studiegids bachelor master psychologie 2013 2014 Open Universiteit www.ou.nl
Inhoud 03 Voorwoord 04 Studeren aan de Open Universiteit 06 Studiebegeleiding tijdens de opleiding 07 Tentamens bij de Open Universiteit 08 Studentenvoorzieningen 10 Inschrijven en kosten 12 Medewerkers opleidingen Psychologie 14 Opleidingen Psychologie De brede bachelor Master Arbeids- en organisatiepsychologie Master Gezondheidspsychologie Master Klinische psychologie Master Levenslooppsychologie 20 Doelstellingen, eindtermen en structuur van de opleidingen Doelstellingen Eindtermen van de bacheloropleiding Eindtermen van de masteropleiding Structuur van de opleiding Opleidingsschema bacheloropleiding Psychologie 2013-2014 Opleidingsschema masteropleiding Psychologie 2013-2014 Legenda opleidingsschema s Laatste tentamendata uitlopende cursussen psychologie 2013-2014 27 Vrijstelling voor de bacheloropleiding of toelating tot de masteropleiding 28 Verkort bachelorprogramma hbo (toegepaste) psychologie 32 Open bachelorprogramma 33 Basisaantekening Psychodiagnostiek Het Nederlands Instituut van Psychologen Wat is psychodiagnostiek? Beperkte zelfstandige betekenis van de Basisaantekening Psychodiagnostiek Eisen voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek Verplichte cursussen Basisaantekening Psychodiagnostiek Het aanvragen van de Basisaantekening Psychodiagnostiek 37 Toelating tot de postdoctorale opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog Kosten en aanvraagprocedure 39 Cursusbeschrijvingen 76 Uitvoeringsregeling bij de Onderwijs- en examenregeling 2013-2014 WO bacheloropleiding Psychologie WO masteropleiding Psychologie 86 Procedures en regelgeving 88 Service en informatie
Voorwoord U studeert Psychologie of gaat dat vak studeren bij de Open Universiteit. Een goede keuze. U wilt meer weten over hoe menselijke gedrag of menselijke gedragingen tot stand komen en hoe denken en emoties daarmee te maken hebben. Mogelijk wilt u zelf psycholoog worden. U bent al psycholoog en u wilt bijblijven. Deze studiegids gaat u helpen bij het maken van de keuze voor cursussen die tot meer inzicht en vaardigheden leiden. U kunt ervoor kiezen psycholoog te worden of u wilt alleen maar een of enkele cursussen voltooien. Dat kan. De meeste van onze cursussen zijn op zichzelf te volgen. Wie bijvoorbeeld alleen iets wil weten over de werking van het brein kiest een cursus neuropsychologie. Wie meer wil weten over groepsvorming en menselijke relaties kiest sociale psychologie. En mocht u kennis van statistiek willen opfrissen dan kiest u voor de reeks van onderzoekspractica. Kies maar. Allemaal keuzen. Daar gaat psychologie (ook) over. Keuzen lijken vooraf te gaan aan wat u doet, aan uw gedrag. De vraag die dan in de psychologie opkomt is of dat bewuste, zelfs rationele keuzen zijn. Om die vraag in praktijk, professie of onderzoek verstandig te kunnen beantwoorden is een lange studie vereist. U kunt bij ons psycholoog worden, net als bij andere Nederlandse universiteiten. Kiest u voor studeren in eigen tijd, eigen tempo en eigen plaats dan biedt de Open Universiteit een alternatief voor de traditionele universiteiten waar u dagelijks in collegezalen verblijft. Als dat uw keuze is, dan biedt onze bachelor- en masteropleiding psychologie daartoe uitgebreide mogelijkheden. De studie psychologie aan de Open Universiteit is gericht op het ontwikkelen en bijhouden van competenties in het doen van wetenschappelijk onderzoek, het verrichten van psychologische diagnoses en het kunnen plannen en uitvoeren van psychologische interventies. Dat is de kern van het vak. De competenties die u verwerft in de bacheloropleiding worden verder ontwikkeld tot het professionele niveau in de masteropleiding. De masteropleiding heeft vier varianten: Arbeids- en organisatiepsychologie, Gezondheidspsychologie, Klinische psychologie, en Psychologie van de levensloop. Kies maar. De opleiding bevordert een positieve houding over modern wetenschappelijk onderzoek, ook voor praktijk en professie. Empirisch onderzoek is essentieel voor de oplossing van problemen waar academisch opgeleide psychologen in de praktijk voor komen te staan. In de opleiding stemmen we de kennis- en vaardigheidsonderdelen op elkaar af. U wordt betrokken bij de opzet en uitvoering van onderzoek van de wetenschappelijke staf. Onze afgestudeerde psychologen vinden vrijwel onverminderd werk op academisch niveau. Met een bachelor- en mastergetuigschrift en het juiste vakkenpakket kunt u de Basisaantekening Psychodiagnostiek van het NIP behalen. Daarmee kan worden doorgestudeerd in postdoctorale specialisatieopleidingen, zoals de opleiding voor gezondheidszorgpsycholoog of psychotherapeut (wet BIG), voor gedragswetenschappelijk opgeleide trainer (NIP-registratie) en voor arbeidsen gezondheidspsycholoog (NIP-registratie). Kies maar. Van onze studenten verwachten wij doorzettingsvermogen en zelfdiscipline. Wat u erbij verwerft is een kritische instelling en analytisch vermogen. U krijgt plezier in het zelfstandig of in teams oplossen van allerlei problemen die het leven met zich mee kan brengen en waarop de psychologie soms een wetenschappelijk antwoord heeft, en anders dat antwoord zoekt. Zet nu een stap vooruit in uw leven, haal meer uit uzelf. U bent niet de enige. Per jaar wordt 17000 keer een cursus van de faculteit Psychologie gekozen. Prof. dr. R. van Hezewijk Decaan Psychologie 3
Studeren aan de Open Universiteit Het onderwijs aan de Open Universiteit is gebaseerd op afstandsonderwijs. Dit betekent dat u niet wekelijks naar college hoeft te gaan, maar dat u thuis of op een andere plaats kunt studeren op een tijdstip dat het u schikt. Er zijn natuurlijk cursussen binnen de opleiding psychologie die verplichte bijeenkomsten hebben. Een psycholoog werkt met mensen, contactmomenten tijdens de studie zijn noodzakelijk om later te kunnen functioneren in het beroepsveld. Iedereen kan met een cursus of bacheloropleiding starten bij de Open Universiteit 1. Het startmoment en het studietempo bepaalt u grotendeels zelf. De minimum toelatingsleeftijd is 18 jaar. Starten met Inleiding in de psychologie Als u een academische cursus of opleiding ambieert, kunt u het beste starten met ons Startpakket, dit is de cursus Inleiding in de psychologie. In een aantal groepsbijeenkomsten komen inhoud, effectieve studieaanpak, planning, tentaminering en het gebruik van studienet aan bod. De cursus Inleiding in de psychologie geeft een goed beeld van wat u kunt verwachten in het vervolg van de bacheloropleiding psychologie en van de capaciteiten die u daarvoor nodig heeft. Onderwijs- en examenregeling (OER) Aan de basis van de bachelor- en masteropleidingen staat de Onderwijs- en examenregeling (OER). Deze regeling wordt elk jaar door de Raad van decanen vastgesteld na advies gehoord te hebben van de opleidingscommissies en studentenraad. In deze regeling staat het onderwijsprogramma beschreven én de rechten en plichten van de student. Vanaf 1 juli worden cursussen volgens de nieuwe regeling aangeboden. Een belangrijk onderdeel zijn de Uitvoeringsregelingen waarin specifieke bepalingen voor elke opleiding zijn opgenomen. Ook leest u er meer over de ingangseisen per cursus, de wederzijdse uitsluitingen op cursusniveau en de compensatorische regeling, die weergeeft of u een cursus met een onvoldoende in uw opleiding kunt laten staan. www.ou.nl/documenten Opleidingsschema en studieplanning In de opleidingsschema s in deze studiegids ziet