Liturgie Psalm 108:1-2 NB Votum en groet Gezang 87:1-3 LvdK Gebod Gezang 87:4-5 LvdK Doopformulier Gebed Gesprek met kinderen Gezang 380 OTH Doopvragen Doop Psalm 134:3 OB Gebed Schriftlezing Psalm 105: 5/22 OB Preek Psalm 146: 3/5 NB Gebed Gezang 1:1-4 LvdK Zegen
Woorden en daden Gemeente van Christus, Intro Zoals u weet kunnen een pasgeboren kinderen nog niet praten. Ze laten wel van zich horen als ze huilen, maar praten, dat kunnen ze nog niet. Pas na drie maanden gaan ze een beetje brabbelen en na negen maanden komen de eerste woordjes. Als je daar goed over nadenkt is het heel bijzonder dat wij mensen kunnen spreken. Dat wij door middel van taal aan een ander kunnen laten weten wat we denken, wat we voelen en wat we willen. Dat is bij baby s wel eens lastig, want je moet er maar naar raden wat er aan de hand is. Als je kunt praten kan je het aan de ander uitleggen. Taal is een ontzettend belangrijk middel waardoor mensen contact kunnen maken met elkaar. Maar nu komt het probleem, want niet iedereen spreekt dezelfde taal. Als kind spreek je dezelfde taal als je ouders, maar je zou op straat zomaar iemand tegen kunnen komen die een andere taal spreekt. Dan kan je praten wat je wilt maar de ander zal het niet begrijpen. Aan de ene kant is taal dus een middel tot contact voor mensen die dezelfde taal kennen. Aan de andere kant is de taal die we spreken soms ook een barrière. Dat merken we in de zomer als we op vakantie zijn in een land waar een taal wordt gesproken die je niet kent. Taal is een middel tot communicatie maar het kan ook een obstakel zijn.
Pinksteren is wat dat betreft een bijzonder feest, want met Pinksteren is de taal geen obstakel meer. Iedereen hoort het woord van God in zijn eigen taal verkondigen. In de kerk zou de scheidslijn van de taal geen rol meer moeten spelen. Het maakt niet uit wat voor je taal je spreekt. Iedereen is welkom in de gemeente van Christus. Maar praktisch gezien blijft het lastig en dat blijkt wel in het verhaal dat we vanmorgen hebben gelezen. Het taalprobleem Er zijn in de eerste christelijke gemeente in Jeruzalem gemeenteleden die Grieks spreken en er zijn gemeenteleden die Hebreeuws spreken. In beide gevallen gaat het om joden. Er zijn joden die Grieks spreken en er zijn joden die Aramees spreken. Degenen die Grieks spreken zijn waarschijnlijk niet opgegroeid in Jeruzalem. Ze zijn opgegroeid in het buitenland en hebben daar het Grieks leren spreken, want Grieks was in die tijd de taal van de internationale wereld. Het andere deel van de gemeente wordt aangeduid met het woord Hebreeën. Het woord Hebreeën doet denken aan het Hebreeuws. Waarschijnlijk was het Hebreeuws niet de taal die gesproken werd in het dagelijks leven. De voertaal in het dagelijks leven was het Aramees. De nieuwe Bijbelvertaling heeft het daarom over Aramees sprekenden. Waarschijnlijk werd er in de synagoge wel in het Hebreeuws gelezen. Maar hoe dat ook zij, er loopt een scheidslijn door de gemeente want er worden twee verschillende talen gesproken. En als er twee verschillende talen worden gesproken blijkt dat taal veel meer is dan een klank.
