JE TIJD ANDERS INDELEN

Deze brochure is onderdeel van de brochurereeks over pensioen van Stichting Algemeen Pensioenfonds KLM en is bedoeld voor deelnemers aan het pensioenreglement 2006. Hiertoe behoren KLM-medewerkers in een grondfunctie, geboren na 1 januari 1950 of die na 1 januari 2006 in dienst zijn getreden, en medewerkers van KLM Flight Academy. Als u niet tot deze groep behoort, verwijzen we u voor meer informatie over deeltijd werken en pensioen naar uw HR-afdeling. Hoewel deze brochure met grote zorgvuldigheid tot stand is gekomen, kunt u hieraan geen rechten ontlenen. Het is de bedoeling om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de bestaande regelingen van KLM. De volledige regelgeving is te vinden in het pensioenreglement 2006 met bijlage(n) van Stichting Algemeen Pensioenfonds KLM en in de cao. De inhoud van deze brochure gaat over de basispensioenregeling. Is uw pensioengevend salaris 100.000,- of meer? Dan verwijzen wij u naar onze website klmgrondfonds.nl voor aanvullende regelingen. Vanaf 2015 mag er over het salaris boven de 100.000,- (op fulltime basis, inclusief eenmalige, jaarlijkse uitkeringen) geen belastingvrij pensioen meer worden opgebouwd. In deze brochure vindt u alleen informatie over het pensioen dat u opbouwt in de basispensioen regeling, dus tot 100.000,-. Stichting Algemeen Pensioenfonds KLM Postbus 123 1180 AC Amstelveen Prof. E.M. Meijerslaan 1 1183 AV Amstelveen T 020 426 62 10 E pensioenservice@klmgrondfonds.nl klmgrondfonds.nl facebook.com/klmgrondfonds twitter.com/klmgrondfonds In dienst Uit dienst Pensioen ontvangen Pensioen bij scheiding Bijna met pensioen Non-activiteit Deeltijd werken Arbeidsongeschiktheid en pensioen Pensioen bij trouwen of samenwonen Overlijden en pensioen voor uw nabestaanden april 2015 JE TIJD ANDERS INDELEN Deeltijd werken Wilt u deeltijd gaan werken? Denk aan de gevolgen voor uw pensioen

Deze brochure is een uitgave van de Stichting Algemeen Pensioenfonds KLM De uitvoering van uw pensioenregeling is in handen van Blue Sky Group. Hebt u over deze brochure of over andere pensioenonderwerpen vragen? Neem dan contact op met de afdeling Pensioenservice van Blue Sky Group. U kunt ons bellen of e-mailen, maar ook langskomen voor een persoonlijk gesprek. Voor een persoonlijk gesprek vragen wij u vooraf een afspraak te maken. Onze contactgegevens vindt u op de achterzijde van deze brochure. Inhoud INLEIDING 5 Deeltijd werken: wat zijn de effecten voor uw persoonlijke situatie? 5 DEELTIJD WERKEN 7 Deelnemersbijdrage 7 Gevolgen voor andere regelingen 7 GEVOLGEN VOOR DE HOOGTE VAN DE VERSCHILLENDE PENSIOENEN 9 Rekenvoorbeeld: Volledig dienstverband 10 Rekenvoorbeeld: Tussentijds in deeltijd gaan werken 11 Rekenvoorbeeld: Deeltijd dienstverband vanaf indiensttreding 12 Arbeidsongeschiktheidspensioen 13 Anw-hiaatpensioen 13 Deeltijdpensioen 13 Facultatief nabestaandenpensioen 14 PENSIOENWOORDENBOEK 16 HEBT U NOG VRAGEN? 18 Deeltijd werken

