Naar een zorgtraject voor geïnterneerden Januari 2014
Internering Procedure en wetgeving
Wet op de Bescherming van de Maatschappij 1/07/1964 I m not guilty but my brain is
Misdaad of wanbedrijf Op moment van feiten, onderzoek en/of op het moment van het vonnis niet in staat om daden te controleren Psychische aandoening (geestesstoornis) Er moet een link zijn tussen geestestoestand en het feit Gevaar voor maatschappij (Beveiligings)MAATREGEL <-> straf Curatieve finaliteit Voor onbepaalde duur
Procedure Gevangenisstraf Probatie Boete SURB PdK OR RK KI OZgerecht Vonninsgerecht Art. 21 Internering CBM
Uitspraak internering Onderzoeksgerechten Raadkamer Kamer van Inbeschuldigingstelling Vonnisgerechten Correctionele rechtbank Hof van Beroep Hof van Assisen Militaire rechtbank
Commissie ter Bescherming van de Maatschappij (CBM) Zodra de internering wordt uitgesproken, is de Commissie ter Bescherming van de Maatschappij bevoegd voor de uitvoering van de maatregel Doel = beveiliging samenleving + behandeling van de geïnterneerde
Commissie ter Bescherming van de Maatschappij (CBM) Aantal in België: 8
CBM Mogelijke (tenuitvoerleggings-)beslissingen: Behoud/plaatsing in de gevangenis Uitgangspermissies, verloven, beperkte vrijheid Plaatsing artikel 14 (WBM) buiten de gevangenis Vrij op Proef (VOP) Definitieve invrijheidstelling
Behoud/plaatsing gevangenis Situatie in Vlaanderen: Annex Gent, Antwerpen, Leuven Hulp (aantal geïnterneerden) Vorst/Berkendael Tijdelijk, wachtlijst, eigen verzoek (sociaal netwerk en/of uitwerking reclasseringsplan) Afdelingen Sociaal Verweer Merksplas, Turnhout (aantal geïnterneerden) Brugge
Doelgroep geïnterneerden Divers publiek Begrippen (verwarring) Risk security low medium high
Mid Risk Low psychopathologie vluchtgevaarlijkheid aard van het delict alcohol, druggebruik verblijfplaats High
Hulpverleningslandschap Zorgcircuits en netwerken
Klassieke aanbod Psychiatrische ziekenhuizen (PZ) Psychiatrische Afdelingen Algemene Ziekenhuizen (PAAZ) Beschut Wonen (BW) Therapeutische Gemeenschappen (TG) Psychiatrische Verzorgingstehuizen (PVT) Woon- en zorgcentra Centra voor geestelijke gezondheidszorg (CGG) Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW) VAPH-voorzieningen...
Categorale aanbod Specifieke initiatieven voor forensische cliënten in het externe zorgcircuit Het samenwerkingsakkoord van 1998 tussen de Federale Staat en de Vlaamse Gemeenschap (CAW-CGG) Gespecialiseerde afdelingen voor de behandeling van seksueel delinquenten Medium security zorgcircuits Afdelingen voor geïnterneerden met een mentale beperking (VAPH)
Het samenwerkingsakkoord van 1998 tussen de Federale Staat en de Vlaamse Gemeenschap (CAW-CGG) begeleiding en behandeling van daders van seksueel misbruik inbegrip van geïnterneerden enkel voorzien voor een ambulante begeleiding of behandeling In 3 psychiatrische ziekenhuizen heeft men gespecialiseerde afdelingen voor de behandeling van seksueel delinquenten, met inbegrip van geïnterneerden PC St-Amandus Beernem: Fides PC St-Lucia St-Niklaas PC Ziekeren St-Truiden (nu Asster)
Medium security zorgcircuits Pilootprojecten opgestart in 2002 Bestendigd in Federale Meerjarenplannen Justitie en Sociale Zaken in 2009 Intensieve behandeleenheden, Psychiatrisch VerzorgingsTehuis, Initiatieven Beschut Wonen en Outreachteams UPC Bierbeek OPZC Rekem PC Zelzate
