Jaardocument maatschappelijke verantwoording 2009 2008

Jaardocument maatschappelijke verantwoording 2009 2008 Jaardocument 2009 Livio

Jaardocument 2009 Livio

Jaardocument maatschappelijke verantwoording 2009 2009, een momentopname 3 1 Uitgangspunten van de verslaggeving 6 1.1 Algemene gegevens 6 2 Profiel van de organisatie 7 2.1 Algemene identificatiegegevens 7 2.2.1 Juridische structuur 8 2.2.2 Organisatorische structuur inclusief medezeggenschapsstructuur 9 2.2.3 Toelatingen 12 2.3 Kerngegevens 13 2.3.1 Kernactiviteiten en nadere typering 13 2.3.2 Productie, personeel en opbrengsten 13 2.3.3 Werkgebieden 16 2.3.3 Werkgebieden 17 3 Bestuur, toezicht, bedrijfsvoering en medezeggenschap 20 3.1 Normen voor goed bestuur 20 3.2 Raad van Bestuur 20 3.3 Raad van Toezicht 22 3.4 Bedrijfsvoering 25 3.5 Cliëntenraad 27 3.6 Ondernemingsraad 30 4 Beleid, inspanningen en prestaties 37 4.1 Meerjarenbeleid 37 4.2 Algemeen beleid verslagjaar 41 4.3 Algemeen kwaliteitsbeleid 42 4.4 Kwaliteitsbeleid ten aanzien van klanten 48 4.4.1 Kwaliteit van zorg 48 4.4.2 Klachten 54 4.4.3 Toegankelijkheid 55 4.4.4 Veiligheid 58 4.5 Kwaliteit ten aanzien van medewerkers 63 4.5.1 Personeelsbeleid 63 4.5.2 Kwaliteit van het werk 70 4.6 Samenleving 70 4.7 Financieel beleid 71 4.7.1 Algemeen 71 4.7.2 Financiële realisaties 2009 72 4.7.3 Financiering en investeringen 74 Jaardocument 2009 Livio 1

5. Jaarrekening 75 5.1 Geconsolideerde jaarrekening 76 5.1.1 Geconsolideerde balans per 31 december 2009 76 5.1.2 Geconsolideerde resultatenrekening over 2009 77 5.1.3 Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2009 78 5.1.4 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling 79 5.1.5 Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2009 82 5.1.6 Geconsolideerd mutatieoverzicht materiële vaste activa 89 5.1.7 Specificatie ultimo boekjaar onderhanden en gereedgekomen projecten 93 5.1.8 Overzicht langlopende schulden ultimo 2009 94 5.1.9 Toelichting op de geconsolideerde resultatenrekening over 2009 95 5.1.10 Enkelvoudige balans per 31 december 2009 105 5.1.11 Enkelvoudige resultatenrekening over 2009 106 5.1.12 Toelichting op de enkelvoudige balans per 31 december 2009 107 5.1.13 Enkelvoudig mutatieoverzicht materiële vaste activa 115 5.1.14 Overzicht langlopende schulden ultimo 2009 (enkelvoudig) 119 5.1.15 Toelichting op de enkelvoudige resultatenrekening over 2009 120 5.2 Overige gegevens 127 5.2.1 Vaststelling en goedkeuring jaarrekening 127 5.2.2 Statutaire regeling resultaatbestemming 127 5.2.3 Resultaatbestemming 127 5.2.4 Gebeurtenissen na balansdatum 127 5.2.5 Ondertekening door bestuurders en toezichthouders 127 5.2.6 Accountantsverklaring 128 Bijlage bij het jaardocument 131 Lijst met afkortingen 131 Jaardocument 2009 Livio 2