Een taal staat voor een cultuur. Iedere taal brengt een eigen leefwereld met zich mee en die verschillende leefwerelden laten zich niet zomaar met elkaar verbinden. Zelfs binnen eenzelfde taal kan het zijn dat je verschillende leefwerelden krijgt. Ik denk bijvoorbeeld even aan het verschil tussen de taal van jongeren en de taal van ouderen. En ook binnen een en dezelfde kerk worden er verschillende talen gesproken. Je hebt een taalveld dat je klassiek gereformeerd zou kunnen noemen. Maar er is ook een taalveld wat je evangelisch zou kunnen noemen. Daarmee gaat het niet alleen over verschillende klanken, meestal gaat het ook over verschillende culturen, en dat is niet ongevaarlijk. Want een taal heeft de neiging een in zichzelf gesloten kringetje te worden van mensen die elkaar begrijpen. Een in zichzelf gesloten taalkringetje heeft er moeite mee contact te maken met mensen die een andere taal spreken. Dienstbetoon Daar lijkt men last van te hebben in Jeruzalem, want de Griekse weduwen werden bij het dagelijkse dienstbetoon over het hoofd gezien. Voor de Aramees sprekende weduwen had men wel oog, want de apostelen spraken zelf ook Aramees. Maar voor de weduwen uit de andere taalkring had men minder oog, terwijl die daar wel behoefte aan hadden. Weduwe zijn is natuurlijk sowieso niet makkelijk. Je bent je man verloren, je loopt met een verlies over de wereld, je bent je maatje kwijt. Maar toentertijd kwam daar nog iets bij, want de man zorgde voor brood op de plank. Als je man overleed was dat een financiële ramp. Het betekende niet zelden armoede, want van uitkeringen had men toen nog niet gehoord.
De eerste christelijke gemeente had oog voor dit probleem. Men zorgde ervoor dat er voor iedereen genoeg was. Dat deed men door middel van dagelijkse maaltijden waarbij de weduwen welkom waren. Daarmee sloeg men twee vliegen in één klap, want door middel van een maaltijd doe je natuurlijk niet alleen iets aan een lege maag. Door een maaltijd doe je ook iets aan de eenzaamheid. Door middel van de maaltijden zorgde men ervoor dat er voor iedereen genoeg was. Daarnaast werd er gecollecteerd, want we lezen in de hoofdstukken hiervoor men bezittingen verkocht en het geld aan de voeten van apostelen legde. De apostelen deelden dat uit onder degenen die het nodig hadden en bij de mensen die geld nodig hadden hoorden ook de weduwen. Daarmee staan ze in een oude traditie want al in het Oude Testament lezen we dat weduwen een bijzondere plaats hebben bij God. In de psalm die we zo meteen gaan zingen staat dat de HERE wezen en weduwen steunt. Hij doet recht aan de armen en de verdrukten. Dat doet hij door middel van mensen. De apostelen laten zich hiervoor inschakelen maar wat is nu het probleem? De apostelen spreken Aramees. Daardoor hebben ze wel oog voor de Aramees sprekende weduwen. Maar de weduwen die Grieks spreken zien ze over het hoofd. Tijdprobleem Als dat probleem wordt aangekaard wordt het door de apostelen niet ontkent. Ze onderkennen het probleem, maar naar hun idee gaat het niet alleen om een taalprobleem. Naar hun inzicht is het ook een tijdprobleem. Hun agenda is te vol en de meesten van ons zullen wel weten wat dat betekent. Een overvolle aganda. De apostelen hebben niet genoeg tijd om zorgvuldig uit te zoeken wie wat nodig heeft.
