Verslag expertsessie Holwerd aan Zee: effecten op regionale economie, regionaal toerisme en krimp

Transcriptie

1 Verslag expertsessie Holwerd aan Zee: effecten op regionale economie, regionaal toerisme en krimp MIRT-onderzoek Holwerd aan Zee Donderdag 12 mei 2016 Provinciehuis, Leeuwarden

2 Inhoud van het verslag Expertmeeting Holwerd aan Zee... 2 Reflectie op de probleemanalyse... 3 Maatschappelijke kosten- batenanalyse (MKBA)... 4 Wat zijn de effecten van het project Holwerd aan Zee op?... 5 Regionale economie... 5 Andere kansen rondom het project Holwerd aan Zee... 6 Welke vragen moeten worden beantwoord in het MIRT- onderzoek?... 7 Algemene opmerking voor het vervolg: Houd rekening met de verschillende toekomstscenario s... 7 Ondernemerschap... 7 Toerisme... 7 Leefbaarheid

3 Expertmeeting Holwerd aan Zee Het verslag van de expertsessie rondom het thema Leefbaarheid (regionale economie, toerisme en krimp) in het kader van het MIRT- onderzoek Holwerd aan Zee. Aanwezig Prof. Jouke van Dijk dr. Albert Postma dr. Elles Bulder drs. Hans Revier Maurits Schilt Gerlinde Elzing Jan Zijlstra Kees van Es Erik van den Eijnden Saskia Spapen Thomas Ietswaart Diede Dijkstra Hoogleraar regionale economie aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) Lector scenarioplanning European verbonden aan Tourism Futures Institute (ETFI) Lector krimp en leefomgeving aan de Hanzehogeschool Lector marine wetland studies aan de Stenden Hogeschool Witteveen en Bos Afgestudeerd Facility Management aan de Stenden Hogeschool Lid projectteam MIRT-onderzoek en lid Stichting Holwerd aan Zee Projectleider MIRT-onderzoek Ruimtelijk planner Ministerie van Infrastructuur en Milieu Programmamanager Bevolkingsdaling Ministerie van Binnenlands Zaken en Koninkrijksrelaties Lid projectteam MIRT-onderzoek, technisch voorzitter expertsessie Provincie Fryslân Rapporteur Provincie Fryslân 2

4 Reflectie op de probleemanalyse Welke onderdelen worden nog gemist in de probleemanalyse? Ondernemerschap Kansen voor ondernemers Onderzoek waar de kansen voor de ondernemers liggen. Momenteel wordt voornamelijk stilgestaan bij de kansen die ontstaan voor het toeristisch ondernemerschap. Toerisme De kansen voor toeristische ondernemerschap [Welke kansen worden benut op het gebied van toeristisch ondernemerschap?] Leefbaarheid De beweegredenen van de migratie- en pendelpatronen Er is een tendens waarneembaar dat veelal hoger opgeleiden Holwerd verlaten. Toch zijn ook hoger opgeleiden die juist naar dit gebied (terug)verhuizen. Zoals forenzen die werken in Groningen, Leeuwarden of zelfs Noord- Holland. Momenteel is het nog onduidelijk wat de beweegredenen zijn van de migratie- en pendelpatronen in de specifieke situatie van Holwerd en Noordoost Fryslân.. Welke mensen trekken uit het gebied, welke blijven en welke komen juist weer terug? [Zijn er onderzoeken beschikbaar naar de beweegredenen voor hoger opgeleiden om weg te trekken?] De ontwikkeling van de vastgoedmarkt Wat zijn de ontwikkelingen op de vastgoedmarkt? Wordt hierbij rekening gehouden met de migratiepatronen? Sluiten de woningen goed aan op de wensen en eisen van de mensen die in het gebied (willen gaan) wonen? 3

5 Maatschappelijke kosten- batenanalyse (MKBA) Opmerkingen over de MKBA die uitgevoerd is door WitteveenBos. De MKBA is via de link online te openen. De kosten en baten kunnen naar verloop van tijd steeds concreter worden doordat plannen worden uitgekristalliseerd. De huidige bandbreedte van de batenkostenratio loopt van circa 0,43 tot 1,03 bij bedden. Een aantal parameters hebben nog grote gevolgen voor de uitkomsten van het MKBA. Wanneer er bedden worden gerealiseerd ligt het ratio tussen de 0,57 en 1,17. Andere scenario s voor de vaargeul De grootste verwachte baten zijn de besparing van baggerkosten voor Rijkswaterstaat. Het spoelmeer dat in de plannen gecreëerd wordt kan de vaarweg deels doorspoelen. Hierbij moeten de alternatieven in het oog worden gehouden. Misschien wordt in de toekomst met een andere boot gevaren die minder diepgang nodig heeft of moet de vaargeul door externe omstandigheden op een andere locatie liggen? In deze situaties is een spoelmeer niet meer nodig. De kostenbesparing vervalt dan ook. 4

