Handhavingsmodel Drank- en Horecawet Inleiding Dit handhavingsmodel is opgesteld naar aanleiding van de nieuwe Drank- en Horecawet (DHW). Deze maakt de burgemeester verantwoordelijk voor het toezicht op de handhaving van de Drank- en Horecawet. De reden hiervoor is dat het toezicht op deze manier zo dicht mogelijk bij de lokale situatie wordt georganiseerd. Doelstelling van de DHW is schadelijk alcoholgebruik onder jongeren en alcoholgerelateerde openbare ordeproblemen als overlast en agressie en geweld tegen te gaan. Toezicht en handhaving vinden dus plaats vanuit een gezondheids- en een openbare ordeperspectief. De burgemeester wijst de toezichthouders aan. Dit model maakt onderscheid naar de verschillende typen instellingen, inrichtingen en ondernemers die alcohol schenken dan wel verstrekken, te weten: horeca, slijterijen, paracommercie, en ook niet- Drank- en horecawet vergunningplichtige bedrijven zoals supermarkten en snackbars. Dit onderscheid is van belang omdat niet alle verkooppunten over een vergunning hoeven te beschikken. Dit maakt dat er verschillende sanctiestrategieën worden gehanteerd. Daarbij is van belang dat toezicht wordt uitgeoefend op grond van een risicoanalyse waarbij de ondernemer die de regels goed naleeft minder gecontroleerd zal worden. Uiteindelijk leidt dit er toe dat op overtredingen die direct van invloed zijn op het gezondheids- of openbare ordeaspect zwaarder zal worden ingezet, vanuit de doelstelling van de Drank- en Horecawet en dat naleefgedrag een rol speelt bij de frequentie waarop gecontroleerd wordt. Doel van dit model is ook om aan de overtreder kenbaar te maken welke maatregel hij kan verwachten na een overtreding waardoor een preventieve werking van dit model kan uitgaan. Uitgangspunten Het terugdringen van het schadelijk alcoholgebruik vooral door jongeren is een van de hoofddoelstellingen van de nieuwe DHW. Het terugdringen van het alcoholgebruik onder de jeugd was al een speerpunt in het beleid van de gemeente Arnhem zoals verwoord in de nota Volksgezondheid 2008-2011 en zal dat ook in de nieuw op te stellen nota Volksgezondheid blijven. In de afgelopen jaren was de gemeente al actief in het toezicht en handhaving van de horeca. Door de invoering van de nieuwe DHW zal de nadruk komen te liggen op de verkoop aan en het in bezit hebben van alcohol door jongeren. Per 1 januari 2014 zal de leeftijdsgrens waarop het in bezit hebben en verkopen van alcoholhoudende dranken is toegestaan worden opgetrokken tot 18 jaar, in dit model zal dit dan ook als uitgangspunt worden gehanteerd. Bij het opleggen van bestuursrechtelijke handhavingsmaatregelen spelen de feiten en omstandigheden van het geval een rol bij de beoordeling of en welke maatregel getroffen moet worden. De maatregel mag niet verder strekken dan noodzakelijk (proportionaliteit) en mag niet zwaarder zijn dan vereist (subsidiariteit). In de belangenafweging over de te treffen maatregel zal in ieder geval het belang van de overtreder (ondernemer of paracommerciële rechtspersoon) worden afgewogen tegen het belang van de jongere en de openbare orde. Handhaving vindt plaats per ondernemer/paracommerciële rechtspersoon, per instelling en per locatie. Wanneer een nieuwe ondernemer/paracommerciële rechtspersoon het bedrijf overneemt worden in beginsel eerder genomen stappen in het handhavingarrangement niet overgenomen, dus de ondernemer start met een schone lei. Dit geldt niet indien een ondernemer/paracommerciële rechtspersoon zijn ondernemingsvorm wijzigt (bijvoorbeeld door een nieuwe vennoot), of door het wijzigen of vernieuwen van de DHW-vergunning. 1
