Brabantse Bestuursscan Gemeente Boxmeer Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 28 augustus 2012
Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Boxmeer Gemeente Boxmeer 3
De gemeente Boxmeer ligt in het meest oostelijke puntje van Brabant en grenst aan de gemeenten Cuijk, Sint Anthonis (Noord-Brabant) en Bergen, Venray en Gennep (Limburg). De gemeente bestaat uit de kernen Beugen, Boxmeer, Groeningen, Holthees, Maashees, Oeffelt, Overloon, Rijkevoort, Sambeek, Vierlingsbeek en Vortum-Mullem. De gemeente ligt in het Land van Cuijk. Bevolking: De gemeente heeft 28.582 inwoners (31 december 2011), waarbij er ongeveer evenveel mannen als vrouwen zijn. 89,6% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 10,4% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Boxmeer kent een bevolkingsgroei van -0,68% (ref. 0,38% in Noord- Brabant). Een bevolkingsdaling dus. Dit komt voort uit een geboorteoverschot van 0,0% (ref. 2,0% in Noord-Brabant) en een migratieoverschot van -0,68% (ref. 1,7% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 41,4% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 26,6% (25,7 % gem. in Noord-Brabant). Tot 2025 daalt het inwonersaantal met ongeveer 10% is de verwachting. Beroepsbevolking: Boxmeer heeft een totale beroepsbevolking van 13.000 mensen en een gemiddeld percentage werkzoekenden van 3,9% (ref. gem. 5% in Nederland, CBS). De gemeente Boxmeer heeft micro, kleine, middelgrote en grote ondernemingen in haar gemeente. Er zijn relatief veel banen in grote ondernemingen in Boxmeer (31%, ref. gem. 20% in Nederland en Brabant). De gemeente kent een positief oprichtingssaldo in de sectoren nijverheid, groothandel, detailhandel en dienstverlening. Gemeenteraad CDA VVD Lokale Onafhankelijke Fractie Vijf Dorpen belang/lijst Overloon Progressieve Kombinatie SP Nieuw Boxmeer College van burgemeester en wethouders K.W.T. van Soest J.A. de Graaf T.C. Schaap W.T.A. Hendriks-van Haren H.A.G. Ronnes H.P.M. van de Loo 6 zetels 2 zetels 4 zetels 3 zetels 2 zetels 3 zetels 1 zetel burgemeester (VVD) wethouder (CDA) wethouder (SP) wethouder (LOF) wethouder (CDA) gemeentesecretaris Woningen: Boxmeer heeft 11.299 woningen (t.o.v. 1.026.222 in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 0,74%. De gemiddelde woningwaarde is 294.000,- en ligt daarmee boven het Brabants gemiddelde (ref. 227.000,- in Noord-Brabant). Van de nieuw gebouwde woningen is 89% koopwoningen (ref. 68% in Noord-Brabant). Inkomen: Het gemiddelde persoonlijke inkomen ligt op 28.300,- in Boxmeer. Dit blijft iets achter op het regionale gemiddelde van 29.200,- in Noord-Brabant. 3.410 burgers ontvangen een uitkering. Relatief gezien zijn dit 182 mensen per 100 inwoners. In de gehele provincie ligt dit op 178 per 1.000 inwoners. Er zijn relatief gezien meer AO-uitkeringen in de gemeente Boxmeer (78 per 1000 t.o.v. 69 per 1.000 in Brabant). Terwijl er juist minder Wwb-uitkeringen worden verstrekt (16 per 1.000, t.o.v. 27 per 1.000 in Brabant). Organisatiemodel De gemeente Boxmeer heeft een niet-gekanteld sectorenmodel met drie sectoren: sector Ondersteuning; sector Inwoners en sector Ruimte. De gemeentesecretaris vormt samen met de directeuren van de drie sectoren het MT. Visie: Boxmeer is in 2020 een landstedelijke gemeente met 30.000 inwoners, dat betekent een groei tegen de stroom in. Boxmeer bereikt dit aantal onder andere door hoogwaardige kennisindustrie aan te trekken. Tegelijkertijd koestert Boxmeer de huidige bedrijvigheid. Door een consistente uitvoering van de strategie is Boxmeer in 2020 een slagvaardige, ambitieuze, land-stedelijke gemeente met een bloeiend verenigingsleven. Boxmeer houdt vast aan de basiswaarden: betrokken, betrouwbaar en transparant. 4 Gemeente Boxmeer Gemeente Boxmeer 5
Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Financiën op orde: De gemeente Boxmeer valt in het begrotingsjaar 2012 onder het zogenaamde repressieve toezicht. De begroting 2012 is, op basis van correcties en begrotingswijzigingen, niet sluitend. Na vaststelling van de begrotingswijzigingen op 8 december 2012 is voor de gemeente Boxmeer wel sprake van een structureel sluitende begroting in meerjarenperspectief. In 2015 is sprake van een positief saldo. De gemeente Boxmeer is bezig met het invoeren van een (algemeen) risicosysteem. Hierin worden de risico s op het gebied van de algemene dienst en de risico s rondom de grondexploitaties bij elkaar gevoegd. Als gevolg hiervan is nu nog enige onduidelijkheid over de risico s en lijkt de algemene reserve voor het grondbedrijf aan de lage kant. Wanneer alles bij elkaar wordt gevoegd, is sprake van een stevig weerstandsvermogen. Daarbij geldt wel de aantekening dat dit weerstandsvermogen voor een zeer fors gedeelte bestaat uit stille reserves en gronden in erfpacht. De financiële positie van de grondexploitaties wordt jaarlijks opgenomen in een Nota Grondbeleid. In juli 2011 is de nota Grondbeleid voor het laatst vastgesteld. Uit deze nota blijkt dat het totale verwachte resultaat van de grondexploitatie 205.000,- positief is. Voor de projecten waarop verliezen worden verwacht zijn afdoende voorzieningen gevormd. : In 2011 heeft er een medewerkerstevredenheidsonderzoek plaatsgevonden. Medewerkers van gemeente Boxmeer geven in overgrote meerderheid aan tevreden te zijn over hun baan (89% is tevreden) en over de organisatie (85%) alles bijeengenomen. 83% van de medewerkers weet welke competenties van hen worden verwacht. Verder beoordeelt 95% de tussen collega s als goed. Medewerkers geven elkaar ook feedback: 85% ervaart dat collega s elkaar er op aanspreken als iets niet goed gaat. Men is kritischer over de tussen afdelingen. Ruim een kwart van de medewerkers (28%) vindt dat de tussen afdelingen niet goed verloopt, tegenover een iets grotere groep medewerkers (31%) die deze wel als goed ervaart. De grootste groep medewerkers beoordeelt dit aspect neutraal (41%). Een kwart van de medewerkers (25%) vindt dat de communicatie niet goed verloopt (25% vindt dit wel goed gaan en 50% is neutraal). Of de burger tevreden is over de dienstverlening blijkt niet uit de stukken. Boxmeer heeft ook niet meegedaan aan waarstaatjegemeente.nl. Op de site van de gemeente zijn enkele producten digitaal beschikbaar. Samenwerking: In 2011 hebt u de raad samen met de raden uit het Land van Cuijk (Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert en Sint Anthonis) gevraagd wat de beste manier van samenwerken voor het Land van Cuijk is. Hieruit is het Graafs Manifest ontstaan, welke in alle gemeenteraden geaccordeerd is. Op grond van dit manifest wordt er voor 2012 ingezet op het versterken van de strategische en het versterken van de ambtelijke. Om dit handen en voeten te kunnen geven komen de colleges in maart 2012 met een plan van aanpak, welke besproken gaat worden in de tweede raadsconferentie in juni 2012. Parallel aan dit traject zijn de colleges van Sint Anthonis en Boxmeer met elkaar in overleg om op een beperkt aantal beleidsvelden te bezien hoe bestuurlijke en ambtelijke alvast geëffectueerd kan worden. 6 Gemeente Boxmeer Gemeente Boxmeer 7
Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Zoals al kort op de vorige pagina beschreven staat, heeft de gemeente Boxmeer een strategische visie op inhoud richting 2020. Deze visie dateert van 2007. De waarden betrokken, betrouwbaar en transparant worden in deze visie uitgewerkt in vijf hoofdthema s: economie, werkgelegenheid en scholing; wonen, zorg en leefbaarheid; kernen, voorzieningen en verkeer; natuur, landschap en recreatie en cultuur, imago en. Het maken van keuzes die de ontwikkelingen in de gewenste richting moeten leiden is de vervolgstap. Of deze visie nog steeds actief gebruikt wordt is niet duidelijk. Op het gebied van strategie en in de organisatie wordt er jaarlijks een leidraad organisatieontwikkeling opgesteld om organisatieontwikkelingen methodisch te kunnen begeleiden en te managen. Hierin worden systematisch bedrijfsvoeringsaangelegenheden opgenomen en gemonitord. De ontwikkeling en invoering krijgen vorm c.q. hebben vorm gekregen in het managementontwikkelingstraject (MOT) en een parallel lopend bestuurlijk ontwikkelingstraject (BOT). De agenda van de leidraad Organisatieontwikkeling 2011-2012 vormt een ambitieus programma en zal, naast de ingezette bezuinigingen en de mogelijke impact van het bestuursakkoord 2011-2015, vooral gericht zijn op het nog efficienter maken van de organisatie. Interactie met de burger: De raaddigitaal app zorgt ervoor dat burgers op de hoogte kunnen blijven. Ook is de gemeente Boxmeer actief en te volgen op Twitter. Verder is op de site te vinden dat burgers van de gemeente Boxmeer ook via verschillende wegen onderwerpen onder de aandacht van de gemeenteraad kunnen brengen. De meest voor de hand liggende is om een raadslid of fractie direct aan te spreken of aan te schrijven. Daarnaast kunnen burgers gebruikmaken van het spreekrecht en is er het burgerinitiatief. 8 Gemeente Boxmeer Gemeente Boxmeer 9
Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden De gemeente Boxmeer participeert in de bundeling van krachten binnen de Noordelijke Maasvallei. Deze dient vele belangen, maar zeker ook op het gebied van bouwen en wonen, recreatie en toerisme en bedrijvigheid. In het grensoverstijgend perspectief Noordelijke Maasvallei hebben burgers en bestuurders samen ontdekt wat het Land van Cuijk en Noord-Limburg nu is en wat de streek in 2025 wil zijn (www.beeldenstorm2025.nl). De vijf gemeenten in het Land van Cuijk willen naar een toekomstbestendige woningmarkt, waarin de woningbouwprogramma s van de vijf gemeenten complementair aan elkaar zijn. Op de site is er een apart deel voor ondernemers. Antwoord voor bedrijven is daarvan een onderdeel, evenals een link naar diverse ondernemersverenigingen. Er is een strategische visie arbeidsmarktbeleid. Wat de concrete acties vanuit deze visie zijn, wordt niet duidelijk uit de stukken. Op de drie decentralisatiethema s heeft de gemeente Boxmeer een plan ontwikkeld (of is in ontwikkeling). De samenhang tussen de drie transities is van belang. Jeugdzorg: in aanloop naar een totale transitie van de jeugdzorg, werkt Boxmeer mee aan de regionale transitieagenda van Noordoost-Brabant. Het doel is om in 2012 een visie te ontwikkelen en in 2013 het uitvoerings- en implementatieplan te maken en vast te laten stellen. In 2014 wordt er dan gestart. Boxmeer heeft geen kartrekkers- of aanjagersrol, maar sluit aan vanuit de subregio Land van Cuijk. AWBZ/Wmo: de taken van de AWBZ worden getrapt gedecentraliseerd naar de Wmo. Dit gebeurt vanuit een regionale in Noordoost-Brabant. Boxmeer is hierin kartrekker van de subregio Land van Cuijk. In een plan van aanpak is het tweesporenbeleid toegelicht (functies die overkomen uit de AWBZ en nieuwe functies) en de uitwerking (inzet, financiën, communicatie) voor iedere betrokken gemeente vastgesteld. Uitgangspunt is om in januari 2013 te starten met implementatie. Werken naar vermogen: in deze transitie werkt Boxmeer samen met de gemeenten Bernheze, Uden, Boekel, Cuijk, Grave, Landerd, Maasdonk, Mill en St. Hubert, Oss, Sint Anthonis en Veghel. De raad is geïnformeerd en een conceptvisie ligt klaar. De 20 gemeenten en de provincie in de regio Brabant-Noord vormen gezamenlijk één Regionale Uitvoeringsdienst (RUD). Via een bestuursovereenkomst/(lichte) gemeenschappelijke regeling wordt dit ingericht. s-hertogenbosch en RMB Cuijk vormen de uitvoeringsstations. Het concept van de uitgangspunten staat op papier. In de eerste helft van 2012 wil men starten met de inrichtingsfase. De RUD sluit aan op de grenzen van de veiligheidsregio. 10 Gemeente Boxmeer Gemeente Boxmeer 11
Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden sverbanden: Brandweer Brabant-Noord is het brandweerkorps voor de hele regio Brabant-Noord, hierbij is Boxmeer dus ook aangesloten. Andere sverbanden: Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Hart voor Brabant, Gemeenschappelijke Regeling Kleinschalig Collectief Vervoer Brabant Noordoost, Veiligheidsregio Brabant-Noord, Werkvoorzieningschap Noordoost-Brabant, Afvalinzameling Land van Cuijck, Brabant Water N.V., sverband GebiedsGerichte Aanpak Verkeer en Vervoer Regio Noordoost- Brabant (GGA Noordoost-Brabant): Stichting Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf. Werkvoorzieningsschap Noordoost Brabant (IBN) (Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Lith, Maasdonk, Mill en St. Hubert, Oss, Sint Anthonis, Uden, Veghel). De gemeente is ook aangesloten bij de Regionale ambulancevoorziening (47 gemeenten in Brabant Midden, West- en Noord). ; Op basis van collegiale doorlening van de Buitengewoon Opsporingsambtenaren (boa s) werken de gemeenten Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Mill en Sint Hubert, Sint Anthonis, het Openbaar Ministerie en Politie Brabant-Noord samen op het gebied van handhaving. De overeenkomst zorgt ervoor dat boa s niet alleen hun bevoegdheden kunnen uitvoeren binnen de gemeente waar zij werkzaam zijn, maar ook in de andere gemeenten in het Land van Cuijk en Boekel. De Wmo wordt op dit moment samen met de gemeenten in het Land van Cuijk opgepakt. De waterschapsbelasting wordt geïnd door de Belasting Oost-Brabant (BSOB). Voor zover terug te vinden, werken de gemeente Boxmeer en Sint Anthonis operationeel alleen samen op het gebied van personeel (Boxmeer voert dit uit voor Sint Anthonis). Zoals eerder gezegd is er het Graafs Manifest. Een verklaring van de vijf gemeenten in het Land van Cuijk om de strategische en ambtelijke te intensiveren. Een regieteam (vanuit de verschillende raden) ziet erop toe dat de gemeenten voor maart 2012 met een plan van aanpak voor de uitvoering komen. Er wordt ook gesproken over de 3+2-. Hiermee wordt enerzijds bedoeld de verregaande tussen Cuijk, Mill en Sint Hubert en Grave en anderzijds de tussen Boxmeer en Sint Anthonis. Er zijn dus taken die in deze twee samenstellingen opgepakt gaan worden en er zijn taken die door de vijf gemeenten gezamenlijk opgepakt worden. 12 Gemeente Boxmeer Gemeente Boxmeer 13
