7 mei 2013, Amersfoort. 7 mei 2013 Verslag Workshop Financiering Offshore Wind NL



Vergelijkbare documenten
TKI Wind op Zee Workshop Financiering

InnovatieContract Wind op Zee. Het Contract De Green Deal Tender invulling Matchmaking. Almere, 24 Mei 2012 Ernst van Zuijlen TKI WIND OP ZEE

Financieren van grote windprojecten Juni Vertrouwelijk NWEA Winddag

Stand van zaken offshore windenergie in Nederland

Uitnodiging seminar Naar 4500 MW offshore wind: de uitrol van een net op zee

Samen is de snelste weg voor Wind op Land

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nederlands beleid Wind op Zee. Marjan Botman,

Welkom bij de r-meeting

Van malle molens naar tonnenjacht NWEA. Nederlandse WindEnergie Associatie Hans Timmers R-meeting

100 MW GETIJDENENERGIE 100% VOORSPELBAAR 100% FLEXIBEL

Voortgangsrapport windenergie op zee. Programma windenergie op zee

TenneT als netontwikkelaar op zee. NWEA Winddag, 13 juni 2014

Windenergie op zee in Albert van der Hem Secretaris Taskforce Windenergie op Zee

Visie op Windenergie en solar Update 2014

Offshore windenergie en de kansen voor de maritieme sector. Chris Westra General Manager

Het TKI SOLAR ENERGY in het Nederlandse Energie- / Topsectorenbeleid

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage

Impact op de kosten van Wind op Zee

Nederlandse Wind Energie Associatie NWEA. Lidmaatschap

R&D activiteiten in Nederland Ernst van Zuijlen KIVI 19 september 2012

BELANG VAN EEN OFFSHORE WIND THUISMARKT

Maarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014

Betekenis Windsector voor Nederlandse Economie. Hans Timmers, voorzitter Bestuur NWEA

Datum 19 maart 2018 Betreft Uitslag van de derde tender windenergie op zee voor kavels I en II van het windenergiegebied Hollandse kust (zuid)

Workshop kostenreductie offshore wind

Business Case Windpark Lage Weide. Raadsinformatie avond 20 maart

Opinievergaring jongeren Innovatie & Commercialisering

Openbare eindrapportage BLUE Piling Technology TKIW01001

2.1 Global Wind Support Offshore NL1. Wind Support Offshore NL 1. BARD -Group ZEE ENERGIE. "The Offshore Wind Specialist" IN COOPERATION WITH THE

Windvermogen in Nederland,

Wind Werkt windstroom en werkgelegenheid

ZIENSWIJZE. van: ALLEN & OVERY LLP Amsterdam. Vertegenwoordigd door: Werner Runge, Jochem Spaans en Marinus Winters. Ten aanzien van de

Aanbevelingen voor een effectief klimaatakkoord. Leren van wind op zee: Naar een programmatische aanpak. Ron Wit, Den Haag, 19 januari

Windstroom en werkgelegenheid

Concreet verder in offshore wind. 3 juli 2014

Windmolens aan de kust

Energieakkoord voor duurzame groei

Nederlandse Investeringsinstelling. Aanbeveling wind op zee

Zonnestroom en windstroom Samen meer

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies

TenneT. Strategie als netbeheerder op zee. Marco Kuijpers. Nationaal Windenergie Congres, 22 april 2015

Wind experience innogy windpark Kattenberg Reedijk. 4 oktober 2018

tot wijziging van het Besluit stimulering duurzame energieproductie in verband met bepalingen over de subsidiëring van innovatieve windenergie op zee

33561 Structuurvisie Windenergie op Zee (SV WoZ) Stimulering duurzame energieproductie. Brief van de minister van Economische Zaken

Impact windenergie op Noordzeemilieu: kansen & bedreigingen

Verduurzaming Helmond. Mireille Jongen, Februari 2019

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Visie Netontwerp en uitrolstrategie

Windvermogen in Nederland,

KOSTPRIJSANALYSE WINDENERGIE OP LAND

VASTGOEDFINANCIERING IN DE ZORG

Hoe financier je een project; de opties op een rij. Pagina 1

SUBSIDIE VOOR DEMONSTRATIEPROJECT ENERGIE-INNOVATIE. die innoverende organisaties niet mogen missen.