u de structuur van de opleiding en de meest logische volgorde voor het bestuderen van cursussen. Houd bij uw planning rekening met eventueel vereiste voorkennis of ingangseisen en met de data van begeleidingsbijeenkomsten en de tentamens. Vrijheid of structuur Per opleiding is een groot aantal cursussen verplicht. Daarnaast is er een keuzemogelijkheid: - vrije ruimte: u kiest een aantal modulen van uw faculteit die niet in uw opleidingsprogramma zijn opgenomen, óf u kiest uit het cursusaanbod van de andere faculteiten. Bachelorstudenten mogen in de vrije ruimte geen cursussen kiezen uit de aansluitend te volgen masteropleiding van hun faculteit. - aanschuifonderwijs: tegelijk met een opleiding aan onze instelling kunt u ook cursussen volgen bij een andere universiteit en deze inbrengen in de vrije ruimte van de opleiding. Voor dit aanschuifonderwijs dient de Facultaire toetsingscommissie vooraf toestemming te verlenen. U draagt zelf zorg voor inschrijving, betaling enzovoorts aan de andere instelling voor Hoger Onderwijs. Meer informatie hierover vindt u in de Uitvoeringsregeling op onze website. Studiepunten en modulen Een cursus bestaat uit één of meer modulen, waarbij 1 module gelijk staat aan 4,3 studiepunten. De cursusomvang in deze studiegids wordt uitgedrukt in modulen. Het bestuderen van 1 module kost u 100 à 120 studie-uren. Bacheloropleiding 42 modulen = 180 studiepunten - Propedeuse (14 modulen) - Postpropedeuse (28 modulen) Masteropleiding 14 modulen = 60 studiepunten Studiemateriaal Het studiemateriaal van een cursus bestaat uit studieopdrachten en informatiebronnen. De studieopdrachten vindt u o.a. in het digitale werkboek behorend bij een cursus. De informatiebronnen kunnen bestaan uit cursusboeken eventueel aangevuld met andere digitale leermiddelen. Elke cursus wordt begeleid via internet. Daarom is het niet mogelijk om aan de Open Universiteit te studeren zonder dat u in het bezit bent van een computer met internetaansluiting. De internetaansluiting heeft u nodig om op de hoogte te kunnen blijven van cursusgebonden informatie, de studieopdrachten te kunnen lezen, uw uitwerkingen te kunnen uploaden en om contact te kunnen onderhouden met andere studenten en docenten via e-mail en discussiefora. In toenemende mate wordt er gebruik gemaakt van Engelstalig cursusmateriaal. Dit omdat bepaalde vakgebieden voornamelijk Engelstalig zijn of omdat het cursusonderwerp een internationale oriëntatie heeft. In de masteropleiding kan het aandeel Engels beduidend groter zijn dan in de bacheloropleiding. Op deze manier ontwikkelen studenten zich tot academici die in staat zijn te participeren in nationaal en internationaal wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. 1 De masteropleiding kent aanvullende toelatingsregels, zie daarvoor het hoofdstuk Vrijstelling en toelating. 4
Studienet Als student krijgt u toegang tot de besloten digitale leeromgeving van de Open Universiteit: Studienet. Hier vindt u aanvullende informatie over uw faculteit, studietaken, discussiegroepen en nieuwsfora. Het is ook mogelijk documenten te plaatsen en te delen met anderen. Studienet is tevens een uitstekende omgeving om met medestudenten of docenten online informatie uit te wisselen of te discussiëren over de studiestof. http://studienet.ou.nl Studieplanner Om een goed studieresultaat te behalen en zo veel mogelijk gebruik te maken van uw beschikbare studietijd is het plannen van uw studie raadzaam. De Studieplanner geeft een aantal gegevens weer waardoor het indelen van uw studie overzichtelijk wordt. Nadat u invoert hoeveel uren per week u beschikbaar heeft voor de studie, ziet u meteen wanneer u klaar bent voor het afleggen van een tentamen. Andersom kan ook, als u op een bepaalde datum uw cursus wilt afronden, berekent de studieplanner hoeveel studie-uren u per week nodig heeft. U kunt ook meerdere cursussen plannen en rekening houden met vakanties. www.ou.nl/studieplanner Studiepad online Naast het plannen van een cursus, kunt u ook uw studievorderingen raadplegen in uw studiepad. Als u een opleiding volgt geeft uw online studiepad een overzicht van het afgelegde, het lopende en het resterende studiepad van de opleiding waarmee u bezig bent. www.ou.nl/studiepad Studieplaza Studieplaza is de website van de Open Universiteit waar u thema s, items, tips en suggesties vindt om uw studievaardigheden te verbeteren. Daar vindt u de Studiecoach en de workshops die de Open Universiteit voor studenten organiseert. De opzet van Studieplaza is dynamisch en eigentijds. Via video s, tekst, animaties, zelftests, tools en workshops wordt u virtueel geholpen bij het studeren. Maar u kunt er natuurlijk ook voor kiezen om een avondje gezellig naar het studiecentrum te komen om aan een workshop deel te nemen. Studieplaza is onderverdeeld in vier hoofditems: Studiecoach, Workshops, Marktplein en Drempels weg. www.studieplaza.ou.nl Open of gestructureerd via OU-Extra Studeren bij de Open Universiteit kan op twee manieren. Nadat u een start heeft gemaakt met Inleiding in de psychologie (startpakket), kunt u kiezen op welke manier u graag verder wilt studeren. Heeft u tijdens uw kennismaking met studeren ervaren dat u behoefte heeft aan een gestructureerde planning en vindt u zelfstandig studeren met contact met andere studenten prettig, dan is deelnemen aan OU-Extra een effectieve studieaanpak voor u. Het gestructureerde traject duurt één jaar en begint op 1 september of 1 februari. Uiteraard bent u ook helemaal vrij om uw eigen studie en tempo te bepalen. Bovendien kunt u tussentijds beslissen om wel of niet deel te nemen aan OU-Extra. Promoveren bij de Open Universiteit De Open Universiteit wil naast bachelor- en masterstudenten ook promovendi aan zich binden. Zowel promovendi die bij de OU werken (aio s en andere medewerkers), als buitenpromovendi, die bijvoorbeeld parttime promoveren naast hun werk, kunnen bij de OU een promotietraject afleggen. De Graduate School van de OU biedt (buiten) promovendi een inspirerende omgeving en faciliteiten om intern en op afstand binnen de gestelde tijd te kunnen promoveren. Inhoudelijke begeleiding van (buiten)promovendi vindt plaats door de faculteiten en onderzoeksinstituten van de OU. De Graduate School is een thuishaven voor (buiten)promovendi, hun promotores en begeleiders. De Graduate School informeert aankomende promovendi, faciliteert promovendi en biedt hen toegang tot de online promovendi-community. Voorbeelden van deze faciliteiten zijn gebruikmaking van de digitale bibliotheekvoorzieningen en individuele begeleiding bij het maken van een onderzoeksvoorstel. Ook organiseert de Graduate School een jaarlijkse PhD-dag voor al haar promovendi. Voor interne en externe promovendi die formeel tot een promotietraject zijn toegelaten biedt de GS additioneel bijvoorbeeld toegang tot enkele basiscursussen die relevant zijn voor promovendi, zoals academic writing en academic presenting. Ook stelt de Graduate School voor iedere promovendus een individueel scholingsbudget ter beschikking, dat in samenspraak met de faculteit kan worden ingevuld. Daarnaast is de Graduate School een communicatie- en ontmoetingsplatform voor promovendi, waar zij ervaringen en tips kunnen uitwisselen. Mensen die interesse hebben in een promotietraject kunnen verdere informatie krijgen op de website www.ou.nl/web/graduate-school of via e-mail graduate.school@ou.nl. 5
