International Financial Reporting Standards Amsterdam, 20 november 2003
Agenda 1. Inleiding 2. Onderwerpen 3. Gevolgen 4. Implementatie IFRS 5. Stellingen
1. Inleiding
1. Inleiding Algemeen IASB: International Accounting Standards Board Ontwikkeling en invoering van wereldwijde accounting standard IFRS (International Financial Reporting Standards), opvolger van IAS (International Accounting Standards) International Accounting Standards Board EU: per 2005 dienen alle beursgenoteerde ondernemingen te rapporteren volgens IFRS Grootste wijziging in externe verslaggeving ooit: effect op meer dan 7.000 bedrijven in Europa en ca. 275 beursgenoteerde ondernemingen in Nederland
1. Inleiding Raamwerk IFRS gebaseerd op principes in plaats van regels ( principle based ) SIC: standard interpretations committee Nederland: Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (RJ) convergeren in richting van IAS Ook niet beursgenoteerde onderneming krijgen derhalve met IFRS c.q. IAS te maken Voorgestelde wetswijziging (BW2 titel 9) m.b.t. jaarrekening: - opstelling conform Dutch GAAP is toegestaan - opstelling conform IFRS is eveneens toegestaan - dient te voldoen aan Europese Richtlijnen (7e EG-richtlijn) - US GAAP is niet toegestaan
1. Inleiding Aandachtspunten bij overgang naar IFRS/IAS Vergelijkende cijfers dienen o.b.v. IFRS opgenomen te worden Consequentie is dat de cijfers per 31-12-2004 in overeenstemming dienen te zijn met de IFRS/IAS Bedrijven dienen derhalve al per 01-01-2004 in hun administratie rekening te houden met de nieuwe richtlijnen Gevolg: dubbele boekhouding (volgens Dutch GAAP en IFRS) Transitieregels voor first time application (IFRS 1)
1. Inleiding Toelichting In de jaarrekening dient in het eerste jaar een uitgebreide toelichting te worden gegeven m.n inzake de verschillen als gevolg van de gewijzigde waarderingsmethodiek: Aansluiting eigen vermogen volgens oude GAAP en IFRS Aansluiting resultaat vorig boekjaar volgens oude GAAP en IFRS Details en aanpassingen op regelniveau (BS en PL) Impairment verliezen
1. Inleiding Vergelijking IFRS - RJ Editie 2003 Strijdig IFRS strikter RJ strikter Grondslagen 13 68 22 Presentatie 6 19 12 Toelichting - 28 16 Totaal 19 115 50 RJ convergeren naar IFRS; immers volgens editie 2000 bestonden er nog 39 strijdigheden. Tevens wordt opgemerkt dat het aantal strijdigheden in editie 2003 verder zal teruglopen wanneer de ontwerp-richtlijnen (zoals opgenomen in de jaareditie 2002) worden omgezet in definitieve Richtlijnen.
2. Onderwerpen
2. Onderwerpen Belangrijke wijzigingen betreffen onder andere de volgende onderwerpen: pensioenen voorzieningen deelnemingen en acquisities aandelengerelateerde beloningen financiële instrumenten
Pensioenen
Pensioensoorten Soorten pensioenen Salaris-/dienstjaren regeling Nee Beschikbare premiestelsel Betaalde premies zijn kosten Ja Bedrijfstak pensioenfonds Ja Nee Overige pensioen fondsen Ja Aanpassen waarderingsmethode volgens IAS 19
Vergelijking richtlijnen Huidige methodiek kostentoerekening pensioen IFRS-methodiek (IAS 19) kostentoerekening pensioen Premie en backservice verplichtingen op basis van gerealiseerde loonontwikkeling Bij premie en backservice verplichtingen rekening houden met toekomstige loonstijging, sterftekans, invaliditeit en ontslag Rekening houden met tekorten en structurele overschotten bij OPF Rekening houden met alle tekorten en overschotten bij OPF Verwerking actuariële resultaten vrij. Alleen rekening houden met toereikendheidstoets Actuariële resultaten binnen bandbreedte van 10% van de totale verplichting mogen buiten beschouwing worden gelaten. Boven 10% uitsmeren over de gemiddelde resterende periode Uitgebreide toelichting
Pensioenberekening 120 100 80 60 40 Toekomstige Verwacht eindloon Backservice Gerealiseerde Backservice + = Pensioenlast IAS 20 0 1990 1995 2000 2005 2010 Salaris Balansdatum
Voorzieningen