Wat doet de Raedthuys Groep?

Presentatie Nieuwe energie voor het klimaat

Tweede Kamer der Staten-Generaal

NWEA Winddag, 12 juni 2015 Lessen van grote projecten Anne de Groot, directeur Ventolines

De koude voeten van Edgar! Ergin Borova 06 oktober 2011

Financiering Gemini windpark voltooid

Dutch North Sea Strategy Community of Practice Multi Use pilots Northsea. Nathalie Scheidegger/Nico Buytendijk Project Multi Use Pilots

R-meeting, 14 april, Delft

Windenergie Volop kansen voor de Nederlandse Economie Samenwerking sector en onderwijs cruciaal

Samen aan de slag met theorie en praktijkervaringen om uw implementatie een stap verder te krijgen

s-hertogenbosch, juni 2013 Samenwerkingsovereenkomst Brabantse Pilot Publieke Laadinfrastructuur Provincie Noord-Brabant en Enexis

Wind op zee en India. 11 December, Ir. Leon Wijshoff

Internetpanel Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Resultaten peiling 29: Topsector Energie December 2014

Van Energie naar Klimaat Energietransitie in Nederland Timme Lucassen Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Kostendaling wind op zee in relatie tot stopcontact op zee, tabellenoverzicht

Vragen en Antwoorden. SDE+ categorie wind op zee

Het verduurzamen van maatschappelijk vastgoed m.b.v. ESCO s. Hans Hörter, Commercieel Adviseur DWA installatie- en energieadvies

VERTROUWELIJK. Resultaten inclusief kabel- en netaansluiting voor Wind op Zee scenario s (Fase II)

Toch kunnen de vrolijk wapperende vlaggetjes buiten, niet verhullen dat de situatie in de Noordzeevisserij zorgelijk is.

Ten Noorden van de Waddeneilanden. Aanwijzing Windenergiegebieden (partiële herziening Nationaal Waterplan) Hollandse Kust. Henk Merkus/Rob Gerits

AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE

Welke hernieuwbare energie in 2020?

Zonne-energie ontwikkelingen in Nederland

Netaansluiting Windparken

Topwind Asset Management

Case: Rabobank Nederland. Loes Meijlink, 2011

Bijeenkomst Tender Borssele 2015

Deel 3: de Productie(-installatie) MONITOR

Vergelijking kostenmodellen FLOW/TKI - ECN

GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE

De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen

Het net ligt er al april 2018

Kosten wind op zee 2015, bevindingen na marktconsultatie

Mini-symposium ECN-PBL Energie- en Klimaatbeleid

RENTEL NV bereikt Financial Close voor 309 MW offshore windproject in de Belgische Noordzee

Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie

Financiering Duurzaamheid en Monumenten. Maarten Maresch (IBPM)