Tenslotte heeft de burgemeester bij zijn besluit over de treffen maatregel een inherente afwijkingsbevoegdheid. De stappen in dit model zijn het uitgangspunt, maar als feiten en omstandigheden daartoe aanleiding geven kan de burgemeester daarvan afwijken. Dit kan zowel ten guste maar ook ten ongunste van de overtreder zijn. Er dient wel expliciet te worden gemotiveerd waarom wordt afgeweken, zeker als de besluitvorming ten ongunste van de overtreder uitvalt. Leeswijzer In het navolgende wordt allereerst een overzicht gegeven van de verschillende handhavingsinstrumenten die ter beschikking staan bij het optreden tegen overtredingen van de Drank- en Horecawet. Daarna zullen aan de hand van een viertal categorieën de overtredingen worden benoemd met de daarbij horende handhavingsacties. Dit zal uiteindelijk samenkomen in een overzicht, per type instelling, van overtredingen gekoppeld aan de verschillende categorieën handhavingsacties. Handhavingsinstrumenten De Drank- en Horecawet kent de volgende Handhavingsinstrumenten: Onderwerp Artikel Opmerking Intrekken van de vergunning 31 DHW Schorsen van de vergunning 32 DHW Verwijderen van bezoekers 36 DHW Bestuurlijke boete 44a DHW e.v. De hoogte van de bestuurlijke boete is vastgelegd in de bijlage van het Besluit Bestuurlijke Boete Drank- en Horecawet en is mede afhankelijk van het aantal werknemers in het overtredende bedrijf. Three strikes out 19a DHW Deze maatregel kan worden ingezet bij nietvergunningplichtige bedrijven die alcohol verkopen, bijvoorbeeld een snackbar. Met dit instrument kan de burgemeester het recht om alcohol te verkopen tijdelijk ontnemen (van 1 week tot maximaal 12 weken) De Gemeentewet kent de volgende meer algemene handhavingsinstrumenten: Onderwerp Artikel Opmerking Dwangsom/bestuursdwang Sluiting van een horecainrichting 125 Gemwet 174 Gemwet 2
In de Algemene Plaatselijke Verordening voor Arnhem zijn tenslotte de volgende artikelen opgenomen: Onderwerp Artikel Opmerking Regulering paracommerciële activiteiten 2.3.1a.6 APV De Drank- en Horecawet verplicht de gemeente regels te stellen waaraan paracommerciële rechtspersonen zich te houden hebben bij de verstrekking van alcoholhoudende dranken ter voorkoming van oneerlijke mededinging. Inperken prijsacties horeca 2.3.1a.7 APV De Drank- en Horecawet geeft de mogelijkheid om zogeheten happy hours te reguleren 3
Vier categorieën van handhavingacties bij overtredingen Drank- en Horecawet Overtredingen die betrekking hebben op de vergunningplichtige domeinen (horeca, paracommercie en slijterijen) zijn onderverdeeld in een viertal categorieën: - Categorie 1: Het verstrekken van alcoholhoudende dranken zonder vergunning; - Categorie 2: Het verstrekken van alcoholhoudende dranken aan jongeren onder de 18 jaar; - Categorie 3: Overtredingen die direct van invloed zijn op de gezondheid van jongeren en/of openbare orde; - : Overige overtredingen. Voor iedere categorie is een stappenplan opgesteld. Dit model betreft een niet limitatieve opsomming van verschillende overtredingen met het daarbij horende stappenplan. Dat betekent dat niet alle overtredingen van de DHW in dit model zijn opgenomen. Dit is ingegeven om zo gericht mogelijk de beschikbare handhavingcapaciteit in te zetten. Dat betekent niet dat niet zal worden opgetreden tegen overtredingen van bepalingen die niet zijn opgenomen in het handhavingsmodel. Indien een overtreding wordt geconstateerd zal worden aangesloten bij het reguliere handhavingstraject (twee-stappen model) waarbij de meest geëigende bestuurlijke handhavingsmaatregel zal worden toegepast. De verschillende handhavingsstappen worden hieronder per categorie benoemd. Categorie 1: Overtredingen v.w.b. het verstrekken van alcoholhoudende drank zonder vergunning 1 e constatering; waarschuwing (alcoholverstrekking dient onmiddellijk te worden gestaakt) 2 e en verdere constatering (binnen een jaar na vorige (alcoholverstrekking dient onmiddellijk te worden gestaakt) Gemeente (burgemeester) ---- Sluiten onbepaalde tijd Categorie 2: Overtredingen die te maken hebben met leeftijdsgrenzen 1 e constatering: bestuurlijke boete ---- 2 e constatering (binnen een jaar na vorige 3 e constatering (binnen een jaar na vorige Gemeente (burgemeester) Schorsen Drank- en Horecawetvergunning voor 12 weken Intrekken Drank- en Horecawetvergunning 4