Studiebegeleiding tijdens de opleiding De cursussen in de bachelor- en masteropleidinging van de faculteit psychologie kennen diverse vormen van studiebegeleiding, elk met bijzondere kenmerken. www.ou.nl/begeleiding Standaardbegeleiding Iedere cursus heeft een docent die uw inhoudelijke vragen kan beantwoorden. Dit kan telefonisch of via e-mail. De cursussite op Studienet geeft aan wie de docent is en wanneer hij of zij te bereiken is. Hier treft u ook de discussiegroep aan om vragen te stellen aan medestudenten. Digitale begeleiding Alle cursussen van de opleidingen psychologie worden begeleid via de digitale leeromgeving. Op de cursussite ziet u onder andere de discussiegroepen, namen van docenten en eventueel aanvullend digitaal studiemateriaal. Indien van toepassing worden studenten vanuit deze cursussite geleid naar een specifieke digitale leeromgeving, bijvoorbeeld een digitaal werkboek. Studieloopbaanbegeleiding Vrijwel iedere student wordt tijdens zijn studie geconfronteerd met zaken die de studievoortgang kunnen belemmeren. Daarom hanteert de faculteit Psychologie een systeem van studieloopbaanbegeleiding waarin u kunt kiezen voor cursusoverstijgende begeleiding. U kunt in het begin van de bachelorfase kiezen om mee te doen met een bachelormentoraat, waarbij u per e-mail geattendeerd wordt op uw studievoortgang. Daarnaast kunt u deelnemen aan het propedeusementoraat en het mastermentoraat. Bij het propedeusementoraat wordt u benaderd door een docent uit uw eigen studiecentrum zodra u de cursus Inleiding in de psychologie hebt afgerond. Voor het mastermentoraat krijgt u een uitnodiging zodra u aan de bachelorthesis begint. Individuele begeleiding in de afstudeerfase In de afstudeerfase krijgt u bij de stage en de scriptie individuele begeleiding. U maakt samen met uw docent hierover afspraken. Groepsbijeenkomsten Bij een aantal cursussen worden groepsbijeenkomsten georganiseerd. Deze bijeenkomsten kunnen verplicht of facultatief zijn. Ze vinden plaats in de avonduren of op zaterdag in de studiecentra. Afhankelijk van de cursus worden de bijeenkomsten in één of meer studiecentra georganiseerd. Tijdens de bijeenkomsten gaat u samen met de docent en de medestudenten dieper in op de leerstof en bereidt u zich voor op het tentamen. In het opleidingsschema kunt u zien bij welke cursussen groepsbegeleiding georganiseerd wordt. De data voor deze bijeenkomsten en het digitale aanmeldformulier vindt u op de cursussite van Studienet. Verplichte practicumbijeenkomsten Een aantal cursussen heeft verplichte (v) practica. Nadere informatie over deelname en aanmelding voor de verplichte bijeenkomsten vindt u op de cursussite. De practica bij de cursussen Gespreksvoering, Seksuologie, Klinische gespreksvoering, Psychodiagnostiek en Inleiding in conflicthantering en mediation, vinden per regio plaats. Alleen als u ingeschreven bent voor de cursus kunt u zich aanmelden voor het practicum via een digitaal aanmeldformulier dat u kunt vinden op de cursussite van Studienet. U krijgt via Studie-net bericht wanneer u zich kunt aanmelden voor de bijeenkomsten. Landelijke dagen Bij een enkele cursus wordt een verplichte (v) landelijke studiedag georganiseerd op een centrale plaats in het land. Alleen studenten die zich hebben ingeschreven voor de cursus kunnen zich aanmelden voor de landelijke dag. Studenten die willen beginnen met het scriptietraject, kunnen zich aanmelden voor een scriptiedag. De aanmelding loopt via het scriptieweb op Studienet. Rooster begeleidingsbijeenkomsten De planning van alle begeleidingsbijeenkomsten is jaarlijks gereed vanaf 1 juni. De faculteitspagina op Studienet geeft de datum aan wanneer het rooster gepubliceerd wordt. Vanaf die datum kunt u zich aanmelden voor de bijeenkomsten mits u ingeschreven staat voor de cursus. Wijzigingen in het begeleidingsrooster treft u aan op Studienet. 6
Tentamens bij de Open Universiteit Elke cursus wordt afgesloten met een of meer tentamens. Soms is een combinatie van tentamenvormen ook mogelijk. In het opleidingsschema en op de cursussite staat bij elke cursus aangegeven waaruit het tentamen bestaat. Om u goed te kunnen voorbereiden op het tentamen, zijn er in het studiemateriaal oefententamens opgenomen, zodat duidelijk is wat u tijdens het tentamen mag verwachten. Regulier schriftelijk tentamen Dit tentamen bestaat uit gesloten vragen (meerkeuzevragen en juist-onjuistvragen) en/of open vragen. Deze tentamens worden afgenomen op vastgestelde dagen tijdens vijf vastgestelde periodes per academisch jaar. Tentamenperiode Sluitingsdatum aanmelding Tentamenperiode Sluitingsdatum aanmelding 26 t/m 28 augustus 2013 31 juli 2013 14 t/m 16 april 2014 19 maart 2014 18 t/m 20 november 2013 23 oktober 2013 23 t/m 25 juni 2014 28 mei 2014 3 t/m 5 februari 2014 8 januari 2014 25 t/m 27 augustus 2014 30 juli 2014 De geleidelijke invoering van computergebaseerde toetsing kan van invloed zijn op het tentamenrooster. Computergebaseerd toetsen - CBI of CBG Computergebaseerd toetsen houdt in dat de afname van tentamens niet op papier verloopt maar via een computer. De tentamens worden in de gebruikelijke tentamenlocaties afgenomen. In het opleidingsschema kan de afkorting CBI of CBG zijn opgenomen. Staat er CBI, dan betekent dit dat het tentamen individueel wordt afgenomen. Staat er CBG, dan wordt het tentamen groepsgewijs op vastgestelde dagen afgenomen. Opdracht Een opdracht kan een werkstuk, practicum, paper, bijzondere verplichting, casus e.d. zijn. Met de examinator wordt afgesproken wanneer de opdracht wordt ingeleverd. Aan- en afmelden tentamen Voor alle tentamens, met uitzondering van de opdracht, is het nodig dat u zich tijdig aanmeldt. Dit kan online door in te loggen bij MijnOU op de website. U kunt daar ook de voortgang van uw aanmelding volgen. Voor tentamens waarvoor u zich moet aanmelden, kunt u zich tot een bepaald moment voor de tentamendatum afmelden. U verbruikt dan geen tentamenkans. Afmelden na de sluitingsdatum is niet mogelijk. U verbruikt dan een tentamenkans. De sluitingsdatum voor aan- of afmelden wordt op het scherm getoond. Voor studenten met een functiebeperking, studenten die langdurig buiten Europa verblijven of studenten in detentie gelden andere procedures en aan- en afmeldtermijnen. Raadpleeg hiervoor de gegevens op de website. www.ou.nl/tentamen Uiterlijk een week voor de tentamendatum volgt de oproepbrief. Hierin zijn de tentamenlocatie, -datum en de toegestane hulpmiddelen vermeld. Uitslag tentamen Afhankelijk van de tentamenvorm ontvangt u eerst een voorlopige uitslagbrief en zodra de Commissie voor de examens de uitslag formeel heeft vastgesteld, volgt uw definitieve uitslagbrief en een officieel certificaat als u geslaagd bent. Bij schriftelijke tentamens wordt het antwoordmodel twee dagen na het tentamen op de cursussite op Studienet geplaatst. www.ou.nl/tentamen 7