50 Intake Inreach Crisis- en hervalzorg N: 234 OPZ Observatie Intensieve behandeling 1 Voortgezette behandeling 1 Woontraining Dagkliniek Polikliniek Intensieve behandeling 2 Voortgezette behandeling 2 Outreach Daderteam 60 Forensisch PVT Forensisch PVT Rekem Antwerpen Forensisch BW Rekem For zorg 2 kamers For zorg 2 studio s PVT Min BW Min 24 70 Oefenhuis Beschut wonen 20 For zorg 2 open afd For zorg 3 gesloten afd Reguliere zorg BW Rekem 10
VAPH-projecten residentiële zorg voor geïnterneerden units voor geïnterneerden met een mentale beperking gefinancierd vanuit het VAPH gelokaliseerd op de campus van een psychiatrisch ziekenhuis PC St Amandus Beernem: Itinera PC Bethanië Zoersel: Amanis (DC Zwart Goor) PC Ziekeren St.-Truiden (nu Asster): Limes (OC St. Ferdinand) 2014: Uitbreiding beddencapaciteit Daarnaast ook een intrapenitentiaire werking
Aandachtspunten De doorstroom vanuit de gevangenissen naar het externe zorgcircuit (van ambulant tot residentieel) verloopt moeizaam Capaciteitsproblemen! Veelal worden geïnterneerden geweigerd op basis van hun pathologieën o.w.v de nog te exploreren hulpvraag o.w.v gebrek aan bereidheid of aanknopingspunten tot behandeling op basis van hun gevaarlijkheid Begeleiding die deel uitmaakt van justitiële voorwaarden Voor sommige voorzieningen zijn er wachtlijsten
Heropname in het extern hulpverleningscircuit na het schenden van voorwaarden tijdens een VOP: allerminst een evidentie! Uitzondering: Time-Out regeling Nochtans: vaak hardnekkige of chronische problematieken blijvende ondersteuning en omkadering noodzakelijk crisismomenten zijn niet uitgesloten Groot verschil tussen recidive in feiten in pathologie
Recente evoluties in het interneringslandschap
Netwerkcoördinatoren Vermaatschappelijking van de zorg Projecten i.k.v meerjarenplan Forensisch Psychiatrische Centra (FPC) Schakelteams
Netwerkcoördinatoren Uitvoering van het meerjarenplan. investeringsrondes Eerste investeringsronde uitbouw categorale aanbod Twee investeringsronde drieledig 1. Netwerkcoördinatoren internering FOD Volksgezondheid 2. Schakelteams 3. Projecten i.k.v. meerjarenplan Derde investeringsronde - onduidelijk
Aangesteld per Hof van Beroep Situatie Antwerpen - Limburg (Hof van Beroep Antwerpen: Justitie Annemie deckers Instroom en uitstroom van de gevangenissen CBM Antwerpen, Vorst en Leuven, ongeacht regio Vraagzijde Volksgezondheid Anneleen De Smedt Instroom, doorstroom en uitstroom in het netwerk van zorgvoorzieningen Provincie Limburg en Antwerpen, ongeacht CBM Zorgaanbod
De samenwerking tussen beide coördinatoren moet de brug vormen tussen zorg en Justitie om instroom en doorstroom van geïnterneerden uit de gevangenis naar het netwerk van zorgvoorzieningen te realiseren en op te volgen Slaan van bruggen tussen de verschillende modules van het zorgcircuit en het optimaal gebruiken van bestaande mensen en middelen
De uitbouw van het zorgcircuit voor geïnterneerden werd ge(her)formuleerd in het perspectief van de realisaties van de 5 sleutelfuncties/opdrachten Cf. art. 107 Vermaatschappelijking van de zorg
Projecten in kader van federale meerjarenplan
Verbeterprojecten Projecten i.k.v meerjarenplan 31 januari 2014 doel: Optimale zorgverlening aan geïnterneerden Uitstroom uit de gevangenis/zorg verhogen 563.000
Forensisch Psychiatrische Centra
FPC Gent Statuut? Twee uitbaters: Platform Forensisch Psychiatrisch Centrum (PFPC)- een vzw van enkele forensische en psychiatrische centra Franse multinational Sodexo (+ veiligheidsfirma Securitas en Nederlandse zorgbedrijf Parnassia) Gent: 272 plaatsen (Antwerpen: 180 plaatsen)
Doel FPC Het uiteindelijke doel is het realiseren van een behandel- en zorgtraject en dit zowel intern in het FPC als naar externe voorzieningen en actoren toe.