Voorzieningen Richtlijn IAS 37 is in hoofdlijnen in overeenstemming met Dutch GAAP De belangrijkste verschillen zijn: 1. volgens IAS dient een gedetailleerde toelichting te worden gegeven m.b.t. het verwachte moment waarop de uitgaven plaats zullen vinden (i.p.v. enkel een verdeling naar < 1 jaar en > 5 jaar) 2. binnen IAS vindt waardering plaats tegen actuele waarde i.p.v. nominale waarde 3. het opnemen van een reorganisatievoorziening vereist binnen IAS de implementatie van het reorganisatieplan vóór balansdatum i.p.v. vóór het opstellen van de jaarrekening 4. onderhoudskosten die op een reguliere intervalbasis over de gehele levensduur van een activa plaatsvinden, dienen als kosten te worden verantwoord in het jaar waarin zij zich voordoen (voorziening groot onderhoud is dus niet toegestaan)
Voorzieningen Voorwaarden reorganisatievoorziening A. Gedetailleerd plan m.b.t. reorganisatie: - activiteiten, locaties verwachte aantal werknemers en functies - verwachte uitgaven - tijdstip uitvoering B. Gerechtvaardige verwachting bij hen voor wie reorganisatie gevolgen heeft: - door ermee te beginnen of - hoofdlijnen bekend te maken bij betrokkenen Huidige richtlijn aan criterium A dient voldaan te zijn vóór balansdatum criterium B na balansdatum, maar vóór opmaken van jaarrekening IFRS aan beide criteria dient vóór balansdatum te zijn voldaan dotatie aan reorganisatievoorziening niet verantwoorden als buitengewone last voorziening moet worden opgenomen tegen contante waarde
Deelnemingen en acquisities
Deelnemingen Grondslagen voor waardering: Niet-geconsolideerde deelnemingen in groepsmaatschappijen dienen in de geconsolideerde jaarrekening volgens de Nederlandse wet- en regelgeving tegen netto vermogenswaarde te worden gewaardeerd. Ingevolge IAS 27 dienen dergelijke deelnemingen tegen reële waarde te worden gewaardeerd. Indien sprake is van deelnemingen die zijn verworven met het doel om weer te worden verkocht in de nabije toekomst, dient volgens de Nederlandse wet- en regelgeving de deelneming waarop invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend te worden gewaardeerd tegen netto-vermogenswaarde. Ingevolge IAS 39 dienen dergelijke deelnemingen tegen reële waarde te worden gewaardeerd
Deelnemingen Grondslagen voor waardering: Ingevolge IAS 28 maakt bij de eerste waardering van de deelneming tegen de equity method de goodwill deel uit van de post deelnemingen (en blijft daar ook deel van uitmaken). Binnen de post deelnemingen wordt vervolgens stelselmatig op de goodwill afgeschreven. Ingevolge de Nederlandse wet- en regelgeving wordt de goodwill afzonderlijk gepresenteerd onder de immateriële vaste activa. Waardering overige financiële vaste activa (aandelen) volgens Nederlandse richtlijnen tegen kostprijs (of lagere marktwaarde) dan wel tegen reële waarde. IFRS is op dit punt strikter en staat enkel waardering tegen reële waarde toe.
Acquisities Waardering goodwill Amortisatie over gehele looptijd via Winst- en Verliesrekening Aanname levensduur maximaal 20 jaar Indien levensduur langer dan toelichten in de jaarrekening Jaarlijks boekwaarde beoordelen: waardeverminderingen (zie impairment testing) Lineaire amortisatie Afschrijving kan slechts bij hoge uitzondering worden teruggedraaid Negatieve goodwill afzonderlijk in de balans verantwoorden
Acquisities IAS/IFRS Dutch GAAP Reorganisatievoorziening afronding gedetailleerd formeel plan Tot 3 maanden na de acquisitiedatum Tot 6 maanden na de acquisitiedatum Presentatie van negatieve goodwill Minderheidsbelang bij acquisitie Presentatie als negatieve activa Tegen actuele waarde of boekwaarde Gesaldeerd met positieve goodwill, presentatie op creditzijde balans of verrekend met eventuele herwaarderingsreserve Tegen actuele waarde
Aandelengerelateerde beloningen
Aandelengerelateerde beloningen IFRS richtlijn m.b.t. aandelengerelateerde beloningen zowel van toepassing bij Medewerkers als niet-medewerkers Afwikkeling o.b.v. aandelen als bij financieel Huidige richtlijn Richtlijn 271: vermelding voor iedere bestuurder afzonderlijk IFRS IAS 19: geen verbijzondering vereist Additionele informatie verstrekken over de reële waarde van aangehouden of uitgegeven eigen aandelen in verband met aandelenopties.