Studentenvoorzieningen Studiecentra De studiecentra, in totaal 22 vestigingen in Nederland en België, zijn er op ingericht u aanvullende ondersteuning te bieden tijdens uw studie. U legt er tentamen af en er vinden groepsbijeenkomsten en faculteitsdagen plaats. In het studiecentrum kunt u terecht tijdens de openingstijden, voor sommige studiecentra wordt u gevraagd eerst een afspraak te maken. www.ou.nl/studiecentra Facultaire opleidingscommissie Psychologie De faculteit Psychologie heeft een Facultaire opleidingscommissie (FOC). Deze commissie is paritair samengesteld en bestaat uit minimaal vier studenten en vier medewerkers. De commissie heeft als taak advies uit te brengen over de Onderwijs- en examenregeling van de opleiding, de uitvoering van die regeling jaarlijks te beoordelen, en verder gevraagd en ongevraagd advies te geven over het psycholgieonderwijs. De samenstelling van de Facultaire opleidingscommissie Psychologie is te vinden op www.ou.nl/psychologie Indien u in contact wenst te komen met de Facultaire opleidingscommissie psychologie kunt u zich richten tot de ambtelijk secretaris, mw. drs. M. Specker. Studentenverenigingen Binnen de Open Universiteit is een aantal studentenverenigingen en studiegroepen actief. Afhankelijk van de aard van de vereniging worden activiteiten op regionaal en nationaal niveau georganiseerd. Denk aan activiteiten zoals lezingen, excursies, congressen of buitenlandse studiereizen. Op Studienet staat meer informatie over het regionale óf landelijke karakter van de verenigingen, de geplande activiteiten en het aantal deelnemers. www.ou.nl/studentenvereniging SPS NIP Als opleidingsstudent is het verstandig om informatie in te winnen over uw toekomstige beroepsveld. De faculteit Psychologie werkt nauw samen met de OU studenten van de Sectie Psychologiestudenten van het Nederlands Instituut van Psychologen. De SPS organiseert voorlichtingsdagen over de beroepsmogelijkheden van afgestudeerd psychologen, benodige vervolgopleidingen, (BIG-)registraties en dergelijke. Er is ook een excursiecommissie die regelmatig uitstapjes naar interessante werkplekken van psychologen organiseert. Dit platform behartigt ook de belangen van OU studenten binnen het NIP en de OU. Het platform heeft momenteel ca. 550 leden. U kunt voor meer informatie kijken op www.spsnip.nl of www.facebook.com/spsnipopenuniversiteit. Mailen kan ook: platformou@spsnip.nl Studentenraad Studenten worden op het niveau van de Open Universiteit als geheel vertegenwoordigd door de Studentenraad. De raad heeft instemmingbevoegdheid op het algemene deel van de Onderwijs- en examenregeling (OER) en adviesbevoegdheid op de specifieke delen. Verder kan de raad advies uit brengen over zaken die direct in verband staan met de geboden studiemogelijkheden en faciliteiten daartoe, bijvoorbeeld: - het ontwikkelen van opleidingen - beleidszaken met betrekking tot voorzieningen voor studenten - de studiebegeleiding van studenten. 8
Daarnaast kan de Studentenraad uit eigen beweging advies uitbrengen aan de Raad van toezicht of aan het College van bestuur, over aangelegenheden van de Open Universiteit die in het bijzonder studenten aangaan. De bevoegdheden van de Studentenraad zijn geregeld in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW), en in het reglement van de Studentenraad. De Studentenraad kan voor overleg vertegenwoordigers van bestuurlijke organen uitnodigen en zich laten bijstaan door inhoudelijk deskundigen. De Studentenraad bestaat uit maximaal negen leden die bij geheime stemming worden gekozen door en uit studenten. De zittingstermijn is twee jaar. De Studentenraad vergadert doorgaans één keer per maand en overlegt eens per kwartaal met het College van bestuur; de vergaderingen zijn openbaar. Indien u een bijeenkomst wilt bijwonen dan kunt u zich voorafgaand aanmelden via studentenraad@ou.nl. Informatie over de agendapunten, notulen, reglement en andere berichten van de Studentenraad vindt op Studienet. Bibliotheekvoorzieningen Als student van de Open Universiteit kunt u via Studienet/Mijn werkplek de digitale bibliotheek raadplegen. U krijgt rechtstreeks toegang tot de digitale bibliotheek met een reeks belangrijke e-journals, informatiebestanden en zoeksystemen voor wetenschappelijke tijdschriften en artikelen. De website Studiecoach geeft onder andere uitleg over het gebruik van de digitale bibliotheek. In de bibliotheek zelf krijgt u meer informatie via de veelgestelde vragen en de nieuwsberichten. Heeft u inhoudelijke vragen over de collectie, dan kunt u Ask Your Librarian raadplegen. www.ou.nl/bibliotheek of www.ou.nl/ub Endnote en Reference manager Studenten van de Open Universiteit kunnen gratis Endnote en Reference manager downloaden. Dit zijn softwarepakketten voor het opslaan van bibliografische gegevens. Hiermee downloadt u eenvoudig literatuurverwijzingen van websites van uitgeverijen en bibliotheken uit buiten- en binnenland. Daarnaast kunt u met deze programma s zoeken in bibliotheekdatabases. Zo kunt u zelf een database aanmaken van literatuurverwijzigen om die te gebruiken in uw afstudeeronderzoek, tijdschriftartikelen, boeken en andere publicaties. U kunt beide programma s één maand nadat u bent ingeschreven downloaden. Op Studieplaza staat een instructiefilm over het gebruik van Endnote. Academia en SURFspot De Open Universiteit is aangesloten op de SURFfederatie, waardoor u als student gebruik kunt maken van de mediabibliotheek Academia maar ook producten bestellen via SURFspot. Het Academia-materiaal bevat een enorme collectie aan beeld- en geluidmateriaal over de Nederlandse geschiedenis, de medische wereld, mediageschiedenis, politiek en recht, natuur en milieu en zelfs over entertainment en curiosa. Er zijn Polygoonjournaals, amateurfilms programma s van de publieke omroep, radiofragmenten, foto s en artikelen te vinden. SURFspot is de ict-webwinkel voor het onderwijs waar officiële software en andere ict-producten tegen voordelige prijzen aangeschaft kunnen worden. (Bijna) alumnus? Als u de eindstreep van uw studie heeft bereikt, betekent dat niet dat het contact met de Open Universiteit komt te vervallen. Als alumnus bent u graag gezien, u bent tenslotte ambassadeur van onze universiteit doordat u uit eigen ervaring goed zicht heeft op de ontwikkeling van de vraag naar opleidingen, scholing en trainingen. Daarom bent u van harte welkom op onze studiedagen, symposia en academische zittingen. Bent u lid van de Alumnivereniging, dan kunt u contact onderhouden met andere afgestudeerden. Ook is het mogelijk informatie te ontvangen over promoties en promotieonderzoek en kunt u bovendien cursussen bestellen (zonder tentamenrechten) tegen een gereduceerd tarief. De vereniging organiseert geregeld lezingen, excursies en bedrijfsbezoeken. www.ou.nl/alumni 9
Inschrijven en kosten Inschrijven U kunt zich op twee manieren inschrijven: - Online via de betreffende cursuspagina waar de inhoud uitgebreid beschreven staat (zie cursusbeschrijvingen). - Of via www.ou.nl/inschrijven waar u een schriftelijk inschrijfformulier kunt downloaden en per post versturen. Wanneer u voor de eerste keer inschrijft voor een cursus, moet een kopie van een geldig paspoort of identiteitskaart (voor- èn achterzijde) bijvoegd of nagestuurd worden. Inschrijfmogelijkheden Cursus U schrijft in en studeert per cursus. Een cursus bestaat uit één of meer modulen. Binnen de inschrijfduur van 14 maanden zijn studiebegeleiding en drie tentamenkansen inbegrepen. Startpakket Twee vaste inleidende modulen van de bacheloropleiding Psychologie: S48112 Inleiding in de Psychologie. Binnen de inschrijfduur van 14 maanden zijn studiebegeleiding en drie tentamenkansen inbegrepen. Studiepakket Bestaande uit minimaal drie modulen naar eigen keuze. Bij een studiepakket krijgt u 14 maanden inschrijfduur inclusief drie tentamenkansen, ook voor cursussen die u nog niet heeft afgerond. Dit geldt voor zover deze niet afgeronde cursussen nog getentamineerd worden. Wanneer inschrijven? Wij raden u aan eerst het opleidingsschema te raadplegen. Daarin vindt u per cursus de begeleidings- en tentamenvorm en ook de tentamenmomenten. Data en