekplaats is. Waar geen voet- of fietspad is. Waar een (te) smal voet- of fietspad is. Waar geen fietsopstelstrook voor fietsers is aan een verkeerslicht. Waar gevaar is bij rechts afslaand verkeer. Waar beperkte zichtbaarheid van de fietser is op een dwarse weg. Waar beperkte zichtbaarheid voor auto- en vrachtwagenbestuurders is. Waar fietsers en voetgangers niet, te laat of slecht zichtbaar zijn. Waar autobestuurders systematisch fout parkeren op het voet- of fietspad. Op een gevaarlijk kruispunt.... Het pakket Stel je eigen pakket samen op basis van de sjablonen die Mobiel 21 ter beschikking stelt. Tien verkeersfiguren Vraag de sjablonen aan via info@mobiel21.be. De verkeersfiguren verwijzen naar: een voetganger; een voetganger die zijn arm opsteekt en stop uitbeeldt; een voetganger die zijn beide armen openhoudt en om meer ruimte vraagt; een fietser; een fietser die zijn hand opsteekt en stop uitbeeldt. Kies op basis van de knelpunten voor passende figuren. We raden aan om een tiental figuren te maken. Maak je er veel minder, dan valt het misschien niet erg op. Maak je er te veel, dan zorg je voor een wildgroei aan borden en schiet je je doel voorbij. Zorg voor stevig, duurzaam hout. De borden kunnen dan later opnieuw gebruikt worden in eigen buurt of in een andere buurt. Voor een goede zichtbaarheid raden we aan om de figuren maximum 1.20 m hoog en breed te maken. Schilder ze in een felle kleur. Fluogeel is de beste optie, aangezien die kleur het meest opvalt in het verkeer. Palen om de figuren aan te bevestigen en bevestigingssystemen De palen zijn 2,5 m lang en hebben een doorsnede van 7 cm. Zorg voor stevige, lange palen (L 2,5m, Ø 7cm) en goede bevestigingssystemen om de figuren aan de palen te bevestigen. Deze brochure: uitleg bij het project; een infofiche waarop je de gewenste plaatsen kan invullen; een voorbeeldpersbericht om de lokale pers te informeren; een voorbeeldbrief om de gemeente te informeren; tips voor aanvullende initiatieven; een voorbeeld van een gebruiksaanwijzing voor het bevestigen van de figuren aan de palen. 4
Stappenplan Stap 1 Je stelt vast dat er in jouw gemeente of buurt plaatsen zijn waar voetgangers en/of fietsers te weinig ruimte hebben. Je wilt die plaatsen in de kijker zetten. Je beslist samen met een werkgroep, enkele buurtbewoners of ouders om er de figuren te plaatsen. Stap 2 Je informeert je gemeentebestuur over het project. Een voorbeeldbrief vind je in de bijlagen. We kunnen je die ook digitaal bezorgen. Je vraagt de gemeente meteen ook om toelating om de borden te plaatsen. Als je van plan bent om de figuren langs een gewestweg te plaatsen, dan moet je altijd eerst toelating vragen aan het Agentschap Wegen en Verkeer van het Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) van de Vlaamse Overheid. Doe je dat niet, dan riskeer je dat alle figuren door hen worden weggehaald. Toelating vragen aan het Agentschap Wegen en Verkeer doe je best via de daarvoor bevoegde ambtenaar in je gemeente. Dan verloopt het meestal sneller en vlotter. Die weet ook wie hij moet aanspreken. Stap 3 Je neemt contact op met Mobiel 21 om de digitale sjablonen aan te vragen. Je maakt de borden. Je zorgt voor stevig hout, een felle kleur en systemen om de borden op te hangen. Kan je dat zelf niet, vraag de technische dienst van de gemeente, handige buurtbewoners of een technische school om hulp. Stap 4 Je bepaalt de plaatsen waar de figuren komen. Je kan de infofiche (ook digitaal verkrijgbaar) gebruiken. Zo krijg je een duidelijk overzicht van alle knelpunten. Dat overzicht kan je ook aan pers, gemeente, politie, buurtbewoners, geven. Bezorg ook Mobiel 21 een exemplaar van die fiche. Neem een beslissing over de periode dat de borden zullen opgesteld