Een plan ontwikkelen in Oosterwold Themagids Hoe kan ik afvalwater zuiveren? (over huishoudelijk afvalwater) Waterschap Zuiderzeeland Postbus 229 8200 AE LELYSTAD telefoon: (0320) 274 911 fax: (0320) 247 919 www.zuiderzeeland.nl 1
1. Inleiding Een plan ontwikkelen in Oosterwold: denk aan de waterhuishouding U wilt een plan ontwikkelen in Oosterwold. Bij het ontwikkelen van een plan is de waterhuishouding een onderwerp waar u in eerste instantie misschien niet aan denkt. Toch krijgt u tijdens de ontwikkeling van uw plan te maken met water. Denk bijvoorbeeld aan grondwater, het aanleggen van water, het voorkomen van wateroverlast en het zuiveren en afvoeren van uw afvalwater. Ook dient u in veel gevallen een watervergunning aan te vragen en moet u een melding voor afvalwaterlozing indienen bij het waterschap. Themagids huishoudelijk afvalwater In deze themagids vindt u informatie over huishoudelijk afvalwater en het zuiveren van huishoudelijk afvalwater. Het doel van dit document is om handvatten te bieden zodat initiatiefnemers in Oosterwold zelfstandig hun plan kunnen ontwikkelen en een melding kunnen indienen voor het lozen van afvalwater. Deze gids is tot stand gekomen aan de hand van vragen van initiatiefnemers en tijdens het Platform Waterpionieren in november 2015, waar de eerste pioniers in Oosterwold met het waterschap hebben meegedacht over informatievoorziening. Het document groeit organisch, passend bij het gedachtegoed van Oosterwold. Soms wordt er informatie aangepast of toegevoegd, soms gaat er informatie uit. Initiatiefnemers worden van harte uitgenodigd om te blijven meedenken en dit document actueel en nuttig te houden. Leeswijzer De themagids gaat over: Hoofdstuk 2: huishoudelijk afvalwater en mogelijkheden voor het zuiveren van afvalwater. Hoofdstuk 3: tips over het kiezen van een afvalwaterzuivering. Hoofdstuk 4: voorwaarden waaraan uw afvalwaterzuivering dient te voldoen om te mogen lozen. Dit zijn de voorwaarden die worden gesteld in het Besluit Lozing Afvalwater Huishoudens van Waterschap Zuiderzeeland. Hoofdstuk 5: het indienen van een melding voor afvalwaterlozingen. Hoofdstuk 6: het traject nadat u een beschikking voor het lozen van afvalwater hebt ontvangen. Handige websites. Waterschap Zuiderzeeland Oosterwold valt in het beheergebied van Waterschap Zuiderzeeland. Het waterschap is altijd bereid om uw vragen te beantwoorden, met u mee te denken of uw vergunningaanvraag voor te bespreken. Het is ook mogelijk om samen met het waterschap en de gemeente uw vergunningaanvraag voor watervergunning en omgevingsvergunning voor te bespreken. U kunt contact opnemen met het waterschap via het mailadres oosterwold@zuiderzeeland.nl of op het telefoonnummer (0320) 274 911. Meer informatie over de waterhuishouding De themagids Hoe creëer ik water op mijn kavel? Over hemelwater, oppervlaktewater en regenwater kunt downloaden op www.zuiderzeeland.nl/oosterwold. Hierin leest u adviezen en voorwaarden waar uw watersysteem aan moet voldoen. Aanvullend op deze gids heeft het waterschap een aantal infographics ontwikkeld met illustraties die het watersysteem op een simpele manier uitbeelden. Deze kunt downloaden op www.zuiderzeeland.nl/oosterwold. Meer