Categorie 3: Overtredingen die direct van invloed zijn op gezondheid van jongeren en/of openbare orde 1 e constatering: waarschuwing ---- 2 e constatering (binnen een jaar na vorige 3 e constatering (binnen een jaar na vorige : Overige overtredingen 1 e constatering: waarschuwing ---- 2 e constatering: waarschuwing ---- 3 e constatering: (binnen een jaar na vorige 4 e constatering (binnen een jaar na vorige 5 e constatering (binnen een jaar na vorige Gemeente (burgemeester) Schorsen Drank- en Horecawetvergunning voor 12 weken Intrekken Drank- en Horecawetvergunning Gemeente (burgemeester) Schorsen Drank- en Horecawetvergunning voor 4 weken Schorsen Drank- en Horecawetvergunning voor 12 weken Intrekken Drank- en Horecawetvergunning 5
Handhavingsacties bij overtredingen in het vergunningplichtige domein In het navolgende worden de handhavingsacties gekoppeld aan overtredingen voor wat betreft de inrichtingen die vergunningplichtig zijn, te weten horeca, paracommerciële rechtspersonen en slijterijen. Horeca Overtreding Omschrijving Categorie Artikel 3 Artikel 8 Artikel 10 Artikel 20 lid 1 Artikel 20 lid 2 Artikel 20 lid 6 Artikel 20 lid 7 Artikel 12 lid 1 Artikel 13 lid 1 1 Artikel 20 lid 5 Artikel 24 lid 3 Zonder (rechtsgeldige) vergunning alcohol verstrekken Leidinggevende voldoet niet langer aan de aan hem gestelde vereisten Inrichting voldoet niet langer aan gestelde vereisten drank aan jongeren onder 18 jaar zonder daarbij de leeftijd vast te stellen Verstrekken sterke drank aan jongeren onder 18 jaar zonder daarbij de leeftijd vast te stellen Verbod op het toelaten van een persoon in een horecalokaliteit of terras die in kennelijke staat van dronkenschap of onder invloed van andere psychotrope stoffen verkeert Verbod op het dienst doen in kennelijke staat van dronkenschap of onder invloed van psychotrope stoffen in een horecalokaliteit Verbod verstrekken van alcoholhoudende drank voor gebruik anders dan in de in de vergunning vermelde lokaliteit (tenzij aflevering op hotelkamers plaatsvindt) Het is verboden in een horecalokaliteit of op een terras alcoholhoudende drank te verstrekken voor gebruik elders dan in die lokaliteit of terras Het niet duidelijk aangeven van leeftijdsgrenzen in voor publiek toegankelijke inrichtingen Het is verboden in een horecalokaliteit, als daar dranken worden verstrekt, jongeren jonger dan 16 te laten werken Categorie 1 Categorie 1 (is verplicht op grond van artikel 31 DHW) Categorie 1 (is verplicht op grond artikel 31 DHW) Categorie 2 Categorie 2 Categorie 3 Categorie 3 1 Indien ook sprake is van overtreding van artikel 35 lid 1 HDW (ontheffing bij evenement) wordt de handhaving op dat artikel gebaseerd. 6
Paracommercie Overtreding Omschrijving Categorie Artikel 3 Artikel 8 Artikel 10 Artikel 20 lid 1 Artikel 20 lid 2 Artikel 20 lid 6 Artikel 20 lid 7 Artikel 12 lid 1 Artikel 13 lid 1 2 Artikel 20 lid 5 Artikel 24 lid 3 Zonder (rechtsgeldige) vergunning alcohol verstrekken Leidinggevende voldoet niet langer aan de aan hem gestelde vereisten Inrichting voldoet niet langer aan gestelde vereisten drank aan jongeren onder 18 jaar zonder daarbij de leeftijd vast te stellen Verstrekken sterke drank aan jongeren onder 18 jaar zonder daarbij de leeftijd vast te stellen Verbod op het toelaten van een persoon in een horecalokaliteit of terras die in kennelijke staat van dronkenschap of onder invloed van andere psychotrope stoffen verkeert Verbod op het dienst doen in kennelijke staat van dronkenschap of onder invloed van psychotrope stoffen in een horecalokaliteit Verbod verstrekken van alcoholhoudende drank voor gebruik anders dan in de in de vergunning vermelde lokaliteit (tenzij aflevering op hotelkamers plaatsvindt) Het is verboden in een horecalokaliteit of op een terras alcoholhoudende drank te verstrekken voor gebruik elders dan in die lokaliteit of terras Het niet duidelijk aangeven van leeftijdsgrenzen in voor publiek toegankelijke inrichtingen Het is verboden in een horecalokaliteit, als daar dranken worden verstrekt, jongeren jonger dan 16 te laten werken Categorie 1 Categorie 1 (is verplicht op grond van artikel 31 DHW) Categorie 1 (is verplicht op grond artikel 31 DHW) Categorie 2 Categorie 2 Categorie 3 Categorie 3 2 Indien ook sprake is van overtreding van artikel 35 lid 1 HDW (ontheffing bij evenement) wordt de handhaving op dat artikel gebaseerd 7