2009, een momentopname Wat voor u ligt is niet anders dan een momentopname. De rapportage over het jaar 2009. Een terugblik. Die het beeld toont van een moeizaam jaar. Na 2008 het jaar van Saturnus was de verwachting er in 2009 weer tegenaan te kunnen. In dat jaar was stevig ingegrepen op de ondersteuning en leidinggevenden waardoor de kosten structureel met circa 5 miljoen verminderden. Weinig was er meer van dat optimisme over na de eerste maanden van 2009. Tarieven bleken substantieel lager dan waarmee was begroot, de productie bleef achter mede als gevolg van ingevoerde nieuwe systemen, er waren toch de nodige verstoringen in de aansturing als gevolg van het eerder genoemde Saturnus-project en er was een onverwacht hoog ziekteverzuim in die eerste maanden van dat jaar. Het bleek een hele opdracht voor alle geledingen in de organisatie om het jaar nog boven de streep af te sluiten. Driekwart van 2009 stond daardoor onder druk en in het teken van geld, van productiviteit, van omzet, zonder dat werkwijzen of instrumenten direct voor handen waren om het wezenlijk veel anders te doen. Een andere beeldbepalende factor was de aanbesteding Hulp bij het Huishouden (HH) in het kader van de Wmo. Drie jaar lang ervaring met de Wmo in 18 gemeenten hadden ons de wetenschap gebracht niet op de zelfde wijze door te willen gaan. Met de toen geldende tarieven konden wij de HH1 en HH2 niet voldoende kostendekkend krijgen. Er is in die periode veel geld op de Wmo bijgelegd. Straks alleen aanbesteden als het financieel uit kan, zo was onze insteek. Daarbij hebben we ons bepaald niet afwachtend opgesteld. Vanaf dag één in 2009 zijn wij gestart met de inrichting van een nieuw bedrijfsonderdeel Livio Thuishulp, waartoe een aparte B.V. werd opgericht. Alle HH-activiteiten zijn geclusterd in dat nieuwe bedrijfsonderdeel en alle bedrijfsprocessen zijn opnieuw uitgelijnd. Op die manier ontstond een eigen HH-bedrijf, onder leiding van een speciaal voor dat doel van buiten af aangetrokken manager, dat met scherpe en op z n minst marktconforme tarieven in de aanbesteding de concurrentiestrijd zou kunnen aangaan. Wat de gemeenten als maximum prijs indiceerden bleek voor ons echter te laag en wij moesten concluderen dat de HH voor ons op deze wijze niet renderend te krijgen is. Daarbij kwam nog eens dat de HH1 tot weinig anders was teruggebracht dan schoonmaak. De verplichte combinatie van HH1 en HH2 in Twente maakte uiteindelijk dat wij op dit dossier welbewust de aanbesteding hebben laten lopen. Met een uitvoerige brief hebben wij de betrokken gemeenten hierover ook geïnformeerd. Het laatste kwartaal van 2009 stond dientengevolge mede in het teken van het afstoten van de net nieuw geformeerde Thuishulp. Van 486 medewerkers moesten wij als gevolg daarvan eind 2009 afscheid nemen. De kosten die dit onvrijwillig afscheid meebracht zijn zoveel mogelijk ten laste van dit verslagjaar gebracht. 2009, een jaar met heel veel inspanningen en een resultaat dat inclusief de extra lasten van de afwikkeling van de Wmo net boven de nul eindigt. Aanzienlijk minder goed dan wij met de begroting voor 2009 voorzagen (1.6 mio positief), maar gelet op de hierboven genoemde factoren een prestatie van formaat om ondanks de extra lasten toch positief af te sluiten. Resultaat? Gaan wij voor financieel resultaat? Niet in de zin van een uit te keren winstaandeel, maar wèl willen wij met een voordelig saldo afsluiten. Om te kunnen toevoegen aan ons weerstandsvermogen. Een eigen vermogen van 8% achten wij Jaardocument 2009 Livio 3

ongemakkelijk riskant in een tijdsgewricht waarin de (financiering van) de zorg permanent onder druk staat. Overigens is die zorg wel onverminderd geleverd. Ondanks de druk die in alle geledingen van de organisatie gevoeld is om toch vooral financieel te performen. Op deze plaats zeggen wij al onze werkers met veel respect dank voor hun inzet en toewijding. Zelfde dank richten wij tot de vele honderden vrijwilligers die zo veel hebben bijgedragen aan het welbevinden van onze klanten. Zonder die vrijwilligers was het voor de klanten zeker een stuk minder goed gegaan. In die zin geven wij gezamenlijk al wel zeer uitdrukkelijk vorm aan de door de overheid gepropageerde eigen inzet, noaberhulp, en mantelzorg. Een momentopname. Zoals het nu gaat willen wij niet doorgaan, was onze vaststelling in 2009. Steeds meer doen met steeds minder. Kaasschaven houdt ergens op. Dan moeten de oplossingen in andere richtingen gevonden worden. En het anders en zo mogelijk slimmer doen. Zo besloten wij tot Herontwerp. Al onze processen eens tegen het licht houden net zoals we met de thuishulp hadden gedaan. En op basis daarvan onze organisatie anders inrichten. Op hoofdlijnen is dat Herontwerp in 2009 uitgeschreven. In 2010 vinden verdere detaillering en vervolgens ook de implementatie plaats. Het jaar 2009 was ook het jaar van de financieel-economische crisis. Een oplopend begrotingstekort noodzaakt tot bezuinigingen van 30 tot 35 miljard Euro in 2015. Negentien ambtelijke werkgroepen gingen najaar 2009 aan de slag met de opdracht om bezuinigingsvoorstellen te formuleren gericht op tenminste 20% reductie van de uitgaven. Twee van die werkgroepen hebben voor de gezondheidszorg intussen verschillende scenario s uitgewerkt om krachtig te bezuinigen. Waar we rekening mee moeten houden is dat er vooral in de sector waar de meeste kosten liggen het meest gehaald zal worden. Op de ouderenzorg zal dus zeker beknot worden. In de Heroverwegingen Langdurige Zorg heeft de ambtelijke werkgroep de opdracht om voor een bedrag van circa 4.2 miljard euro aan bezuinigingsvoorstellen te doen, te baat genomen om de gevraagde besparingsvoorstellen te combineren met ideeën over een nieuwe inrichting van de langdurige zorg waarin de doelmatigheidsprikkels sterker aanwezig zouden kunnen zijn. Dat leidt tot vier scenario s, welke overigens alle gebaseerd zijn op vele aannames welke lang niet allemaal even hard zijn en waarvan evenmin duidelijk is welke invloed die verschillende factoren ook op elkaar kunnen hebben. Het gaat om de volgende gedachtelijnen: 1. de AWBZ versoberen 2. eigen regie, persoonlijke budgetten 3. zorg dichtbij, uitvoering gemeenten 4. zorg verzekerd, uitvoering zorgverzekeraars. Wat daar van zij en wat daarvan uiteindelijk ook tot realisatie komt, de effecten zullen zeker op onze sector van invloed zijn. Simpelweg: meer met minder. Daarbij gaat het om ruim 4 miljard minder. Een momentopname. De stand van nu. In 2007 schreven wij dat wij moesten meebuigen. Het moment van toen. In 2008 vonden wij dat we moesten veranderen en ons gereed Jaardocument 2009 Livio 4