informatie vindt u op www.zuiderzeeland.nl/oosterwold. De themagids is bedoeld om initiatiefnemers in Oosterwold op weg te helpen met het ontwikkelen van hun plan en het aanvragen van een vergunning of het indienen van een melding. Net als Oosterwold, groeit deze themagids organisch. Waterschap Zuiderzeeland wijzigt deze themagids regelmatig om aan de informatiebehoefte van bewoners te voldoen of bij voortschrijdend inzicht. Op www.zuiderzeeland.nl/oosterwold vindt u de meest actuele versie. Aan deze themagids kunnen geen rechten worden ontleend. 2
2. Mogelijkheden voor afvalwaterzuivering Een goede afvalwaterzuivering is belangrijk Een goede afvalwaterzuivering is belangrijk voor de volksgezondheid, het milieu en een prettige leefomgeving. Als bewoner van Oosterwold, en als gemeenschap in Oosterwold, bent u zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van uw leefomgeving. Dit verstaan wij onder afvalwater Huishoudelijk afvalwater is al het afvalwater dat in een woonhuis wordt geproduceerd. Dit water is niet meer even schoon als kraanwater, maar vervuild met bijvoorbeeld reinigingsmiddelen of ontlasting. Bij huishoudelijk avalwater kunt u denken aan water uit de wc, het doucheputje, het gootsteenputje en wasmachine. Afvalwater uit urine en fecaliën wordt ook wel zwartwater genoemd. Grijswater is het water uit de wasmachine, douche- en gootsteenputjes. Deze zwartwater of grijswaterstromen kunnen soms ook hergebruikt worden of er kunnen stoffen uit teruggewonnen worden. In Oosterwold zijn bewoners zelf verantwoordelijk voor afvalwaterzuivering In Oosterwold wordt geen riolering aangelegd en woningen worden niet aangesloten op de AWZI van Almere. Bewoners zijn zelf verantwoordelijk voor het zuiveren van hun afvalwater. Gezamenlijke afvalwaterzuivering Voorstelbaar is dat op termijn, bij voldoende aanbod van afvalwater, er mogelijkheden ontstaan voor gezamenlijke behandeling van afvalwater in Oosterwold. Om dit op een zo duurzaam mogelijke wijze te doen is het raadzaam bij de start van het ontwerp van uw kavel de afvalwaterstromen te scheiden en leidingwerk slim aan te leggen. U kunt leidingwerk bijvoorbeeld alvast langs een weg aanleggen zodat het in de toekomst makkelijk kan worden aangesloten op collectieve voorzieningen. Hergebruiken van afvalwater of terugwinnen van grondstoffen U kunt nadenken over het hergebruiken van afvalwater of het terugwinnen van grondstoffen uit afvalwater. U kunt verschillende deelstromen van afvalwater scheiden en apart opvangen. Faeces, urine, water uit het doucheputje of gootsteen en regenwater kunnen allemaal apart worden opgevangen. Door te scheiden kunt u bijvoorbeeld fosfaat terugwinnen uit urine, groene energie opwekken, of regenwater en afvalwater hergebruiken voor de tuin of het doorspoelen van het toilet. Afvalwaterzuivering moet voldoen aan bepaalde normen Afvalwater mag niet zomaar worden geloosd in de bodem of in het water. Uw zuivering dient te voldoen aan bepaalde normen om te voorkomen dat het water en de bodem vervuild raken. Zo voorkomt u dat er een gevaar voor het milieu of volksgezondheid ontstaat. De normen vindt u in het hoofdstuk Voorwaarden voor de lozingsmelding.
