Stappenplan voor een rookvrij korfbalterrein Dit stappenplan is voor iedere bestuurder of vrijwilliger van een korfbalvereniging die op weg wil naar een rookvrij korfbalterrein. Om nieuwe afspraken in te voeren is het handig om een aantal stappen te doorlopen. Dit stappenplan is gemaakt om korfbalverenigingen te ondersteunen.
Inleiding Stap 1 Creëren draagvlak Het KNKV wil zo veel mogelijk mensen laten genieten van korfbal. Want korfbal is goed voor je: het geeft je energie, je bent fitter en het verbetert je conditie. Een goede gezondheid helpt om een goede prestatie neer te zetten. Roken en korfbal passen niet bij elkaar, want roken en meeroken is schadelijk voor de gezondheid. Kinderen brengen veel van hun vrije tijd door op de korfbalvereniging. Het is moeilijk voor kinderen om roken te weerstaan als anderen om hen heen roken, vooral als het om rolmodellen gaat. Denk aan korfballers tegen wie zij opkijken of aan trainers. Met een rookvrij korfbalterrein draagt je vereniging uit dat niet-roken de norm is. Hierdoor wordt roken minder normaal en daarmee minder aantrekkelijk voor kinderen en wordt het schadelijke meeroken voorkomen. Zet ook stappen op weg naar rookvrij! Het KNKV wil verenigingen (bestuurders) bewust maken van het belang van een schone, veilige, gezonde en duurzame accommodatie. Het KNKV wil graag haar sporters bewust maken van een gezonde leefstijl en participeert daarom volop aan de projecten De Gezonde Sportkantine, Handhaving leeftijdsgrenzen alcoholgebruik jongeren en een rookvrije sportomgeving. Steun vergroten Steun krijgen van het bestuur, medewerkers, vrijwilligers, leden en ouders van jeugdleden, is een belangrijke eerste stap. Het kan weerstand voorkomen en maakt uiteindelijk invoering en handhaving gemakkelijker. Je vergroot steun door uit te leggen waarom jullie vereniging nieuwe afspraken wil invoeren. Benader het onderwerp altijd positief en spreek van rookvrij en niet over een rookverbod. Leg uit dat je vereniging de jeugd het goede voorbeeld wil geven en iedereen in een gezonde omgeving wil laten sporten. Kinderen leren van gedrag van anderen en doen het gedrag ook na. Het is moeilijk voor kinderen om roken te weerstaan als anderen roken, zoals sporters tegen wie zij opkijken of de trainer. Met een rookvrij korfbalterrein draag je uit dat niet-roken de norm is. Dit maakt roken minder normaal en daarmee minder aantrekkelijk voor kinderen. Ook wordt meeroken, het inademen van tabaksrook uit de omgeving, voorkomen. Net als roken is meeroken zeer schadelijk voor de gezondheid. Het voorkomen van meeroken is ook in de buitenlucht belangrijk, want er is geen veilige hoeveelheid voor het inademen van tabaksrook. Sluit aan bij bestaand beleid. Leg bijvoorbeeld de relatie tussen rookvrij en een gezond en veilig sportklimaat. Of maak duidelijk dat gezondheid belangrijk is voor goede sportprestaties. Als je uitleg geeft en overtuigd bent van een rookvrij korfbalterrein, zullen mensen het belang van de rookvrije afspraken inzien en het zelf willen naleven. Je kunt gebruik maken van de argumentenkaart met veelgestelde vragen, zie www.knkv.nl/rookvrij. Inventariseren van meningen Het is verstandig om eerst het startpunt in kaart te brengen en de mening te peilen van medewerkers, vrijwilligers, de leden en de ouders. Verzamel informatie over: n het aantal rokers en niet-rokers; n door wie en waar er op de korfbalvereniging wordt gerookt; n de mening over de huidige afspraken rondom het roken; n de mening