Ze zijn zo druk met de maaltijden dat ze niet meer toekomen aan dat wat ze zien als hun corebusiness. En hun corebusiness is het verkondigen van Gods woord. Daar komt men nu te weinig aan toe. Over de oplossing lezen we zo meteen, maar nu al kunnen we vaststellen dat dit twee heel belangrijke dingen zijn voor een gemeente. Gemeente zijn is dit dat het woord van God wordt verkondigd en dat tafels worden gediend. Gemeente zijn is luisteren naar het woord van God en omzien naar elkaar. Maar blijkbaar kan er een spanning ontstaan tussen die twee. Het omzien naar elkaar kan zo belangrijk worden dat je niet meer toekomst aan het luisteren naar het woord van God. Dat is een reëel gevaar voor de gemeente. Het doet zich direct na Pinksteren al voor en we hebben er nog steeds last van. Als ik naar m n agenda kijk aan het begin van de week, dan heb ik voldoende tijd voor het voorbereiden van mijn preek. Maar als de week vordert komen er vaak allerlei dingen tussen. Je wilt oog hebben voor alles en iedereen, maar dat heeft wel eens als consequentie dat er minder tijd in de preek gaat zitten dan de bedoeling was. De bediening van het woord komt in het gedrang. Bij kerkenraadsleden zal hetzelfde probleem zich voordoen. Je bent zo druk met te voorkomen dat je niets over het hoofd ziet dat je niet toekomt aan het eigenlijke. En daarmee hebben we het over een serieus probleem want als het woord in het gedrang komt dan komt de communicatie tussen God en mensen in het gedrang. Het woord is als het ware de voedingslijn tussen God en zijn gemeente. Als het woord wegvalt dan is het alsof het stroom uitvalt, dan valt vroeg of laat de gemeente stil, dan sterft ze omdat ze geen feeling meer heeft met de bron van haar bestaan.
Opvoeding Niet alleen in gemeente ook in de opvoeding bestaat die spanning tussen de maaltijd en de verkondiging van het woord. Bij de maaltijd denk ik niet alleen aan het eten dat je je kinderen wilt geven. Bij de maaltijd denk ik aan het totaal plaatje. Aan alles wat een kind nodig heeft. Aan de schone luiers, aan het luisteren naar hun verhalen, aan het naar school gebracht worden. Dat is allemaal heel erg nodig en het is ook een opdracht van God. Die opdracht heb je gekregen met het krijgen van je kind. Maar de vraag die dit gedeelte ons stelt is de vraag naar de balans. Is de zorg voor het lichamelijke en maatschappelijk welzijn in balans met de zorg om het geestelijke welzijn van onze kinderen. Hoeveel energie steken je in het eerste en hoeveel steek je in het laatste? Waar liggen onze prioriteiten? Kinderen voelen heel goed aan wat belangrijk is in je leven. Nu weet ik wel dat je als ouder niet de keuze van de apostelen kunt maken. Zij kunnen de zorg voor de maaltijd uitbesteden, zodat ze zich helemaal op het woord kunnen concentreren. Dat kunnen jullie niet doen, maar dat wil niet zeggen dat je er niet over na zou kunnen denken. Hoe zit het met de balans tussen het woord en de maaltijd. Als ouder ben je geroepen aan beide zaken recht te doen. Volharden De apostelen geven de taak van het omzien naar de weduwen door aan anderen. Deze taak geven ze door aan zeven mannen uit het midden van de gemeente die een goed getuigenis hebben en vol zijn van de Geest.
Op die manier kunnen ze zelf volharden in het gebed en in de bediening van het woord. Ik wil dat woordje volharden even onderstrepen. Volharden wil zeggen dat het niet vanzelfsprekend is om ermee door te gaan. Er zijn allerlei redenen om niet te volharden in het gebed en de bediening van het woord. Er dienen zich heel veel dingen aan die doen alsof ze belangrijk zijn. Dingen die schreeuwen om onze aandacht. De suggestie is dat als we er geen aandacht aan besteden het niet goed gaat. Het gebed en het woord moeten dan wijken want we denken dat die kunnen wel even wachten. Het zijn niet alleen dingen van buiten die onze aandacht afleiden van het gebed en het woord. Vaak zijn wij het ook gewoon zelf die er geen zin in hebben. Maar als je geen zin hebt moet je maar zin maken. Dat zij mijn vader vroeger als er iets gedaan moest worden waar wij geen zin in hadden. Als je geen zin hebt moet je maar zin maken. Misschien is dat wel volharden. Ook al heb je er geen zin in, toch bidden, toch stil zijn, toch naar de kerk gaan, toch je bijbel lezen, toch een bijbelverhaal lezen voor je kinderen, toch met ze praten over God. Dat is volharden. Ook al zijn er dingen die doen alsof ze belangrijker zijn, ook al heb je er zelf misschien geen zin in, het toch doen. De apostelen concentreren op het gebed en op het woord en de gemeente kan zich in die keuze vinden. Ze kiezen zeven mannen uit die zich zullen toewijden aan de maaltijden en het dienen van de armen. Daarmee is het probleem waar we deze preek mee zijn begonnen opgelost. Het tijdprobleem van de apostelen opgelost. Er wordt extra mankracht ingezet, maar dat is niet het enige want uit de namen van de mannen die worden genoemd kunnen we opmaken dat het allemaal joden waren die Grieks hebben gesproken.
