Bezieling. Gemeente van Christus, Intro

Transcriptie

1 Liturgie Votum en groet Psalm 96: 1/2/3/4 NB Gebod Psalm 96: 5/6/7 NB Schriftlezing Leviticus 1:1-3 / Handelingen 4:32 5:11 Psalm 16: 1/2/3/4 NB Preek Gezang 473: 1/2/3/4/5 Gebed Gezang 305: 1/2 Zegen

2 Bezieling Gemeente van Christus, Intro Wat leert de bijbel ons over geld en goed? Wat heeft de bijbel ons te zeggen als het gaat over bezittingen? Het antwoord op deze vragen is niet zo eenvoudig te geven. In het Oude Testament is rijkdom een zegen van God. Abraham was een rijke herdersvorst was maar er zijn ook kritische teksten. U kunt niet God dienen en de mammon, zegt Jezus. En hij vertelt over een rijke dwaas die schatten voor zichzelf verzamelt maar niet rijk is in God. In de brieven van het Nieuwe Testament lezen we dat geldzucht de wortel is van alle kwaad. Ik kwam op internet een jazzliedje tegen met als titel een vertaling van deze tekst: money is the root of all evil. Het refrein van het liedje is dan ook take it away, take it away, take it away. Als geld inderdaad de wortel is van alle kwaad is het inderdaad maar beter er afstand van nemen. Money is the root of all evil. Take it away, take it away, take it away. In deze vertaling van de Bijbeltekst is er wel een verschuiving opgetreden. In de vertaling van het liedje het om het geld terwijl het in de Bijbeltekst gaat om de geldzucht. De wortel van alle kwaad is geldzucht. Het kwaad zit niet in het geld maar in ons, het kwaad zit niet in het bezit, maar in de manier waarop je ermee omgaat. Geld krijgt waarde door wat je ermee doet. In zichzelf heeft geld geen waarde.

3 Het stukje metaal dat we in onze portemonnee hebben zitten is als metaal niets waart. Het bankbiljet is in principe niet meer dan een stukje papier. Vroeger was dat anders want toen waren er nog goudstukken. Die hadden zelf inderdaad nog een bepaalde waarde. Maar dat is lang geleden. Inmiddels zijn we zelfs zover dat munten en papiergeld grotendeels zijn vervangen door virtueel geld. Het staat op de bank, zeggen we dan. Het is niet meer dan een getal dat ergens is opgeslagen in een systeem. Geld zelf is eigenlijk niets. Het krijgt pas een positieve of een negatieve betekenis door dat wat je ermee doet en daar lijkt het over te gaan in het verhaal dat we met elkaar hebben gelezen. De drijvende kracht Het verhaal wat we met elkaar hebben gelezen gaat over de eerste christelijke gemeente. Die gemeente is ontstaan door de uitstorting van de heilige Geest. Het is belangrijk daar niet zomaar aan voorbij te lopen. De heilige Geest wordt misschien wel niet in ieder verhaal genoemd, maar hij is wel continu de drijvende kracht erachter. De titel van het bijbelboek is wat dat betreft misleidend. Het gaat over handelingen, maar er wordt niet bij gezegd wie de persoon is die handelt. Het zou kunnen gaan over de handelingen van de apostelen. Dat zou goed kunnen want ze spelen inderdaad een belangrijke rol in het Bijbelboek. Je zou je ook voor kunnen staat dat het gaat over de handelingen van de gemeente. Want het zijn de leden van de gemeente die in dit verhaal hun bezittingen verkopen. En toch is er een lezing die nog beter is en in die lezing is de heilige Geest de handelende persoon. Hij is degene die alles in beweging zet en in beweging houdt.