over een rookvrij korfbalterrein/maatregelen; n bezwaren en positieve reacties. Luister naar vragen en bezwaren. Laat mensen meedenken over de nieuwe afspraken voor het korfbalterrein en de weg naar rookvrij. Wees duidelijk over jullie voornemen, geef waar nodig tegenargumenten en neem goede ideeën mee. Deze informatie kan je helpen om te bepalen of je vereniging klaar is voor een geheel rookvrij terrein of dat een aanpak in stappen nodig is. 2 3 Wat is een geheel rookvrij korfbalterrein? Een geheel rookvrij korfbalterrein zonder enige uitzonderingen houdt in: Het gehele terrein is rookvrij binnen de hekken of andere begrenzing van de vereniging, inclusief kantine, terras, velden, langs de lijn en de tribune. Iedereen houdt zich aan de afspraak om niet te roken op het terrein: leden, medewerkers, vrijwilligers, trainers, ouders, maar ook externen die op bezoek zijn. Het rookvrije korfbalterrein wordt uitgedragen door bordjes of andere aanduiding op het buitenterrein. De e-sigaret is meegenomen in het rookvrije beleid. Ook deze is verslavend, bevat schadelijke stoffen en verlaagt de drempel tot het roken van sigaretten. Binnenruimten van het terrein zijn al rookvrij, denk aan de kantine, de kleedkamer en sportzalen. Geheel rookvrij is de aanbeveling van het KNKV, maar je kunt hier ook stapsgewijs naartoe werken door te beginnen met maatregelen om het roken te beperken. In de bijlage Afspraken Op weg naar rookvrij vind je voorbeelden van afspraken om het roken te beperken. Informatie op een rij Maak een document met daarin de volgende informatie: n de huidige afspraken rondom roken; n voorgestelde afspraken rondom rookvrij; n voordelen voor de vereniging; n veelgestelde vragen; n veelgehoorde bezwaren; n veelgehoorde positieve reacties. Stel nieuwe rookvrij afspraken voor Zet nieuwe afspraken voor een rookvrij sportterrein op de agenda van de bestuursvergadering en verspreid een informatiedocument onder de bestuursleden. Bepaal bij een positief besluit van het bestuur of je de afspraak nog wilt inbrengen bij de leden. Zo ja, dan kan dat bijvoorbeeld bij de Algemene Ledenvergadering (ALV). Toelichting stappenplan Dit stappenplan beschrijft de stappen die je kunt doorlopen voor het invoeren van een geheel rookvrij korfbalterrein of maatregelen om het roken te beperken. Het is een hulpmiddel. Je kunt er ook voor kiezen om het anders aan te pakken. Om het proces makkelijk te maken vind je in de eerste bijlage een checklist die je kunt gebruiken als je het stappenplan doorloopt. We wensen jullie mooie stappen op weg naar rookvrij. De stappen zijn: 1. Creëren draagvlak 2. Doelstelling en taakverdeling 3. Voorbereidingen en invoering 4. Handhaving nieuwe afspraken 5. Evaluatie van het nieuwe beleid Rookvrije Generatie Rookvrije korfbalterreinen dragen bij aan het realiseren van de Rookvrije Generatie. Mensen die vanaf 2017 een kind krijgen, willen we de kans geven hun kind volledig rookvrij te laten opgroeien. Zonder het ongezonde voorbeeld van rokende mensen die ze om zich heen zien. In elke fase van het opgroeien willen we kinderen beschermen tegen tabaksrook en de verleiding om te gaan roken. Zodat kinderen kunnen opgroeien als een generatie die zélf kan en zal kiezen voor een gezonde, rookvrije toekomst. Robert Guis, vader: Sporten is gezond en heel erg goed voor de ontwikkeling van kinderen. Een sportterrein moet voor kinderen dus geassocieerd worden met iets wat goed voor je is. En daar hoort zichtbaar roken niet bij.