worden. Mobiel 21 adviseert een periode van minimum drie weken tot maximum twee maanden. Stap 5 Als je de politie nog niet contacteerde, dan overloop je eerst met hen of de aangeduide plaatsen geschikt zijn om een figuur te plaatsen. De figuren mogen immers niet in de weg van fietsers en voetgangers staan. Hou er ook rekening mee dat de figuren stevig verankerd kunnen worden in de grond, zodat ze niet gestolen kunnen worden. Stap 6 Je informeert de gemeente en politie over de tien plaatsen waar je de figuren wilt plaatsen. Dat kan via de ingevulde infofiche en een begeleidende brief, maar liever nog met een gesprek met de bevoegde persoon. Misschien kan iemand van de technische dienst helpen bij het plaatsen van de figuren. Stap 7 Je contacteert de plaatselijke pers en informeert bewoners over de bedoeling van het project, over de periode waarin je het project organiseert, welke andere initiatieven je eventueel gepland hebt, Je communiceert tijdig over de actie, zodat die niet alleen zichtbaar, maar ook al een beetje gekend en aangekondigd is. Je kan een persontmoeting organiseren of een persbericht of kant-en-klaar artikel versturen. Probeer vooral lokale pers te informeren. Denk aan het gemeentelijke infoblad en de gemeentelijke website, lokale edities van dagbladen, buurt- en schoolkrantjes, nieuwsbrieven of websites van lokale organisaties, de lokale televisie en radio. Foto s fleuren een tekst altijd op. Je kan ter plaatse foto s nemen en die gebruiken of je kan fotomateriaal vragen aan Mobiel 21. Buurtbewoners informeer je best persoonlijk of via een briefje. Vermeld bij de communicatie dat Ruimte gevraagd een project is van Mobiel 21 vzw. 5
Stap 8 Je plaatst de figuren op de vooraf besproken knelpuntplaatsen. Hou rekening met bovenstaande tips (p. 5), zodat je de ruimte voor fietsers en voetgangers niet inpalmt met de borden. Staan de borden er minder dan drie weken, dan zal een deel van de doelgroepen de borden nog niet opgemerkt hebben. Na twee maanden zijn de meeste voorbijgangers eraan gewend dat ze er staan, waardoor ze niet meer opvallen. Het is beter om de actie later nog eens te organiseren. Stap 9 Je kan op eigen initiatief nog aanvullende activiteiten organiseren, alleen of in samenwerking met andere organisaties of een plaatselijke school. Enkele voorbeelden van initiatieven vind je in de bijlagen. Stap 10 Berg de figuren goed verpakt op, zodat je ze op een later tijdstip nog eens kan gebruiken. Checklist Beslissen om mee te stappen in het project Ruimte gevraagd. Het gemeentebestuur informeren. Mobiel 21 contacteren om de digitale sjablonen aan te vragen. De borden maken. De knelpunten bepalen waar de borden zullen staan. Toestemming vragen om borden te plaatsen aan de betreffende instanties (gemeente, politie, Agentschap Wegen en Verkeer). De pers contacteren. De figuren plaatsen. Ondersteunende acties ondernemen. De figuren, palen en bevestigingssystemen goed verpakt opbergen. Over de impact van de campagne communiceren naar gemeente en inwoners. 6
Tips voor aanvullende initiatieven Wedstrijden en tentoonstellingen zijn een plezante en spannende manier om jong en oud te sensibiliseren. Een teken- of affichewedstrijd voor kinderen en jongeren met als thema Meer ruimte voor voetgangers en fietsers, biedt heel wat mogelijkheden. Je kan mensen uit de buurt vragen om de tekeningen of affiches voor het raam te hangen. Met de nodige goedkeuring kan je ze ook op verschillende plaatsen in de gemeente hangen (postkantoor, bakker, beenhouwer, bibliotheek, apotheek, zwembad, ). Je kan in het plaatselijke jeugdhuis, buurthuis of school een kleine tentoonstelling opzetten. Je kan de wedstrijd misschien via het gemeentelijke infoblad en de gemeentelijke website