4 Hij is degene die de apostelen vrijmoedigheid geeft om te spreken. Je kunt dit ook in dit verhaal zien als je goed leest, want in vers drieëndertig lezen we dat de apostelen met grote kracht getuigen. Ze getuigen met grote kracht van de opstanding van Jezus. Die grote kracht verwijst niet naar hun enthousiasme. De kracht waar zij mee getuigen ontvangen ze van de Geest en die is niet alleen actief in het leven van de apostelen. Die kracht is ook werkzaam in de gemeente, want direct nadat we lezen over de grote kracht waarmee de apostelen getuigen lezen we over de genade van God over hen allen was. Het verhaal over de eerste christelijke gemeente is dus een verhaal over de handelingen van God. We hebben wel eens de neiging tot heimwee als het gaat over dit eerste begin, maar als dit een verhaal is over de handelingen van de God dan is heimwee niet gepast. Heimwee is niet gepast, want God is niet iemand die tot het verleden behoord. Dit verhaal verkondigt ons nu juist dat hij leeft. Het gaat over de opstanding van Jezus. Hij leeft en je ziet het aan het krachtige getuigenis van de apostelen. Je ziet het aan de manier waarop de eerste christenen met elkaar omgaan. We moeten geen heimwee hebben naar de situatie van toen, maar verlangen naar de levende God. Eén hart en één ziel Wat doet God in dit verhaal? Hij maakt dat zij die het geloof hebben aanvaard één van hart en één van ziel zijn. Dat staat er heel vanzelfsprekend en je leest er bijna overheen omdat ons vooral het delen van de goederen opvalt.

5 Maar om het delen van de goederen te begrijpen moeten eerst begrijpen wat er gezegd wil zijn met één van hart en één van ziel. De menigte van hen die geloofden was één van hart en één van ziel. Aan de gemeenschap van goederen zou je met elkaar nog kunnen werken. Dat is misschien nog wel haalbaar. Maar één zijn van hart en één zijn van ziel als gemeente. Dat lijkt mij eigenlijk veel meer een struikelblok in deze tekst. Eén van hart en één van ziel. Dat betekent dat er geen ego s meer zijn die de gemeenschap naar hun hand willen zetten. Dat betekent dat er geen mensen meer zijn die leven alsof ze het middelpunt zijn van het universum. Mensen die één zijn van hart en één zijn van ziel, ze horen bij elkaar als bladeren aan een boom. Dat één zijn zit trouwen niet hierin dat die mensen zich nu aangetrokken voelen tot elkaar. Het gaat erom dat ze zich aangetrokken weten tot Jezus en het is vanwege Jezus dat ze samen heel concreet dingen doen. Eén zijn bestaat niet hierin dat je samen iets voelt maar hierin dat je samen iets doet. Dat je samen de dood van Christus gedenkt. Dat je samen in het gebed roept tot God. Dat je samen de maaltijd viert. Het is in die concrete dingen dat ze één zijn van hart en één van ziel. Het doet mij een beetje denken aan het één zijn van man en vrouw in Genesis. Daarom zal een man zijn vader en zijn moeder verlaten en zich aan zijn vrouw hechten en zij zullen tot één vlees zijn. Zoals man en vrouw één vlees zijn in het scheppingsverhaal zo is de gemeente één van hart en één van ziel. De gemeente is de nieuwe schepping, tot stand gebracht door de heilige Geest. Wat doet God in dit verhaal? Hij maakt dat zij die het geloof hebben aanvaard samen bidden, dat ze samen het brood breken, dat ze één van hart en één van ziel zijn.

6 Gemeenschap van goederen In dat licht moeten we de gemeenschap van goederen zien. Geen van hen beschouwde zijn bezittingen als zijn persoonlijk eigendom. Ik haak om te beginnen maar even in op het woord bezittingen. Het woord bezittingen heeft alles te maken met het woord zitten. En met het woord zitten hebben we een mooi beeld in handen voor de manier waarop wij omgaan met geld en goed. Wij hebben als mensen de neiging op onze goederen te zitten. We zitten er bovenop om te voorkomen het ons ontnomen wordt. Maar als de Geest gaat waaien moeten mensen opstaan. In dit verhaal verkopen ze dat waar ze bovenop zaten en opbrengst van de verkoop wordt verdeeld onder hen die tekort komen. De persoonlijke eigendommen worden gemeenschappelijk bezit. Het is als met een huwelijk in gemeenschap van goederen. Je kunt er voor kiezen niet in gemeenschap van goederen te trouwen omdat het zakelijk gezien voordeliger is, maar het is ook mogelijk dat wel te doen en in gemeenschap van goederen te trouwen. Dat is niet zo n vreemde gedachte want als je het lichaam met elkaar deelt, zou je ook je bezittingen met elkaar moeten kunnen delen. Als je wel je lichaam maar niet je bezit met elkaar kunt delen dan stelt het delen van het lichaam niet veel voor. Zo is het ook met de gemeente die één is van hart en één is van ziel. De gemeenschap van het hart stelt niet veel voor als er geen gemeenschap van bezit mogelijk is. Christenen zijn sowieso mensen die niet meer van zichzelf zijn. Ik ben met lichaam en ziel, in leven en sterven, niet meer van mijzelf, maar van mijn getrouwe zaligmaker, Jezus Christus, zegt de catechismus van Heidelberg. Ik ben niet meer van mijzelf en als ik niet meer van mijzelf ben dan is ook mijn bezit niet meer van mijzelf.

