Memo aan onderwerp van de leden van de gemeenteraad van Gouda Evaluatie beleid speelvoorzieningen Het college van burgemeester en wethouders van Gouda datum 28 januari 2014 Evaluatie beleid speelvoorzieningen De speelmogelijkheden voor Goudse kinderen hebben de afgelopen jaren een forse impuls gekregen. Op basis van de uitgangspunten die door de raad in 2006 zijn vastgesteld, is vanaf 2008 de uitvoering van dit programma Speelvoorzieningen van start gegaan. Sindsdien zijn door heel Gouda heen 30 nieuwe speelplekken aangelegd, 8 speelplekken opgewaardeerd en zijn 2 natuurlijke speelplekken aangelegd: Noorderhout en Groenhovenpark. Graag deelt het college de resultaten en de praktijkervaringen met u. Voorbeelden nieuwe speelplekken Domela Nieuwenhuis straat Goudseweg Uitgangspunten speelvoorzieningen en ervaringen 1. Doelgroep 0 t/m 12 jarigen Door de norm van één speelplek per gemiddeld 70 kinderen t/m 12 jaar moest er een groot aantal nieuwe speelplekken aangelegd worden. Vanaf 2008 kwamen er investeringsbudgetten en bijbehorende beheerbudgetten beschikbaar om 47 nieuwe speelplekken te kunnen aanleggen verdeeld over 5 jaar. Maar de norm betekende ook dat er speelplekken moesten worden opgeheven in wijken waar het kinderaantal onder de norm daalde. In 2010 is besloten om het beschikbaar gestelde uitbreidingsbudget en bijbehorend beheerbudget vanwege bezuinigingen te verlagen naar 40 speelplekken, overeenkomend met een norm van 90 kinderen van 0 t/m 12 jaar. Bij nieuwbouw of handhaving werd nog steeds de 70-norm gehanteerd.
Aanwezig in Gouda: ruim 150 speelplekken inclusief plekken met overeenkomst voor medegebruik, totale oppervlakte 136.990 m 2. Twee nieuwe natuurlijke speelplekken Omdat de natuurlijke, avontuurlijke speelplek in het Steinse Groen na opening in 2005 een groot succes bleek, zijn er twee nieuwe aangelegd. Het Noorderhout is in 2010 geopend en het Groenhovenpark in 2011. De plannen voor een vierde locatie zijn onderzocht maar er bleek te weinig ruimte te zijn (Sluiseiland) of te weinig draagvlak bij omwonenden (Oostpolder en Stolwijkersluis). In het kader van de bezuinigingen is halverwege 2013 besloten de vierde locatie te laten vervallen. Afbouwbeleid speelplekken Op basis van de 70-norm kunnen ook speelplekken worden opgeheven. In plaats van opheffen is gekozen voor afbouwen: slechte en onveilige speeltoestellen worden weggehaald en niet vervangen. Als op een speelplek te weinig overblijft aan speelwaarde, wordt de plek als geheel opgeheven. In totaal zijn er 10 speelplekken aangemerkt als boventallig. Er is inmiddels een start gemaakt met afbouwen, maar doordat een woningcorporatie en wijkteam toestellen vervangen hebben, zijn er nog geen speelplekken opgeheven. Pilot project Jantje Beton gestopt De gemeente en Jantje Beton hebben in 2013 besloten om het pilotproject Vrij Buiten Spelen in Korte Akkeren af te ronden. Het project zou nog één jaar doorlopen. Er zijn enkele mooie resultaten behaald, maar de opbrengst was voor beide partijen te gering in verhouding met de noodzakelijke tijd, energie en geld. Jantje Beton blijft met diverse projecten aan speelruimte voor kinderen werken, ook in Gouda. De speelplek op het plein bij de Westerschool en de speelplek aan de Van der Palmstraat, beiden in Korte Akkeren, heeft de gemeente in 2013 na beëindiging van de pilot zelf op gepakt. Ervaringen Soms was er weerstand van bewoners tegen de aanleg van nieuwe plekken in de meeste gevallen kon dit na overleg opgelost worden maar soms lukte dat ook niet. Een aantal keren bleek er geen ruimte te vinden voor een extra speelplek. Daarom is gekozen om een bestaande speelplek in de buurt met extra speelelementen op te waarderen. Deze speelplek wordt voor de norm dan als een dubbele geteld. Daarnaast zijn overeenkomsten met scholen en één kinderdagverblijf gesloten voor medegebruik in die buurten, waar er onvoldoende openbare ruimte te vinden was om een speelplek aan te leggen. Het aanleggen van speelplekken of afsluiten van overeenkomsten lukt niet voor alle gewenste locaties: dit geldt met name voor Gaarlandtsingel e.o., Vogelplein e.o., Graaf van Bloisstraat e.o., Krugerlaan noordzijde en Componistenlaan zuidzijde. Er is onvoldoende ruimte te vinden en de budgetten voor uitbreiding zijn momenteel uitgeput. Het opheffen van speelplekken stuit bij veel bewoners op onbegrip. Trapveldje De la Reylaan Getijmolenerf pagina 2