moesten maken voor een ongewisse toekomst. En nu schrijven wij wederom dat het slimmer en anders moet. Wat hebben wij te verwachten van die scenario s? 9 juni aanstaande zijn er verkiezingen. Leidende tot een nieuwe regering. Wederom een momentopname. De politieke partijen maken keuzes in hun programma s, enkele daarvan kiezen expliciet voor één van de zojuist genoemde scenario s. In de zomer van 2010 ontstaat er wellicht meer duidelijkheid over de te maken keuzes. Het brengt ons tot de conclusie dat wij ons een afwachtende houding niet kunnen permitteren. Het zorgbestel staat onder druk en die druk zal blijven. Nog toenemen, zoals men wil. Livio zal haar eigen plan moeten trekken. Waarbij onze focus gericht is op V,V & T en waarbij wij kiezen voor operational excellence. Slimmer moet het, anders moet het. Houdt dat dan nooit op? Neen. Wij denken dat wat vandaag goed is, morgen al weer beter kan. Een permanent proces van verandering en verbetering. Dat is de uitdaging waar wij ook energie en inspiratie uit kunnen putten. Genieten van de puzzels die opgelost moeten worden. De voldoening dat we als zorgorganisatie onze weg daarin weten te vinden. Soms langs de randjes, af en toe er misschien een beetje overheen, maar de maatschappelijke opdracht blijft. Livio voelt het als een uitdaging daarin een prominente rol te spelen en klanten van goede zorg voor een betaalbare prijs te bieden. Livio staat ervoor! Enschede, mei 2010 De Raad van Bestuur Jaardocument 2009 Livio 5

1 Uitgangspunten van de verslaggeving 1.1 Algemene gegevens Dit jaardocument bestaat uit drie delen. Het eerste deel (hoofdstuk 1 tot en met 4) bevat het maatschappelijk verslag, waarin de uitgangspunten van de verslaggeving en een profiel van de organisatie worden weergegeven. Ook wordt aangegeven hoe Livio wordt bestuurd en wat het beleid is, zowel het algemeen en lange termijn beleid, als het kwaliteitsbeleid, het personeelsbeleid en het financieel beleid. Het tweede deel (hoofdstuk 5) bevat de financiële jaarrekening van Livio. Tot slot van dit document is een lijst van gebruikte afkortingen opgenomen. Het doel van dit jaardocument is meervoudig. Naast het afleggen van maatschappelijke verantwoording wordt beoogd om dit op een uniforme wijze te doen, waarmee deze verantwoording meer transparant wordt voor belanghebbenden. Met het opstellen van dit document wordt voldaan aan alle wettelijke verplichtingen rondom informatieverstrekking. Het jaardocument wordt na vaststelling door de Raad van Bestuur goedgekeurd door de Raad van Toezicht, waarna het op de website wordt gepubliceerd. Daarmee is het voor elke belangstellende toegankelijk. Dat geldt niet alleen voor dit jaardocument. Ook de rapportages vanaf verslagjaar 2005 zijn via www.livio.nl te downloaden. Doordat de documenten op dezelfde wijze zijn opgesteld is vergelijkingsinformatie over die achterliggende jaren eenvoudig beschikbaar. Evenals vorige jaren zal er een publieke presentatie van het jaardocument plaats vinden tijdens een speciale stakeholdersmeeting, die gehouden wordt op donderdag 3 juni 2010. Representanten van klanten en relaties worden uitgenodigd maar in principe is elke belangstellende op die bijeenkomst welkom. Het is de bedoeling om op deze wijze interactief verantwoording af te leggen over onze werkzaamheden en resultaten van het afgelopen kalenderjaar. Jaardocument 2009 Livio 6