Slijterijen Overtreding Omschrijving Categorie Artikel 3 Artikel 8 Artikel 10 Artikel 20 lid 1 Artikel 20 lid 2 Artikel 20 lid 6 Artikel 20 lid 7 Artikel 14 lid 1 Artikel 20 lid 3 Artikel 24 lid 3 Zonder (rechtsgeldige) vergunning alcohol verstrekken Leidinggevende voldoet niet langer aan de aan hem gestelde vereisten Inrichting voldoet niet langer aan gestelde vereisten drank aan jongeren onder 18 jaar zonder daarbij de leeftijd vast te stellen. Verstrekken sterke drank aan jongeren onder 18 jaar zonder daarbij de leeftijd vast te stellen Verbod op het toelaten van een persoon in een slijtlokaliteit die in kennelijke staat van dronkenschap of onder invloed van andere psychotrope stoffen verkeert Verbod op het dienst doen in kennelijke staat van dronkenschap of onder invloed van psychotrope stoffen in een slijtlokaliteit Verbod op het verrichten van andere bedrijfsactiviteiten dan die horen bij een slijterij Verbod op aanwezigheid jongere jonger dan 16 jaar anders dan onder toezicht van een persoon van 21 jaar of ouder Het is verboden in een slijtlokaliteit, als daar dranken worden verstrekt, jongeren jonger dan 16 te laten werken Categorie 1 Categorie 1 (is verplicht op grond van artikel 31 DHW) Categorie 1 (is verplicht op grond artikel 31 DHW) Categorie 2 Categorie 2 Categorie 3 Categorie 3 8
Handhavingsacties bij overtreding van artikel 2.3.1a.6 en 2.3.1a.7 van de APV De Drank- en Horecawet verplicht gemeenten in artikel 4 tot het opstellen van een verordening waarin regels worden gesteld ter voorkoming van oneerlijke mededinging door paracommerciële rechtspersonen bij de verstrekking van alcoholhoudende drank. Deze regels zijn opgenomen in artikel 2.3.1a.6 van de APV. In dit artikel wordt onder andere bepaald dat een paracommerciële instelling alleen bijeenkomsten waarbij alcoholhoudende dranken worden geschonken mag organiseren indien daarvoor een ontheffing is verleend door de burgemeester. Indien geconstateerd wordt dat een bijeenkomst is georganiseerd zonder de benodigde ontheffing zullen de volgende handhavingstappen worden gevolgd. 1 e constatering: waarschuwing ---- 2 e constatering (binnen een jaar na vorige constatering): proces verbaal opmaken en 3 e constatering (binnen een jaar vorige Gemeente Half jaar na constatering geen ontheffing voor verlenen voor bijeenkomst Eén jaar na constatering geen ontheffing verlenen voor bijeenkomst Daarnaast geeft de DHW ook in artikel 25a e.v. een aantal opties om maatregelen op te nemen in de verordening. Er is voor gekozen om het artikel 25d lid 1 onder a opgenomen inperking van de zogeheten happy hours op te nemen in de APV. Dit is uitgewerkt in artikel 2.3.1a.7 van de APV. Indien geconstateerd wordt dat niet wordt voldaan aan de gestelde regels zullen de volgende handhavingstappen worden gevolgd: 1 e constatering: waarschuwing ---- 2 e constatering: (binnen een jaar na vorige ---- constatering) bestuurlijke boete 3 e constatering (binnen een jaar na vorige 4 e constatering (binnen een jaar na vorige Gemeente Schorsen Drank- en Horecawetvergunning voor 12 weken Intrekken Drank- en Horecawetvergunning 9
Handhavingsacties bij niet Drank- en Horecawet vergunningplichtige bedrijven Het betreft hier bijvoorbeeld supermarkten en snackbars, de handhavingsacties zijn met name gericht op de verkoop van alcoholhoudende dranken. Overtreding Omschrijving Actie Artikel 20 lid 1 drank aan jongeren onder de 18 jaar zonder daarbij de leeftijd vast te stellen 1 e constatering: bestuurlijke boete Artikel 19a lid 1 Three strikes out Burgemeester 2 e constatering (binnen een jaar na vorige constatering): bestuurlijke boete verhoogd met 50% 3e constatering (binnen een jaar na 1 e constatering): ontzeggen bevoegdheid verkoop zwak-alcoholhoudende drank voor 12 weken 10
