Fries Samenwerkingsverband Uitkeringsgerechtigden t.a.v. de heer N. de Jong Afdeling Behandeld door : SLB : J.J. Jager Telefoonnummer : 14 0511 E-mail : gemeente@achtkarspelen.nl Uw kenmerk Uw brief/mail van Burgerservicenr Ons kenmerk Bijlage 31 maart 2015 Onderwerp Herbeoordeling boetebesluiten Buitenpost, Geachte heer, Bij brief van 31 maart jl. heeft u namens FSU een elftal vragen gesteld over de vervolgstappen die in de gemeente Achtkarspelen zijn genomen naar aanleiding van de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep van 24 november jl. in het kader van een opgelegde bestuurlijke boete. Door middel van deze brief willen wij u ons antwoord geven. Op voorhand willen wij u meegeven dat wij ten aanzien van de boete-regelgeving, voor zover dat binnen onze invloedsfeer ligt (immers, het zijn wettelijke bepalingen die zeer weinig gemeentelijke beleidsruimte overlaten) steeds de minst verstrekkende varianten hebben gekozen en de afdeling Werk en Inkomen in het kader van de boete-regelgeving steeds hebben aangemoedigd om vooral met de nodige terughoudendheid te werk te gaan en telkens de grenzen op te zoeken van wat nog mogelijk is. 1. Worden alle opgelegde boetes vanaf 1 januari 2013 opnieuw beoordeeld? De gemeente Achtkarspelen houdt zich aan de uitspraak van de CRvB en hanteert de daaruit voortgevloeide richtlijnen van Minister Asscher. Dat betekent dat vanaf 24 november 2014, de datum uitspraak, boetebeslissingen, met inbegrip van beslissingen met een op die datum nog lopende bezwaar- of beroepstermijn, met inachtneming van de uitspraak worden genomen.
Met de beoordeling van eerder opgelegde boetes wordt gewacht tot de Minister van Sociale Zaken zijn standpunt te kennen heeft gegeven over wel of niet herzien van besluiten die zijn genomen vóór 24 november 2014. In de Kamerbrief van 9 februari 2015 Planning aanpassing Fraudewet en Boetebesluit, heeft Minister Asscher aangegeven in het voorjaar een brief te zenden, waarin hij ook zal ingaan op de wenselijkheid en (on)mogelijkheden van het eventueel herzien van onherroepelijke boetebesluiten. 2. Is de gemeente bereid om informatie te vertrekken over het totaal aantal boetes dat herbeoordeeld wordt, het aantal boetes dat verlaagd wordt en het aantal boetes per categorie mate van verwijtbaarheid (zie vraag 5)? Op dit moment vinden (nog) geen herbeoordelingen plaats, zie ook vraag 1. Wanneer dit alsnog gebeurt vinden wij dat de communicatie hieromtrent met de direct belanghebbenden op een zorgvuldige wijze moet plaatsvinden en zien wij vooralsnog geen reden om deze informatie met anderen te delen. 3. Welke termijn denkt de gemeente nodig te hebben om dit uit te voeren? Dit is op voorhand moeilijk in te schatten. Elke beslissing vraagt om een gedegen nieuw onderzoek en vergt de nodige zorgvuldigheid. 4. Aan de hand van welke criteria vindt de herbeoordeling plaats? Op dit moment vinden (nog) geen herbeoordelingen plaats, zie ook vraag 1. 5. Hanteert de gemeente de categorieën over de mate van verwijtbaarheid zoals die in de brief van minister Asscher genoemd worden? (1. bewezen opzet 2. grove schuld 3. verminderde verwijtbaarheid 4. gedeelde verwijtbaarheid (inclusief fouten in de uitvoering zelf). Zie vraag 1. 6. Hoe weegt de gemeente daarbij de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, zoals bijzondere omstandigheden, dringende redenen en onevenredige gevolgen? Algemene beginselen van behoorlijk bestuur maken altijd deel uit van welke besluitvorming dan ook. Daarnaast wordt in gevallen van boete-oplegging een beoordeling gemaakt van de bijzondere omstandigheden (welke wellicht aanleiding zijn om de boete te matigen in verband met verminderde verwijtbaarheid) en de dringende redenen (welke mogelijk kunnen leiden tot het afzien van het opleggen van de boete). 7. Hoe stelt de gemeente de betrokken uitkeringsgerechtigden op de hoogte van de herbeoordeling van de opgelegde boete? Een herbeoordeling vindt op dit moment (nog) niet plaats, maar wanneer dit wel het geval zal zijn zal dit door middel van een beschikking aan de direct belanghebbende worden medegedeeld.