6 Wat zijn de effecten van het project Holwerd aan Zee op? Regionale economie De tendens is dat hoger opgeleiden vertrekken uit het gebied verlaten. Het is van belang om op zoek te gaan naar bedrijvigheid voor deze groep mensen. Toerisme en zorg bieden goede mogelijkheden. Opvallend is dat momenteel juist banen in de zorg teruglopen terwijl de vergrijzing in het gebied toeneemt. Naar verwachting stijgt door het project Holwerd aan Zee de mogelijkheden om te ondernemen in de toeristische branche. [Wat zouden randvoorwaarden kunnen zijn om de banen in de zorg ook te laten stijgen?] Recreatie en toerisme In de Noord- Duitse waddenplaatsen worden toeristisch veel kansen geboden aan toerisme. Neuharlingersiel wordt als voorbeeld genoemd. Dit gebied trekt veel toeristen aan uit het Ruhrgebied. Holwerd aan Zee moet niet als zelfstandig product worden neergezet. De hedendaagse toerist vermaakt zich met verschillende activiteiten. Naast watersporten worden ook steden bezocht. Benut daarom ook de kansen die in de regio liggen zoals Groningen en Ameland. Begin met het Wad naar binnen halen. Aansluiten bij Staatsbosbeheer. De verbinding tussen het wad en land is daarbij uniek. Daarnaast kan het UNESCO werelderfgoed beter worden gebruikt. Holwerd aan Zee kan een kans zijn om gemakkelijk toegang te krijgen tot het UNESCO werelderfgoed. Aan de Friese Waddenkust zijn weinig locaties waar de beleving van het Waddengebied echt kan worden beleefd. Tussen Harlingen en Lauwersoog zijn geen recreatieve plekken. Holwerd ligt op een geschikte locatie tussen deze plaatsen in. Door het plan Holwerd aan Zee kan een toegang tot een Waddenbeleving worden gecreëerd. 5

7 Wat zijn belangrijke elementen van het plan Welke elementen zijn belangrijk Bereikbaarheid Bereikbaarheid van het vaartraject daarbij een belangrijke rol. Holwerd- Ameland. Het spoelmeer heeft Verbinding met Watersport/vrijetijdssector De verbinding die door Holwerd aan Zee wordt gecreëerd tussen het Waddenzeegebied en het Friese binnenmeergebied. Naast het spoelmeer moet daarvoor de Holwerter Feart wel onderdeel worden van de bestaande mastroute. Een aantal vaste bruggen moeten worden vervangen. Andere kansen rondom het project Holwerd aan Zee Zilte landbouw/living lab. Binnendijks kan een gebied worden gecreëerd waarmee op grotere schaal kansen voor zilte teel verder onderzocht kunnen worden. In de toekomst wordt verwacht dat grondwater steeds brakker/zouter wordt. Door op grotere schaal in brakke/zout gronden te verbouwen kan expertise worden opgebouwd rondom dit thema. Cultureel erfgoed Toerisme kan ingezet worden op diverse terreinen. Andere al bestaande kansen in het gebied (terpen, boeddhistische tempel, oud stadscentrum) kunnen gebruikt worden om een divers verhaal te vertellen die voor een brede doelgroep toeristen interessant kunnen zijn. Zijn de al bestaande toeristische trekpleisters nu al reden om het gebied te bezoeken? 6

8 Welke vragen moeten worden beantwoord in het MIRT- onderzoek? Algemene opmerking voor het vervolg: Houd rekening met de verschillende toekomstscenario s - In het MIRT onderzoek is het van belang om rekening te houden met diverse toekomstscenario s. Dit geldt voor alle onderdelen: ondernemerschap, toerisme, leefbaarheid en andere vormen van bedrijvigheid. Op al deze onderdelen kunnen de ontwikkelingen anders verlopen dan nu de heersende gedachte is. Ondernemerschap - Zijn er naast toerisme en zorg mogelijkheden, ruimte of kansen waar ondernemers op in kunnen springen? - Wat moet de schaalgrootte van de onderzoeken zijn? Worden de gemeenten Ferwerderadeel, Kollumerland en Dongeradeel. Advies om ook de Gemeente De Marne in de Provincie Groningen erbij te betrekken? Toerisme - Wie zijn de toeristen? Maak een doelgroepenanalyse. Beantwoord de vraag welke type toeristen Holwerd aan Zee bezoeken. Wat verwacht deze toerist? Duitse toerist die in Duitsland de waddensteden goed weten te vinden. Vb. in Azië ontstaat de tendens Health toerisme. Toerisme gericht op gezondheid, zoals spa s en kuuroorden. Wat zijn de eisen die deze toerist aan de hieraan stelt? Wat is het activiteitenpatroon van de toerist die in Holwerd aan Zee komt? - De hedendaagse toerist verwacht variatie in het aanbod. Een keten van activiteiten. Daarbij is het van belang om te weten wie naar Holwerd aan Zee bezoeken. Verbindingen kunnen worden gelegd met toeristische locatie zoals Ameland en Groningen Stad. Leefbaarheid - Onderzoek de kansen van de vastgoedmarkt (woningen en bedrijven). - Onderzoek de migratie en pendelpatronen die in het gebied te herkennen zijn. Wie vertrekken, wie gaan? - Waar liggen de kansen voor lager opgeleiden? - Betrek jongeren bij het onderzoek. Wat zien de jongeren als kansen? Wat willen de jongeren? 7