2 Profiel van de organisatie 2.1 Algemene identificatiegegevens Naam van de organisatie: Stichting Livio Adres: Boulevard 1945 nr. 460 Postcode en plaats: 7511 AL Enschede Telefoonnummer: 0900-9200 Postadres: Postbus 448 Postcode en plaats: 7500 AK Enschede Identificatienummers NZa: Livio: 650-8788 Livio Haaksbergen/Berkelland LG: 600/1910 Nummers Kamer van Koophandel: Stichting Livio: 08122202 Stichting Livio Beheer: 41029134 Stichting Livio Winkel: 41030613 Livio Thuishulp B.V.: 08153467 Livio Holding B.V.: 08153464 E-mailadres: Website: info@livio.nl www.livio.nl Jaardocument 2009 Livio 7

2.2 Structuur van Livio 2.2.1 Juridische structuur In 2009 zag de organisatie er in schema als volgt uit: Stichting Livio Stichting Livio Beheer Stichting Livio Winkel Livio Holding B.V. Livio Thuishulp B.V. Organogram Stichting Livio en juridische eenheden De basisactiviteiten van de dochterstichtingen zoals die in de statuten zijn vastgelegd zijn de volgende: Stichting Livio: a. het beheren en exploiteren van een of meer lokale of regionale zorgcentra en andere voorzieningen in het kader van ouderenzorg en volksgezondheid; b. het bieden van een gunstig woon-, zorg- en leefklimaat voor zorgbehoevenden en het verlenen van diensten op het gebied van volksgezondheid en aangrenzende terreinen; c. het verlenen van particuliere hulp aan individuele personen; d. het verlenen van (aanvullende) diensten op het gebied van mantelzorg en op het gebied van psychiatrische intensieve thuiszorg; e. het (doen) verstrekken van zorgabonnementen in samenwerking met verzorgingstehuizen en woningbouwcorporaties; f. het (doen) uitlenen van personeel aan zorgorganisaties; g. het verlenen van (aanvullende) diensten op het gebied van terminale thuiszorg en crisishulp; h. het beheren en exploiteren van registergoederen; i. het bevorderen van zorg voor ouderen door het exploiteren van zorgwoningen; j. het bevorderen van een samenhangend zorgbeleid, zowel plaatselijk als regionaal, onder meer door het coördineren van activiteiten op het gebied van de ouderenzorg en de gezondheidszorg; k. het deelnemen in, het voeren van beheer over, het verlenen van diensten aan en het financieren van andere ondernemingen, stichtingen en eventueel vennootschappen. Stichting Livio Beheer: het bevorderen van de zorg voor ouderen door het zonder winstoogmerk exploiteren van zorgwoningen. Jaardocument 2009 Livio 8

Livio Winkel: het verzorgen van dienstverlening en de levering van goederen en materialen ten behoeve van de bevolking op het terrein van de volksgezondheid en andere terreinen waardoor de gezondheid en de zelfstandigheid van de consument maximaal wordt bevorderd. Livio Holding B.V.: het deelnemen, voeren van beheer, verlenen van diensten, en zo voort aan andere ondernemingen die werkzaam zijn op het gebied van de zorg. Livio Thuishulp B.V.: het verlenen van thuishulp en alle mogelijke diensten als bedoeld in de Wet maatschappelijke ondersteuning. 2.2.2 Organisatorische structuur inclusief medezeggenschapsstructuur De Stichting Livio wordt aangestuurd door een Raad van Bestuur. De werkmaatschappijen worden aangestuurd door de stichting, en daarmee door de Raad van Bestuur van Livio. Van de hierboven genoemde rechtspersonen is er slechts één actief naar buiten toe, te weten Stichting Livio. De overige hebben vooral administratieve en/of fiscale functies. Overigens vallen ook zij alle onder het volledige bestuur en toezicht van Stichting Livio. Het toezicht op de stichting en haar onderliggende rechtspersonen vindt plaats vanuit de Raad van Toezicht van Stichting Livio. Gecomprimeerd ziet de organisatorische structuur van Livio er als volgt uit: Raad van Toezicht Centrale Cliëntenraad Raad van Bestuur Ondernemingsraad Management Team Stichting Livio Management Thuishulp Gecomprimeerd organogram Stichting Livio De Raad van Bestuur werkt als een collegiale eenheid met een benoemde vaste voorzitter, waarbij onderling de taken zijn verdeeld, een en ander conform het Reglement Raad van Bestuur. Zie ook paragraaf 3.1.2. Daarnaast gelden de volgende besturingsuitgangspunten: Het toezicht wordt uitgeoefend door een Raad van Toezicht, bestaande uit zeven personen. Livio werkt met drie managementlagen: de Raad van Bestuur, het management en de operationele leiding. Jaardocument 2009 Livio 9

