Visie RIEC Midden Nederland 2014-2017 Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC) Midden Nederland -1-
Voorwoord 3 1. Inleiding 4 2. Context 6 3. RIEC Midden Nederland 8-2-
Voorwoord Het onzichtbare zichtbaar maken. Dat is één van de opgaven waar het Regionaal Informatie en Expertise Centrum Midden Nederland (RIEC MN) als samenwerkingsverband bij de bestuurlijke en integrale aanpak van georganiseerde criminaliteit voor staat. Nu vrijwel alle partners in onze regio bij het samenwerkingsverband zijn aangesloten, kunnen we stellen dat de gezamenlijke verantwoordelijkheid en de mogelijkheden om de georganiseerde criminaliteit te bestrijden onderkend worden. Sinds 2012 is een aantal integrale processen op het gebied van informatie verbeterd. Dit heeft geleid tot een intensievere samenwerking en een verbeterde informatie-uitwisseling. Nu zien we sámen wat er om ons heen gebeurt: een toename van het aantal leden van Outlaw Motorcycle Gangs en hun lokale inbedding, signalen van mensenhandel uit de hele regio, witwassen van crimineel geld via (horeca)vergunningen, de continue stroom van ontdekte hennepkwekerijen en meer aanwijzingen/ uitingen van georganiseerde criminaliteit. En omdat we meer weten, neemt ook de ondersteuningsvraag naar informatie en expertise bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit toe. Dit beeld vraagt om een gezamenlijke visie op hoe we deze ondermijnende criminaliteit integraal aanpakken. Een visie die het bestaande strategisch plan 2012-2013 opvolgt en verder vorm geeft aan de ontwikkelingen die zijn ingezet en richting geeft aan de keuzes die we gezamenlijk maken. Tijd, geld en capaciteit zijn immers schaarse goederen. Door een gezamenlijke visie kunnen we met elkaar beter het hoofd bieden aan de ontwrichtende werking van georganiseerde criminaliteit op de maatschappij. Misdaad mag niet lonen. Inmiddels is deze visie gereed en door de Taskforce goedgekeurd. Een nadere uitwerking in activiteiten voor de periode tot en met 2017 zal in de loop van 2014 plaatsvinden. Namens de leden van de Taskforce Georganiseerde Criminaliteit bied ik u de visie RIEC MN 2014-2017 aan onder het motto een georganiseerde overheid tegen de georganiseerde criminaliteit. Annemarie Jorritsma Voorzitter van de Taskforce Georganiseerde Criminaliteit/Stuurgroep RIEC MN. -3-
1. Inleiding Georganiseerde criminaliteit is vandaag de dag zo georganiseerd dat separate overheidsdiensten criminaliteit met slechts beperkt succes kunnen bestrijden. Een gezamenlijk en integraal optreden biedt meer kans op succes. Het RIEC Midden Nederland (RIEC MN), een samenwerkingsverband van verschillende overheden, ondersteunt en adviseert overheden te groeien naar succesvol gezamenlijk optreden. Voor de dagelijkse gang van zaken heeft een aantal partners medewerkers met gerichte expertise in de vaste kern van het RIEC MN gedetacheerd. Dit visiedocument schetst hoe de ondersteuning en advisering vorm krijgt en is een vervolg op het Strategisch werkplan 2012-2013 RIEC MN. Visiedocument Dit visiedocument is bedoeld als leidraad bij beslissingen van het RIEC MN in de periode tot en met 2017. Maatregelen die voortvloeien uit de visie worden in de loop van de komende maanden uitgewerkt in separate documenten. Totstandkoming Deze visie is tot stand gekomen op basis van gesprekken met de individuele leden van de Taskforce Georganiseerde Criminaliteit Midden Nederland, groepsgesprekken met de medewerkers van de vaste kern van het RIEC MN, de leden van de werkgroep Georganiseerde Criminaliteit, het Informatieplein, het Interventieoverleg en een studie van diverse documenten waarin de overheid haar overwegingen beschrijft voor wat betreft het inrichten van de RIEC s en het LIEC (Landelijk Informatie en Expertise Centrum). -4-