3. Tips bij het kiezen van een zuiveringssysteem Denk na over de locatie van het lozingspunt Het is raadzaam om het lozingspunt van uw gezuiverde afvalwater buiten de geurcontouren van de leefomgeving te leggen. Dit wil zeggen dat de zuivering op een plek wordt aangelegd waar niemand last zou kunnen krijgen van geuren die vrijkomen uit het systeem. Denk hierbij ook aan de leefomgeving van uw buren. U kunt ook collectief afvalwater zuiveren Er zijn verschillende manieren waarop u afvalwater kunt zuiveren. U kunt alleen het afvalwater van uw eigen huishouden zuiveren, maar u kunt er ook voor kiezen om dit samen met uw buren of met de hele buurt te doen. Dit heet geclusterde zuivering. Individuele en geclusterde oplossingen hebben ieder voor- en nadelen. Individuele oplossingen Installatie- en beheerkosten: per woning Minder robuust Individueel eigenaarschap Vraagt groter oppervlakte per woning Kenmerken Geclusterde oplossingen Installatie- en beheerkosten: per woning Robuust Collectief eigenaarschap Vraagt kleiner oppervlakte per woning Zuivering kan (landelijk) worden ingepast in groenzone in wijk Meer mogelijkheden voor hergebruik en terugwinning van afvalwater, grondstoffen en energie. Gebruik en onderhoud uw afvalwatersysteem volgens de richtlijnen Om defecten, en daardoor schade aan milieu en volksgezondheid, te voorkomen, dient u goed te zorgen voor uw afvalwatersysteem. Daarnaast draagt een goed werkende afvalwaterzuivering bij aan een prettige leefomgeving. Uw leverancier geeft richtlijnen mee die uw systeem optimaal laten functioneren. Gebruik en onderhoud uw systeem volgens de regels en de richtlijnen die de leverancier meegeeft. Niet alles kan en mag doorgespoeld worden, vaak mogen er in huis alleen biologisch afbreekbare reinigingsmiddelen en verzorgingsproducten worden gebruikt. Zo voorkomt u dat de bacteriën die het vuile water afbreken worden gedood door chemicaliën. Bij seizoensgebonden activiteiten kan het zinvol zijn om afvalwater te bufferen Wanneer u geen constante stroom van afvalwater aanbiedt kunnen er pieken ontstaan in het gebruik van toilet of kranen. Dit komt vaak voor bij seizoensgeboden activiteiten, zoals een camping. In deze gevallen kunt u de pieken van afvalwater tijdelijk opslaan en geleidelijk lozen. Door te bufferen voorkomt u stankoverlast en gaat het systeem niet kapot wanneer het in het laagseizoen minder gebruikt wordt of zelfs stilstaat. U kunt afvalwater in de bodem of in het water lozen U kunt gezuiverd afvalwater lozen in het oppervlaktewater of in de bodem. Lozingen in een droge sloot of plas worden ook beschouwd als lozingen in oppervlaktewater. Hiervan moet u een melding doen bij het waterschap. Voor bodemlozingen moet u een melding doen bij de gemeente. Het waterschap kan u adviseren over waar u uw melding kunt indienen. U bent verantwoordelijk voor een goed functionerende zuiveringsinstallatie U bent verantwoordelijk voor het installeren van een goed functionerende zuiveringsinstallatie. Het systeem moet aangelegd zijn volgens de juiste ontwerpgrondslagen, rekening houdend met een capaciteit die passend is bij de grootte van uw huishouden of het aantal bezoekers die gebruik maakt van saniatie. Belangrijk is dat het systeem wordt aangelegd om de verwachte lozing te kunnen verwerken. Dit hangt af van de grootte van uw huishouden en het gebruik van het systeem. Gecertificeerde leveranciers denken met u mee en adviseren u hierover.
Normen voor de kwaliteit van afvalwaterlozingen Het waterschap stelt eisen aan de kwaliteit van het geloosde water (zie ook Hoofdstuk 4 Voorwaarden voor de lozingsmelding). De waterkwaliteit van een lozing in Oosterwold moet overeenkomen met de waterkwaliteit van een lozing uit een IBA klasse 3. Een IBA klasse 3 moet aan landelijke lozingsnormen voldoen. Deze normen zijn overgenomen voor afvalwaterlozingen in Oosterwold. Een IBA klasse 3 heeft het hoogste zuiveringsrendement. Meer informatie kunt u lezen op de website InfoMil.