Voortaan zijn beide taalvelden vertegenwoordigt in de leiding van de gemeente om te voorkomen dat deze twee groepen langs elkaar heen zullen leven want het is niet voor niets Pinksteren geweest. Groei Ik wil afsluiten met het laatste vers van het gedeelte. In vers zeven lezen dat het woord van God zich verbreide. In oudere vertalingen lezen we dat het woord van God groeit. Eigenlijk vind ik die oude vertaling mooier want die spreekt tot de verbeelding. Het doet me denken aan scrabbelen. Tegenwoordig kan je het ook op je mobieltje spelen en heet het wordfeut. Bij dat spelletje kan het inderdaad zo zijn dat een woord groeit. Je kunt er een paar letters bij leggen zodat het een ander woord wordt. Het woord van God groeit. Als het in de bijbel gaat over het woord en over groeien, dan denk je onwillekeurig aan een gelijkenis die Jezus ergens vertelt. Een boer strooit zijn zaad uit over een akker in de hoop op vrucht. Als we hier lezen dat het woord van God groeit dan wordt daarmee bedoeld dat het woord vrucht draagt. Het gaat er niet alleen om dat zo veel mogelijk mensen het woord horen. Het gaat er vooral om dat het woord invloed heeft. Het gaat hierom dat wij met onze kinderen gevormd worden door het luisteren naar de stem van God. We lezen hier dat het gebeurd, want het aantal van de discipelen groeit sterk. Dat is resultaat van de concentratie op het gebed en de verkondiging van het woord. Aan het resultaat zie je dat de gemeente heeft een goed besluit heeft genomen. De aandacht voor het gebed en het woord is niet tevergeefs want het aantal van de discipelen is aan het groeien.
Ik denk dat we dit vanmorgen als een belofte meekrijgen. Concentratie op het woord en op het gebed is nooit tevergeefs. Nu zijn er vanmorgen ook ouders die dit hebben gedaan, maar geen vrucht zien. Dat doet pijn en het komt ook in de bijbel voor dat het woord tevergeefs wordt gezaaid. Het valt op de weg of tussen de doorns. Dat is een ramp voor degenen die zaaien. Dat kan dus gebeuren. Maar ik moet ook denken aan een psalm waarin staat dat zij die met geween zaaien met gejuich zullen maaien. Wie in tranen op weg gaat, dragend de buidel met zaad, zal thuiskomen met gejuich, dragend de volle schoven. Afsluiting In een eerdere dienst hebben we al gezegd dat het in het boek Handelingen uiteindelijk niet gaat om de handelingen van de apostelen, het gaat ook niet om de daden van de eerste christenen. Het gaat in het boek Handelingen om de daden van de opgestane Heer. Hij zelf is de drijvende kracht achter dat wat er gedaan wordt. Hijzelf is de drijvende kracht achter de maaltijden, want hij wil niet dat er iemand iets te kort komt. Hijzelf is de drijvende kracht achter de verkondiging van het woord, want hij wil dat zijn stem overal en door iedereen wordt gehoord. Hij wil door de apostelen en ons zichtbaar worden voor andere mensen. Laat je dus inzetten door hem. Maak zijn liefde zichtbaar door je daden en maak zijn stem hoorbaar door je woorden. Amen