Monitoring waterkwaliteit bebouwd gebied Roelof Veeningen, Wetterskip Fryslân 2 juni 2016, Glimmen Themamiddag waterkwaliteit in de stad Overzicht 1. Functies stadswater 2. Diverse verschijningsvormen 3. Historie beleid 4. Monitoring bij Wetterskip Fryslân 5. Resultaten: Doorzicht, zuurstof Bacteriologie, Botulisme Ecologie 6. Toekomst: welke monitoring Doelen overig water Streefbeelden: kaarten op tafel Functies water in de stad (volgens RIONED): Waterhuishoudkundige droge voeten door berging en afvoer van overtollig water Ecologische behoud van biodiversiteit en verrijking van de natuurbeleving Recreatieve kijkwater, zwemwater, viswater, roeivijver Stedenbouwkundige scheiden, verbinden, accentueren, groenblauwe zones Esthetische leegte, spiegeling, beweging Microklimaat-regulerende koeling van stedelijk gebied Versieren bedrijfsterrein Versieren binnenstad 1
Versieren woonwijk Julianapark, Leeuwarden Buitenwijk Camminghaburen Diverse verschijningsvormen 1. Klein, ondiep 2. Omgeving verhard gebied 3. Kunstmatig 4. Stenen beschoeiingen 5. Vogels, honden 6. Herkomst water divers 7. Divers grondgebruik Waterkwaliteit in de stad: historie - Emissiebeheer: Basisinspanning/ Waterkwaliteitsspoor - 50 % emissie reductie - Maatregelen afhankelijk van ontvangend water - Aandacht voor waterkwaliteit in de stad 2000 - Ooit impuls stedelijk gebied - Ontwikkeling EBEO stad door STOWA - Start onderzoek door WF in bebouwd gebied in 2002 - Overname onderhoud in bebouwd gebied - Taakopvatting waterkwaliteit? - Waterketen akkoord - Nieuw impuls voor samenwerking waterschap en gemeenten? - Klimaat adaptieve stad - Gericht op bestrijding wateroverlast? Aanwijzing KRW waterlichamen Veel stadswater niet aangewezen Stadswater wel onderdeel van Afwenteling naar waterlichamen 2
Aanpak overig water 1. Watertype toekennen 2. Toestand opnemen 3. Doelen neer zetten Huidige toestand Huidige toestand + maatregelen 4. Opname in waterplannen (provincie/gemeenten) Meetnet WF bebouwd gebied Handleiding doelafleiding overige wateren (STOWA 2013-20) Referenties en maatlatten voor overige wateren (STOWA 2013-14) Monitoring sinds 2002 1. Meetnet: circa 45 locaties (roulerend in 3 jaar) 2. Beoordeling beleving (EBEO quick scan) 3. Chemie: N, P, zuurstof, doorzicht Coli-bacteriën 4. Ecologie: planten en dieren Ebeo stad of KRW maatlatten Rapportages Doorzicht: - Variatie van 40 tot 100 cm - Net als in landelijk gebied - Verbetering Verbetering Doorzicht Leeuwarden 3
Effect verbetering doorzicht Zuurstof - Geen zuurstofgebrek - Lager dan landelijk gebied - Door belasting/bodem Zuurstof binnenstad Leeuwarden 2000-2016 Zomergem. stikstof en fosfaat: 47 lok. Geneesmiddelen Vergelijk bacteriologie (E.coli): stads-, landbouw- en zwemwater 4
Botulisme Fryslân 1994-2015 Exoten, planten en dieren Ecologisch onderzoek stadswater EBEO (STOWA) Algemene gegevens Naam watergang/straat: Stadskern (575) Diepte (m): 1,3 Plaats: Leeuwarden Breedte (m): 12 Datum: 11-07-2012 Slibdikte (cm): 15 Opnametijd: 14:30 Textuur van de bodem: slib/zand Opnemers: T.Tamsma en M.de Vries Fysische gegevens: Inrichting water: EGV (µs/cm): 810 Flauw talud onderwater: nee Stroomsnelheid (cm/s): 0 (hoek < 25º = ca. 1:2) Doorzicht (cm): 50 Plasberm aanwezig: nee Floatlands aanwezig: nee Belevingskenmerken: Inrichting oever: Zwerfvuil aanwezig: ja Oeversoort: gemetselde kademuur Water stinkt: niet of nauwelijks Flauw talud oever: nee Vertrapping (% van (hoek < 25º = ca. oever): 0 1:2) LocatieStadskern (575), Leeuwarden Compartiment of onderdeel Totale bedekking (%) Opnameareaal (m²) Oever: Water: 1 600 Muur: 3 1 Drijflagen kroos of kroosvaren: Drijflagen flab of darmwier: DIRECT Drijfbladplanten: WAARMEEMBARE FAUNA Stadskern 1(575), Leeuwarden Ondergedoken waterplanten: het water: Aantal Op In het water: Boven het water: Meerkoet Groene kikker Glazenmakers Waterhoen Bruine landkikker Waterjuffers Fuut Gewone pad Haften Dodaars Kleine watersalamander Libellen Kuifeend Rivierkreeft (Amerikaanse) Tafeleend Vlokreeften Smient Waterpissebedden Aantal soorten: 1 Stadseend en -gans Bootsmannetjes Nijlgans Schrijvertjes 28% Beoordeling toestand water in bebouwd gebied 2002-2007 (volgens STOWA beoordeling) score beleving 14% 0% 9% 49% zeer slecht slecht matig goed zeer goed 11% score ecologie oever 31% 12% 15% 31% zeer slecht slecht matig goed zeer goed 31% score ecologie water 9% 5% 29% 26% zeer slecht slecht matig goed zeer goed Vergelijking resultaten EBEO en KRW Leeuwarden Ecologie Sneek Ecologie EBEO stad KRW EBEO stad KRW 0575 2 1 0166 2 1 0691 3 1 0778 2 2 0775 3 2 0832 2 1 0934 4 2 0834 4 3 Sensortechnologie voor slimme inzameling en transport rioolwater Drachten Ecologie Heerenveen Ecologie EBEO stad KRW EBEO stad KRW 0882 3 2 0887 3 3 0780 0896 3 2 4 2 EBEO stad KRW Waardeoordeel en klasse Waardeoordeel en klasse Zeer slecht (1) Slecht (1) Slecht (2) Ontoereikend (2) Matig (=voldoende) (3) Matig (=voldoende) (3) Goed (4) Goed (4) Zeer goed (5) Zeer goed (5) 29 5
4 monitoring locaties Bilgaard/ Leeuwarder bos Monitoring inrichting en onderhoud 1 2 3 4 8-6-2016 31 32 Conclusies toestand stedelijk water 1. Fysisch chemisch op orde 2. Doorzicht en zuurstof matig 3. Ecologie matig 4. Effect maatregelen moeilijk meetbaar Gemeente Utrecht & Stichtse Rijnlanden Vervolg doelen overig water: - Gesprek met gemeente - Zelfde beelden? - EBEO en KRW hanteerbaar? Streefbeelden Brabantse waterschappen, gemeenten, sportvissers Inrichting 6
Gemeente Súdwest Fryslân Conclusies monitoring waterkwaliteit in bebouwd gebied 1. Fysisch chemische kwaliteit is op orde 2. Ecologie scoort matig 3. Toestand zeer locatie specifiek 4. Moeilijk te vatten in 1 getal 5. Ecologische monitoring afstemmen op (gezamenlijke) streefbeelden 6. Kaarten en schetsen op tafel 7