Voor de basisfuncties gold in 2009 een indeling in geografische zin. Deze is als volgt uitgewerkt: o drie rayons, te weten Nood-Zuid, Oost-Centrum-West en Haaksbergen- Berkelland o het onderdeel Centrale Zorg, o Livio Plus, o in de ondersteunende sfeer: de afdeling Financiële, economische en administratieve zaken, de afdeling Facilitaire zaken, de afdeling Personeel & organisatie Het organogram was in 2009 als volgt: Raad van Bestuur 3 Rayons Centrale Zorg LivioPlus Facilitaire Zaken Financieel Personeel & O-C-W Economische Organisatie N-Z Administratieve H-B Zaken Thuishulp Organogram organisatiestructuur Livio 2009 In 2009 is in het kader van het traject Herontwerp besloten tot een herinrichting van de organisatie met ingang van het jaar 2010 naar een functionele kolomstructuur, passend bij de keuze voor operational excellence. De indeling in rayons en in een onderdeel Centrale Zorg is daarbij komen te vervallen en de daar tot dan toe behorende activiteiten en medewerkers zijn ingaande 1 januari 2010 gehergroepeerd in vier functionele kolommen: thuiszorg, verplegingshuiszorg, woon- en zorgcentra en hospitality. De ondersteunende diensten zijn niet gewijzigd. Deze aanpasingen hebben behoudens op het niveau van het managementteam geen verdere personele consequenties gehad.(zie bij Interne ontwikkelingen, paragraaf 4.1) Voor de gehele Livio-organisatie fungeert één ondernemingsraad. De bestuurder is in de overlegvergadering gesprekspartner van de Ondernemingsraad. Ten aanzien van de klanten zijn er per locatie eigen Cliëntenraden. Dat zijn er in totaal twaalf. Deze raden voeren rechtstreeks overleg met het management van de betreffende organisatie-eenheid of locatie. Voor de thuiszorg en Livio Plus is er één gezamenlijke cliëntenraad. Bedoelde 13 cliëntenraden komen via een vertegenwoordiging bijeen in de centrale cliëntenraad (CCR). De CCR, die wordt Jaardocument 2009 Livio 10

voorgezeten door een onafhankelijke, externe voorzitter, fungeert als gesprekspartner met de bestuurder van Livio. De interne controle werd in 2009 op alle werkmaatschappijniveau uitgevoerd. De externe accountant is PricewaterhouseCoopers. Livio participeert in: Naviva Kraamzorg B.V. Livio participeert als founder en aandeelhouder in Naviva. De andere aandeelhouders zijn Carint Reggeland Groep (CRG), Thuiszorg Noord West Twente (TNWT), Carinova, Vérian en Zorggroep Oude en Nieuwe Land. Naviva levert kraamzorg in Overijssel en in een groot deel van Gelderland. De deelneming van Livio bedraagt 14%. Het doel van Naviva is het verlenen van zorg aan moeder en baby tijdens de bevalling en een aantal dagen daarna. Hulpmiddelencentrum Noord Oost Nederland VOF (HCNON) Stichting Livio Zorgwinkel heeft een zeggenschap van 25 % in dit samenwerkingsverband met Carint, Sensire, TNWT en Meavita. Sinds 1 november 2009 is HCNON een aparte B.V., waarbij de deelname van Meavita werd beëindigd. Stichting Distri Extra Via HCNON heeft Livio indirect een participatie van 10% in Stichting Distri Extra. Deze stichting heeft tot doel het zonder winstoogmerk distribueren van medische hulpmiddelen. Stichting Keuken De Boeskool Deze stichting heeft als doel de productie en verzorging van maaltijden ten behoeve van klanten van Livio, Zorggroep Sint Maarten en Zorgfederatie Oldenzaal. Livio heeft 5 van de 11 stemmen in het bestuur van deze stichting. Stichting Thuiszorg Oost-Overijssel (STOO) Samen met Carint Reggeland Groep is Livio bestuurlijk verbonden aan de Stichting Thuiszorg Oost-Overijssel (STOO). De STOO is een lege stichting van waaruit in 2009 geen activiteiten zijn verricht. Stichting Dienstverlening Gezondheidszorg Haaksbergen (SDGH) Deze stichting heeft als doelstelling het verlenen van diensten aan instellingen, organisaties en personen, werkzaam op het terrein van de gezondheidszorg te Haaksbergen en omliggende gemeenten. Naast Livio participeert het Medisch Spectrum Twente in deze stichting. Achterhoeks Initiatief Ketenzorg (AIK) Dit betreft een coöperatie met als deelnemers Sensire, Zorgcombinatie Marga Klompé, Streekziekenhuis Koningin Beatrix en Livio. Deze coöperatie werkt samen met ondermeer t Roessingh, GG Net, VIT Oost Gelderland, patiëntenorganisaties en huisartsen. Jaardocument 2009 Livio 11

2.2.3 Toelatingen Livio heeft twee wettelijke toelatingen als instelling voor verblijf met behandeling verpleeghuis De Cromhoff in Enschede en verpleeghuis Het Wiedenbroek in Haaksbergen en negen toelatingen als instelling voor verblijf zonder behandeling: De Bleekhof in Enschede, Broekheurnerborch in Enschede, Broekheurnerstede in Enschede, De Hatteler in Enschede, Lippink s hof in Enschede, De Meergaarden in Eibergen, Het Meijersveld in Neede, Het Saalmerink in Haaksbergen, Twekkelerveld in Enschede, Daarnaast heeft Livio een toelating als instelling voor lichamelijk gehandicapten. Livio heeft toelatingen voor huishoudelijke verzorging, persoonlijke verzorging, verpleging, ondersteunende begeleiding, activerende begeleiding, behandeling en verblijf. Voor de uitvoering van thuishulp is Livio geselecteerde aanbieder in de 14 Twentse gemeenten en in vier gemeenten in de Achterhoek. Jaardocument 2009 Livio 12