INLEIDING Is in deeltijd werken eigenlijk wel iets voor mij? Deeltijd werken heeft invloed op de hoogte van uw pensioen. Als u deeltijd werkt, bouwt u ook naar rato van uw deeltijdpercentage pensioen op. Komt u bij het lezen termen tegen, die onbekend voor u zijn? U vindt achter in deze brochure een beknopt pensioenwoordenboek. Via de pensioenplanner kunt u zien welke gevolgen het werken in deeltijd heeft Deeltijd werken: wat zijn de effecten voor uw persoonlijke situatie? Wilt u weten wat deeltijd werken voor uw persoonlijke situatie betekent? Bekijk dan de pensioenplanner op klmgrondfonds.nl Uiteraard kunt u daarnaast met al uw specifieke vragen terecht bij de afdeling Pensioenservice van Blue Sky Group via telefoonnummer 020 426 62 10. Mailen kan ook: pensioenservice@klmgrondfonds.nl. Ik heb met m n vriend afgesproken dat áls we kinderen krijgen, we beide minder gaan werken. 5

DEELTIJD WERKEN Waar moet ik allemaal rekening mee houden? Als u in deeltijd gaat werken, bouwt u evenredig aan het deeltijdpercentage pensioen op. Het deeltijdpercentage geeft de verhouding weer tussen het aantal door u gewerkte uren en de afgesproken normale arbeidsduur in de cao. In deeltijd bouwt u minder pensioen op dan bij een volledig dienstverband U bouwt daardoor minder pensioen op dan bij een volledig dienstverband. Dat betekent dat het uit te keren pensioen uiteindelijk ook lager zal zijn. Het werken in deeltijd beïnvloedt ook de hoogte van het nabestaandenpensioen en het wezenpensioen. Verder zal ook een eventueel uit te keren arbeidsongeschiktheids pensioen lager uitvallen. Deelnemersbijdrage Uw deeltijdpercentage wordt ook toegepast bij de vaststelling van de hoogte van uw deelnemersbijdrage (de pensioenpremie die u betaalt). Werkt u bijvoorbeeld 50%? Dan betaalt u ook maar 50% van de deelnemersbijdrage. In deeltijd werken betekent méér Ik vrije wil tijd, graag maar precies óók minder weten geld, hoe dat mijn zijn keuzes pensioen die in ik elkaar graag zit, samen zó ingewikkeld maak. kan het toch niet zijn? Gevolgen voor andere regelingen In deeltijd werken heeft ook invloed op de hoogte van de uitkeringen van de diverse sociale wetten, zoals de WIA (arbeidsongeschiktheid) en WW (Werkloosheidswet). Meer informatie over de gevolgen voor eventuele sociale uitkeringen kunt u opvragen bij uwv.nl of svb.nl. 7

GEVOLGEN VOOR DE HOOGTE VAN DE VERSCHILLENDE PENSIOENEN Wat zijn de gevolgen voor mijn pensioenopbouw? De pensioenregeling van uw pensioenfonds is een zogenaamde middelloonregeling. In een middelloonregeling wordt uw pensioen opbouw ieder jaar berekend aan de hand van het salaris op 1 januari in dat jaar. Hierbij wordt rekening gehouden met het deeltijdpercentage dat voor u in dat jaar geldt. Verandert dit in de loop van het jaar, dan wordt voor de opbouw van uw pensioen het gemiddelde deeltijdpercentage van dat jaar gebruikt. Uw ouderdomspensioen op de pensioendatum is uiteindelijk een optelsom van alle pensioenbedragen die u jaarlijks hebt opgebouwd. Jaarlijks bouwt u 1,895% van de netto pensioengrondslag op aan ouderdomspensioen U bouwt pensioen op over de netto pensioengrondslag. Dit is uw bruto jaarsalaris inclusief toeslagen (maximaal 100.000,-) verminderd met de franchise. Vanaf 2015 bouwt u jaarlijks 1,895% van de netto pensioengrondslag op aan ouderdoms pensioen. Bij de berekeningen wordt steeds uitgegaan van een volledig dienstverband. De uitkomsten worden vervolgens vermenigvuldigd met het deeltijdpercentage om het pensioen dat u opbouwt te berekenen. Ik Ik wil wil graag het de precies laatste weten jaren voor hoe mijn mijn pensionering pensioen in iets elkaar rustiger zit, aan zó gaan ingewikkeld doen. kan het toch niet zijn? Elk jaar ontvangt u het Uniform Pensioenoverzicht (UPO), waarin al uw pensioengrondslagen, opgebouwde en te bereiken pensioenaanspraken staan. Via de pensioenplanner kunt u nagaan hoe uw wijziging(en) in uw pensioenopbouw zijn verwerkt. 9

