Educatie bij allochtone patiënten Thuis en in het ziekenhuis Carine Ogiers Selda Pomar Inleiding Diabetes type 2 komt 2 tot 6 maal meer voor bij de allochtone dan bij de autochtone bevolking. Diabeteseducatie bij allochtonen vraagt meer specifieke eisen aan de kwaliteit van het multidisciplinair team Taal en cultuur spelen een centrale rol bij educatie Wederzijds begrip heeft een sterk effect op therapietrouw 1
Diabetes bij allochtonen Educatiemateriaal Educatiemappen firma s Praten/platen over diabetes nigz.nl Folders van de verschillende firma s Tekeningen en foto s Patiënt zijn eigen ervaringen en zijn beeldvorming Lotgenoten contacten (VDV) en wijkgroepen Auditief en visueel elektronisch materiaal Dvd s DIEP Praten/ Platen over diabetes 2
Over diabetes kunt u veel leren Diabetes is een vervelende ziekte U moet met veel rekening houden Als u veel leert dan kan u goed voor u zelf zorgen. 2 Letten op voeding, bewegen en medicatie Vaak geheel nieuw gegeven: Wisselwerking voeding, beweging, insuline, medicatie en controle 3
Hoe herken je diabetes Start met het verhaal van de patiënt Hoe is het begonnen? Wat dacht je toen? Had je al gehoord van diabetes? Meer kans om diabetes te krijgen Zoeken naar oorzaak Vullen zelf oorzaak in Bevragen, informeren, bijstellen Levenstijl en erfelijkheid Schuldgevoel wegnemen Aanzetten tot aanpassingen 4
Zo gaat het eten door het lichaam Communicatieproblemen door onvoldoende kennis Begrijpt reden niet van advies Leg uit welke weg voedsel aflegt Neem er je tijd voor Het begrip lichaamscellen Bouwstenen van het lichaam Het begrip suiker Pasta, bulgur, couscous Koolhydraten en koolhydraatporties Het begrip insuline Sleutels en deuren 5
Waarden omhoog of omlaag Hoge en lage waarden Zwart - wit denken Angst voor hypo Actief leren uit voorbeelden Leren nadenken over oorzaakgevolg 14 Complicaties Lange termijn denken Inch Allah Effect van suiker op bloedvaten - zenuwuiteinden Niet verlammend werken Op zoek naar ingangspoorten 6
Lange termijn complicaties Tabletten en controle Therapietrouw voor tabletten Druk op belang van inname Zoek naar juiste tijdstip Medicatiebox Ramadan 7
Insuline en controle Belang van controle Juiste waarden doorgeven Leren uit ervaring Oefenen met spuiten en meten Noteren van de waarden Insuline spuiten Werkingsprofiel van insuline Overleg rond tijdstip van inspuiting Zonerotatie Ga voor open communicatie 8
Bewegen Overgewicht teken van welzijn Sporten behoort niet tot de gewoonte Jongere aanzetten tot bewegen Ouderen laten zich graag helpen Inzicht Roken en alcohol 9
Hoge bloeddruk Bloeddruk is populair item Niet verwarren met bloedglucose Bevragen Belang van medicatie Voetverzorging Aandachtspunt Goed drogen Dragen van schoenen-witte kousen Pedicure aanbevelen 10
Sociale steun Schaamte speelt soms een grote rol Vraag wie op de hoogte is Betrek iedereen die betrokken is Tuperware systeem Depressieve gevoelens Eenzaamheid Echtgeno(o)t(e) overleden Weinig (geen) vrienden Zorgplichtdilemma Verhoogde kans op depressie 11
Vakantie Op vakantie naar het thuisland Voorbereiding Positief effect van de vakantie Voelen zich beter Effect op HbA1c achteraf Sta stil bij alternatieve middelen Zwanger Ziek Moeders zijn soms bang, overbezorgd Geruststellen Ziekte 12
Ramadan 9 de maand van de Islamitische kalender Duurt 29 tot 30 dagen Niet eten, drinken, roken, medicatie nemen, gemeenschap hebben, na zonsopgang tot zonsondergang Volwassenen geestelijk en lichamelijk gezond Sociaal gebeuren Ramadan Dispensatie Zwangeren, menstruerende en vrouwen die borstvoeding geven Mensen op reis, tijdelijk ziek Chronisch zieken, psychisch zieken, zwakke ouderen, Kunnen geld of eten wegschenken Niet vasten is ook een plicht 13
Ramadan Type 1en diabeten met complicaties zeker onthouden Hypoglycemie en coma Hyperglycemie, keto-ascidose en coma Hyperosmolair coma Stijging van de HbA1c Bij type 2 diabeten= bespreekbaar Minimum aan KH en suikers Ondanks mogelijkheid tot vrijstelling neemt groot deel toch deel aan vasten Neem zelf het initiatief Begeleiding voor, tijdens en na zie overzicht Wie kan u helpen bij uw ziekte? 14
Wat doet de arts of de verpleegkundige? Taalbarrière: Diabetes bij allochtonen communicatie problemen lagere patient information recall Begrijpt info niet lager patient question-asking behavior Stellen geen vragen Gevolg: Lagere compliance Begrijpen geen nuances in de voorlichtings-boodschap Stellen weinig vragen 15
Diabetes bij allochtonen relationele problemen Door gebrek aan kennis en inlevingsvermogen Verschil in wederzijdse verwachtingen Verschil in benadering Botsingen Spanningen: omgangsvormen Conflicten: verschil in opvattingen Dilemma s: niet vrije kwesties Overbruggen van de kloof tussen zorgverlener en patiënt Ga in dialoog met de patiënt, dit kan leiden tot: Consensus Compromis In dialoog proces van geven en nemen Op basis va gelijkwaardigheid en wederzijds respect Kijken of oplossing voor beide acceptabel is Educatie bij allochtonen start van de educatie 1. Info verzamelen en overleg zorgdoelen: huisarts/ diabetoloog/educator 2. Je beste leermeester: is de patiënt zelf 3. Ga zitten en vraag: Wie ben je, van waar kom je, heb je kinderen, wat weet je over diabetes, waar ben je het meest bang van? Betrokkenheid tonen /aan (vertrouwens-/werk-) relatie werken Investeren in de diepte is tijdswinst later 4. Kennis vergroten: Inzicht krijgen in cultuur, waarden en normen 5. Professionele nieuwsgierigheid naar wat anders is, 6. Groepsgerichte cultuur: betrek omgeving Tupper-ware systeem 7. Taalproblemen aanpakken: sociale tolk. 16
Diabetes bij allochtonen handvatten educatie Werk met haalbare doelstellingen en kleine stappen Geef info op maat van de individuele behoefte van de patiënt Ga op zoek naar de manier waarop de patiënt leert Betrek zoveel mogelijk de omgeving van de patiënt Leer de patiënt medische taal begrijpen Zoek naar fouten om van te leren Toets regelmatig of de patiënt de informatie heeft begrepen, laat hem herhalen in eigen woorden Geeft de patiënt positieve bevestiging Bronnen Zorg voor allochtone ouderen: David Talloen Transculturele psychiatrie: Frank Kortmann Praten/platen over diabetes: nigz 17
18