De bijdrage van de gebouwde omgeving in de energietransitie

Hoe verder? (Bas Buchner)

``` Demonstratiepark Leeghwater. Innovatieve Impuls voor Wind op Zee. Plan van Aanpak. CONCEPT NWEA, TKI-Wind op Zee

Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei

Voor de offshore wind gaan: Kansen voor innovatief Nederland. David Molenaar. 27 november 2008 Siemens AG

STARTDOCUMENT. 1. De kracht van samenwerking. 2. Waarom een NWP

Duitsland: steeds meer wind op zee

Transcriptie:

Verslag Workshop Financiering Offshore Wind NL 7 mei 2013, Amersfoort 1

Inhoud Inleiding Presentaties Onderwerpen voor vervolgworkshops Foto impressie 2

Inleiding Het onderwerp financiering voor duurzame energie en meer specifiek voor offshore wind staat volop in de belangstelling. In het SER energie akkoord dat binnenkort verschijnt zal hier ook veel aandacht aan worden besteed en in verschillende conferenties (nationaal en internationaal) is dit een terugkerend onderwerp. Als Topconsortium Kennis en Innovatie - Wind op Zee is onze belangrijkste doelstelling om te komen tot kostenreductie voor offshore wind. Een belangrijke vraag hierbij is: hoe kan de Nederlandse ambitie van windparken op zee (~ 6.000 MW) worden gefinancierd? De TKI heeft hiertoe op 7 mei jl.de workshop financiering offshore wind georganiseerd in samenwerking met Royal HaskoningDHV en Green Giraffe Energy Bankers. Met 40 deelnemers vanuit rijksoverheid, banken, institutionele investeerders, verzekeraars, industrie en energiebedrijven is aan de hand van presentaties en werksessies het inzicht vergroot en kennis gedeeld over de mogelijkheden van kostenreductie (Levelised Cost of Energy) door o.a. verlagen van financieringslasten en mix van financiers. Er zijn enkele thema s benoemd om in vervolgworkshops nader uit te werken. 3

Presentaties In het plenaire deel zijn de volgende presentaties gehouden door TKI WoZ, Royal HaskoningDHV en Green Giraffe Energy Bankers als basis voor nadere discussie in werkgroepen: De presentaties zijn op de site van TKI Wind op Zee te downloaden. Inleidende presentatie over doelstellingen TKI WoZ - Ernst van Zuijlen 4

Presentaties Presentatie Met welk support regime worden ambities offshore wind NL bereikt?, Marco Karremans Royal HaskoningDHV, adviesgroep Investment Services. De sense of urgency is onder de aandacht gebracht over het tijdig kunnen realiseren van 6.000 MW wind op zee en hoe de rijksoverheid het beste kan faciliteren, b.v. het moment van tenderen van ruimte en het fors verruimen van (SDE) subsidie. Ook zijn succesfactoren besproken van uit de huidige succesvolle Europese landen in het behalen van omvangrijk geïnstalleerde vermogen, en de toepasbaarheid hiervan voor Nederland. De volgende vragen waren meegegeven voor de werksessies 1. Kan 4 GW WoZ worden gefinancierd met het huidige risico-rendement profiel? Techology/construction risk (te hoge kostprijs) Regulatory risk (geen subsidie, geen vergunning) 2. Moet de rijksoverheid in 2013 en 2014 voor 4 GW WoZ aanbesteden? Benodigde doorlooptijd en ingroeiperiode 3. Komt WoZ pas in 2018 aan de beurt voor SDE? Op basis van pad naar kostprijsreductie naar 15 cent/kwh, socialisatie netkosten 5

Presentaties Presentatie introductie projectfinanciering, Albert Jochems, Green Giraffe Energy Bankers De bijzondere kenmerken van projectfinanciering zijn behandeld Ook is nadrukkelijk stil gestaan bij de bijzondere risico s die spelen bij offshore wind projecten (b.v. counterparty risico, interface risico s tijdens de bouw). Risico s die op voorhand beheerst moeten worden om de bereidheid van investeerders te vergroten om te financieren in offshore wind projecten. De volgende vragen waren meegegeven voor de werksessies Welke typen weerrisico s kunnen worden geidentificeerd? Wat is de impact van deze weerrisico s op het project? Welke partij is het beste gepositioneerd om deze weerrisico s te beheersen? 6

Thema s vervolgworkshops Op basis van de werksessies zijn de volgende thema s benoemd om nader te bespreken in vervolgworkshops: De bereidheid van pensioenfondsen om te investeren in relatie tot banken Herfinanciering na constructie en eerste periode van exploitatie Facilitatie van rijksoverheid met (nieuwe) wet-en regelgeving 7

Foto impressie 8

Foto impressie 9