Financiële instrumenten
Financiële instrumenten: indeling 1. Investering te houden tot einde looptijd - beleggingen met intentie en mogelijkheid om deze vast te houden tot einde looptijd - historische kosten 2. Leningen en vorderingen gecreëerd door de rechtspersoon - voortkomend uit de onderneming - historische kosten 3. Handelsdoeleinden / derivaten - verkregen met de doelstelling om op korte termijn met winst te verkopen - actuele waarde 4. Voor verkoop beschikbare financiële activa - overige financiële bezittingen, die niet in de overige categorieën valt - actuele waarde
Financiële instrumenten: hedging Verwerking derivaten Wijzigingen in de reële waarde van een derivaat moeten direct in de winst- en verliesrekening worden verwerkt (IAS 39.103a), tenzij aan de strikte hedge-accounting regels wordt voldaan. Toelichting - Methode en veronderstellingen bij bepaling actuele waarde - Welke wijze de resultaten van de (her)waardering zijn verwerkt Essentie hedge accounting - Duidelijk en éénduidig gedefinieerde relatie - Duidelijk gedocumenteerd bij afsluiten en geadministreerd Toelichting Volgens IAS 39 dient m.n. additionele informatie te worden verstrekt ten aanzien van de doelstelling en de gevolgde beleidslijn bij de beheersing van financiële risico s. Volgens de huidige richtlijnen bestaan er behalve richtlijn 290 geen specifieke toelichtingsvereisten.
3. Gevolgen
Gevolgen Issues directie / bestuur: - Hoe zien mijn nieuwe winstcijfers en balans eruit? En hoe reageert de markt hierop? - Baseer ik bonussen en dergelijke op het nieuwe winstbegrip of moeten nieuwe afspraken gemaakt worden? - Wat gebeurt er met mijn solvabiliteit? Voldoe ik nog wel aan de criteria van de mijn financieringsovereenkomst? - In hoeverre heeft IFRS gevolgen voor de interne aansturing (afstemming van de interne verslaggeving op de externe verslaggeving en aanpassing accounting manual)? - Zijn mijn financiële systemen IFRS proof? Bevat het al de uitgebreide toelichtingsinformatie onder IFRS? - Hebben wij de reële waarden van alle balansposten voorhanden? Denk aan financiële instrumenten en pensioenen.
Implementatie IFRS
Implementatie IFRS In het veranderingstraject naar IFRS/IAS kunnen de volgende fasen worden onderscheiden: Fase 1: Diagnose en reikwijdte Fase 2: Voorbereiding Fase 3: IFRS implementatie en ondersteuning
Fase 1: diagnose en reikwijdte Opstellen projectplan - samenstelling projectteam - trainingen - tijdsplanning - capaciteitsplanning GAP-analyse - analyse huidige verslaggevingsrichtlijnen en gehanteerde (boekhoud)systemen - complexiteit onderneming en ondernemingsstructuur - analyse significante verschillen en consequenties per post - overzicht noodzakelijke aanpassingen Commitment - management - controlling en - financiële administratie
Fase 2: voorbereiding implementatie Bepaling informatiebehoefte - definiëring informatiebehoefte die in verslaglegging tot uitdrukking dient te komen - opstellen van informatie die onder het oude regime niet vereist was Inrichting rapportage - definiëren rapportageformats (management versus financial accounting) - inrichten van het boekhoud- en rapporteringssysteem Opstellen en aanpassen van procedures - opstellen verslagleggingshandleiding (accounting manual) - werkinstructies - analyse en implementatie veranderingen in de AO/IC
Fase 3: IFRS implementatie en support IFRS/IAS-rapportage - samenstellen rapportage - analyse van de resultaten en vergelijkende cijfers - beantwoording vragen van stakeholders Review - beoordelen of richtlijnen correct zijn toegepast - beoordeling of de gekozen waarderingsmethoden en richtlijnen op een juiste wijze de performance van de onderneming weergeven. Ondersteuning - intern (controlling afdeling en/of administratie) - extern (specialisten zoals accountants) - continu support i.v.m. (recente) ontwikkelingen op het gebied van IAS
Stellingen
IFRS: Stellingen Stelling 1: Het verschil tussen management accounting en externe verslaggeving wordt met de invoering van IFRS alleen maar groter. Hierbij wordt opgemerkt dat het management stuurt aan de hand van managementinformatie, maar wordt afgerekend op basis van de IFRSrichtlijnen, waarbij tal van waardeschommelingen kunnen optreden die niet te beïnvloeden zijn door het management. Bovengenoemde ontwikkeling leidt niet tot de beoogde transparantie en is niet uit te leggen aan de stakeholders.
IFRS: Stellingen Stelling 2: Door uniformering van richtlijnen wordt alles eenvoudiger, inzichtelijker en vergelijkbaarder. Het is een kwestie van eenmaal door de zure appel heen bijten, doch straks weten we niet beter. Stelling 3: Met de implementatie van IFRS verwacht de markt meer inzicht en uniformiteit in de verslaglegging. Zij zal geen begrip hebben voor het feit dat zeker bij de invoering van IFRS er grote verschillen in waardering en resultaten ontstaan. Dit zal een negatieve invloed hebben op het economisch herstel.