Bij een volledig dienstverband bouwt u meer pensioen op dan in deeltijd Rekenvoorbeeld: Volledig dienstverband Wij laten aan de hand van een (fictief) voorbeeld zien wat de gevolgen zijn van deeltijd werken voor de verschillende pensioenen van het fonds. Wij gaan er voor het gemak vanuit dat het salaris en de franchise in de toekomst gelijk blijven. Alle bedragen zijn bruto bedragen per jaar en gelden bij dertig jaren volledige pensioenopbouw. Aantal dienstjaren: 30 Opbouwpercentage per dienstjaar: 1,895% Deeltijdpercentage: 100% Bruto pensioengrondslag 40.000,- Franchise 13.500,- Netto pensioengrondslag 26.500,- Ouderdomspensioen: opbouw per jaar 26.500,- x 1,895% x 100% = 502,- Ouderdomspensioen totaal 502,- x 30 = 15.060,- Bij overlijden tijdens actieve dienst: Nabestaandenpensioen (als facultatief nabestaandenpensioen is verzekerd; zie pagina 14) 15.060,- x 70% = 10.542,- Wezenpensioen per kind (20% van het bereikbare ouderdomspensioen) 15.060,- x 20% = 3.012,- Bij overlijden na pensionering: Nabestaandenpensioen (70% van het ouderdomspensioen) 15.060,- x 70% = 10.542,- Rekenvoorbeeld: Tussentijds in deeltijd gaan werken GEVOLGEN VOOR DE HOOGTE VAN DE VERSCHILLENDE PENSIOENEN VAN HET FONDS Wat zijn de gevolgen voor mijn pensioenopbouw? Als u tussentijds in deeltijd gaat werken, is het belangrijk om te weten dat dit geen invloed heeft op de aanspraken die daarvóór al zijn opgebouwd. In deeltijd werken heeft alleen invloed op de in de toekomst op te bouwen pensioenen en op de uitkeringen bij overlijden tijdens actieve dienst. We werken het voorbeeld verder uit voor een situatie waarin u eerst 15 jaar 100% werkt. De resterende vijftien jaren werkt u 50% in deeltijd. Het werken in deeltijd beïnvloedt ook de hoogte van het nabestaandenpensioen en het wezenpensioen Ouderdomspensioen: opbouw per jaar bij 100% Ouderdomspensioen: opbouw per jaar bij 50% 502,- 251,- Opgebouwd ouderdomspensioen 502,- x 15 = 7.530,- Nog op te bouwen ouderdomspensioen 251,- x 15 = 3.765,- Ouderdomspensioen totaal 11.295,- Bij overlijden tijdens actieve dienst in het 15 e jaar (als u nog net 100% werkt): Nabestaandenpensioen (als facultatief nabestaandenpensioen is verzekerd), zie pagina 14 502,- x 30 x 70% = 10.542,- Wezenpensioen per kind (20% van het ouderdomspensioen) 17.100,- x 20% = 3.012,- Bij overlijden tijdens actieve dienst in het 16 e jaar (als u net 50% werkt): Nabestaandenpensioen (als facultatief nabestaandenpensioen is verzekerd) 11.295,- x 70% = 7.906,- Wezenpensioen per kind (20% van het ouderdomspensioen) 11.295,- x 20% = 2.259,- Bij overlijden na pensionering: Nabestaandenpensioen (70% van het ouderdomspensioen) 11.295 x 70% = 7.906,- 10 11