locaties van begeleidingsbijeenkomsten staan vermeld in de cursusbeschrijvingen op het web. Om uw inschrijfduur zo optimaal mogelijk te benutten, kunt u bovendien uw eigen studieplanning maken. www.ou.nl/studieplanner Extra tentamenkansen en verlenging van inschrijfduur Wanneer u een cursus nog niet heeft afgerond, maar wel al uw tentamenkansen heeft verbruikt, dan kunt u extra tentamenkansen bijkopen. Dit hoeft niet direct na afloop van uw inschrijfrechten, maar is alleen mogelijk zolang de betreffende cursus nog wordt getentamineerd. Let er in dit verband op dat veel cursussen niet onbeperkt worden getentamineerd, maar na verloop van tijd worden vervangen door een nieuwere versie. U kunt geen extra kansen kopen voor de nieuwere versie van een cursus als u voor de oudere versie staat ingeschreven. Met een extra tentamenkans voor een cursus krijgt u acht maanden tijd om tentamen te doen of uw opdracht in te leveren. Wanneer uw inschrijfduur verstreken is heeft u geen toegang meer tot de elektronische leeromgeving Studienet. Door het kopen van een extra tentamenkans wordt uw inschrijfduur voor de cursus verlengd en krijgt u weer toegang tot de cursussite. Heeft u voor meer cursussen extra tentamenkansen nodig, kies dan voor een tentamenpakket. Daarmee krijgt u voor elke nog niet afgeronde cursus opnieuw 14 maanden inschrijfduur inclusief drie tentamenkansen. Inschrijven voor een nieuw studiepakket (zie hiervoor) is ook mogelijk. De bachelorthesis en het scriptietraject in de masteropleiding hebben aanvullende regels over begeleidingstijd en het kopen van tentamenkansen. www.ou.nl/tentamenkansen 10
Kosten Conform de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderwijs (WHW) wordt onderscheid gemaakt tussen wettelijk collegegeld en instellingscollegegeld. Welk collegegeld op uw inschrijving van toepassing is, is afhankelijk van uw nationaliteit, woonplaats, studieverleden en uw keuze voor bacheloren/of mastercursussen. www.ou.nl/kosten Kortingsregeling cursusgeld - KCOU In een aantal situaties geeft de Open Universiteit een korting op het cursusgeld aan studenten met een laag inkomen. Wilt u een opleiding volgen aan de Open Universiteit, heeft u een (gezamenlijk) belastbaar inkomen tot 110% van het belastbaar minimumloon en geen voordeel uit sparen en beleggen, dan kunt u een korting op het cursusgeld aanvragen. Getoetst wordt onder meer het belastbaar jaarinkomen van u en uw partner/ouder in het kalenderjaar waarin de aanvraag wordt ingediend en of u voldoet aan de overige wettelijke voorwaarden om voor de kortingsregeling in aanmerking te komen. U kunt de brochure met het aanvraagformulier downloaden van de website of opvragen bij Service en informatie. Vraag de korting aan voordat u inschrijft voor een cursus. www.ou.nl/kcou Belastingaftrek studiekosten Soms kunt u studiekosten aftrekken als u aangifte inkomstenbelasting doet, maar dit is aan regels gebonden. Om te beginnen moet u de studie volgen voor uw huidige of toekomstige baan (geen studie uit interesse; het moet voor de hand liggend zijn dat de opleiding daadwerkelijk tot inkomsten zal leiden). U kunt alleen studiekosten aftrekken als u ze zelf heeft gemaakt. Er dient sprake te zijn van een leertraject. Vergoedt uw werkgever een deel van uw studiekosten? Dan dient u de aftrekbare kosten te verminderen met de ontvangen vergoeding. Let wel: de voor eigen rekening blijvende studiekosten zijn slechts aftrekbaar voor zover deze méér bedragen dan 500. Niet-aftrekbare kosten Kosten voor levensonderhoud (zoals huisvesting, eten, drinken en kleding) en (inrichting van) werkkamer of studeerruimte en standaard pc s en printers, komen niet voor aftrek in aanmerking. Betaalde rente op een studielening of reiskosten naar studiecentrum of steunpunt en kosten van excursies en studiereizen zijn niet aftrekbaar. Aftrekbare kosten Kosten van studieboeken, vakliteratuur, leermiddelen en lesgeld, waaronder de kosten voor modules, tentamens, aanvraag voor vrijstellingen en voor toelating tot opleidingen, komen in aanmerking voor aftrek. Onder de noemer lesgeld vallen ook het collegegeld en instellingscollegegeld. www.belastingdienst.nl 11
Medewerkers opleidingen Psychologie Wetenschappelijke staf dhr. dr. F. Van Acker Universitair hoofddocent frederik.vanacker@ou.nl dhr. drs. S. Friederichs Promovendus stijn.friederichs@ou.nl mw. dr. T. Houtmans Universitair docent tilly.houtmans@ou.nl mw. dr. E. Bakker Universitair docent esther.bakker@ou.nl dhr. dr. R. van Geel Universitair docent rolf.vangeel@ou.nl mw. dr. E. de Hullu Universitair docent eva.dehullu@ou.nl mw. A. Beaulen MSc Onderzoeksmedewerker audrey.beaulen@ou.nl mw. R. Golsteijn MSc Promovendus rianne.golsteijn@ou.nl mw. dr. N. Jacobs Universitair hoofddocent nele.jacobs@ou.nl mw. dr. T. Bipp Universitair hoofddocent tanja.bipp@ou.nl mw. L. Goossens MSc Onderzoeksmedewerker linda.goossens@ou.nl dhr. N. Jacobs MSc Promovendus niels.jacobs@ou.nl dhr. dr. W. Bloemers Docent wim.bloemers@ou.nl mw. dr. H. Groothof Universitair docent hinke.groothof@ou.nl dhr. dr. J. Kuntze Universitair docent jeroen.kuntze@ou.nl mw. dr. C. Bolman Universitair hoofddocent catherine.bolman@ou.nl mw. dr. N. Gunther Universitair docent nicole.gunther@ou.nl dhr. prof. dr. J. van Lankveld Hoogleraar jacques.vanlankveld@ou.nl dhr. dr. A. Bos Universitair hoofddocent arjan.bos@ou.nl mw. drs. J. Guyaux Onderzoeksmedewerker janneke.guyaux@ou.nl dhr. dr. J. Lataster Universitair docent johan.lataster@ou.nl dhr. dr. A. Brouwers Universitair docent andre.brouwers@ou.nl dhr. prof. dr. R. van Hezewijk Decaan rene.vanhezewijk@ou.nl mw. prof. dr. L. Lechner Hoogleraar lilian.lechner@ou.nl mw. prof. dr. K. van Dam Hoogleraar karen.vandam@ou.nl dhr. dr. D. Hoek Universitair docent dirk.hoek@ou.nl dhr. dr. R. Leontjevas Universitair docent roeslan.leontjevas@ou.nl mw. dr. F. Dehue Universitair docent francien.dehue@ou.nl dhr. dr. M. Hommes Universitair docent mark.hommes@ou.nl dhr. dr. H. Lodewijkx Universitair docent hein.lodewijkx@ou.nl mw. dr. A. Eerland Universitair docent anita.eerland@ou.nl mw. dr. N. de Hoog Universitair docent natascha.dehoog@ou.nl dhr. drs. F. van Luik Docent frank.vanluik@ou.nl dhr. drs. J. Eshuis Universitair docent jannes.eshuis@ou.nl mw. dr. S. van Hooren Universitair docent susan.vanhooren@ou.nl dhr. drs. L. Mouton Docent lukas.mouton@ou.nl 12
dhr. dr. A. Mudde Universitair docent aart.mudde@ou.nl mw. dr. E. Simon Universitair docent ellin.simon@ou.nl dhr. K. Wolfs MSc Promovendus kenny.wolfs@ou.nl dhr. dr. G. Näring Universitair docent gerard.naring@ou.nl mw. drs. E. van Staalduinen Docent ellen.vanstaalduinen@ou.nl mw. drs. S. Wouters MSc Docent/promovendus saskia.wouters@ou.nl mw. drs. I. Nikolova Promovendus irina.nikolova@ou.nl mw. drs. M. Stap Docent margreet.stap@ou.nl Onderwijs- en beheerspersoneel mw. dr. M. Nijkamp Universitair docent marjan.nijkamp@ou.nl mw. drs. I. Storm-Stevelmans Docent inez.storm-stevelmans@ou.nl dhr. H. Adriaens Controller mw. drs. D. Peels Promovendus denise.peels@ou.nl mw. drs. Steffie van der Steen Universitair docent steffie.vandersteen@ou.nl mw. drs. N. Boers Opleidingsmanager nanda.boers@ou.nl dhr. dr. G. J. Peters Universitair docent gjaltjorn.peters@ou.nl mw. dr. S. Stutterheim Onderzoeker sarah.stutterheim@ou.nl mw. A. Bouwels Medewerker audiovisuele technieken mw. dr. M. Pouwelse Universitair docent mieneke.pouwelse@ou.nl mw. dr. V. Thewissen Universitair docent viviane.thewissen@ou.nl mw. E. Burgers Medewerker onderwijszaken ellis.burgers@ou.nl mw. dr. K. Proost Universitair docent karin.proost@ou.nl dhr. dr. P. Verboon Universitair docent peter.verboon@ou.nl mw. S. Daems Medewerker audiovisuele technieken dhr. dr. M. Reijnders Docent matthee.reijnders@ou.nl dhr. dr. T. Verheggen Universitair docent theo.verheggen@ou.nl dhr. J. Hendriks Redacteur dhr. dr. J. Van Ruysseveldt Universitair docent joris.vanruysseveldt@ou.nl mw. dr. T. Völlink Universitair docent trijntje.vollink@ou.nl mw. S. Meijer Medewerker onderwijszaken susan.meijer@ou.nl dhr. dr. B. Scholtissen Universitair docent bart.scholtissen@ou.nl dhr. dr. W. Waterink Universitair hoofddocent wim.waterink@ou.nl mw. drs. M. Specker Opleidingsmanager marjan.specker@ou.nl mw. dr. I. van Seggelen Universitair docent inge.vanseggelen@ou.nl dhr. R. Willems MSc Promovendus roy.willems@ou.nl mw. M. Verschuren Secretaresse 13