8. Op welke manier vindt teruggave of verrekening plaats bij een te hoog of onterecht opgelegde boete? Wanneer een direct belanghebbende recht zou hebben op teruggaaf van teveel ingevorderde of verrekende bedragen, dan zal dit voor zover nodig zo snel mogelijk met openstaande vorderingen worden verrekend, danwel worden terugbetaald. 9. Heeft de gemeente het aangepaste beleid inmiddels vastgelegd in de betreffende verordeningen en instructies? Ten aanzien van boete-oplegging bestaat geen verordening. De boete-regelgeving vloeit rechtstreeks uit de Participatiewet voort. De gewijzigde beleidsregels boetes worden reeds in de uitvoering toegepast, ondanks het feit dat deze nog niet officieel door ons zijn vastgesteld. 10. Hoe geeft de gemeente invulling aan de uitbreiding van de mogelijkheid om een waarschuwing te geven in plaats van een boete op te leggen? Wij sluiten ten aanzien hiervan aan bij de bevindingen en aanreikingen van de Nationale Ombudsman, zoals omschreven in het rapport de boete belicht. Dat betekent dat wij een eenmalige schriftelijke waarschuwing geven als betrokkene uit eigen beweging (dus zonder dat in het kader van de handhaving daarop is aangedrongen) alsnog de juiste en volledige gegevens verstrekt, nadat aanvankelijk onjuiste of onvolledige inlichtingen waren verstrekt. En uiteraard geldt de eenmalige schriftelijke waarschuwing bij schending inlichtingenplicht zonder benadelingsbedrag als betrokkene overduidelijk niet de bedoeling had om financieel gewin te verwerven en er ook niet ten onrechte is uitbetaald én er geen sprake is van recidive. 11. In hoeverre geeft de gemeente gevolg aan de voorstellen van het FSU in het visiedocument Fraude en huisbezoek dat met de brief van 16 december 2014 is meegestuurd? De aanbevelingen in het visiedocument waren gericht op het zo zorgvuldig mogelijk omgaan met alle regelgeving omtrent handhaving. Naar onze overtuiging hebben wij hier, zoveel als juridisch mogelijk is, inhoud aan gegeven. Daar waar de aanbevelingen dus konden worden gebruikt, zijn deze meegenomen. Hoogachtend, het college van burgemeester en wethouders van Achtkarspelen, secretaris, burgemeester, mr. drs. E.H.C. van der Laan G. Gerbrandy
Aan: * de colleges van B&W en de gemeenteraden van de Friese gemeenten * de gemeentelijke diensten Werk en Inkomen. cc.: gemeentelijke cliëntenraden Werk en Inkomen/WWB/Participatie Vereniging van Friese Gemeenten Tweede Kamerleden in Fryslân. Betreft: herbeoordeling boetebesluiten. Leeuwarden, 31 maart 2015 Geacht college, Geachte raadsleden, Uitkeringsgerechtigden die de afgelopen 2 jaar een boete hebben gekregen van het UWV, de Sociale Verzekerings Bank (SVB) of de gemeente zullen mogelijk geld terugkrijgen: hun boete kan verlaagd worden! Dat is het gevolg van de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep op 24 november 2014. De Raad heeft gesteld dat boetes moeten voldoen aan het evenredigheidsbeginsel: de hoogte van de boete moet in verhouding staan tot de ernst van de overtreding. Minister Asscher heeft in een brief van 16 december 2014 de gemeenten, UWV en SVB opgedragen om de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep uit te voeren. Hij waarschuwde daarbij er nadrukkelijk voor dat het automatisch opleggen van boetes van 100% niet meer aan de orde mag zijn. De Friese gemeenten hebben van het FSU een brief ook van 16 december 2014 - ontvangen over het boetebeleid. In de brief werd opgeroepen om het vorderen van boetes op te schorten in afwachting van nadere richtlijnen van minister Asscher. In een gezamenlijke reactie hebben 18 Friese gemeenten laten weten dat de boetebesluiten die zijn genomen na 1 januari 2013 de invoeringsdatum van de Fraudewet - opnieuw beoordeeld zullen worden. Daar werd aan toegevoegd dat de gemeenten afzonderlijk een eigen planning zouden maken van deze herbeoordeling. We zijn inmiddels enkele maanden verder. Het FSU heeft geen zicht op hoe de gemeenten de boetes vanaf 1 januari 2013 opnieuw beoordelen. Daarom vraagt het FSU in deze brief aan de gemeenten een antwoord op de volgende elf - we volgen de Friese teltraditie - vragen: 1. Worden alle opgelegde boetes vanaf 1 januari 2013 opnieuw beoordeeld? 