Rekenvoorbeeld: Deeltijd dienstverband vanaf indiensttreding Als u de volledige periode van dertig dienstjaren in deeltijd werkt, bijvoorbeeld 50%, zien de cijfers er als volgt uit: Aantal dienstjaren: 30 Opbouwpercentage per dienstjaar: 1,895% Deeltijdpercentage: 50% Bruto pensioengrondslag 40.000,- Franchise 13.500,- Netto pensioengrondslag 26.500,- Werken in deeltijd heeft ook gevolgen voor uw arbeidsongeschiktheidspensioen Arbeidsongeschiktheidspensioen Als u in deeltijd gaat werken is het arbeidsongeschiktheidspensioen dat u eventueel gaat ontvangen gelijk aan het arbeidsongeschiktheidspensioen bij volledig dienstverband vermenigvuldigd met uw deeltijdpercentage bij het begin van uw arbeidsongeschiktheid. Voor uw pensioenopbouw tijdens arbeidsongeschiktheid gaan we uit van het deeltijdpercentage dat gold op het moment voordat u arbeidsongeschikt werd. Ouderdomspensioen: opbouw per jaar 26.500,- x 1,895% x 50% = 251,- Ouderdomspensioen totaal 251,- x 30 = 7.530,- Bij overlijden tijdens actieve dienst: Nabestaandenpensioen (als facultatief nabestaandenpensioen is verzekerd) 7.530,- x 70% = 5.271,- Wezenpensioen per kind (20% van het ouderdomspensioen) 7.530,- x 20% = 1.506,- Bij overlijden na pensionering: Nabestaandenpensioen (70% van het ouderdomspensioen) 7.530,- x 70% = 5.271,- Als u in deeltijd gaat werken, kunt u het ouderdomspensioen gedeeltelijk laten ingaan Deeltijdpensioen Als u in deeltijd gaat werken, kun u ervoor kiezen het ouderdomspensioen gedeeltelijk te laten ingaan. Dat kan vanaf uw 55 e. Om met deeltijdpensioen te kunnen gaan maakt u eerst met KLM de afspraak voor welk deel van uw dienstverband u nog in dienst blijft. Voor het resterende deel van uw dienstverband (of een gedeelte daarvan) neemt u dan alvast pen sioen op. Het deeltijdpensioenpercentage en het deeltijdpercentage waarvoor u in dienst van KLM blijft mogen samen niet meer bedragen dan het percentage waarvoor u voor aanvang van uw deeltijd dienstverband in dienst van KLM was. Voor het gedeelte dat u blijft doorwerken voor KLM wordt de opbouw van het pensioen voortgezet. 12 13

Anw-hiaatpensioen Het Anw-hiaatpensioen dat u mogelijk verzekerd hebt is niet afhankelijk van uw deeltijdpercentage. De uitkering verandert dus niet als u in deeltijd gaat werken. Op het UPO kunt u zien of u hiervoor verzekerd bent. Facultatief nabestaandenpensioen Werkt u in deeltijd? Dan wordt uw deeltijdpercentage ook toegepast bij de vaststelling van de hoogte van een eventueel verzekerd facultatief nabestaandenpensioen en de verschuldigde extra bijdrage daarvoor. Dit is een aanvullend inkomen voor uw partner als u overlijdt terwijl u nog werkzaam bent bij KLM. Deze verzekering is op vrijwillige basis, u betaalt voor deze verzekering een extra bijdrage. Op het UPO kunt u zien of u verzekerd bent en wat het verzekerde bedrag is. Meer hierover kunt u lezen op onze website klmgrondfonds.nl. Nu heb ik wél tijd om mijn eigen B&B te beginnen; ongelooflijk dat mijn jeugdwens nu écht in vervulling kan gaan! 14