4. Voorwaarden voor de lozingsmelding Waarom is er een waterschap Wanneer u voornemens bent om gezuiverd afvalwater op het oppervlaktewater te lozen, moet u hiervan een melding doen bij het waterschap. Het waterschap bewaakt de waterkwaliteit van alle grote waterlichamen in Flevoland. Het waterschap is ervoor verantwoordelijk dat de waterkwaliteit aan Europese normen voldoen (de Kaderrichtlijn Water). Een goede zuivering is van belang voor het waterschap om deze normen te halen. De normen zijn er om ervoor te zorgen dat ons water geen bedreiging gaat vormen voor volksgezondheid en voor onze leefomgeving. U moet een melding doen op grond van het Besluit lozing afvalwater huishoudens Het lozen van huishoudelijk afvalwater vanuit een particuliere woning dient te worden gemeld bij het waterschap op grond van het Besluit lozing afvalwater huishoudens. Dit is landelijke regelgeving die is vast gelegd in de wet. Het waterschap of de gemeente kunnen u informeren over de normen waaraan uw zuivering moet voldoen. Bij uw melding moet u de volgende zaken invullen of aanleveren: Gegevens over naam, adres en woonplaats. De hoeveelheid afvalwater dat u verwacht te lozen op jaarbasis. Een indicatie hiervoor is 150 m3 per persoon per jaar, gegeven dat er een continue lozing plaatsvindt en er geen sprake is van seizoensgebonden lozingen. Of er sprake is van en continue lozing of niet-continue lozing. Het lozingspunt. Dit is de locatie waarop u het gezuiverde water in het milieu loost. Ook dient u aan te geven of u in water of in de bodem loost. Bij een melding voor het lozen van afvalwater voegt u een rioleringstekening toe. Dit is een schematische weergave van de afvalwaterstromen. Op deze tekening moet het onderscheid tussen regenwater en afvalwater zichtbaar zijn. Ook moeten de zuiveringsinstallatie en het lozingspunt worden aangegeven. Meestal wordt hemelwater met een blauwe kleur aangegeven en de afvalwaterstroom met een andere kleur. Deze tekening hoeft niet professioneel te zijn vervaardigd, het mag ook een schets zijn. Uw lozing moet aan normen van het waterschap voldoen Als u afvalwater gaat lozen, moet u het vooraf zuiveren. Het gezuiverde water dat u voornemens bent te gaan lozen moet altijd aan de volgende waterkwaliteitsnormen voldoen: Parameter biochemisch zuurstofverbruik (BZV) chemisch zuurstofverbruik (CZV) totaal stikstof (N-totaal) als som van: N-Kjehdahl Nitraat en nitriet ammonium onopgeloste stoffen Totaal fosfaat (P-totaal) Steekmonster 40 mg/l 200 mg/l 60 mg/l 4 mg/l 60 mg/l 6 mg/l In uw melding bent u verantwoordelijk om aan te tonen hoe u voornemens bent aan deze normen te voldoen. Als u een leverancier heeft voor uw zuiveringsinstallatie, dan kan de leverancier u hierbij helpen. Uw afvalwaterzuivering moet een controlevoorziening hebben In het lozingsbesluit wordt vereist dat uw afvalwaterzuivering een controlevoorziening heeft. Uit deze voorziening kunnen monsters van het gezuiverde afvalwater genomen worden. Zo kunt u controleren of het systeem voldoende functioneert en kan het waterschap controleren of het systeem voldoet aan de lozingsnormen. Om een goed
monster te kunnen nemen moet de controlevoorziening aan minimaal de volgende eisen voldoen: Monsternameschacht In de monsternameschacht dient, om een goed afvalwatermonster te kunnen nemen, de afvalwaterstroom te worden onderbroken. Een goede methode hiervoor is een schacht te kiezen waarvan de inlaat zoveel hoger is aangebracht dan de uitlaat, dat het binnenkomende afvalwater een dusdanige val maakt, dat met een monstername het vallende water kan worden opgevangen. Indien er niet of nauwelijks hoogteverschil tussen in- en uitlaat aanwezig is of kan zijn, zal onder de in- en uitlaat een verzamelruimte aanwezig moeten zijn. Schets controlevoorziening (monsternameputje) Afmetingen: - de controlevoorziening dient minimaal 30 x 30 cm vierkant of rond met een diameter van ten minste 30 cm te zijn; - in de controle voorziening dient minimaal 20 cm water te blijven staan; - bij verval dient de instroomzijde van de controlevoorziening 10 cm hoger te liggen dan de uitstroomzijde.