2.3 Kerngegevens 2.3.1 Kernactiviteiten en nadere typering Livio is een organisatie die werkzaam is op het terrein van zorg, wonen, gezondheid en vitaliteit. In hoofdzaak betreft dit zorg aan huis (huishoudelijke zorg, verzorging en verpleging bij klanten thuis) en verpleeghuiszorg en reguliere zorg in meer beschermde woonvormen, alsmede de zorg voor lichamelijk gehandicapten. Ook de uitleen van verpleegartikelen, prenatale zorg, advies, instructie en voorlichting alsmede voedingsvoorlichting en dieetadvisering behoren tot de kernactiviteiten van Livio. 2.3.2 Productie, personeel en opbrengsten Onderstaand de kwantitatieve gegevens omtrent productie, capaciteit, personeel en opbrengsten. In dit overzicht zijn de gegevens opgenomen van VVT (Verpleging, Verzorging & Thuiszorg),Wmo (thuishulp) en JGZ (Jeugdgezondheidszorg) en LG (Lichamelijk Gehandicapten). Kerngegevens 2009 2008 Aantal intramurale klanten op 31 dec. klanten 1.091 1.056 Aantal feitelijke intramurale plaatsen op 31 dec. plaatsen 1.098 1.076 Aantal eenpersoonskamers verpleeghuizen kamers 274 246 Aantal tweepersoonskamers verpleeghuizen kamers 70 63 Aantal driepersoonskamers verpleeghuizen kamers 7 9 Aantal vierpersoonskamers verpleeghuizen kamers 2 3 Aantallen extramurale klanten per 31 december Aantal klanten excl. onderaann., Vodi en dagact. klanten 5.783 5.477 Aantal klanten onderaanneming Wmo klanten 2.667 2.633 Aantal klanten Vodi (voeding- en dieetadvisering) klanten 8.199 4.813 Aantal klanten dagactiviteiten op 31 dec. klanten 266 286 Aantal klanten jeugdgezondheidszorg op 31 dec. klanten 8.040 7.686 Aantal uren extramurale productie in verslagjaar AWBZ uren 376.609 397.106 Aantal uren extramurale productie in verslagjaar Wmo uren 1.232.686 1.147.231 Totaal aantal uren extramurale productie in verslagjaar uren 1.609.295 1.544.337 Aantal intramurale verzorgingsdagen dagen 241.432 253.116 waarvan dagen aanvullende zorg dagen 51.696 50.706 Aantal intramurale verpleegdagen dagen 151.738 146.038 Aantal intramurale dagen gehandicaptenzorg dagen 10.750 10.410 Aantal dagdelen dagactiviteiten dagdelen 43.019 46.169 Aantal consulten jeugdgezondheidszorg in verslagjaar consulten 30.400 30.284 Aantal personeelsleden in loondienst op 31 dec. medewerkers 2.756 2.693 Aantal fte s ingezet in het jaar fte 1.523,1 1.633,7 Aantal alphahelpenden alphahelpenden 1.278 1.414 Aantal vrijwilligers vrijwilligers 799 834 Wettelijk budget aanvaardbare kosten euro 80.158.000 78.664.000 Opbrengsten Wmo en overige zorgprestaties euro 23.853.000 22.268.000 Overige bedrijfsopbrengsten euro 7.088.000 6.767.000 Totale opbrengsten euro 111.099.000 107.699.000 Tabel kerngegevens Livio 2009/2008 Jaardocument 2009 Livio 13