Opleidingen Psychologie Onze opleidingen worden van achter naar voren geprogrammeerd. We kijken naar de eindtermen en doelstellingen van de masteropleiding psychologie en haar varianten. We kijken ook naar de eisen die het vakgebied stelt. Dan is duidelijk welke cursussen een masteropleiding moet bevatten om aan de eisen te voldoen. In de programmering van de vier mastervarianten is dat duidelijk te zien: het onderzoeksaspect, het diagnostische aspect en het interventieperspectief komen er in terug. Vervolgens kijken we naar wat studenten in de voorafgaande bacheloropleiding aan kennis en competenties moeten verwerven om de masteropleiding succesvol te kunnen afronden. Wat zijn de eindtermen en doelstellingen van de bacheloropleiding? Wat zijn de voorbereidende cursussen om onderzoek te kunnen doen en om onderzoek op zijn waarde te kunnen schatten? Welke diagnostische vaardigheden moeten zijn ontwikkeld om in de master goed beslagen ten ijs te komen? Welke interventiecompetenties moeten we in de bacheloropleiding opnemen? Welke academische vaardigheden mogen we verwachten van een masterstudent en straks van een alumnus van de Open Universiteit? De brede bachelor Vanaf september 2012 biedt de faculteit vier varianten in de masteropleiding aan die u kunt volgen na afronding van de bacheloropleiding. De bacheloropleiding is een zogeheten brede bachelor. Na een aantal verplichte vakken kiest u in het gebonden keuzeblok een aantal cursussen die u helpen voorbereiden op de masteropleiding. Daartoe bevelen wij een aantal cursussen aan die relevant zijn voor de variant van uw keuze. Op deze wijze komen we niet alleen tegemoet aan de structurering van de bachelor ten behoeve van de vier master-varianten, we passen met onze bacheloropleiding ook beter bij het doel van de Bolognaakkoorden. De Europese afspraak is de bacheloropleiding ook te kunnen zien als een zelfstandige opleiding, een opleiding die wordt afgesloten met een academische graad die op zichzelf kan staan, een graad die voldoende basiskennis in de psychologie verschaft om op academisch niveau werkzaam te zijn, niet als psycholoog, wel als breed opgeleide bachelor. Iemand wordt pas psycholoog als hij of zij minimaal een masteropleiding heeft voltooid. In Nederland is dat een eenjarige masteropleiding Psychologie (na een driejarige bacheloropleiding Psychologie). In Vlaanderen is de vereiste masteropleiding een tweejarige. Vandaar dat de Open Universiteit voor afgestudeerde masterstudenten contact heeft gezocht met de Katholieke Universiteit Leuven, waar onze Vlaamse alumni een aanvullend mastertraject kunnen afronden. Om de keuze voor een mastervariant te vergemakkelijken leest u hierna wat kenmerkend is voor de verschillende varianten in de masteropleiding psychologie. Onze masteropleidingen zijn zo ingericht dat studenten in aanmerking kunnen komen voor instroom in vervolgopleidingen. Tevens biedt elke masteropleiding de mogelijkheid tot het behalen van de Basisaantekening Psychodiagnostiek. In beide gevallen geld dat er soms nog extra cursussen afgerond moeten worden. De RINO Groep verzorgt diverse BIG- en profielopleidingen. Het NIP is de beroepsvereniging die zich o.a. bezig houdt met registraties. www.rinogroep.nl www.psynip.nl Master Arbeids- en organisatiepsychologie Het zal niemand zijn ontgaan dat er de laatste jaren veel veranderd is in organisaties. Daaraan heeft niet alleen de economische crisis bijgedragen; ook andere factoren zoals snelle technologische ontwikkelingen, toegenomen concurrentie en mondialisering hebben ertoe geleid dat organisaties voortdurend in beweging zijn om hun positie te kunnen hand-haven. Wat betekent dit nu voor organisaties en vooral: wat betekent dit voor medewerkers? Om deze vragen te kunnen beantwoorden is kennis van de arbeidsen organisatiepsychologie nodig. 14
Wat is arbeids- en organisatiepsychologie? De arbeids- en organisatiepsychologie bestudeert het gedrag, houdingen en emoties van mensen in relatie tot hun werksituatie. Van oudsher hoort de arbeids- en organisatiepsychologie tot het brede domein van de toegepaste psychologie. In dit domein worden meestal drie niveaus (het werk, het individu, en de sociale en organisatie context) onderscheiden die terugkomen in drie domeinen van de studie, respectievelijk de arbeids-, personeels- en organisatiepsychologie. De arbeidspsychologie houdt zich bezig met de invloed van het werk op het functioneren en welzijn van de werknemer. Er wordt bijvoorbeeld bestudeerd hoe de werksituatie tot een burnout kan leiden of hoe deze situatie juist de bevlogenheid en persoonlijke ontwikkeling kan stimuleren. Dit kan leiden tot adviezen over het vormgeven van taken en werkprocessen met als doel dat werknemers het werk zo optimaal mogelijk kunnen uitvoeren. In de personeelspsychologie gaat het om vraagstukken met betrekking tot het individu. Veel van de onderwerpen op dit terrein zijn erop gericht de fit tussen het individu en het werk te verbeteren. Belangrijke onderwerpen zijn: het aantrekken en selecteren van nieuwe medewerkers, het trainen en ontwikkelen van medewerkers; keuzes omtrent de individuele loopbaan; mobiliteit, verloop en reïntegratie. De organisatiepsychologie richt zich op het gedrag van medewerkers in relatie tot elkaar en tot het grotere systeem dat men de organisatie noemt. Onderwerpen zijn onder meer: leiderschap, besluitvorming, groepsprocessen, zoals het werken in teams en conflicthantering, organisatiecultuur en organisatieverandering. Doel van de opleiding De opleiding arbeids- en organisatiepsychologie heeft tot doel kennis over deze domeinen bij te brengen, vaardigheden te te leren, competenties te ontwikkelen ten behoeve van het professioneel handelen en ten behoeve van het verrichten van wetenschappelijk onderzoek op deze domeinen. De opleiding probeert dit doel te bereiken door het aanbieden van een inleidende module, een aantal basismodules en een aantal verdiepende modules waarin zowel kennis en inzicht, als de ontwikkeling van competenties aan bod komen. Theorie en praktijk Het managen van personen, groepen en hun onderlinge relaties mag niet gebaseerd zijn op vooronderstellingen, gissingen, maar dient - zoals in andere toepassingsgebieden van de psychologie - gebaseerd te zijn op wetenschappelijke inzichten. De praktijk dient evidence based te zijn. Wetenschappelijk onderzoek is daarbij belangrijk, omdat het inzichten verschaft over de werkelijke relaties tussen mensen en hun werkomgeving. De uitkomsten ervan kunnen vervolgens worden gebruikt om op een wetenschappelijk verantwoorde wijze te kunnen