Stap 2 Doelstelling en taakverdeling Doelstelling formuleren Kies een duidelijke doelstelling. Stel een plan op waarin duidelijk staat wat de stappen zijn. Bepaal wanneer het korfbalterrein rookvrij zal zijn of welke maatregelen wanneer worden genomen. Richt een projectgroep op Stel een werkgroep samen die het initiatief op zich neemt en uitvoert. Het is handig als deze projectgroep ook het aanspreekpunt is voor vragen en opmerkingen. Hulp van andere organisaties Bekijk welke organisaties kunnen helpen bij het rookvrij maken van de vereniging. Daarbij kunnen lokale of landelijke organisaties je helpen. Een overzicht van organisaties en contactgegevens zijn te vinden in de bijlagen onder nuttige organisaties. Planning maken Maak een planning op hoofdlijnen voor alle taken en activiteiten. Stel iemand aan die verantwoordelijk is om in de gaten te houden dat alle taken en activiteiten binnen de afgesproken tijd uitgevoerd worden. Stap 3 Voorbereidingen en invoering Maak nieuwe afspraken over rookvrij Bereid de nieuwe afspraken goed voor. Een duidelijk rookvrij beleid is makkelijker uit te leggen en te handhaven dan een onduidelijk beleid. Kies daarom het liefst voor simpele afspraken zonder uitzonderingen. Maak ook afspraken over het naleven van het rookvrije Voorzitter Erik Huijsmans, korfbalvereniging Olympia 22: Ik voel mij verantwoordelijk voor een gezonde sportomgeving voor onze korf ballende jeugd. beleid. Handhaving van de nieuwe afspraken zorgt ervoor dat je niet alleen een symbolische stap zet, maar dat de afspraken ook daadwerkelijk worden nageleefd. Denk van tevoren na over hoe je de handhaving gaat uitvoeren (zie stap 4: Handhaving nieuwe afspraken). Jan-Tonny Visser, projectleider accommodaties KNKV: De korf balsport wil, naast samen met plezier sporten, ook bijdragen aan een gezonde leefstijl. Het realiseren van rookvrije korf balaccommodaties voor kinderen is de uitdaging waar het KNKV de komende jaren voor gaat. Kies een goed moment van invoering De manier en het moment van invoeren is belangrijk. Denk aan: n Veranderingen aan het terrein, zoals verkleining van de velden; n Na de zomer bij de start van de veldcompetitie en na de zaal voor de tweede helft veld; n Een verbouwing of verhuizing; n Een ander groot evenement of grote gebeurtenis. Het is leuk een aftrap te organiseren voor de nieuwe afspraken ingaan. Let er wel op dat je de nieuwe afspraken ruim van tevoren introduceert, zodat mensen hier alvast aan kunnen wennen. Nieuwe afspraken communiceren Stel de hele vereniging op de hoogte van de nieuwe afspraken. Laat iedereen weten wat er van hen verwacht wordt bij de invoering van het nieuwe beleid. Gebruik bestaande communicatiemiddelen om de nieuwe afspraken bekend te maken en nog meer steun te krijgen van mensen. Denk aan de website, (nieuws) brief, Facebook, ledenkrant en eventueel het reglement. Zorg ervoor dat voor iedereen duidelijk is wanneer het nieuwe beleid start. Kijk voor meer informatie en voorbeeldteksten op www.knkv.nl/rookvrij. Breng ook externe partijen op de hoogte, zoals leveranciers, sponsoren en bezoekende sportverenigingen. Ook zij moeten zich op jullie sportterrein houden aan de afspraken. Bovendien kun je bezoekende (of naastgelegen) sportverenigingen inspireren het goede voorbeeld te volgen. Informeer ook de wethouder van sport en de gemeenteraad over jullie initiatief. Veranderingen sportterrein Ga na welke veranderingen nodig zijn in en rondom de korfbalvereniging. Haal asbakken en speciale prullenbakken voor sigaretten weg en plaats bijvoorbeeld rookvrij-bordjes en -posters op het terrein. Zie