7 Als ik bij Christus hoor, hoort dat wat ik bezit ook bij Christus en als het voor het zeggen heeft over mijn bezit weten we bij voorbaat wat er gaat gebeuren, we weten wat er gaat gebeuren omdat we weten wie hij is. Hij was zelf rijk maar heeft die rijkdom niet voor zichzelf gehouden. Hij is arm geworden om ons rijk te maken. Het geven zit hem in het bloed en wie van hem is krijgt daar een tik van mee en dat zie je in de eerste christelijke gemeente gebeuren. De mensen die het geloof hebben aanvaard zijn één van hart en één van ziel. Geen van hen beschouwt zijn bezittingen als zijn persoonlijk eigendom en er zijn er onder hen die hun persoonlijke bezittingen verkopen met het oog op tekort bij anderen. Spontaan Nu was dit geen regel die men elkaar oplegde. Er zijn wel mensen geweest die uit dit verhaal concludeerden dat de eerste christenen ook de eerste communisten waren, maar die vergelijking gaat niet helemaal op. Het gaat niet op omdat het hier niet gaat om een systeem dat mensen wordt opgelegd. Dat wat er in de eerste christelijke gemeente gebeurt is spontaan ontstaan. Het komt voort uit het één zijn van hart en het één zijn van ziel. Net zoals de gemeenschap van goederen in het huwelijk niet wordt opgelegd maar vanzelf spreekt, zo spreekt de gemeenschap van goederen in de eerst christelijke gemeente vanzelf. Ananias en Safira hebben dat niet goed begrepen. Zij verkopen net als andere christenen ook een stuk grond, maar houden een deel van de opbrengst achter. Nu is het probleem niet dat ze maar een deel van opbrengst van de verkoop delen met de gemeente.

8 Petrust zegt zelf dat ze de grond helemaal niet hadden hoeven verkopen. Niemand heeft gezegd dat ze dat zouden moeten doen. En nu ze de grond wel hebben verkocht hadden ze met de opbrengst van de verkoop kunnen doen wat ze zelf wilden. Het probleem is dus niet dat ze zich niet aan een wet of een regel hebben gehouden die hen verplicht afstand te doen van hun goederen. Hun probleem is niet de regel maar de vrijheid. Het ontbrak hun aan vrijheid. Hun geven heeft iets geforceerds, het kwam niet op uit het één zijn van hart, er speelden andere motieven. Wat die motieven precies geweest zijn is moeilijk vast te stellen maar het zal hiermee te maken hebben gehad dat ze een goede indruk wilden maken op de groep. Doen alsof je alles geeft maar ondertussen een deel voor jezelf houden. Geven om een goede indruk maken op de gemeente. Het moest naar hun idee om mee te tellen in de groep maar hun hart was er niet bij. De eenheid van hart en ziel die het geven vanzelfsprekend maakt was niet aanwezig. Nu ligt de conclusie voor de hand dat je als het hart er niet bij is dus niet moet meedoen in de gemeenschap van goederen. Je moet het alleen doen als je het echt wilt want anders ben je een huichelaar. Die redenering lijkt voor de hand te liggen, maar daarmee maken we ons misschien toch te makkelijk van die gemeenschap van goederen af. Want het is geen best teken als je het in een huwelijk niet aandurft te trouwen in gemeenschap van goederen. Als je het niet aandurft te trouwen in gemeenschap van goederen kan je maar beter helemaal niet trouwen en zo is het ook met de gemeente. Het is niet om het even of je wel of niet je je bezittingen wilt delen met de gemeenschap. Niet willen delen dan zegt wel degelijk iets over je verhouding tot de gemeenschap. Als je niet wilt delen is het geen gelukkig huwelijk.

