4. BELEVING & BEREIKBAARHEID De Afsluitdijk met het terpenlandschap en merengebied en de Wadden- en IJsselmeerkust biedt ultieme mogelijkheden voor recreatieve routes. Fietsen en wandelen langs en over het wad en de waarden en de dijken is vooral voor toeristen die van buiten komen een unieke beleving. Op dit moment heeft het gebied nog een infrastructurele uitstraling, gericht op een snelheid van 130 km per uur met een aantal anonieme verzorgingsplaatsen. Het is de uitdaging om in de toekomst een leisure laag te ontwikkelen gericht op een netwerk van langzame routes, het fietsen en wandelen. Verzorgingsplaatsen als toeristisch overstappunt met een hoge recreatieve waarde en belevingsmomenten voor de Waddenkust. Bijzonder is dat de afstand tussen Kornwerderzand, Makkum en Zurich 5 km is, een uurtje lopen, een half uurtje varen en 20 minuten fietsen. Kortom een gebied dat de potentie heeft om een dag door te brengen en van verschillende vervoersmiddelen gebruik te maken. Afstemming, organisatie en samenwerking is daarbij het geheim van dit bijzondere concept. PINGJUMMER GULDEN HALSBAND Dit ringvormige stelsel om Pingjum Hele stukken zijn er langzamerhand (lengte circa 20 km) is grotendeels aangelegd in de 10e eeuw en voltooid rond dat van een totale ontluistering sprake uit verdwenen, hoewel niet in die mate circa 1100 met de aanleg van de Griene is. Integendeel, door eeuwenlang goed Dyk. In de loop der tijden zal het dijkenstelsel ongetwijfeld vele stormvloeden veraf in het open landschap. Het is van beheer domineert het dijklichaam van hebben gekeerd, zowel als zeekering belang dat een verdere teloorgang (tegen het water van de Marneslenk) wordt voorkomen. Vooralsnog heeft het en als binnendijk, afhankelijk van de object voornamelijk een landschappelijke en cultuurhistorische waarde. Met plaats waar het water binnenkwam. De Halsband keerde het water voor de de opname van een groot deel van laatste maal in 1825, toen zeker tweederde van Friesland overstroomd raakte. netwerk van Nederland in 2013, het de Halsband in het grootste wandel- Hierna heeft het provinciebestuur van zogeheten Waddenwandelen, krijgt de Friesland de zeedijken enorm verbeterd. Halsband daarnaast een belangrijke In 1892 besloot het provinciebestuur recreatieve waarde. vervolgens om een einde te maken (Bron: Noorderbreedte 1985, nr. 2) aan de Halsband als zeewering, omdat deze overbodig was geworden. De dijk is daarna in verval geraakt. Het samenspel tussen de gebruikswaarde (functionaliteit), belevingswaarde (attractiviteit) en de toekomstwaarden (duurzaamheid). Door behoud van de bestaande kwaliteiten van het gebied is van belang, zodanig dat deze kwaliteiten zichtbaarder, toegankelijker en bruikbaarder worden gemaakt voor bezoekers en gebruikers van de Afsluitdijk. 9
HET WADDENPARK AFSLUITDIJK Lauwersmeer gebied Den Oever Waddenpark Afsluitdijk Veluwe met De Hoge Veluwe (referentie) Deltawerken (referentie) Emscher Landschapspark (voorbeeldproject) O M V A N G H E T W A D D E N P A R K 1 km 1 km 1 km 10 Neeltje Jans Breezanddijk Waddenpark