www.knkv.nl/rookvrij voor informatie over ondersteunende materialen. Stoppen met roken Mensen die roken hoeven niet te stoppen met roken om een rookvrij korfbalterrein te realiseren. Het rookvrij maken van de vereniging kan een stoppoging wel makkelijker maken. Wellicht kunnen rokers hulp bij het stoppen met roken gebruiken. Door deze hulp aan te bieden, laat je zien dat je het beste met ze voor hebt. De stoppen-met-rokenprogramma s worden vanuit de basisverzekering vergoed. Het gaat dan om begeleiding waarvan aangetoond is dat deze werkt. Dit wordt wel verrekend met het eigen risico. Je kunt ook verwijzen naar www.ikstopnu.nl of voor de maand oktober naar het initiatief Stoptober (www.stoptober.nl). Aandacht in de media Neem contact op met (lokale) media, zoals een dagblad, een huis-aan-huisblad of de plaatselijke radio of televisie. Informeer ook de gemeente. Hiermee breng je de vereniging positief onder de aandacht. Je kunt gebruik maken van het voorbeeld-persbericht. Andere verenigingen gingen jullie voor! Ga voor meer informatie naar www.knkv.nl/rookvrij. 4 5 Bestuurslid Jetske ten Caat, korfbalvereniging SKF: Als eerste stap hebben we het nieuwe terras en het door ons georganiseerde KNKV RTC toernooi op ons terrein rookvrij gemaakt.. Vervolgens zijn we aan de slag gegaan onze vervolgstappen te bepalen waarbij onze leden betrokken zijn.
Stap 4 Handhaving nieuwe afspraken Bijlagen 6 Handhaving Het is belangrijk afspraken te maken hoe de vereniging omgaat met mensen die toch roken. Houd er rekening mee dat handhaven de eerste weken extra tijd en aandacht vraagt. Het vriendelijk aanspreken van mensen die roken op het terrein is erg belangrijk. Spreek iemand altijd direct aan. Wacht niet af of ze uit zichzelf alsnog het terrein aflopen. Ga er bij een eerste overtreding van uit dat iemand niet doelbewust het beleid negeert. Een goede manier om iemand aan te spreken die rookt, is diegene te vragen of hij/zij bekend is met de nieuwe afspraken op de korfbalvereniging. Vertel over de afspraken en laat diegene weten waar hij/zij kan roken en niet kan roken. Leg ook uit waarom de vereniging een rookvrij beleid heeft. Stel vast wie de rokers aanspreekt en wees hier in het begin extra zorgvuldig in. Vraag in ieder geval alle medewerkers, vrijwilligers en trainers mensen aan te spreken. Leg hen uit welke rol ze hebben in het handhaven van het beleid en wat hun verantwoordelijkheden zijn. Handhaaf het nieuwe beleid vanaf het begin onder alle omstandigheden. Vraag ook leden en ouders van leden elkaar te helpen om aan de nieuwe afspraken te denken en elkaar eraan te herinneren waarom de afspraken er zijn. Rokers blijven natuurlijk welkom op de vereniging. Je vraagt ze alleen rekening te houden met het beleid en bewust te kiezen waar ze roken. Hoe beter de nieuwe afspraken bekend zijn, hoe gemakkelijker handhaving zal gaan. Stap 5 Evaluatie van het nieuwe beleid Evalueer het nieuwe beleid Evalueer de nieuwe afspraken voor een rookvrij korfbalterrein. Vraag verschillende mensen naar hun mening of maak gebruik van de voorbeeldvragenlijst. Stel de volgende vragen: n Houden mensen zich aan de afspraken? n Zijn zij voldoende geïnformeerd en zijn de afspraken voldoende zichtbaar gemaakt? n Zijn aanpassingen nodig om de afspraken te verbeteren? n Zijn aanpassingen nodig om het nieuwe beleid nog beter zichtbaar te maken? n Wat is de volgende stap naar een geheel rookvrij terrein (mochten jullie niet in één keer rookvrij geworden zijn)? Zie de bijlagen voor: n Checklist Op weg naar rookvrij n Afspraken Op weg naar rookvrij n Organisaties voor meer informatie n Communicatierichtlijn Ga voor meer informatie naar: www.knkv.nl/rookvrij