ingrijpen in (bestaande) organisaties met het doel zowel de effectiviteit en efficiëntie van organisaties als het welzijn en welbevinden van de medewerkers te verbeteren. Waar komen afgestudeerde arbeids- en organisatiepsychologen terecht? Afgestudeerde arbeids- en organisatiepsychologen vindt men: - in afdelingen Personeel en organisatie van (grotere) organisaties in zowel de profit- als in de non-profitsector en in private en overheidsorganisaties waar zij meewerken aan de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van het personeelsbeleid (of humanresources management) en adviseren met betrekking tot organisationele problemen - in organisatieadvies- en consultatiebureaus waar zij klantenorganisaties adviseren en begeleiden op het gebied van: - personele aangelegenheden zoals: werving en selectie, functiewaardering, loopbaanproblematiek, training en ontwikkeling, performancemanagement, loopbaanbegeleiding - het functioneren van de organisatie: leiderschap, besluitvorming, teamperformance, conflictmanagement, managementcoaching - organisatie(her)ontwerp: invoeren en begeleiden van organisatieverandering, vaststellen en veranderen van welzijnsfactoren - in onderzoeksafdelingen van organisaties en adviesbureaus waar zij beleidsvoorbereidend en beleids ondersteunend en beleidsevaluerend onderzoek doen op het brede terrein van de A&O-psychologie. - in instellingen voor hoger onderwijs waar zij als docent optreden in aan de A&O-psychologie verwante studierichtingen. 15
Master Gezondheidspsychologie Bent u geïnteresseerd in een of meer van de volgende vragen? - Wat motiveert mensen om wekelijks naar de sportschool te gaan? - Waarom lukt het maar niet om onze goede voornemens als stoppen met roken of gezonder eten ook vol te houden? - Hoe komt het dat veel patiënten zich niet houden aan de doktersvoorschriften? - Hoe kunnen kankerpatiënten na hun behandeling weer optimaal terugkeren in de maatschappij? - Hoe kunnen nieuwe media als Internet en smartphones bijdragen aan gezondheid en gezond gedrag? - Waarom zijn adolescenten vaak op zoek naar risicovolle situaties? - Hoe kunnen soaps helpen de gezondheid van de televisiekijker te verbeteren? - Hoe kan pesten op het internet (cyberbullying) bij kinderen voorkomen worden? - Hoe komt het dat er steeds meer diabetes voorkomt in Westerse landen? Dan spreekt de afstudeerrichting gezondheidspsychologie u wellicht aan. Wat is gezondheidspsychologie? In de gezondheidspsychologie wordt menselijk gedrag in samenhang met gezondheid en ziekte bestudeerd. Gezondheidspsychologie richt zich daarbij vooral op alledaagse gedragingen, die de gezondheid in gunstige of ongunstige zin kunnen beïnvloeden. Daartoe behoren gedragingen om gezondheid, herstel van ziekte of leren omgaan met ziekte te bevorderen. De gezondheidspsychologie is het vakgebied dat zich richt op gedrag in relatie tot gezondheid. Gezondheid wordt hierbij beschouwd als een continuüm variërend van volkomen gezond tot terminaal. De gezondheidspsychologie is dan ook gericht op primaire, secundaire én tertiaire preventie; het voorkomen van ziekte, het vroegtijdig ontdekken van ziekte en, indien nodig, het optimaal functioneren met een ziekte. Verklaren en veranderen De gezondheidspsychologie zoekt naar verklaringen waarom mensen zich op bepaalde (ongezonde) wijze gedragen en geeft handvatten hoe dit (ongewenste) gedrag te veranderen. Dit gebeurt via een planmatige en academische aanpak. Preventie en interventie Gezondheidspsychologie dient ter verbetering of handhaving van de gezondheid en kwaliteit van leven zowel bij gezonde mensen als bij mensen die ziek zijn. Strategieën variëren van publieke overheidscampagnes (zoals de Rijksoverheid -campagnes Wie is de Bob over veilig rijden zonder alcohol) tot psychosociale interventies gericht op hoogrisicogroepen (bijvoorbeeld voorlichting over seksueel overdraagbare aandoeningen aan adolescenten) of op specifieke patiëntengroepen (bijvoorbeeld Herstel en balans: revalidatieprogramma voor kankerpatiënten ). Voor alle gebieden waar een gezondheidspsycholoog terecht komt en mogelijk interventies ontwikkelt of uitvoert geldt vanzelfsprekend dat dit ethisch verantwoord en wetenschappelijk integer gebeurt. Lichaam en geest Gezondheid is een samenspel van een gezond gestel en ook mentaal lekker in je vel zitten. Een goede balans hierin vergt fysieke en geestelijke inspanningen. De gezondheidspsychologie is gebaseerd op multidisciplinaire inzichten vanuit de geneeskunde, sociologie en natuurlijk psychologie om deze balans na te streven. Theorie en praktijk In de gezondheidspsychologie worden op basis van theoretische inzichten praktijkrelevante kwesties onderzocht. Die praktijk dient evidence based te zijn; sterk gebaseerd op onderzoek, waarbij het onderzoek sterk praktijkgericht is. 16
In welke werkvelden en functies komen afgestudeerden terecht? Het masterprogramma bereidt de studenten voor op het werken in multidisciplinaire teams van verschillende instellingen in de (Geestelijke) Gezondheidszorg. Hierbij kan gedacht worden aan instellingen als een GGD, Integraal Kanker Centrum, RIAGG, preventieafdelingen in gemeentes en gezondheidsinstellingen of de afdelingen patiëntenvoorlichting en medische psychologie in een ziekenhuis. De functie die de afgestudeerde gezondheidspsycholoog daar bekleedt, kan variëren van adviseur c.q. beleidsmedewerker tot coördinator, tot een leefstijlcoach. Daarnaast is het ook heel goed mogelijk om docent of onderzoeker in de gezondheidspsychologie te worden, bijvoorbeeld bij een universiteit, HBO-instelling of een onderzoeksinstituut (RIVM, NIGZ). Wat is de aansluiting met vervolgopleidingen? De masteropleiding gezondheidspsychologie is zo ingericht dat studenten in aanmerking kunnen komen voor instroom in vervolgopleidingen. Soms moeten er nog extra cursussen worden gedaan. Zo kunnen studenten instromen in de postmasteropleidingen tot gezondheidszorgpsycholoog of psychotherapeut 2 (BIG-geregistreerde beroepen) en kunnen ze in aanmerking komen voor de NIP-registraties 3 Psycholoog van Arbeid en Gezondheid, Psycholoog-Trainer en Kinder- en Jeugdpsycholoog. Daarnaast kunnen studenten instromen in een vervolgopleiding tot wetenschappelijk onderzoeker. 2 Basisaantekening Psychodiagnostiek is vereist (binnen de masteropleiding te behalen). 3 De masteropleiding geeft niet automatisch recht op registratie. Per registratie gelden andere registratie-eisen waaronder werkervaring in het werkgebied. Bekijk hiervoor de registratie-eisen van het NIP (www.psynip.nl). 17
