Informatie over Timon Zintel ATTZ Informatie 1
1. Het land 03 Bevolking Wateren Klimaat 2. Cultuur..07 Eten Werk en handel Onderwijs De mensen Feesten en herdenkingsdagen Sport 3. Jeruzalem..12 Ligging Belangrijke gebouwen 4. Geschiedenis.15 Strijden om macht 20-06-2013 Israël Algemene informatie Timon Zintel ATTZ Informatie Books www.attz-nl.webnode.nl Informatie over Israël ישראל - 2
Israël is een land dat net iets kleiner is dan Nederland. Het ligt in het zuiden van Azië en grenst aan Afrika. Ook kan je er bijzondere vruchten vinden, zoals granaatappels, olijven, dadels, vijgen en meer. Israël is een lang smal land. De afstand van noord naar zuid is 435 kilometer en van oost naar west 110 kilometer. De oppervlakte is 20.770 km 2. Het land ligt aan de Middellandse Zee en grenst aan de vier Arabische landen Libanon, Jordanië, Syrië en Egypte. In Israël zijn veel badplaatsen te vinden. Een badplaats is een plaats met veel voorzieningen en dat ligt aan een zee of meer. Eén daarvan is Eilat. Eilat is een haven en is vooral bekend om het waterpark in de rode zee. Ook Tel Aviv is een bekende badplaats. Het ligt aan de middelandse zee. Eilat Tel Aviv 3
In het noorden van Israël zie je meer rotsen en grotten aan de kust. Verder heeft het uitgestrekte zandvlaktes. In het zuiden ligt de Negev-woestijn. Dit is een grote woestijn. 60% van Israël bestaat uit deze woestijn. Bevolking Negev-woestijn In Israël wonen ongeveer 4,4 miljoen inwoners met gemiddeld 200 mensen per km 2. De meeste mensen wonen in een stad, en op het platteland wonen de minste mensen. Als ze op het platteland wonen, zijn ze vooral te vinden bij de kibboets of de moshav. Daar kan graan, fruit en groenten verbouwd worden. De mensen daar hebben geen bezittingen. Ze werken en leven met elkaar. Er zijn in Israël evenveel mannen als vrouwen waarvan er 85. 000 werkloos zijn. Kibboets Moshav 4
Wateren In het noorden van Israël vind je het meer van Galilea. Het krijgt vers water van de Jordaan, de langste rivier van Israël. In het zuiden loopt deze rivier in de Dode Zee. De Dode Zee is het zoutste meer op aarde. Het water is zelfs zo zout dat je er op kan drijven. En wie op de oever van de Dode Zee staat, bevind zich op het laagste punt van de wereld. Omdat de zee heel zout is, is er geen leven. Daarom wordt het de Dode Zee genoemd. Dode Zee Meer van Galilea Jordaan Drijven in de Dode Zee Klimaat. De zomers in Israël zijn heet en droog. Het kan makkelijk in die tijd 30 graden behalen. In de winter is het meestal regenachtig en word het niet warmer dan 20 graden. De gemiddelde jaartemperatuur is 20 graden. Israël heeft een Middellandse zeeklimaat. Max. temperatuur. Min. temperatuur 5
Israël is een land met veel culturen. Dat komt door de vele religies in dit land. In dit hoofdstuk kom je er achter wat ze allemaal doen en wat hun gewoontes zijn. In Israël spreken ze Hebreeuws (ook wel genoemd Ivriet), Arabisch en sommigen spreken Engels. De letters zijn ook anders. Ze schrijven met Hebreeuwse letters. Hieronder kan je het alfabet zien. In Israël zijn veel gelovigen waarvan 80% Joden zijn, 15% Moslims en verder zijn het Christenen en Druzen. De meeste Joden zijn vanuit een ander land naar Israël gekomen omdat Israël een belangrijk land is voor hen vanwege de Klaagmuur en het geloof. Nu is er oorlog voor welk geloof de baas speelt in het land. Gelovigen in Israël Joden Moslims Christenen Gelovigen in Israël Druzen 0.00% 20.00% 40.00% 60.00% 80.00% 100.00% Hebreeuws alfabet 6
De meeste mensen wonen in een flat. Voor eengezinswoningen is er te weinig ruimte. Namelijk wonen er wel 4,4 miljoen inwoners in Israël. Eten In Israël wonen veel mensen uit andere landen. Daarom zijn er veel buiten- Appartementenflat in Tel Aviv. landse restaurants te vinden met bijvoorbeeld Amerikaans, Chinees, Frans, Grieks, Hongaars, Italiaans, Turks of Vietnamees eten. De restaurants moeten zich aan de kasjroet houden. Dat is de Joodse voedselwet. Een regel is dat er geen varkensvlees in eten mag verwerkt worden. Ook mag er geen melk en vlees bij het zelfde gerecht gegeten worden. Het ontbijt is een belangrijke maaltijd in Israël. Het bestaat uit groenten, kaas, yoghurt en vaak zijn er ook gekookte gerechten bij. Veel Israëli s houden van rijst. Ze eten het meest brood en graanproducten. Ze eten weinig vis en aardappels. In Israël is Falafel het beroemdste gerecht. Het zijn kleine balletjes van een soort bonen gemengd met uien, knoflook en andere kruiden. Falafel Restaurant in Israël 7