Checklist op weg naar rookvrij Afspraken op weg naar rookvrij Stap 1 Creëren draagvlak Bepaal of hulp van/samenwerking met andere organisaties wenselijk is Geheel rookvrij is de aanbeveling van het KNKV. Dit is duidelijk beleid en daarmee geef je het beste voorbeeld. Er zijn ook korfbalverenigingen die beginnen met één of een paar maatregelen om het roken te beperken. Zij gaan stapsgewijs op weg naar een rookvrij terrein. Voorzitter Erik Huijsmans, korfbalvereniging Olympia 22: Inventariseer de stand van zaken en meningen over roken op de vereniging Vanaf maart 2016 hebben wij een Zet de informatie op een rij Hieronder zie je voorbeelden staan van (een combinatie rookvrij sportterrein op alle dagen Stel nieuwe rookvrij-afspraken voor binnen van) afspraken die een korfbalvereniging kan maken om het bestuur het roken te beperken en de jeugd te beschermen tegen van de week met activiteiten voor tabak. Stap 2 Doelstelling en taakverdeling formuleren de jeugd. De enige uitzondering Formuleer doelstellingen voor een rookvrij sportterrein daarop is de zondag tijdens de Richt een projectgroep op wedstrijden van de senioren. 8 9 Maak een planning n Niet roken tijdens trainingen en wedstrijden voor de jeugd en bij evenementen waar jeugd aanwezig is; n Niet roken op en langs de sportvelden, inclusief de dugout, tribunes en tussenpaden; n Het aanbieden van uitsluitend één rookplek, zoveel mogelijk uit het zicht; n Niet roken door de trainers in het bijzijn van de jeugd; n Niet roken tijdens speciale jeugdtoernooien en evenementen; n Geen tabak verkopen; n Niet roken in sporttenue. Stap 3 Voorbereidingen en invoering Maak nieuwe afspraken over rookvrij Dit zijn slechts voorbeelden, er zijn wellicht ook andere stappen te zetten. Kies een goed moment van invoering Communiceer de nieuwe afspraken (intern en extern) Bepaal welke veranderingen nodig zijn op het sportterrein Benader andere organisaties indien samenwerking met hen wenselijk is Benader media voor positieve aandacht Stap 4 Handhaving nieuwe afspraken Handhaaf de afspraken Stap 5 Evaluatie Evalueer de nieuwe afspraken
Nuttige organisaties/websites Communicatierichtlijn www.knkv.nl/rookvrij www.rookvrijegeneratie.nl/rookvrije-generatie www.hartstichting.nl/rookvrij-sporten of via rookvrij@hartstichting.nl www.longfonds.nl/longen-gezond-houden/rookvrij-opgroeien/rookvrije-generatie www.kwf.nl/preventie/roken-en-kanker/www.rokeninfo.nl www.ikstopnu.nl Hieronder geven we je graag een aantal tips voor jullie communicatie over de nieuwe rookvrije afspraken op je korfbalvereniging. n Praat niet over een rookverbod, leg de nadruk op het rookvrij maken van de vereniging. n Kies een positieve insteek. n Focus: jeugd beschermen en het goede voorbeeld geven. n Laat weten dat de vereniging aansluit bij de beweging van de Rookvrije Generatie. n Vermijd negatieve woorden zoals: verboden, anti-roken. n Kernwoorden: jeugd, rookvrij, beschermen, goede voorbeeld, gezond opgroeien, zien roken doet roken, rookvrije generatie, sporten en roken passen niet bij elkaar. n Vermijd het gebruik van afbeeldingen en foto s waar een sigaret op staat. n Gebruik niet het oude rookverbod teken, maar kies voor het positieve rookvrij bord. Kijk op www.knkv.nl/rookvrij voor meer informatie over een rookvrij sportterrein. Heb je nog vragen? Dan kun je ook contact opnemen met: Jan-Tonny Visser, projectleider accommodaties KNKV E-mail: Jan-Tonny.Visser@knkv.nl Of kijk voor meer informatie over de Rookvrije Generatie op: www.rookvrijegeneratie.nl 10 11
www.knkv.nl/rookvrij