aankondigen en ook de resultaten erin publiceren. De figuren officieel inhuldigen in aanwezigheid van de schepen of burgemeester kan gekoppeld worden aan een feestelijke optocht. Kinderen kunnen voor de gelegenheid hun fiets versieren. Een wandeling of fietstocht langs de verschillende punten met uitleg en tips bij elke figuur. Scholen kunnen met hun leerlingen de straat op gaan en van figuur tot figuur wandelen (of fietsen). De leerkracht kan uitleggen waarom het op die plaats gevaarlijk is en de kinderen tips geven. Je kan een infoavond organiseren over het thema veilig en milieuvriendelijk op weg, waar je samen met de aanwezigen en eventueel de politie, de aangehaalde knelpunten kan bespreken in functie van een overleg met je gemeente. Je kan een overleg organiseren met de gemeente. Naast het in de kijker zetten van de knelpunten, is het de bedoeling dat de verantwoordelijke wegbeheerder van je gemeente of het Vlaamse Gewest de knelpunten oplost. Een eerste stap kan een overleg met je gemeente zijn. Aan de hand van de ingevulde infofiche kan je samen met de bevoegde persoon in jouw gemeente bekijken of het gemeentebestuur misschien al plannen heeft om bepaalde knelpunten aan te pakken (zie mobiliteitsplan). Zijn er nog geen plannen, dan kan je bekijken welke mogelijkheden er zijn om dat te doen. Je kan bespreken hoe, op welke termijn en welke knelpunten je gemeente of de verantwoordelijke wegbeheerder (dat kan ook het Vlaamse Gewest zijn) gaat oplossen. De bevoegde persoon kan bijvoorbeeld de schepen van Verkeer of de mobiliteitsambtenaar zijn. Het is belangrijk dat je dat overleg positief en constructief aanpakt. Klachtenbrieven en petities leiden meestal enkel tot negatieve reacties. Naast dit project zijn er misschien nog andere initiatieven die bijdragen tot de verkeersveiligheid in je gemeente. Door die initiatieven kenbaar te maken aan je gemeentebestuur, toon je aan dat jij en organisaties/groepen zich al inspannen voor meer verkeersveiligheid. Op die manier kan je jouw gemeentebestuur op een positieve manier aanzetten om de knelpunten aan te pakken. Heb je nog vragen? Neem dan contact op met Mobiel 21. Praktisch Sjablonen aanvragen? Mobiel 21 vzw Secretariaat Vital Decosterstraat 67A / 0101 3000 Leuven Tel. 016 23 94 65 016 31 77 00 Fax 016 29 02 10 E-mail: info@mobiel21.be www.mobiel 21.be Heb je nog vragen, aarzel niet om contact op te nemen! 7
Bijlage 1: Infofiche Ruimte gevraagd voor voetgangers en fietsers Infofiche Ruimte gevraagd Naam organisatie:... Contactpersoon:... Straat en nummer:... Postnummer en gemeente:... Telefoonnummer:... E-mail:... Geselecteerde buurt (1) :... Soort knelpunt Straat Plaats figuur Voetgangers Voetpad stopt Geen oversteekplaats Gevaarlijke oversteekplaats Geen voetpad Te smal voetpad Fietsers Fietspad stopt Geen oversteekplaats Gevaarlijke oversteekplaats Geen fietspad Te smal fietspad Geen fietsopstelstrook aan verkeerslicht Voetgangers en fietsers Gevaarlijk kruispunt Gevaar bij rechts afslaand verkeer Beperkte zichtbaarheid Fout geparkeerde voertuigen op voet/fietspad Hier kan je invullen in welke straat of buurt je de figuren wilt plaatsen. In de eerste kolom zet je een kruisje bij het knelpunt waar je een figuur wilt plaatsen. Komt het knelpunt meerdere keren voor, geef dan het aantal. Misschien moet je dan ook meerdere straten invullen in het vak erachter en meerdere plaatsen (bijvoorbeeld ter hoogte van huisnummer X, aan het kapelletje, aan de dikke boom). 8