Het aantal feitelijke intramurale plaatsen steeg in 2009 van 1076 naar 1098. Deze stijging met 22 plaatsen was met name als gevolg van de ingebruikname van de kleinschalige woonvorm voor 20 PG-verpleeghuiszorg aan de Merelstraat in Haaksbergen in januari 2009. Daarnaast is de stijging het gevolg van het doorwerken op jaarbasis van in 2008 in gebruik genomen plaatsen. Gedurende de jaren 2006, 2007 en 2008 steeg het aantal eenpersoonskamers gestaag. In de genoemde jaren was er sprake van een stijging met 34, respectievelijk 23 en 22 kamers. In 2009 is dit aantal verder gestegen, en wel met 28 kamers, waarmee het aantal eenpersoonskamer nu 274 bedraagt. Hiermee wonen 62% van de verpleeghuisklanten in een eenpersoonskamer, in 2008 was dit nog 60%. De stijging in 2009 kwam met name door de hierboven genoemde ingebruikname van de kleinschalige woonvorm voor PG-klanten in Haaksbergen. Tegenover deze stijging van het aantal eenpersoonskamers staat een daling van het aantal vierpersoonskamers. In 2006 waren er nog 15 kamers met 4 klanten, in 2009 is dit aantal afgenomen tot 2, waarmee er nog 8 klanten in vierpersoonskamers verblijven. Het aantal driepersoonskamers nam af met 2 tot 7 kamers (21 klanten), het aantal tweepersoonskamers daarentegen nam toe, en wel met 7 (tot 70 kamers, 140 klanten). Zie onderstaande grafiek. Percentages klanten verpleeghuiszorg naar soort kamer/appartement 2006-2009 2009 274 140 21 8 2008 2007 2006 246 126 27 12 224 136 18 16 201 140 12 60 Eenpersoonskamer Tweepersoonskamer Driepersoonskamer Vierpersoonskamer 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Grafiek Percentages klanten verpleeghuizen naar soort kamer 2006-2009 In 2009 is een subsidieaanvraag ingediend voor verdere afbouw van de meerbedskamers, die zich allen in het Wiedenbroek bevinden. Vooralsnog is deze subsidieaanvraag in het kader van de zogenaamde Bouwimpuls, afgewezen vanwege het feit dat de subsidieregeling zich richt op situaties van eigendom. Het verpleeghuis het Wiedenbroek is een huurpand. In 2010 zal getracht worden alsnog een beroep te doen op extra gelden om het aantal meerbedskamers verder af te bouwen. De extramurale productie (thuiszorg / thuishulp) steeg in het verslagjaar met 4% tot 1.609.000 uur. Deze stijging komt nagenoeg geheel door een toename van het aantal uren HH1 (Wmo). Zoals elders in dit document wordt aangegeven is er voor 2010 voor gekozen om de Wmo-productie in 2010 niet meer te leveren. Daarmee zal het aantal uren thuiszorg / thuishulp in 2010 met naar schatting 75% afnemen. In onderstaande grafiek is de totale ontwikkeling extramurale uren van de laatste vier jaar weergegeven. Jaardocument 2009 Livio 14

Uren extramurale zorg 2006-2009 900.000 800.000 700.000 600.000 2006 500.000 400.000 2007 300.000 200.000 100.000 2008 2009 0 Huishoudelijke Hulp 1 Huishoudelijke Hulp 2 Persoonlijke verzorging Verpleging incl. AIV Begeleiding Activerende thuiszorg Grafiek Uren extramurale zorg 2006-2009 De verhouding HH1/HH2 binnen de thuishulp is in de laatste jaren aanzienlijk verschoven. In 2006 was deze verhouding ongeveer 1:2, in 2007 1:1, in 2008 2:1. In 2009 vond een verdere verschuiving plaats richting HH1. Het aantal uren HH1 als percentage van het totaal kwam hiermee op bijna 73%. De omvang en verhoudingen blijken uit onderstaande grafiek. Uren HH1 en HH2 2006-2009 2006 200.000 33,7% 66,3% 394.000 2007 547.000 49,8% 552.000 50,2 % 2008 49,8% 773.000 67,4% 32,6% 50,2 % 375.000 32,6% 2009 896.000 337.000 72,6 % 2 7,4 % 0 200.000 400.000 600.000 800.000 1.000.000 1.200.000 1.400.000 Huishoudelijke Hulp 1 Huishoudelijke Hulp 2 Grafiek Uren HH1 en HH2 2006-2009 Jaardocument 2009 Livio 15

Het aantal verzorgingsdagen (inclusief kortdurende verblijf) bedroeg in 2009 241.432. Dit is een daling ten opzichte van 2008 met 11.684 dagen (4,6%) ofwel gemiddeld 32 klanten. Met name in de verzorgingshuislocaties het Saalmerink in Haaksbergen en de Meergaarden in Eibergen was er gedurende het verslagjaar sprake van leegstand. Daarnaast is er in het verleden voor gekozen om in Neede de in 2007 in gebruik genomen locatie de Werf, een appartementencomplex met 29 woningen, via natuurlijk verloop om te zetten van een intramurale voorziening in volledig extramurale zorg aan zelfstandig wonende ouderen. Het aantal klanten intramurale verzorgingshuiszorg in deze locatie nam in 2009 af van 20 op 1 januari tot 12 op 31 december. Het aantal verpleegdagen nam toe met 3,9% tot 151.738 dagen. Ten aanzien van de aanvullende zorg in woon- en zorgcentra was er in 2009 sprake van een stabiele situatie. Het percentage klanten dat woont in verzorgingshuizen en hier kan blijven wonen dank zij aanvullende zorg is gelijk gebleven ten opzichte van 2008. In ZZPtermen is hier sprake van klanten met een indicatie ZZP4 en hoger (zonder behandeling). Zie onderstaande tabel. Jaar Aantal dagen Aanvullende zorg Aanvullende zorg in % van totale verzorgingshuiszorg 2005 46.204 18,4% 2006 57.122 22,5% 2007 63.041 25,5% 2008 50.706 21,3% 2009 51.696 21,4% Gemiddeld 53.754 21,8% Tabel Aanvullende zorg 2005-2009 De personeelsformatie per 31 december 2009 bedroeg (afgerond) 1523 fte. Dit is een stijging met 2,7% ten opzichte van ultimo 2008. Het aantal medewerkers in loondienst bedroeg ultimo 2009 2756, waarmee het gemiddelde dienstverbandpercentage binnen Livio uitkomt op 0,55 %. Dit is gelijk ten opzichte van 2008. Jaardocument 2009 Livio 16