2. Is de gemeente bereid om informatie te vertrekken over het totaal aantal boetes dat herbeoordeeld wordt, het aantal boetes dat verlaagd wordt en het aantal boetes per categorie mate van verwijtbaarheid (zie vraag 5) 3. Welke termijn denkt de gemeente nodig te hebben om dit uit te voeren? 4. Aan de hand van welke criteria vindt de herbeoordeling plaats? 5. Hanteert de gemeente de categorieën over de mate van verwijtbaarheid zoals die in de brief van minister Asscher genoemd worden? (1. bewezen opzet 2. grove schuld 3. verminderde verwijtbaarheid 4. gedeelde verwijtbaarheid (inclusief fouten in de uitvoering zelf). 6. Hoe weegt de gemeente daarbij de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, zoals bijzondere omstandigheden, dringende redenen en onevenredige gevolgen? 7. Hoe stelt de gemeente de betrokken uitkeringsgerechtigden op de hoogte van de herbeoordeling van de opgelegde boete? 1
8. Op welke manier vindt teruggave of verrekening plaats bij een te hoog of onterecht opgelegde boete? 9. Heeft de gemeente het aangepaste beleid inmiddels vastgelegd in de betreffende verordeningen en instructies? 10.Hoe geeft de gemeente invulling aan de uitbreiding van de mogelijkheid om een waarschuwing te geven in plaats van een boete op te leggen? 11.In hoeverre geeft de gemeente gevolg aan de voorstellen van het FSU in het visiedocument Fraude en huisbezoek dat met de brief van 16 december 2014 is meegestuurd? Zoals: Mogelijkheid voor herstel We stellen voor dat gemeenten en uitvoeringsinstanties bij vastgestelde nalatigheden zoals verstrekking van onvolledige of onjuiste informatie en het niet nakomen van afspraken de cliënt een waarschuwingsbrief toesturen met het verzoek om alsnog te voldoen aan de informatie- of medewerking plicht. De waarschuwing geeft de uitkeringsgerechtigde de mogelijkheid om zijn fout te herstellen voordat tot een sanctie wordt overgegaan. Toepassen sancties Vermeende nalatigheid of fraude blijken in de praktijk vaak te berusten op misverstanden, miscommunicatie en onwetendheid. We stellen dan ook voor om bij het overwegen van sancties de mate van verwijtbaarheid zorgvuldig vast te stellen. We vragen de gemeenten en uitvoeringsinstanties ook om bij de toepassing van sancties de persoonlijke omstandigheden van de cliënt mee te wegen. Het korten of intrekken van de uitkering kan verstrekkende gevolgen hebben voor de kinderen, die part noch deel hebben aan de reden voor de sanctie. Zorgvuldige check en eigen zienswijze cliënt We pleiten er voor om een cliënt in een vroeg stadium op de hoogte te brengen van controle en onderzoek en bij hem/haar de verzamelde gegevens te checken. Dat past bij het grondrecht voor hoor en wederhoor. De cliënt behoort in staat te worden gesteld om vroegtijdig en al vanaf het mogelijk op te leggen minimale boetebedrag de eigen zienswijze te geven. Geef de cliënt bedenktijd en tijd om een adviseur te raadplegen voordat de cliënt een verklaring ondertekent. Het FSU roept de Friese gemeenten al jaren op om een rechtvaardig en terughoudend beleid te voeren bij het beoordelen van nalatigheid en het opleggen van sancties. We vertrouwen er op dat de gemeenten hun boetebeleid op basis van deze waarden uitvoeren en op een zorgvuldige manier de boetes herbeoordelen. Graag ontvangen we een reactie op deze brief en de daarin gestelde vragen. Met vriendelijke groet, Nanne de Jong, coördinator FSU. 2