Werk en handel. De meeste Israëli s werken in de dienstverlening. Dat is gezondheid, welzijn, onderwijs en bestuur. Daarna komt de industrie en mijnbouw. De mijnbouw is veel te vinden bij de Dode Zee, want daar is veel magnesium te vinden. 6% van de mensen werkt met vervoer. Bijvoorbeeld bij de nationale luchtvaartmaatschappij van Israël El Al ( על.(אל Dat betekent naar omhoog. De grootste haven van Israël is Ashdot. Ook Ashdot is een badplaats. Ashdot ligt aan de Middellandse Zee. In sommige plaatsen zoals Egged, zijn de bussen van de chauffeurs hun eigendom. De bussen zijn erg populair in Israël. Voor wie de bus biet snel genoeg gaat, gaat met de taxi. In Israël heet de taxi sherut. Werk in Israël 5% 6% 6% 8% 31% Dienstverlening Banken Handel Industrie en mijnbouw El Al Vervoer Bouw 22% 12% 10% Landbouw Ander werk Sherut Israël handelt het meest met het Europese Gemeenschap en de Verenigde Staten. Israël vervoert het meeste brandstoffen en industrieproducten. Israël ontvangt het meest eten en drinken. Eten en drinken is erg nodig Israël, want het is in veel plekken erg droog. Wij hebben euro s, maar in Israël betalen ze met Shekels. 8
Onderwijs. De Israëli s kunnen kiezen uit drie soorten onderwijs: Mamlathi scholen (openbaar onderwijs), Mamlathi Dati (bijzonder onderwijs) en Yeshiva scholen (streng gelovigen school). De mensen Om 6 uur s ochtends komen de Israëli s uit hun bed. Om kwart over 7 gaan ze naar school of werk. Om half 1 is school afgelopen en na de lunch kunnen ze rusten of huiswerk maken. Van 4 tot 5 uur doen de meeste boodschappen en om ongeveer 6 uur s middags is het werk afgelopen en gaan ze avondeten. Na het eten is het kinderbedtijd en hebben volwassenen even vrije tijd. Om 10 uur gaan ze ook naar bed. Feesten en herdenkingsdagen 3 febrauri: Toe Biesjwat Nieuwjaar voor bomen. 3 maart: Poerim Een feest over het leven van Esther. 2-9 april: Herdenkingsdag van de Holocaust Hier herdenken ze het dodenaantal van de Tweede Wereldoorlog. 21 april: herdenkingsdag van de Israëlische oorlogsslachtoffers 22 april: Onhahankelijkheidsdag 22 en 23 mei: Eerste en tweede dag van Sjavoeot Een feest over de wet van Mozes. 9
1 april: Pesach Feest over de uittocht uit Egypte. 24 juli: Tisja Beav Herdenkingsdag verwoesting van de joodse tempel. 12-13 september: Eerste en tweede dag van Rosj Hasjanna Joods nieuwjaar. 21 september: Jom Kippoer De grote Verzoendag. 19 t/m 25 september: Soekkot (Loofhuttenfeest) Joods feest waarbij het verblijf van de Hebreeën in de woestijn wordt herdacht. 4 oktober: Simchat Thora Op deze dag wordt het laatste stukje uit de Thora, het het heilige boek van de Joden, gelezen. 4 t/m 11 december: Chanoeka Vanaf 4 december steken de Joden elke dag een kaarsje aan. Op 7 december vieren ze feest en doen spellen. Sport In ons land werken de meeste mensen 5 dagen in de week. In Israël 6 dagen per week. De meeste zijn zaterdag vrij. In de vrije tijd doen de Israëli s veel aan sport. Zwemmen is een van de favoriete sporten. Ook tennis, golf, schaken en voetbal zijn daar populair. De Israëli s zijn erg goed in sport. Israëlische badmintonspelers horen bij de besten van de wereld. Ook won het Israëli s team Maccabi van Israëlische basketbal team Association basketbal tweemaal de Europa Cup. Israël doet ook elk jaar mee met het Eurovisie Songfestival. Twee keer won een Israëlische groep. 10
Jeruzalem is al hoofdstad van Israël. Er wonen 933.113 mensen. Er zijn veel mooie en belangrijke gebouwen te zien. Jeruzalem is al ongeveer 3000 jaar lang de hoofdstad van Israël. Jeruzalem is voor de joden, moslims en christenen een belangrijke stad. Voor de joden door de Klaagmuur, ook wel de Westelijke Muur genoemd. Voor de moslims is het een belangrijke stad vanwege Mohammed. Ze geloven dat hij in Jeruzalem de hemel bezocht en met God sprak. Daarom bouwden de moslims de Koepel van De Rots. Voor de christenen is Jeruzalem een heilige stad, omdat ze geloven dat hier Jezus is gekruisigd en hier op een dag weer terug komt. Oude stad Damascuspoort Christelijke wijk Moslim wijk Klaag muur Koepel de rots De ligging Armeense wijk Jeruzalem bestaat uit twee delen: het huidige Jeruzalem en het Oude Jeruzalem. Wanneer je door de Damascuspoort gaat, ga je het Oude Jeruzalem in, dat door een muur omringd is. Joden wijk Joods Christen Moslims Jeruzalem wordt ook wel de Gouden Stad genoemd, omdat 11