2. Doelgroep 13 t/m 18 jarigen Voor de oudere jeugd geldt de 90-norm niet, omdat deze leeftijdsgroep niet per definitie gebonden is aan de eigen woonbuurt. Daarom wordt naar een ruimer gebied gekeken. In de praktijk handhaven we de voorzieningen die er zijn, tenzij er overlast is. Maar ook zijn er voorzieningen verdwenen door sloop en nieuwbouw (MFA in Gouda Oost, Margrietplein, Sportlaan). Meestal wordt er vervolgens vanwege noodzakelijke financiële opbrengsten meer oppervlakte bebouwd dan voorheen, waardoor er moeilijk opnieuw ruimte te vinden is voor een vergelijkbare nieuwe voorziening voor de wat oudere jeugd. Aanwezig in Gouda: 53 trapvelden, variërend van klein tot groot, inclusief 7 pannaveldjes en inclusief 7 combinaties met basketballen; 21 basketbalvelden, inclusief 7 combinaties met voetballen; 20 tafeltennistafels; 4 skatebanen (tijdelijk 3). Skatebanen Het aantal skatebanen is op 4 gehandhaafd. Op het Sluiseiland is de skatebaan verplaatst in verband met de aanleg van de zuidwestelijke randweg en de nieuwe sluiskolk. Op het Thorbeckeveld ontbreekt de skatebaan tijdelijk als gevolg van de bouw van het nieuwe schoolgebouw GSG Leo Vroman. De vierde skatebaan ligt op het sportcomplex in de uiterwaarden bij Goverwelle. Er zijn in het verleden klachten over overlast voor de naastliggende sportverenigingen geweest, maar die lijken momenteel niet aan de orde. Over de skatebaan bij het winkelcentrum Bloemendaal (Lekkenburg) is de discussie al jaren gaande; die gaat niet zo zeer over het skaten, maar over rondhangende jeugd op diezelfde plek en het er naast gelegen trapveld. Pannaveldjes en voetbal De laatste ontwikkeling op het gebied van trapvelden zijn panna-veldjes, geschikt voor kleinere oppervlakken om met 2 mensen een partijtje voetbal te spelen. Er zijn 7 nieuwe veldjes met bijbehorende hekwerken en doeltjes aangelegd. Daarbij is gebruik gemaakt van het budget voor uitbreiding van speelplekken volgens de norm of bijdragen van derden. De ervaring is dat er vaker om een klein trapveldje wordt gevraagd dan om een pannaveld. Op verzoek van bewoners zijn bij uitbreiding van speelplekken kleine trapveldjes aangelegd of doelen geplaatst op bestaande grasvelden of pleintjes. Deze ingrepen zijn betaald uit het uitbreidingsbudget of een projectbudget, indien er ook andere activiteiten in de openbare ruimte moesten gebeuren. Wijkteams hebben tevens aan dit soort kleine veldjes, bedoeld voor de doelgroep 8-14 jaar, bijgedragen. Er zijn sinds 2006 21 voetballocaties met doelen/ hekwerken gemaakt. Ervaringen Sport/speelvoorzieningen voor oudere jeugd geven vaak aanleiding voor spanningen met bewoners, deze willen deze voorzieningen liefst aan de randen van of buiten hun woonwijk hebben. Basketbalveldjes zijn er de afgelopen jaren niet bijgekomen omdat verzoeken daarvoor niet zijn binnen gekomen. 3. Speelmogelijkheden voor kinderen met een beperking Wat betreft inrichting is de afgelopen jaren gebleken dat het plaatsen van een vogelnestschommel de simpelste en goedkoopste keuze is. Bovendien is het een speelelement dat álle kinderen aanspreekt. Speelelementen speciaal voor kinderen in een rolstoel vragen een fors grotere investering, meer ruimte en bieden vaak weinig uitdaging voor kinderen zonder beperking. Deze toestellen komen daarom beter tot hun recht met meerdere bij elkaar op een specifieke, voor de doelgroep ingerichte speelplek. Op het Sluiseiland zijn bij herinrichting drie toestellen terug gekomen voor kinderen met een handicap, allen met een schommelfunctie. Het pad naar deze toestellen is verhard. Tevens is er een invalidentoilet en is de algemene toegang te gebruiken door mensen in een rolstoel. pagina 3