Master Klinische psychologie Houden de volgende vragen u wel eens bezig? - Wat is het verschil tussen somberheid en depressie? - Hebben de media een bijdrage in het ontstaan van anorexia? - Kan spinnenangst behandeld worden met 3D-virtual reality? - Helpt mindfulness in het beter omgaan met stress? - Helpt een zonnebank tegen depressieve klachten? - Is het horen van stemmen het begin van schizofrenie? - Kan geheugentraining dementie voorkomen of uitstellen? - Zal online therapie de psycholoog vervangen? Dan spreekt de afstudeerrichting klinische psychologie u wellicht aan. Het belangrijkste onderwerp van de klinische psychologie is slecht-aangepast, deviant of abnormaal gedrag dat door een individu en/of zijn omgeving als problematisch wordt ervaren. Men spreekt in dit verband ook wel van psychische of psychiatrische stoornissen. In de afstudeerrichting klinische psychologie leert u meer over: Theorievorming De theorievorming binnen de klinische psychologie richt zich op de fenomenologie en etiologie van abnormaal gedrag. Er worden theoretische modellen ontwikkeld die de overgang van normaal naar abnormaal gedrag proberen te verklaren. Hierbij wordt het klassiek medisch categoriaal model (aan- of afwezigheid van een stoornis) steeds meer verlaten ten gunste van het continuüm idee. Psychische stoornissen zoals depressie, angststoornis, maar ook schizofrenie komen voor op een continuüm in de algemene bevolking. Subklinische symptomen, waarbij de symptomen (nog) niet als verstorend worden ervaren, verschillen daarbij niet kwalitatief, maar kwantitatief van pathologische (functioneringsbeperkende) symptomen. Diagnostiek en behandeling In het klinisch vakgebied nemen diagnostiek en behandeling een belangrijke plaats in. Psychische problematiek wordt in kaart gebracht door middel van psychologische gespreksvoering, klinische observatie en testonderzoek. Vervolgens wordt besloten of er een indicatie is voor behandeling. Voor de behandeling kan er een keuze gemaakt worden uit verschillende soorten therapieën: psychotherapie (o.a. cognitieve gedragstherapie, psychoanalytische therapie, cliëntgerichte therapie en systeemtherapie), biologische therapie (o.a. psychofarmaca) of andere interventies (o.a. ondersteunende gesprekstherapie). Behandelingen worden in verschillende settings uitgevoerd, zoals intramurale en extramurale/ambulante settings. Daarnaast vindt er ook internettherapie plaats (E-mental health). Langzaam maar zeker wordt een continuüm van zorgvormen ontwikkeld (stepped care en matched care). Onderzoek Er wordt veel waarde gehecht aan de mate waarin behandelingen evidence based, ofwel wetenschappelijk onderbouwd zijn. Daarom wordt in de opleiding aandacht besteed aan wetenschappelijk onderzoek dat relevant is voor de klinische praktijk. Ethiek In de praktijk krijgt een klinisch psycholoog te maken met ethische aspecten die relevant zijn voor de beroepsuitoefening. Professioneel handelen wordt gekenmerkt door integriteit, respect, verantwoordelijkheid en deskundigheid. Waar komen afgestudeerden terecht? De afstudeerrichting klinische psychologie vormt een goede basis voor diverse beroepsmogelijkheden. In sommige beroepen ligt de klemtoon op diagnostiek, in andere meer op behandeling, onderzoek, beleid of onderwijs. Enkele belangrijke werkgebieden zijn: - intramurale geestelijke gezondheidszorg (psychiatrisch ziekenhuis, PAAZ-afdeling van een algemeen ziekenhuis, crisiscentrum, afkickcentrum) - ambulante geestelijke gezondheidszorg (GGZ-centrum, zelfstandig gevestigde psychologenpraktijk, dagcentrum, jeugdzorg) - algemene gezondheidszorg (afdeling of polikliniek van een algemeen ziekenhuis, verpleeghuis, revalidatiecentrum) - universiteit, onderzoeksinstituut, opleidingscentrum. - justitie, politie, leger. De afstudeerrichting klinische psychologie biedt de mogelijkheid tot het behalen van de basisaantekening psychodiagnostiek van het Nederlands Instituut van Psychologen. Daarnaast bereidt de masteropleiding ook voor op de postdoctorale opleiding tot gezondheidszorg psycholoog (GZ-psycholoog) of psychotherapeut. U dient dan het juiste vakkenpakket te hebben gevolgd. 18
Master Levenslooppsychologie - Hoe ziet de natuurlijke menselijke ontwikkeling eruit? - Welke keuzes maken mensen in hun leven en waarom? - Hoe kunnen mensen evidence-based ondersteund worden bij het maken van keuzes in hun leven? - Wat zijn iemands sterke punten en hoe kunnen deze versterkt worden? - Wat is het nut van nostalgie? - Hoe beïnvloedt het e-tijdperk onze partnerselectie? Deze en andere vragen komen aan bod binnen de master Levenslooppsychologie Deze master wil de menselijke ontwikkelingspatronen gedurende de gehele levensloop begrijpen en bestuderen. De afstudeerrichting Levenslooppsychologie onderscheidt zich door de focus op de normale, functionele ontwikkeling versus de disfunctionele ontwikkeling in de klinische psychologie. Ook omvat de master verschillende levensdomeinen en niet enkel arbeidsgerelateerde domeinen zoals de A&O psychologie, of gezondheid zoals de gezondheidspsychologie. Theorie Het relatief jonge vakgebied van de levenslooppsychologie ontwikkelt zich als reactie op het besef dat de menselijke ontwikkeling niet stagneert wanneer we de volwassenheid bereiken. Ontwikkeling (in termen van groei en verlies) doet zich voor gedurende het gehele leven. Mensen ontwikkelen zich in verschillende richtingen waarbij de uiteindelijke richting zich slechts binnen zeer brede grenzen laat voorspellen door de vroege ontwikkeling. De menselijke ontwikkeling speelt zich af op verschillende terreinen zoals het biologische, het cognitieve, het sociale en het emotionele waarbij de ontwikkelingen binnen deze gebieden elkaar beïnvloeden en dit alles binnen een bepaalde culturele en historische context. Kortom, de menselijk ontwikkeling is een levenslang, multidirectioneel, multidimensioneel en multigedetermineerd proces. Diagnostiek en interventie Ook binnen de levenslooppsychologie zijn de resultaten van het diagnostisch proces belangrijke aanknopingspunten voor begeleidings- of coachingstracjecten. Diagnostische instrumenten zoals psychologische gespreksvoering, observatie en testonderzoek worden ingezet om die factoren in kaart te brengen die het optimale functioneren beïnvloeden. Hierbij wordt bijzondere aandacht gegeven aan concepten uit de positieve psychologie zoals bijvoorbeeld mentale veerkracht en positief affect. Onderzoek De master richt zich op het bestuderen van de ontwikkeling van het individu in interactie met zijn omgeving. Naast de meer traditionele manieren van onderzoek zoals vragenlijstonderzoek, experimenten e.d. wordt er ook gebruikt gemaakt van de Experience Sampling Methode (ESM). Dit is een gevalideerde en internationaal gebruikte gestructureerde dagboektechniek om op systematische wijze ervaringen en gedragingen in het dagelijks leven alsook de context waarin deze plaatsvinden, te bestuderen. Binnen de faculteit is een op ESM-gebaseerde smartphone App ontwikkeld die voor een breed scala aan onderzoeksvragen ingezet kan worden. Werkvelden De master is relevant voor iedereen die interesse heeft in de mens en deze bij zijn ontwikkeling wil ondersteunen. De afstudeerrichting Levenslooppsychologie is daardoor een goede basis voor diverse beroepsmogelijkheden op het gebied van begeleiding en coaching, beleid, onderwijs en onderzoek. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een psycholoog-functie in de eerstelijnshulpverlening, in een algemeen ziekenhuis, maar ook in andere (zorg)instellingen zoals verpleeghuizen of kinderdagverblijven, hospices, maar evengoed aan functies zoals schoolpsycholoog, beleidsmedewerker of beleidsadviseur in het bedrijfsleven en bij de overheid. Ook voor (toekomstige) coaches, mentoren, vertrouwenpersonen, loopbaanbegeleiders, echtscheidingsbemiddelaren of jeugdwerkers biedt deze master relevante aanknopingspunten. Daarnaast bereidt deze master ook voor op onderzoeksfuncties binnen universiteiten of andere opleidingsinstituten of kenniscentra. De afstudeerrichting Levenslooppsychologie biedt tevens de mogelijkheid tot het behalen van de basisaantekening psychodiagnostiek van het Nederlands Instituut van Psychologen. Ook kunnen afgestudeerden instromen in vervolgopleidingen zoals de postdoctorale opleidingen tot gezondheidszorgpsycholoog of psychotherapeut. U dient dan het juiste vakkenpakket te hebben gevolgd. 19