2.3.3 Werkgebieden In 2009 bestond het werkgebied van Livio uit alle gemeenten in Twente (Almelo, Borne, Dinkelland, Enschede, Haaksbergen, Hellendoorn, Hengelo, Hof van Twente, Losser, Oldenzaal, Rijssen-Holten, Tubbergen, Twenterand en Wierden) en 4 gemeenten in de Oost Achterhoek (Winterswijk, Aalten, Oost-Gelre en Berkelland. Deze gemeentes vallen binnen de zorgkantoorregio s Twente en Arnhem. Het werkgebied van Livio is conform haar strategische doelstellingen bepaald op heel Twente en de Oost Achterhoek. Kaart werkgebied gemeenten in Twente en Oost Achterhoek Kaart werkgebied gemeenten in Twente en Oost Achterhoek In het verlengde van de Wmo discussie (zie bij Interne Ontwikkelingen, paragraaf 4.1) ligt per 2010 de focus weer op de oorspronkelijke kerngebieden, te weten de gemeenten Enschede, Haaksbergen en Berkelland. Jaardocument 2009 Livio 17

2.4 Samenwerkingsrelaties De belanghebbenden van Livio zijn uiteraard in de eerste plaats de klanten die zorg ontvangen. Livio sluit zorgverleningsovereenkomsten met hen af, en evalueert regelmatig (tenminste een keer per jaar) met de klant of de gemaakte afspraken worden nagekomen en/of eventueel bijstelling behoeven. Behalve dat het geformaliseerde contact met onze klanten een plaats heeft gekregen via een dertiental aan Livio verbonden lokale cliëntenraden en de centrale cliëntenraad, vinden er ook contacten plaats met de Landelijke Organisatie Cliëntenraden (LOC) en met Zorgbelang Nederland. Voor specifieke onderwerpen worden ook klantenpanels georganiseerd. Ter uitvoering van haar werkzaamheden kent Livio verbindingen met: het Zorgkantoor Twente als uitvoeringsorgaan van de AWBZ-middelen; de 18 gemeenten in Twente en in de Oost Achterhoek waar Livio als zorgaanbieder actief is; het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) als indicatieverstrekker voor de inwoners in ons werkgebied; Jeugdgezondheidszorg Twente. Livio is betrokken als uitvoeringsorganisatie JGZ 0-4 in de jeugdgezondheidszorg van 0-19 jaar. De regio Twente heeft beleid en financiering neergelegd bij de GGD Twente als regisserende partij bij de uitvoering. Landelijke ontwikkelingen geven aan dat er spanningen zijn binnen deze samenwerkingsrelaties. In deze regio is dit vooralsnog ondervangen in de vorm van een samenwerkingsovereenkomst met de GGD, echter in december 2008 is het besluit genomen om te komen tot één integrale JGZ 0-19 jaar welke ondergebracht wordt in één organisatie met ingang van 01.01.10; Psychiatrische voorzieningen. Livio werkt samen met Mediant Geestelijke Gezondheidszorg Oost- en Midden-Twente op het gebied van psychiatrische intensieve thuiszorg (PIT). De samenwerking is gericht op het goed en juist afhandelen van vragen op het gebied van bestaande problemen, alsook op mogelijkheden om preventief op te treden; Wonen, Welzijn, Zorg Haaksbergen. Livio participeert in een overleg met de gemeente Haaksbergen, de woningcorporatie Lucht & Licht, welzijnsorganisatie t Iemenschoer, het zorgloket in Haaksbergen en zorgboerderij Erve Knippert in Haaksbergen; Wonen, Welzijn, Zorg Berkelland. Livio participeert in een overleg met de gemeente Berkelland, de woningcorporatie ProWonen, zorgorganisatie Sensire, welzijnsorganisatie Betula. naast bovengenoemde specifieke projecten onderhoudt Livio actieve contacten met Het Roessingh - centrum voor revalidatie; tenminste twee maal per jaar, of zo veel meer als nodig vindt overleg plaats met het Zorgkantoor c.q. Menzis een aantal keren per jaar vindt gezamenlijk en gereguleerd overleg plaats met de in onze sector actieve werknemersorganisaties, te weten ABVA/KABO FNV, CNV Publieke Zaak, FBZ (Federatie van Beroepsorganisaties in de Zorg), NU 91 en De Unie Zorg & Welzijn; ook met huisartsen en andere zorginstellingen in de regio vindt regelmatig overleg plaats Jaardocument 2009 Livio 18