Ervaringen Reguliere speeltoestellen zijn soms bruikbaar voor kinderen met een handicap, behalve voor kinderen in een rolstoel. De gegevens, waar kinderen met een handicap wonen, zijn vanuit privacywetgeving beschermd en kunnen wij niet gebruiken. Vanuit bewoners zijn de afgelopen jaren geen wensen naar voren gebracht op dit gebied. Begaanbaarheid van een speelplek is door de grootschalige toepassing van rubberen tegels, gietrubber en kunstgras doorgaans geen probleem. Zelfstandige bereikbaarheid is vaak beperkt omdat niet op elke speelplek een aangepast toestel staat; kinderen met een beperking zullen dus vaker met een begeleider naar een speelplek toe moeten. 4. Rol wijkteams Wijkteams hebben op grote schaal meegedacht over locaties en hebben vaak deelgenomen in het overleg met omwonenden en kinderen. Wijkteams hebben soms op eigen voorstel bijgedragen om iets extra s te kunnen laten uitvoeren bovenop het beschikbare budget van de gemeente. Een voorbeeld van een speelplek, die geheel op kosten van een wijkteam is aangelegd, ligt aan de Geraniumstraat. 5. Ontwikkelingen en voorzetting beleid Het huidige beleid voor speelvoorzieningen blijkt in de praktijk goed te werken. Binnen de budgettaire mogelijkheden wordt het huidige beleid voortgezet. Maar uitbreiding van het aantal speelplekken is op dit moment niet mogelijk. Uitgangspunten: Opheffen speelplekken: hanteren van de 70-norm om te bepalen of een speelplek wordt gehandhaafd als deze aan vervanging toe is. Bij toepassing van de 90-norm moeten er fors meer speelplekken worden opgeheven. Het draagvlak onder de inwoners zal daarvoor minimaal zijn of ontbreken, is de verwachting op basis van ervaring. Aanleg en uitbreiding van speelplekken: hanteren van de 90-norm (kinderen t/m 12 jaar) om te bepalen of er (meer) speelplekken wenselijk zijn, zowel in bestaande wijken als bij nieuwbouw. Kiezen voor duurzame speelelementen: Vanuit duurzaamheid, beheerkosten en de mogelijkheid van recycling gaat de voorkeur uit naar toestellen van voornamelijk metaal of kunststof, op een ondergrond van rubber(tegels) of (gekleurde) houtsnippers. Deze materialen gaan lang mee, kunnen tegen een stootje en zijn eventueel goed her te gebruiken of te recyclen. Dit is dan ook een duurzame keuze, die past in het streven van de gemeente naar meer duurzame inkoop. Het gevolg is wel dat er in aanleg meer moet worden geïnvesteerd om in de beheerkosten voordeel te behalen. Een uitzondering vormen de avontuurlijke en natuurlijke speelplekken; daar passen meer natuurlijke materialen i.c. hout bij. Als er dus speeltoestellen op zo n speelplek worden gepland, kan voor ander materiaal dan het voorkeursmateriaal worden gekozen. Meer natuurlijke i.c. groene inrichting: natuurlijke en groene speelplekken zijn leuk, maar dit gaat niet altijd samen met een intensief gebruik op kleine speelplekken omdat groen en gras onvoldoende tijd krijgen om zich te herstellen. Per geval wordt daarom gekeken wat haalbaar is. Op het Boegpad en de Barbarahof is een eenvoudige groene inrichting gebruikt met houtsnippers en boomstammen. Deze vorm van vergroening lijkt goed mogelijk zonder beheerproblemen. pagina 4
Speelmogelijkheden voor kinderen met een handicap: Omdat de keuze voor een aangepast toestel sterk afhankelijk is van het type handicap, richten we in de openbare ruimte geen speciale speelplekken in. We wegen wel bij vervanging of nieuwe aanleg de mogelijkheid af om een toestel te plaatsen, dat ook voor een kind met een handicap aantrekkelijk kan zijn om mee te spelen. Buurtsport en Buurtkasten: Om kinderen uit te nodigen tot buiten spelen worden ook activiteiten aangeboden. Het doel van Buurtsport is om kinderen en jongeren meer te laten bewegen, ze kennis te laten maken met verschillende sporten en de overgang naar sportverenigingen makkelijker te maken door een zogeheten warme overdracht (onder begeleiding van een buurtsportmedewerker). Buurtsport wordt georganiseerd door Sport.Gouda en houdt in dat 2 á 3 keer per week sport- en spelactiviteiten worden aangeboden voor kinderen in de leeftijd van 4 t/m 12 jaar. Buurtkasten worden door buurtverenigingen of wijkteams samen met Sport.Gouda ingericht en bestaan uit sporten spelmaterialen. De Buurtkasten worden vervolgens beheerd door wijk- of buurtverenigingen en bewoners zorgen zelf voor de uitleen van de materialen. De sport-en spelmaterialen kunnen dagelijks worden gebruikt door kinderen in de leeftijdsgroep 4 t/m 12 jaar. Vossenburghkade, parkeerterrein Natuurlijke speelplek Groenhovenpark pagina 5