2. Context Criminaliteit en (lokaal) bestuur Criminelen handelen vaak vanuit een bepaald soort organisatie. Zij werken samen, verdelen taken en maken gebruik van allerlei diensten en producten die hun activiteiten ondersteunen. Criminelen zijn doorgaans in een groot geografisch gebied actief. Daarnaast raken hun activiteiten diverse beleidsterreinen die overheden als gescheiden terreinen herkennen. Besturen hebben veelal zicht op een beperkt geografisch gebied (gemeenten) of hun activiteiten raken een beperkt aantal beleidsterreinen (OM, politie). Zodoende beschikken zij rechtstreeks slechts over een deel van de informatie die overheidsbreed beschikbaar is ten aanzien van criminelen en/of hun organisaties. Hierdoor kan het voorkomen dat overheden onbedoeld en in strijd met haar eigen wensen illegale praktijken faciliteren. Bijvoorbeeld door vergunningen te verlenen aan bedrijven die als dekmantel dienen voor wit-was-praktijken of mensenhandel. De bestrijding van georganiseerde criminaliteit vraagt daarom om een gezamenlijk en integraal optreden van overheden en overheidsdiensten. De bestuursrechtelijke, strafrechtelijke en fiscale aanpak kunnen elkaar dan versterken en waar gewenst kan bewust worden gekozen voor een specifieke aanpak. Het RIEC MN ondersteunt deze werkwijze actief. Missie Het RIEC MN staat voor de missie een georganiseerde overheid tegen de georganiseerde criminaliteit en biedt haar partners ter bestrijding en voorkoming van georganiseerde criminaliteit, handelingsperspectief dat de afzonderlijke partners (nog) niet zelfstandig of in partiële samenwerkingsverbanden zouden kunnen realiseren. Hiervoor bundelt, deelt, verrijkt en duidt het RIEC MN informatie en verbindt daaraan expertise. Speciale focus daarbij ligt op het gezamenlijk versterken en zo nodig ontwikkelen van bestuurlijke mogelijkheden. Visie 2017 Op basis van haar uitstekende informatiepositie en hoogwaardige expertise versterkt het RIEC MN met betrekking tot georganiseerde ondermijnende criminaliteit de integrale aanpak en in het bijzonder de bestuurlijke. Hiervoor geeft het RIEC MN duiding aan informatie en biedt zij handelingsperspectief voor bestuurlijke en geïntegreerde interventies. -6-
Het RIEC-MN wil op professionele en transparante wijze met actuele kennis en informatie, advisering en onderzoek, de samenwerkende partners ondersteunen en faciliteren bij de bestuurlijke en integrale aanpak van georganiseerde criminaliteit en het onderling delen van kennis (o.a. ontwikkelen en uitleren) hierover tussen de partners stimuleren. -7-
3. RIEC Midden Nederland Het RIEC Midden Nederland (RIEC MN) is vanaf 1 januari 2010 in werking om op regionaal en lokaal niveau invulling te geven aan: De versterking van de bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit. De ondersteuning van de geïntegreerde aanpak van georganiseerde criminaliteit. RIEC MN Het RIEC MN heeft haar doelstellingen, samen met afspraken over regionale samenwerking, informatie-uitwisseling, inrichting, werking en besturing van het RIEC MN vastgelegd in een Regionaal Convenant. Dit is verankerd in een Bestuurlijk Akkoord. Het RIEC MN voert haar taak uit binnen de beleidskaders van het ministerie van Veiligheid en Justitie en de context van de Regionale Veiligheidsstrategie (RVS), onder regie van een regionale stuurgroep: de Taskforce Georganiseerde Criminaliteit (1), die eveneens als Stuurgroep RIEC MN functioneert. De gemeente Utrecht is beheersorganisatie. Het RIEC MN streeft naar een doelgerichte en efficiënte samenwerking met en tussen de in het RIEC MN deelnemende partners, met betrekking tot het voorkomen en bestrijden van georganiseerde ondermijnende criminaliteit. Hierbij richt het RIEC MN zich voornamelijk op: Het voorkomen en tegengaan dat criminelen of criminele organisaties investeren in de lokale economie. Het voorkomen en tegengaan dat criminelen door de overheid worden gefaciliteerd. Het voorkomen en tegengaan dat er een vermenging tussen de onderwereld en bovenwereld ontstaat. Het doorbreken van economische machtsposities die zijn opgebouwd met crimineel vermogen. Hierbij staat de geïntegreerde aanpak van georganiseerde misdaad centraal waarbij extra aandacht uitgaat naar de versterking van de bestuurlijke aanpak. Hieronder schetst het RIEC MN heldere beelden van de situatie waarin zij acteert, en hoe zij effecten beoogt te sorteren die voor de afzonderlijke partners bij individueel optreden buiten bereik zouden blijven. 1 Samenvoeging Stuurgroep RIEC MN en Drivergroep Ondermijning -8-