de stenen van de gebouwen en huizen goudgeel kleurig zijn. Jeruzalem ligt in het hartje van Israël. Het heeft 125,2 km2 als oppervlakte. De burgemeester heet Nir Barkat. Belangrijke gebouwen Nir Barkat In het Oude Jeruzalem zijn veel mooie gebouwen. Eén daarvan is de Klaagmuur, een deel van de joodse tempel die er ooit helemaal gestaan heeft. Omdat de Klaagmuur in het westen ligt, wordt het ook wel de Westelijke Muur genoemd. Joden stoppen briefjes met wensen in de muur. Niet ver van de Klaagmuur is De Heilig Grafkerk. Men gaat er van uit dat Jezus op deze plek gekruisigd is. De kerk komt uit 1149. In het moslimse gedeelte ligt de Koepel van de Rots, met een mooie gouden koepel. Ook dit is een religieuze waarde. In Jeruzalem zijn ook veel Moskeeën. De belangrijkste moskee is de Aksa Moskee. Vanwege de ruzie wie er aan de macht is in Jeruzalem, is er een muur gebouwd. 12
Bad van Siloam nu Bad van Siloam vroeger Buiten het Oude Jeruzalem is een badhuis te vinden uit de Romeinse tijd. Hij heet het Bad van Siloam. Hij is ontdekt in 2004 in een Arabische wijk. Dit bad is ook een bewijs van Jezus, die daar een blinde man genezen had. Behalve de Klaagmuur is het Graf van de Koningen ook belangrijk voor de Joden. Hier kan je het graf van koning David vinden. Het graf is van steen gemaakt en is bedekt met een rood kleed. Graf van koning David 13
Israël heeft veel geschiedenis door het geloof. Veel Bijbelse verhalen spelen zich ook af in Israël. Daardoor is het een belangrijk land geworden en willen volken dat Israël bij hun horen of de macht hebben. Dat kan je nu zien, maar dat was ook vroeger. Strijden om macht In 63 v. Chr. werd Juda, een provincie in Israël, bezet door de Romeinen. 66 tot 74 na Chr. begonnen de joden een grote opstand tegen de Romeinen. Als gevolg verwoesten de Romeinen Jeruzalem. In 132 werd de laatste opstand van de joden tegen de Romeinen gehouden. Na drie jaar werd de opstand neergeslagen. De joden kregen geen toegang tot Jeruzalem. Daarna noemden de Romeinen Juda Syrië-Palestina. Romeinse leger verwoest Jeruzalem 14
In het jaar 325 werd Jeruzalem een christelijke stad door Constantijn, de eerste christelijke keizer. Later in 638, waren de Arabieren aan de macht. De volgende 460 jaar stond het land onder mohammedaans bestuur. In 691 werd er gebouwd aan de Koepel van de Rots, één van de heiligdommen van de Islam. Weetje In 1096 gaf Paus Urbanus II een oproep om een kruistocht te beginnen om de moslims uit Palestina te verjagen en Palestina te veroveren. Na de verovering van de kruisvaarders probeerden ze van Palestina een christelijk koninkrijk te maken. Het lukte niet en werd door opstanden bedreigd. In 1187 wordt Jeruzalem ingenomen door Saladin uit Egypte. Heel vroeger in de Bijbelse tijd werd Israël Kanaän genoemd. Later Palestina en nu dus Israël. Israël bestaat sinds 2013 65 jaar. Constantijn de Grote Paus Urbanus II Kruisvaarders in Palestina Saladin 15
Vier jaar later valt het laatste bolwerk der kruisvaarders, Arce, in handen van de Turkse Mammelukken. In 1517 werden de Mamelukken verslagen door de Turkse sultan Selim I. Vierhonderd jaar lang blijft Palestina een provincie van het Ottomaanse rijk. Mamelukken Selim I In 1882 schreef Leo Pinsker de brochure Auto-Emanzipation waarin hij aandringt op de stichting van een Joods Nationaal Thuis. Enkele duizenden joden uit Europa vertrokken naar Palestina. In 1914 tot 1918, in de Eerste Wereldoorlog, kiest het Ottomaanse rijk de zijde van Duitsland. Later op 14 mei 1948 riep de staatsman David Ben Goerion de nieuwe staat Israël op. David Ben Goerion werd de eerste minister president van het nieuwe land. Auto-Emanzipation David Ben Goerion 1948 16
Informatie over Israël Timon Zintel 27 juni 2010 ATTZ 17