9 Tempel Petrus vraagt aan Ananias wat hem heeft bezield te doen wat hij deed. Hetzelfde zou je kunnen vragen aan de gemeente die alles deelt. Het antwoord op de vraag wat de gemeente bezielt om te doen wat ze doet is de heilige Geest. De heilige Geest is de drijvende kracht achter dat wat er in het boek Handelingen gebeurt. Hij is het die de gemeente één maakt van hart en ziel, hij is het die hen doet delen, hij is het die de daden van de eerste christenen bezieling geeft. Daarom kan Petrus ook zeggen dat Ananias en Safira de heilige Geest verzoeken door te doen alsof. De gemeente is niet zomaar een plaats. De gemeente is een heilige plaats. Even heilig als de tempel in het Oude Testament. De tempel is een plaats heeft hij apart gezet om daar in het bijzonder aanwezig te zijn. De tempel is een heilige plaats en met dat wat heilig is kan je geen loopje nemen. Dat wordt duidelijk als de zonen van Aäron vreemd vuur in de tempel brengen. Vuur dat niet voldoet aan de voorschriften. Een felle vlam komt uit het heiligdom en verteert hen. Het is te vergelijken met de gemeente in Handelingen. Op het eerste gezicht is de gemeente van de vele plaatsen waar mensen bij elkaar komen. Maar in de Bijbel is de gemeente een tempel waar God in woont. Je kunt geen loopje nemen met de gemeente want dan neem je een loopje met de God. De gemeente is na Pinksteren een nieuwe plaats van heiligheid. Daarom wordt er in het klassieke formulier bij de bevestiging aan ambtsdragers gevraagd: bent u er in uw hart van overtuigt dat u wettig door Gods gemeente en daarom door God zelf tot deze heilige dienst bent geroepen?

10 Door de gemeente en daarom door God zelf. Door zijn Geest woont God in de gemeente als in een nieuwe tempel. Omdat hij in die tempel woont is die tempel heilig. Daar mag geen onheilig vuur in naar binnen worden gebracht. Als dat wel gebeurd vallen er doden te betreuren. Die doden zijn er niet alleen als er mensen fysiek dood neervallen zoals in dit verhaal. Wij zijn ook dood als het ons ontbreekt aan de bezieling van de Geest één maakt van hart en ziel. Afsluiting Ik ben de preek begonnen met iets te zeggen over geld en goed omdat het in dit gedeelte opvalt dat geen van de gemeenteleden zijn bezittingen als zijn persoonlijk eigendom beschouwde. Geld heeft in zichzelf geen waarde. Het krijgt waarde door dat wat je ermee doet. Het krijgt een negatieve waarde als we het met Ananias en Safira inzetten om er aanzien mee te verwerven binnen en buiten de gemeente. Ik heb het wel eens meegemaakt dat er mensen langs kwamen met een intekenlijst voor een sponsoractie. Je zag de namen van anderen en de bedragen die zij gegeven hebben en dan ga je vergelijken. Je geeft ongeveer even veel want minder geven daar schaam je jezelf voor. Als we zo met ons geld omgaan zijn we niet vrij. Dan zien we geld enkel als een middel om erbij te horen en ontbreekt het ons aan innerlijke bezieling. Geld krijgt een positieve waarde als het een middel wordt om er gemeenschap mee tot uitdrukking te brengen. Het krijgt een positieve waarde als het onder de heerschappij van Jezus Christus staat.

11 Wij zijn van hem met alles wat we hebben en hijzelf is het allerbelangrijkste. Aan het begin van de preek noemde ik al het jazzliedje met de titel: money is the root of all evil. In het liedje gaat het op een gegeven moment over een geliefde. Het gaat over: I got the one I love. Het is de geliefde die ons geneest van het idee dat geld belangrijk is. Als we vol zijn van de geliefde mag al het andere je gestolen worden. Want alles wat wij nodig hebben is ons in Christus gegeven. I got the one I love, I got the moon & stars above, I got my youth & health, what do I want with wealth? Amen