Revalidatie geneeskunde Beenprothese
Inhoudsopgave Algemeen... 4 Het revalidatieteam... 4 Revalidatiefasen... 5 Fase 1 Vlak na de amputatie...5 Fase 2 De eerste prothese en daarna...6 Fase 3 Prothesetraining en afbouw van hulpmiddelen...6 Fase 4 Vaardiger met de prothese en afbouwen therapie..7 Fase 5 Controles op het prothese spreekuur...7 Problemen of klachten die u kunt ervaren 8 Fantoomgevoel...8 Fantoompijn...8 Stomppijn...8 Spier- / gewrichtspijn...9 Moeite met accepteren van de amputatie...9 Extra informatie... 11 3
Algemeen Een beenamputatie betekent voor u het verlies van een (belangrijke) lichaamsfunctie. U zult ongetwijfeld een aantal vragen hebben. Kan ik straks nog lopen? Blijf ik pijn houden in mijn stomp? Ik voel pijn in het been dat er niet meer is, hoe kan dit? Wat voor soorten prothesen zijn er? In de loop van de revalidatiebehandeling zal het revalidatieteam antwoord proberen te geven op uw vragen. Aangezien u in het begin van de revalidatie veel informatie krijgt, is het begrijpelijk dat u niet alles kunt onthouden. Daarom is deze folder samen gesteld om globaal het verloop van de revalidatiebehandeling te beschrijven bij amputatiepatiënten. Natuurlijk blijft uw behandelteam te allen tijde beschikbaar voor het beantwoorden van uw vragen. Het revalidatieteam Het revalidatieteam bestaat uit de volgende behandelaars: de revalidatiearts de fysiotherapeut de ergotherapeut de maatschappelijk werker de psycholoog de verpleegkundige (bij een klinische opname) de orthopedisch instrumentmaker 4
Revalidatiefasen Fase 1 Vlak na de amputatie Genezing van de stompwond is in deze fase het belangrijkste doel. Daarna is de stomp vaak nog dik. Om een goede stompvorm te krijgen wordt de stomp dagelijks gezwachteld of draagt u een elastische stompkous. Zodra een goede stompvorm bereikt wordt, kan de orthopedisch instrumentmaker beginnen met het bouwen van uw (eerste) prothese. 5
Fase 2 De eerste prothese en daarna In deze fase is de prothese klaar en kan gepast worden. Dit gebeurt om te kijken of hij goed zit en geen drukplekken op de stomp geeft. Het kan nodig zijn dat u enkele malen moet passen voordat de prothese definitief gebruikt kan worden. Zodra de prothese klaar is voor gebruik, draagt u deze in eerste instantie alleen tijdens de fysiotherapiebehandeling. Dit gebeurt om de stomp langzaam aan de prothese te laten wennen. Dit kan een wat vervelend gevoel geven van lichte druk of pijn. Zeker indien de stomp het ene moment dikker is dan het andere, is het belangrijk om overdag de elastische kous te dragen, zodra u de prothese niet draagt. Het lopen gebeurt in eerste instantie met een hulpmiddel, bijvoorbeeld een looprek, rollator of elleboogkrukken. Als uw lichaam meer gewend is aan het gebruik van de prothese, kan u de prothese ook buiten de therapie dragen, bijvoorbeeld op de verpleegafdeling, de revalidatieafdeling of thuis. Fase 3 Prothesetraining en afbouw van hulpmiddelen In deze fase wordt u steeds zelfstandiger in het lopen. De loophulpmiddelen worden minder gebruikt en u kunt steeds langer de prothese aan hebben. De stomp is ondertussen goed gewend aan de prothese en ongemakkelijke pijnen en druk zijn in het algemeen minder hinderlijk. Indien u opgenomen bent in het revalidatiecentrum of verpleeghuis is in deze fase vaak het ontslag naar huis mogelijk. Meestal vindt na dit ontslag nog poliklinische nabehandeling plaats. 6
Fase 4 Vaardiger met de prothese en afbouwen therapie In deze fase wordt het prothesegebruik verder getraind en wordt u gestimuleerd steeds meer buiten de therapie met de prothese te gaan lopen. Ook het onderhouden van uw algemene conditie blijft belangrijk. Daarom adviseren we u nadrukkelijk veel in beweging te blijven, bijvoorbeeld door middel van wandelen, fietsen en/of zwemmen. U zult regelmatig op het technisch prothese spreekuur komen bij de revalidatiearts en de orthopedisch instrumentmaker. Tijdens dit spreekuur kunt u vertellen hoe de prothese bevalt en kunnen problemen van de stomp of prothese worden besproken en bekeken. Fase 5 Controles op het prothese spreekuur De behandeling is in deze fase afgelopen en u krijgt van tijd tot tijd een controleafspraak, voor het technisch prothese spreekuur. Het blijft belangrijk om in het geval van klachten (pijn of wondjes) snel met de revalidatiearts contact op te nemen. Vervanging van de prothese of onderdelen van de prothesen gebeurt in overleg met de revalidatiearts en de instrumentmaker. De keuze van de onderdelen wordt zowel in de beginfase als later bepaald door het gebruik van de prothese. 7