5. GEBIEDSGERICHTE AANPAK Om dit ambitieuze Waddenpark Afsluitdijk te kunnen ontwikkelen is een gebiedsgerichte aanpak nodig, die door samenwerking met diverse partijen, overheid, maatschappelijke organisaties, Wetterskip Fryslân en de ondernemers en bewoners uit het gebied gedragen en ontwikkeld zal moeten worden. Het Waddenpark Afsluitdijk komt in de reeks te staan van de Neeltje Jans, als centrum van de Deltawerken Zeeland. Het zal de belevingswaarde krijgen van het Park De Hoge Veluwe, waar natuur en cultuurbeleving, het beleven van het landschap door bijzondere routes en arrangementen uitgangspunt is. Mooi voorbeeld van gebiedsontwikkeling is het Emscher Landschapspark, over de grens bij Enschede. Hierbij is de wateropgave de motor geweest om nieuwe bestemmingen te geven aan leegstaande fabrieksgebouwen en door middel van een recreatief routesysteem is een zeer aantrekkelijk gebied ontstaan van Oberhausen tot Dortmund. De omvang van Het Waddenpark Afsluitdijk is vergelijkbaar met De Hoge Veluwe, een park dat financieel zelfvoorzienend is. Het heeft de uitstraling van het Emscherpark door de steden Sneek Bolsward, Harlingen met de eilanden en Leeuwarden als culturele hoofdstad te betrekken bij de toekomstige ontwikkelingen. Breezanddijk valt niet binnen dit focus gebied. Het is te klein van omvang en vormt een parel als middelpunt op de dijk voor pilots voor energie (blue-energy) en duurzaamheid. DRAAGVLAK DORPEN, VOOR DE MIENSKIP Het Masterplan Het Waddenpark is gericht op de dorpen Zurich, Wons, Cornwerd, Kornwerderzand en Pingjum. De dorpsbelangen en de bewoners zullen betrokken worden in het proces, mede in de uitwerking van de projectplannen. Door het ontwikkelen van Het Waddenpark Afsluitdijk, ontstaan er nieuwe kansen voor de omgeving op het gebied van verblijf, horeca en activiteiten. Er zullen meer bezoekers naar het gebied worden getrokken, die willen genieten van de schoonheid van het landschap en het water, de toeristische mogelijkheden en het grote aanbod in cultuur en erfgoed. Dit komt de leefbaarheid in de dorpen ten goede, mits er goede verbindingen zijn en goed gekeken wordt naar de aard en schaal van het gebied en er sprake is van (ruimtelijke) kwaliteit. REGIONALE TOERISTISCHE ATTRACTIE 11
HET WADDENPARK AFSLUITDIJK 6. TOEKOMSTPERSPECTIEF Terpenlandschap Merenlandschap IJsselmeer Waddenzee Marneslenk Verdwenen meren Terp Zeedijk Pingjumer Gulden Halsband Hoofdvaarweg Dorpsvaart Dorpen en steden Verblijfsrecreatie Het Waddenpark Afsluitdijk Kornwerderzand Poort van Fryslân Makkum en Zurich I WADDENROUTES Ferryverbinding (wadtaxi) Wadlopen Steigerpad door Makkumerwaard Fiets- / wandelverbinding buitendijks Recreatieve routes door het terpenlandschap Recreatieve routes door het merenlandschap Vaarroutes door het merenlandschap ia II KORNWERDERZAND EN MAKKUMERWAARD Parkeren Camperpark Naviduct (projectie) Vispassage Informatiecentrum Afsluitdijk Passantenhaven Kazemattenmuseum Strand Makkum Natuurontwikkeling KORNWERDERZAND III ZURICH AAN ZEE Parkeren Nieuwe verblijfsrecreatie (woningen op palen) Wad experience IV POORT VAN FRYSLÂN Streekstation / parkeren (overstappunt) Horeca 360 panorama 12
HET WADDENPARK AFSLUITDIJK ZURICH POORT VAN FRYSLÂN MAKKUM 13
PROJECTPLANNEN In hoofdstuk 3 van het masterplan is beschreven waar de gemeente met toerisme en recreatie naar toe wil, als het gaat om het Waddenpark Afsluitdijk. In dit hoofdstuk worden de projecten beschreven die de gemeente gezamenlijk met ondernemers, organisaties en inwoners wil realiseren. Projecten worden onderverdeeld in vier hoofdthema s en staan voor: sociale en economische ontwikkelingen, het versterken en beleven van ecologische kwaliteiten, kracht, resultaat en internationale allure. I II III IV Waddenroutes Kornwerderzand Zurich aan zee Poort van fryslân