Verslag SWOT-gesprek gemeente Boxmeer 13 april 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie uit de raad van de gemeente Boxmeer. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Boxmeer Gemeente Boxmeer 15
Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk Er heerst bestuurlijke stabiliteit. Na veel inspanning is een punt bereikt, waarop de gemeente in control is en de financiën op orde zijn. Het bestuur heeft voldoende sturingsmechanisme binnen handbereik om ook in control te blijven. Er is en wordt nog steeds lef en getoond binnen de gemeente. Door de gemaakte keuzes is er nu sprake van een compacte organisatie met centrale sturing (geen eilandenrijk meer) in een nieuw gebouw. Kortom, het organisatorisch vermogen is goed en het innovatieve vermogen is hiermee verder ontwikkeld. Het bestuur en de organisatie hebben ervaring met ombuigingen en realisatievermogen. De sbereidheid is zowel op strategisch niveau als operationeel niveau hoog. Met Sint Anthonis wordt samengewerkt op het gebied van ICT, P&O en Sociale Zaken. In Boxmeer leeft stad en land onder de gezamenlijke paraplu. Het beste van beide werelden wordt aangeboden. Kansen In de omgeving en in Boxmeer is zowel euro-regionale en internationale bedrijvigheid. Verbinding met Duitse achterland, met Venlo, Nijmegen en Brainport (Elat). De kansen liggen ook op het niveau van het Land van Cuijk. De scharnierfunctie van dit gebied op het snijvlak van drie provincies en met een verbinding met Duitsland is voor Food, Pharma en Health van strategisch belang. De regiovisie en regioagenda Land van Cuijk bieden richting in de ontwikkeling en. Het Land van Cuijk heeft als entiteit een dominerende sterke identiteit en dat wordt ook zo gevoeld. Een verdere profilering en promotie van het Land van Cuijk is hierin een kans. Kansen in en verdere ontwikkeling bedrijvigheid: Medtech highway, lobbyen voor medische technologie, toerisme/recreatie/, samenwerken aan een regionale agenda, Oost-Westverbinding, samen optrekken met de transities in het Land van Cuijk en verbindingen met de Universiteit van Aken. Dit zijn tevens belangrijke thema s voor de ambtelijke backoffice. Zwak Het project Noordoostcorridor Oostwestverbinding, waarin de oostwestverbinding in Brabant wordt gezocht, heeft nog geen gezamenlijk resultaat opgeleverd. Financiële positie is stabiel, voortgaande bezuinigingen kunnen naar verwachting opgevangen worden door een structureel overschot op de exploitatie. Mogelijke exploitatieverliezen op gronden. Sterckewijk kan een risico zijn. Lukt het ons niet om de grond weg te zetten, dan hebben we een fors probleem. Het allereerst stuklopen van het proces van de operationele van de vijf gemeenten in het Land van Cuijk op de sociale dienst. De raad van Boxmeer blijft de optie van tussen de vijf op operationeel vlak boven de markt houden. Het college steekt daar geen energie meer in. Bedreigingen Alsnog optredende verdeeldheid bij gemeenten in het land van Cuijk die de onder druk zet; onder andere door spanningen tussen Cuijk en Boxmeer die ieder aspiraties hebben als centrumgemeente. Splitsing CMG-gemeenten en Boxmeer en Sint Anthonis, terwijl de buitenwereld aankoerst op een gezamenlijke regio Land van Cuijk. Gebrek aan tussen provincie Noord-Brabant en de provincies Gelderland en Limburg. Blinde vlek bij het Rijk en de provincie voor grensoverschrijdende zaken en mogelijkheden. 16 Gemeente Boxmeer Gemeente Boxmeer 17