Problemen of klachten die u kunt ervaren Fantoomgevoel Fantoomgevoel heeft te maken met sensaties die worden waargenomen in het been dat er niet meer is. Fantoompijn Dit is, in tegenstelling tot het fantoomgevoel, een pijn in het deel van het been dat er niet meer is. Het kan stekend, knijpend, brandend aanvoelen en is vaak zeer hinderlijk. Het is tot nu toe nog steeds niet geheel duidelijk hoe en waarom deze pijn ontstaat. In de regel neemt deze pijn in de loop van de tijd af, maar bij een aantal patiënten is de pijn blijvend. Het is belangrijk deze pijn aan de instrumentmaker of revalidatiearts te melden, omdat het mogelijk is hiervoor medicijnen te krijgen. Helaas garandeert deze medicatie niet altijd vermindering van de pijn. Ook kan de fysiotherapeut verschillende technieken uitproberen, waaronder wrijven en koude- / warmtekompressen. Stomppijn Tijdens het wennen aan de prothese kan een lichte pijn in de stomp ontstaan. Normaal gesproken wordt deze minder in de loop van de tijd. Als dit niet gebeurt, spreken wij van stomppijn. Deze pijn zit in de stomp en wordt over het algemeen erger bij het gebruik van de prothese. Dit kan 8
wijzen op te veel druk van de prothesekoker. Ook kan een ontsteking of infectie van de stomp de oorzaak zijn. Bij het ontstaan van stompproblemen in de vorm van wondjes of pijn is het belangrijk altijd snel contact op te nemen met de revalidatiearts. Deze kan dan beoordelen wat het probleem is en de juiste behandeling instellen. Spier- / gewrichtspijn Deze pijn kan overal in het lichaam optreden en ontstaan, omdat u anders staat en loopt dan voorheen met twee gezonde benen. De pijn is niet ernstig, maar kan wel zeer hinderlijk zijn. Praat hierover met uw revalidatiearts of fysiotherapeut. De behandeling richt zich op houdings- en ontspanningsoefeningen, loopoefeningen en inbouwen van rustpauzes. Soms wordt tijdelijk een pijnstiller voorgeschreven. Moeite met accepteren van de amputatie Een amputatie van een been is voor niemand een prettige ervaring. U wordt er op verschillende manieren vele keren per dag aan herinnerd, bijvoorbeeld door pijn, moeilijk staan en lopen en de blikken van anderen. Dit kan leiden tot psychische spanningen die zich kunnen uiten in bijvoorbeeld hoofdpijn, slaapproblemen, sombere gevoelens en verhoogde prikkelbaarheid. Het is belangrijk om dit aan te geven zodat het revalidatieteam er aandacht aan kan schenken. Vaak kunnen gesprekken met de psycholoog of maatschappelijk werker, eventueel in combinatie met ontspanningsoefeningen, verbetering geven. 9
10
Extra informatie Indien u extra informatie wenst, kunt u vragen naar de folder Revalidatiedagbehandeling of uw vragen stellen aan de revalidatiearts of een ander lid van het revalidatieteam: Revalidatieartsen: Mw. M.C. van Egdom Mw. P. Glimmerveen-Jansen Secretaresse revalidatiedagbehandeling: Telefoon: (0341) 463607 Tevens is het mogelijk contact op te nemen met de onderstaande instanties: Landelijke Vereniging van Geamputeerden (LVvG) Serenadelaan 4 3438 TC NIEUWEGEIN telefoon: (030) 6039773 e-mail: secretaris@lvvg.nl website: www.lvvg.nl LVvG, Regio Gelderland & Overijssel Mevrouw Yvonne Stopel Berfloweg 74 7553 JS HENGELO telefoon: (074) 8501774 e-mail: yvonnestopel@live.nl 11
Roessingh Revalidatie Techniek b.v. Gelreweg 4c 3843 AN Harderwijk telefoon: (0341) 425 073 12
13
14
Uitgave: Patiëntencommunicatie Harderwijk, februari 2013 CAZ REV 04.02.13
Ziekenhuis St Jansdal Wethouder Jansenlaan 90 3844 DG Harderwijk Postbus 138 3840 AC Harderwijk Telefoon (0341) 463911 www.stjansdal.nl