IFRS: Stellingen Stelling 4: Doordat IFRS gebaseerd is principes (in plaats van ruled based ), wordt de externe verslaggeving met de implementatie van IFRS juist subjectiever in plaats van objectiever.
Bijlagen
Strijdigheden in grondslagen Materiële vaste activa Deelnemingen Invulling van de actuele waarde kan volgens IFRS alleen door middel van reële waarde terwijl volgens de Nederlandse wet- en regelgeving, afhankelijk van de situatie, invulling dient plaats te vinden door middel van vervangingswaarde, bedrijfswaarde of opbrengstwaarde. Niet-geconsolideerde deelnemingen in groepsmaatschappijen dienen in de geconsolideerde jaarrekening ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving tegen netto vermogenswaarde te worden gewaardeerd. Ingevolge IAS 27 dienen dergelijke deelnemingen tegen reële waarde te worden gewaardeerd. Indien er sprake is van transferproblemen of indien deelnemingen zijn verworven met het uitdrukkelijke doel om weer te worden verkocht in de nabije toekomst, dient ingevolge de Nederlandse wet- en regelgeving de deelneming waarop invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend te worden gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde. Ingevolge IADS 39 dienen dergelijke deelnemingen te worden gewaardeerd tegen reële waarde. Overige financiële vaste activa; vlottende activa: vorderingen Vorderingen die worden aangehouden voor handelsdoeleinden dienen ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving tegen nominale waarde of amortisatiewaarde te worden gewaardeerd en ingevolge IAS 39 tegen reële waarde, waarbij wijzigingen in de reële waarde in het resultaat worden verwerkt (1). (1) Indien ontwerp Richtlijn 290a Financiële Instrumenten, verwerking en waardering definitief wordt gemaakt, vervalt deze strijdigheid
Strijdigheden in grondslagen Eigen vermogen De herwaarderingsreserve valt ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving vrij indien deze niet meer benodigd is; ingevolge IAS 16 is een dergelijk vrijval verboden Voorzieningen voor latente belastingen Schulden Consolidatie Bij alsnog activeren latente belastingvorderingen met betrekking tot een overgenomen partij na het jaar volgend op de overname wordt dit effect ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving in de winst- en verliesrekening verwerkt; ingevolge IAS 12 wordt tevens de goodwill aangepast. Schulden die worden aangehouden voor handelsdoeleinden dienen ingevolge IAS 39 tegen reële waarde te worden gewaardeerd, waarbij de wijzigingen in de reële waarde in de winst- en verliesrekening worden verwerkt. Ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving dienen dergelijke schulden tegen nominale waarde of amortisatiewaarde te worden gewaardeerd (2). Consolidatie van groepsmaatschappijen met sterk afwijkende activiteiten is ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving verboden indien daardoor strijdigheid met het wettelijk vereiste inzicht zou ontstaan. IAS 27 schrijft in dat geval een consolidatieplicht voor. Groepsmaatschappijen met ernstige en langdurige transferproblemen dienen ingevolge Nederlandse wet- en regelgeving te worden geconsolideerd. Ingevolge IAS 27 is consolidatie van dergelijke maatschappijen verboden. (2) Indien ontwerp Richtlijn 290a Financiële Instrumenten, verwerking en waardering definitief wordt gemaakt, vervalt deze strijdigheid
Strijdigheden in grondslagen Vreemde valuta Fusies, overnames, goodwill Bij de verwerking van valutatermijncontracten en de waardering tegen termijnkoers worden ingevolge de Nederlandse wet- en regelgeving de verschillen geamortiseerd over de looptijd van het contract. Ingevolge IAS 39 gelden specifiek (afwijkende) regels voor hedge-accounting (3). Bij de bepaling van de reële waarde van opgeofferde monetaire activa en aangegane verplichtingen in het kader van een overname dient op grond van SIC 28 de beurskoers op overnamedatum te worden genomen. De Nederlandse wet- en regelgeving spreekt van de beurskoers op het moment van vaststellen van de ruilverhouding. (3) Indien ontwerp Richtlijn 290a Financiële Instrumenten, verwerking en waardering definitief wordt gemaakt, vervalt deze strijdigheid
Immateriële vaste activa
Immateriële vaste activa Grondslagen voor waardering: Volgens de Nederlandse wet- en regelgeving dienen immateriële vaste activa gewaardeerd te worden op verkrijgingsprijs of vervangingsprijs. Volgens IFRS is waardering mogelijk o.b.v. verkrijgingsprijs, vervaardigingsprijs of (onder voorwaarden) actuele waarde. Toelichting onder IFRS is strikter daar over ieder immaterieel actief afzonderlijk een toelichting moet worden gegeven.