Bijlage 2: Voorbeeldbrief Plaats, datum Ter attentie van het College van burgemeester en schepenen Betreft: Ruimte gevraagd voor voetgangers en fietsers Geacht College van burgemeester en schepenen Wij zijn begaan met de veiligheid van de voetgangers en fietsers. In onze gemeente zijn er plaatsen waar zij te weinig of geen plaats hebben en daardoor gevaar lopen. We willen die plaatsen graag op een speelse manier visueel benadrukken door er ludieke verkeersfiguren in de vorm van voetgangers en fietsers te plaatsen. De bedoeling is dat weggebruikers en vooral gemotoriseerd verkeer het gebrek aan ruimte beter ervaren en zien, hun rijgedrag aanpassen en voldoende ruimte geven aan voetgangers en fietsers. Het gaat dus om een positieve en ludieke sensibiliseringscampagne voor iedereen ten voordele van voetgangers en fietsers. Iedereen heeft er baat bij: Autobestuurders, omdat ze gewezen worden op plaatsen waar het gevaarlijk is voor fietsers en voetgangers. Ze kunnen er zo meer rekening mee houden. Fietsers en voetgangers, omdat zij op meer begrip, hoffelijkheid en voorzichtigheid van gemotoriseerd verkeer zullen kunnen rekenen. Wij hopen dat u ons project steunt. Met uw goedkeuring plaatsen wij de figuren graag in de periode van tot... De exacte plaatsen willen we samen met u en de lokale politie bespreken. Wij danken u alvast voor uw interesse en wij hopen op een positief antwoord. Hoogachtend Naam Organisatie 9
Bijlage 3: Voorbeeldpersbericht Persbericht (datum van bekendmaking) Ludieke verkeersfiguren vragen ruimte voor voetgangers en fietsers in (gemeente), (Periode) Naar aanleiding van organiseert (naam organisatie) van tot (periode) het project Ruimte gevraagd voor voetgangers en fietsers. In (naam van de buurt of straat invullen) zullen ludieke verkeersfiguren in de vorm van voetgangers en fietsers op meerdere plaatsen je pad kruisen. Ze staan op plaatsen waar voetgangers en fietsers te weinig of geen plaats hebben en daardoor gevaar lopen. De bedoeling is om chauffeurs op een ludieke manier te wijzen op dat gebrek aan plaats en hen te sensibiliseren om extra voorzichtig te zijn. Verkeersfiguren sensibiliseren automobilisten We willen die plaatsen visueel benadrukken, zodat automobilisten het gebrek aan ruimte zelf ervaren, hun rijgedrag kunnen aanpassen en ruimte geven aan voetgangers en fietsers. Wij verwachten dat de verantwoordelijke wegbeheerder zich engageert om die knelpunten op termijn op te lossen. Er zit een dubbele boodschap in de figuren: Pas op, hier hebben voetgangers en fietsers een probleem. Voetgangers en fietsers hebben uw hulp nodig om hier veilig te kunnen bewegen, Het gaat om een ludieke sensibiliseringscampagne voor iedereen, ten voordele van voetgangers en fietsers. Waar vind je de figuren? We plaatsen de figuren in volgende straten of buurt: (buurt of straten invullen). Wanneer De figuren staan paraat van tot (begin- en einddatum invullen). Andere initiatieven Om dit project en de figuren extra in de verf te zetten, organiseren we in samenwerking met (eventuele andere partners waarmee je nog andere activiteiten rond verkeer opzet) volgende initiatieven: Voor informatie over dit project kunt u terecht bij: (naam, telefoon, e-mail, eventuele uur waarop je bereikbaar bent). 10
Bijlage 4: Een voorbeeld van een gebruiksaanwijzing voor het bevestigen van de verkeersfiguren aan de palen Bevestigen van de verkeersfiguren aan de palen Hieronder vind je een voorbeeld van een gebruiksaanwijzing voor het bevestigen van de verkeersfiguren aan de palen. Neem een figuur en steek door elk gaatje een bout. Schuif langs de achterkant over elke bout een rubberen rondel. Die rubberen rondel komt dus tussen de figuur en de paal te zitten. Steek de bouten door de gaatjes in de paal. Schuif langs de achterkant van de paal een ijzeren rondel over de bout. Vergeet dat zeker niet! Schroef de bouten vast met een vleugelmoer. Plaats de figuur op de gewenste plaats. Zorg dat de palen stabiel staan (ongeveer 0,5 m in de grond). 11