Handhavingsacties bij Evenementen In de DHW wordt in artikel 35 de burgemeester de bevoegdheid gegeven om voor evenementen een ontheffing te verlenen voor het verstrekken van zwak-alcoholhoudende dranken bij evenementen (een bijzondere gelegenheid van zeer tijdelijke aard). Bij toezicht op evenementen zal vanuit het toezicht op de DHW de focus met name zijn gericht op de volgende overtredingen. Overtreding Gemeente drank aan jongeren onder de 18 jaar zonder daarbij de leeftijd vast te stellen (artikel 20 lid 1) 1 e constatering: bestuurlijke boete 2 e constatering (binnen een jaar na vorige constatering): procesverbaal opmaken en dossier naar burgemeester ---- De houder van de ontheffing komt 12 weken niet in aanmerking voor een ontheffing drank zonder ontheffing of het verstrekken van sterke drank (artikel 35 lid 1 ) drank zonder dat wordt voldaan aan de ontheffing verbonden voorschriften (artikel 35 lid 2) 3 e constatering (binnen een jaar na vorige constatering) procesverbaal opmaken en dossier naar burgemeester 1 e constatering: waarschuwing (alcoholverstrekking van sterke drank of zonder ontheffing dient onmiddellijk gestaakt te worden) 2 e en verdere constateringen (binnen een jaar na vorige constatering): proces-verbaal opmaken en dossier naar burgemeester (alcoholverstrekking dient onmiddellijk getaakt te worden) 1 e constatering: waarschuwing 2 e constatering (binnen een jaar na vorige constatering): waarschuwing 3 e constatering (binnen een jaar na vorige constatering): procesverbaal opmaken en dossier naar burgemeester 4 e constatering (binnen een jaar na vorige constatering):procesverbaal opmaken en dossier naar burgemeester 5 e constatering (binnen een jaar na vorige constatering):procesverbaal opmaken en dossier naar burgemeester De houder van de ontheffing komt 1 jaar niet in aanmerking voor een ontheffing ---- Alcoholverstrekker komt 1 jaar niet in aanmerking voor een ontheffing ---- ---- De houder van de ontheffing komt 4 weken niet in aanmerking voor een ontheffing De houder van de ontheffing komt 12 weken niet in aanmerking voor een ontheffing De houder van de ontheffing komt 1 jaar niet in aanmerking voor een ontheffing 11
Bijlage bij Handhavingsmodel Drank- en Horecaewet Hoogte bestuurlijke boete zoals bepaald in het Besluit bestuurlijke boete Drank- en Horecawet Overtreding Categorie A Artikel 3 (als de vergunning nog niet is verleend) Artikel 4, vijfde lid Artikel 9, derde lid Artikel 9, vierde lid Artikel 20, vijfde lid Artikel 29, derde lid Artikel 35, vierde lid Categorie B Artikel 4, eerste lid Artikel 12, eerste lid Artikel 12, tweede lid Artikel 14, eerste lid Artikel 14, tweede lid Artikel 15, eerste lid Artikel 15, tweede lid Artikel 16 Artikel 17 Artikel 18, derde lid Artikel 19, eerste lid Artikel 19, tweede lid Artikel 24, eerste lid Artikel 24, tweede lid Artikel 24, derde lid Artikel 25a, eerste lid Artikel 25b, eerste lid Artikel 25c, eerste lid Artikel 25d, eerste lid, onder a Artikel 25d, eerste lid, onder b Artikel 35, tweede lid Categorie C Artikel 2, tweede lid Artikel 3 (als de vergunning niet is aangevraagd of is geweigerd) Artikel 13, eerste lid Artikel 13, tweede lid Artikel 18, eerste lid Artikel 20, eerste lid Artikel 20, tweede lid Artikel 20, derde lid Artikel 22, eerste lid, onder a Artikel 22, eerste lid, onder b Artikel 22, eerste lid, onder c Artikel 22, tweede lid, onder a Artikel 22, tweede lid, onder b Artikel 25, eerste lid, onder a Artikel 25, eerste lid, onder b Artikel 25, tweede lid Artikel 25, derde lid Boetebedrag I II 680 1360 1020 2040 1360 2720 Bij het bepalen van de hoogte van de boete wordt een onderscheid gemaakt naar de verschillende categorieën overtredingen (categorie A, B of C) en daarnaast wordt de boete gerelateerd aan de grootte van de inrichting bepaald door het aantal werknemers. Bij categorie I is het aantal werknemers minder dan 50, bij categorie II is het aantal werknemers 50 of meer. 12