Doelgroep FPC Populatie van geïnterneerden voor wie een zeker beveiligingsniveau geïndiceerd is Art 14: plaatsing
Enkele cijfers Geïnterneerden VOP en niet - VOP
Aantal geïnterneerden in België. Totaal aantal geïnterneerden (België) 2004 2009 2011 Vrij op proef 1999 (60,5%) 2211 (55,9%) 2255 (55%) Niet vrij op proef gevangenis 848 (25,7%) 1013 (25,6%) 1158 (28,3%) Niet vrij op proef Artikel 14 & EDS 459 (13,9%) 532 (13,4%) 509 (12,4%) Onbepaald / geseind - 200 (5 %) 171 (4,2%) Totaal 3306 3956 4093 Totaal aantal geïnterneerden (Vlaanderen) 2004 2009 2011 Vrij op proef 1203 (70,6%) 1121 (60,7%) 1177 (60%) Niet vrij op proef gevangenis 505 (29,5%) 625 (33,8%) 669 (34,1%) Niet vrij op proef Artikel 14 & EDS 2 (0,1%) 9 (0,5%) 13 (0,7%) Onbepaald / geseind - 93 (5%) 103 (5,3%) Totaal 1710 1848 1962 Totaal aantal geïnterneerden (Wallonië) 2004 2009 2011 Vrij op proef 796 (49,9%) 683 (50,9%) 692 (50%) Niet vrij op proef gevangenis 343 (21,5%) 265 (19,7%) 305 (22%) Niet vrij op proef Artikel 14 & EDS 457 (28,6%) 382 (28,5%) 350 (25,3%) Onbepaald / geseind - 12 (0,9%) 37 (2,7%) Totaal 1596 1342 1384 Totale aantal geïnterneerden (Brussel) 2004 2009 2011 Vrij op proef - 407 (53,1%) 386 (51,7%) Niet vrij op proef - gevangenis - 123 (16,1%) 184 (24,6%) Niet vrij op proef artikel 14 & EDS - 141 (18,4%) 146 (19,5%) Onbepaald / geseind - 95 (12,4%) 31 (4,1%) Totaal - 766 747 Verhoudingsgewijs zijn er in Vlaanderen meer geïnterneerden VOP (60%) en meer geïnterneerden in de gevangenissen (34%).
Arrondissement VOP Gevangenis niet-vop Turnhout 19 Turnhout 120 Antwerpen 214 Merksplas 333 Mechelen 32 Gent 108 Tongeren 133 Antwerpen 97 Hasselt 55 Brugge 25 Leuven Hulp 55 Vorst 96 Berkendael 11
Schakelteams
Schakelteam Vanuit de FOD Volksgezondheid werd voorzien in de creatie van mobiele equipes Per ressort een mobiele equipe van 4 VTE en 10 u psychiater Omgedoopt tot schakelteams Operationeel vanaf januari 2014
Antwerpen-Limburg Samenstelling schakelteam: 4 schakelteamleden bij de netwerken 107 Ant/Lim: Noolim Reling SaRa (arr. Antwerpen) GGZ Kempen (arr. Turnhout) Psychiater: dr. Lefèvre Sarah Standplaats: binnen het netwerk/regio
Doel schakelteam schakel vormen om op casusniveau een vlottere doorstroom te bewerkstelligen vanuit de gevangenis naar het externe zorgcircuit buiten de gevangenismuren door het werken in netwerken om onnodige terugval in traject of terugkeer naar gevangenis voorkomen
Daarnaast: ondersteuning van zorgactoren Forensische tools aanreiken Bereikbaar zijn op sleutelmomenten casemanagers Organiseren van overleg
Takenpakket schakelteam Casusgericht en beleidsmatig Binnen een netwerk / justitie In onderling overleg met de netwerken en de netwerkcoördinator internering Afhankelijk draagkracht netwerk 107 Teamvergaderingen samen met alle referentiepersonen, de psychiater en de netwerkcoördinator internering
Aanmelding en doelgroep Doelgroep schakelteam Enkel geïnterneerden Een CBM beslissing VOP Pogingen om via traditionele wegen een zorgtraject uit te bouwen mislukken. Aanmelding Centrale Vlaamse aanmelding (www.schakelteam.be) Op vraag van justitie en zorgnetwerk (PSD, justitiehuizen en zorgnetwerk) Team Intake
Contactgegevens joke.nauwelaerts@schakelteam.be Medewerker GGZ-netwerk GGZ Kempen Pas 196 2440 Geel 0494/57.46.54 Erik.knoops@schakelteam.be Medewerker GGZ-netwerk Reling P/a VVGZ Hasselt Pater Valentinuslaan 32 3500 Hasselt 0494/574655 Jolien.debehets@schakelteam.be Medewerker GGZ-netwerk SaRA P/a CGG Vagga Boomgaardstraat 7 2018 Antwerpen 0494 57 46 53 Hannelore.claesen@schakelteam.be Medewerker GGZ-netwerk Noolim P/a OPZC Rekem Daalbroekstraat 106 3621 Rekem 0494 57 46 52 sarah.lefevre@schakelteam.be Dr. Sarah Lefèvre Psychiater 0486/68.67.04 Anneleen.desmedt@schakelteam.be Netwerkcoördinator internering Hof van Beroep Antwerpen P/a OPZC Rekem Daalbroekstraat 106 3621 Rekem 0490 65 44 30 089 84 73 09