PENSIOENWOORDENBOEK Wat betekent dat ook al weer? AOW Algemene Ouderdomswet Partner Degene met wie u getrouwd bent, bij de burgerlijke stand een geregistreerd partnerschap bent aangegaan of degene met wie u een door KLM erkend samenlevingsverband bent aangegaan. Deelnemer Een deelnemer is een werknemer van KLM Nabestaandenpensioen De uitkering die uw partner levenslang ontvangt na uw overlijden. Deeltijdpensioendatum Deeltijdpensioenpercentage Deeltijdpercentage Franchise Middelloonregeling Ouderdomspensioen De datum waarop het pensioen gedeeltelijk ingaat. Het percentage waarvoor u met deeltijdpensioen gaat. Het percentage van het op de deeltijdpensioendatum opgebouwd pensioen, dat gedeeltelijk ingaat. Het percentage waarvoor u nog werkzaam bent vanaf de deeltijdpensioendatum. Het percentage dat een deeltijdwerknemer productief is van de volle productie noemen we het deeltijdpercentage. Iedereen in Nederland bouwt jaarlijks AOW op. Deze voorziet in een basispensioen. Het ouderdomspensioen is een aanvulling op de AOW. De franchise is dat deel van het salaris waarover geen pensioen wordt opgebouwd, omdat de AOW daarin voorziet. In een middelloonregeling wordt de pensioenopbouw ieder jaar berekend aan de hand van het salaris op 1 januari in dat jaar. Hierbij wordt rekening gehouden met een eventueel deeltijd percentage in dat jaar. Verandert dit in de loop van het jaar, dan wordt voor de opbouw van uw pensioen het gemiddelde deeltijdpercentage van dat jaar gebruikt. Uw ouderdomspensioen op de pensioendatum jaar is uiteindelijk een optelsom van alle pensioenbedragen die u jaarlijks heeft opgebouwd. De uitkering die u ontvangt vanaf de pensioeningangsdatum tot het moment dat u overlijdt. Kortweg pensioen. Pensioengrondslag (netto) Pensioengrondslag (bruto) Wezenpensioen Het deel van uw pensioengevend jaarsalaris waarover u pensioen opbouwt. Dit is de (gemaximeerde) bruto pensioengrondslag minus de franchise. 12 x het vaste maandsalaris van de deelnemer per 1 januari van het betreffende jaar, vermeerderd met: 8% vakantietoeslag; en, indien van toepassing, vermeerderd met: twaalf keer het door KLM opgegeven bedrag aan vaste onregelmatigheidstoeslag en/of overbruggingstoeslag per 1 januari van het betreffende jaar; het percentage van het variabel inkomen van het voorafgaande jaar, rekening houdend met de in het lopende jaar van toepassing zijnde maxima voor de berekening van het variabele inkomen; het percentage van de variabele uitkering van het voorafgaande jaar; 4,33% eindejaarsuitkering voor de deelnemers met een variabele uitkering, of 8,33% voor deelnemers met een vaste uitkering; uitgaande van de in de cao afgesproken normale arbeidsduur. Voor de deelnemer met standplaats buiten Nederland: de bruto pensioengrondslag die zou gelden indien de standplaats van de deelnemer Nederland zou zijn geweest. Vanaf 1 januari 2015 is de bruto pensioengrondslag gemaximeerd op 100.000,-. De uitkering die uw kinderen ontvangen na uw overlijden. 16 17

HEBT U NOG VRAGEN? Voor verdere toelichting en vragen over deeltijd werken en deeltijd met pensioen kunt u contact opnemen met uw HR-afdeling. Voor het berekenen van de effecten op de hoogte van uw pensioen van deeltijd werken en deeltijdpensioen kunt u terecht op de pensioenplanner onder MijnKLMPensioen. Ook kunt u met uw vragen terecht bij de afdeling Pensioenservice van Blue Sky Group. De andere reeds verschenen brochures kunt u downloaden op onze website klmgrondfonds.nl. Hier kunt u ook de volledige pensioenreglementen inzien. Telefoonnummer: 020 426 62 10 E-mail: pensioenservice@klmgrondfonds.nl Website: klmgrondfonds.nl Coördinatie en eindredactie: Blue Sky Group B.V., Amstelveen. Redactie: Lamar communicatie, Amsterdam. Fotografie: Don Wijns, Amsterdam. Concept en ontwerp: Frissewind in communicatie en design. 18