Integraal tenzij Een effectieve overheid kan haar bestuurlijke, strafrechtelijke, fiscale en privaatrechtelijke instrumenten geïntegreerd inzetten. Daarom is integraal tenzij het uitgangspunt bij de bestrijding van georganiseerde ondermijnende criminaliteit, met als doel om het geheel van preventie, controle/ toezicht, opsporing en vervolging, te versterken. Het RIEC MN is ingebed in een bestel van samenwerkingsverbanden die binnen de context van de Regionale Veiligheidsstrategie (RVS) opereren. Daarbij focust het RIEC MN op haar kerntaken en stelt zij in overleg met haar partners duidelijke prioriteiten. Over de afwegingen die zij binnen deze prioritering maakt wordt tijdig en transparant gecommuniceerd. Het RIEC MN volgt de ontwikkelingen van het regionaal sturingsconcept in RVS-verband. Expertise Met betrekking tot het duiden van informatie en het bieden van concreet handelingsperspectief op het gebied van de geïntegreerde aanpak van georganiseerde criminaliteit en in het bijzonder de bestuurlijke aanpak, fungeert het RIEC MN als hét loket in Midden-Nederland. Zij pakt een makelaarsrol op voor expertise die niet in huis maar elders wel beschikbaar is. Medewerkers beschikken over hoogwaardige actuele kennis, overzien het speelveld en kunnen met hun uitstekende gevoel voor verhoudingen partners ondersteunen bij het creëren van mogelijkheden voor de uitvoering van doelgerichte interventies. -9-
Gewenste effecten Het RIEC MN is een samenwerkingsverband dat bestuurlijke en integrale maatregelen mogelijk maakt, die de afzonderlijke partners niet zelfstandig of in partiële samenwerkingsverbanden zouden kunnen realiseren. Denk daarbij aan het voorkomen/ beëindigen van het onbewust faciliteren van criminele activiteiten en het vergroten van het veiligheidsgevoel bij burgers en bedrijven. Het RIEC MN levert indirect een wezenlijke bijdrage aan het voorkomen en/of bestrijden van georganiseerde ondermijnende criminaliteit in Midden-Nederland. Het RIEC MN werkt door actief uitleren toe naar meer zelfvoorzienendheid van de partners, daar waar zij zelfstandig binnen de eigen verantwoordelijk- en bevoegdheden de bestuurlijke en geïntegreerde aanpak kunnen vormgeven. Het RIEC MN creëert daardoor ook ruimte om zich steeds meer te kunnen richten op complexe casuïstiek, een gezamenlijke integrale aanpak en nieuwe (opkomende) fenomenen. Resultaten Enkele voorbeeldresultaten zijn: Bestuurlijk Kennis bij gemeenten van aanwezigheid en werkwijzen van georganiseerde criminaliteit binnen hun grenzen Gemeenten beschikken over kennis en kunde voor het aanpakken en/of voorkomen van georganiseerde criminaliteit Integraal Optimale informatiepositie op basis van wederzijdse informatie-uitwisseling en duiding door het RIEC MN Versterking zelfstandige handelingsperspectief van partners door het delen van beschikbare informatie Stimuleren en faciliteren van succesvolle integrale handhavingsacties Samenwerking Het RIEC MN faciliteert primair de samenwerking tussen de deelnemende partners. In deze onderlinge samenwerking staat wederkerigheid centraal. De partners beslissen binnen de eigen verantwoordelijkheid zelf over de aanpak van de (lokale) problematiek. Bij de integrale aanpak worden in driehoeksverband de strategische beslissingen genomen. Een brede vertegenwoordiging van overheden en overheidsdiensten in het RIEC vergroot de slagkracht van het RIEC MN. Daarom streeft het RIEC MN ernaar -10-
dat alle overheden en overheidsdiensten, die in Midden-Nederland actief zijn en over informatie zouden kunnen en/of moeten beschikken met betrekking tot georganiseerde ondermijnende criminaliteit, in het RIEC vertegenwoordigd zijn. Tegelijkertijd kijkt het RIEC MN met een positieve blik naar mogelijkheden voor het verbeteren van informatieposities via co-creatie met private partijen. De samenwerking uit zich ook in de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de financiële positie van het RIEC MN, vaste personele bezetting en de verdere benodigde capaciteit. -11-
Colofon tekst & redactie: RIEC Midden Nederland fotografie: Mark Hoogeveen (portret Annemarie Jorritsma), beeldbank RIEC-LIEC vormgeving: Vormunicatie / Hans Dienaar bno juli 2014 RIEC Midden Nederland (030) 286 1585 t Goylaan 127 3525 AG Utrecht www.riec.nl / www.liec.nl