5. Het indienen van een melding voor afvalwaterlozingen U kunt een melding indienen voor afvalwaterlozingen via het Omgevingsloket Online (OLO). Deze melding dient u in voordat u uw zuiveringsinstallatie gaat aanleggen. In OLO kunt u tegelijk met de melding voor afvalwaterlozingen een melding indienen voor het onttrekken van grondwater en de watervergunning en omgevingsvergunning aanvragen. U kunt ook een aanvraagformulier downloaden uit OLO en handmatig invullen, of u kunt het waterschap om een exemplaar vragen. Om uw melding zo goed mogelijk te kunnen beoordelen, is het raadzaam om de volgende informatie bij uw aanvraag aan te leveren: Checklijst Aan te leveren informatie bij de lozingsmelding Weet u hoeveel afvalwater u verwacht te lozen op de installatie? (de berekening is: het aantal personen dat verwacht te lozen x 150m 3 per persoon per jaar bij continue bewoning) Is op uw melding zichtbaar op welk waterlichaam u voornemens bent te gaan lozen? Heeft u informatie toegevoegd over het aantal vervuilingseenheden (het aantal personen of bezoekers) dat er op uw systeem wordt geloosd? Heeft u informatie toegevoegd waarin u aantoont dat de ontwerpgrondslagen van uw systeem het aantal vervuilingseenheden aankan? Heeft u een rioleringstekening met afvalwaterstromen (hemelwater, huishoudelijk en industrieel afvalwater) en het lozingspunt toegevoegd? Bevat uw zuiveringsinstallatie een controlevoorziening? Bevat uw zuiveringsinstallatie een bufferveld? (indien uw aanvraag een niet-continue lozing betreft, bijvoorbeeld seizoensgebonden lozingen) Voldoet uw zuiveringsinstallatie aan de gestelde norm? Indien u alles met JA heeft beantwoord, dan is uw plan klaar om een vergunning aan te vragen. Als u ergens NEE hebt omcirkeld, dan dient u deze informatie te verzamelen voor bij de aanvraag. Het waterschap bespreekt uw melding graag met u voor. Indien u twijfels heeft, neemt u dan contact op met het waterschap.
6. Ik heb een beschikking ontvangen, en nu? Opleveringsbezoek van het waterschap Nadat u uw zuiveringsinstallatie heeft aangelegd, maakt het waterschap een afspraak met u voor een opleveringsbezoek. Tijdens dit bezoek wordt gekeken of de aanleg van de installatie overeenkomt met de ingediende melding. Ook wordt gekeken naar de ligging van de installatie, het lozingspunt en de controlevoorziening. Controlebezoeken van het waterschap Zolang u houder bent van een lozingsbesluit, komt het waterschap bij u langs om controlebezoeken uit te voeren. Tijdens deze bezoeken neemt het waterschap monsters die in het laboratorium worden geanalyseerd om te kijken of de lozing aan de gestelde normen voldoet. Deze bezoeken zijn onaangekondigd. Monitoring van waterkwaliteit Het waterschap houdt de waterkwaliteit in het gebied Oosterwold in de gaten door middel van een monitoring. Zo kan er tijdig worden ingegrepen wanneer de waterkwaliteit in het gebied niet aan de normen voldoet. Handhavingstraject Als de kwaliteit van de lozing niet voldoet aan de norm, dan wordt er een handhavingstraject opgestart. U ontvangt een waarschuwing en een termijn waarbinnen u het probleem kunt oplossen. Mocht het probleem niet binnen de gestelde termijn opgelost worden, dan kan er een boete worden opgelegd of u krijgt een lozingsverbod. Verontreinigingsheffing Voor het lozen van afvalwater betaalt u een verontreinigingsheffing. De actuele heffingstarieven vindt u op de website van GBLT. De lozer is verantwoordelijk voor het onderhouden van de zuiveringsinstallatie en het transportsysteem. Denk hierbij aan controleren van de pomp en leidingen, maaien van het filter en leegzuigen van de bezinkput. Voor deze onderhoudswerkzaamheden kunt u meestal een contract afsluiten met de leverancier of een aannemer.
7. Handige websites Een aantal handige websites die u helpen bij het ontwerpen van uw plannen en uw vergunningaanvraag: Vergunningen en regelgeving InfoMil Handboek Water InfoMil Afvalwater GBLT (heffingstarieven) Omgevingsloket Online (voor het aanvragen van een vergunning) Afvalwater Saniwijzer: over nieuwe sanitatie