Voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Elburg

Voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Elburg Afdeling maatschappelijke ontwikkeling Mei 2011

Inhoudsopgave Blz. 1. Inleiding 3 1.1 Wat is Voor- en Vroegschoolse educatie? 2. Wettelijk Kader 4 2.1 Wet OKE 3. Visie en doelstelling 6 4. Doelgroep 7 4.1 Gewichtenregeling 4.2 Doelgroepbepaling 4.3 Kindplaatsen met een verlaagde ouderbijdrage 5. Betrokken partijen 9 6. VVE in de praktijk 11 6.1 Uk en Puk 6.2 Scholing 6.3 VVE in de praktijk 7. Doorgaande lijn 12 8. Dwang en Drang 13 9. Financiële middelen 14 9.1 Rijksbekostiging 9.2 Begroting 9.3 Subsidie 15 9.4 Ouderbijdrage 9.5 Kosten kindplaatsen 9.6 Kosten scholing 10. Verantwoording 16 11. Evalueren en bijstellen 17 11.1 Advies oudercommissie Bijlage 1 Stroomschema verwijzing naar VVE-programma 18 Bijlage 2 Werkwijze consultatiebureauteam baar peuterspeelzaal of VVE-voorziening 19 Bijlage 3 Toelichting bij criteria naar VVE-voorziening 21 2

1. Inleiding Met ingang van 1 augustus 2010 is de Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (wet OKE) in werking getreden. Deze wet stelt nieuwe eisen aan Voor- en Vroegschoolse educatie (VVE). Met ingang van 1 januari 2011 ontvangt de gemeente Elburg weer rijksmiddelen voor VVE. Omdat Boekenbas niet voldoet aan de eisen die gesteld worden aan een VVE-programma wordt het Boekenbasproject gestopt. Voor de inzet in het kader van de Wet OKE dient er nieuw beleid opgesteld te worden. Tot 1 augustus 2006 ontving de gemeente Elburg middelen van het rijk voor de bestrijding van onderwijsachterstanden. Vanuit deze middelen is het boekenbasproject opgestart in Doornspijk. De bedoeling was dat dit project uitgerold zou worden over de gehele gemeente. Deze uitrol over de gehele gemeente heeft nooit plaatsgevonden vanwege het ontbreken van middelen. 1.1 Wat is Voor en Vroegschoolse educatie? Uit onderzoek is gebleken dat investeren in de voorschoolse periode meer oplevert dan alle investeringen die daarna nog gedaan worden. Dit wordt Voor en Vroegschoolse Educatie genoemd. Het is van belang dat een ontwikkelingsachterstand of een risico op een ontwikkelingsachterstand vroegtijdig gesignaleerd wordt, zodat zo snel mogelijk ondersteuning aangeboden kan worden. VVE richt zich op meer dan alleen de taalontwikkeling bij kinderen, het richt zich ook op rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Om een goed aanbod gericht op de gehele ontwikkeling van het kind te kunnen aanbieden richt VVE zich op de peuterspeelzalen en de kinderopvang, met een doorgaande lijn naar het primair onderwijs. 3

2. Wettelijk kader 2.1 Wet OKE Op 1 augustus 2010 is de wet OKE in werking getreden. Deze wet stelt nieuwe eisen aan VVE. Deze eisen zijn gericht op meerdere ontwikkelingsgebieden van kinderen. De wet OKE is een wijzigingswet van een aantal bestaande wetten. De belangrijkste wetten hierbij zijn de wet op het primair onderwijs, de wet op de kinderopvang en de wet op het onderwijstoezicht. Vanuit deze wijzigingen komt een aantal nieuwe en aanvullende eisen voort. De gemeente moet op grond van de wet OKE: Zorgen voor voldoende en kwalitatief volwaardig aanbod van voorschoolse educatie; Een maximale ouderbijdrage voor de voorschoolse educatie op de peuterspeelzalen vaststellen; De doelgroep vaststellen; Zich inspannen voor het bereik van alle doelgroepkinderen en zorgen voor een goede toeleiding van kinderen naar voorschoolse educatie; De doorgaande leerlijn tussen de voorschoolse voorzieningen en de basisschool organiseren; Toezicht op en handhaving van kwaliteit van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk uitvoeren; Controle uitvoeren op kwaliteitseisen van het aanbod van voorschoolse educatie; Een landelijk register van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven die voorschoolse educatie aanbieden bijhouden; Verslag uitbrengen over het gevoerde toezicht en de resultaten daarvan aan gemeenteraad en minister; Jaarlijks overleg voeren met schoolbesturen, kinderdagverblijven en peuterspeelzalen en afspraken maken over: een zo groot mogelijke deelname van kinderen aan voorschoolse educatie, met als aandachtspunten het vaststellen welke kinderen met een risico op een achterstand in aanmerking komen voor voorschoolse educatie, de wijze waarop kinderen worden toegeleid naar VVE en de organisatie van een doorlopende leerlijn van VVE; Jaarlijks overleg voeren met de schoolbesturen over de resultaten van vroegschoolse educatie; De gemeente heeft voor het maken van afspraken zogenaamde doorzettingsmacht gekregen. Wanneer niet alle partijen meewerken en dit wel nodig is voor een samenhangend lokaal onderwijsachterstandenbeleid dan kan het college van B&W een besluit nemen met afspraken die ook gaan gelden voor de partijen die zich niet kunnen vinden in de afspraken. Hierbij moet wel de belangen van alle betrokkenen worden afgewogen. Daarnaast moet het college in de afweging van belangen het draagvlak in beschouwing nemen dat er bestaat binnen de gemeente voor de uitvoering van de afspraken. De peuterspeelzaal moet aan de volgende eisen voor peuterspeelzaalwerk voldoen: De leidster-kindratio bedraagt één leidster op maximaal acht kinderen; De groepsgrootte is maximaal 16 kinderen; Op elke groep is er minimaal één beroepskracht met opleidingsniveau PW-3; Personeel moet in het bezit zijn van een verklaring omtrent het gedrag; Er is een schriftelijke risico-inventarisatie die de risico s van de opvang van kinderen in beeld brengt; Er geldt een informatieplicht aan ouders over het beleid; Er is een oudervertegenwoordiging en er is een klachtenregeling; De voertaal is Nederlands (Fries en streektalen zijn ook toegestaan); Er moet voldaan worden aan de eisen rond veiligheid en gezondheid, brandweervoorschriften en eisen aan speeltoestellen en keukenhygiëne; De Stichting Peuterspeelzalen Elburg voldoet al aan bovengenoemde voorwaarden. 4

Peuterspeelzalen en organisaties voor kinderopvang welke VVE aanbieden aan doelgroepkinderen moeten aan de volgende voorwaarden voldoen: Voorschoolse educatie wordt ten minste vier dagdelen of 10 uur per week aangeboden op een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf; Voor de voorschoolse educatie wordt een breed programma gebruikt dat zich richt op de ontwikkelingsdomeinen taal, rekenen, motoriek en sociaal-emotionele ontwikkeling; Op een groep waaraan voorschoolse educatie wordt aangeboden staat minimaal één beroepskracht per 8 kinderen. In groepen van 9 tot 16 kinderen (groter mogen de groepen niet worden) staan dus twee beroepskrachten; De beroepskrachten hebben ten minste een opleiding gevolgd op PW-3 niveau. Onderdeel van deze beroepsopleiding vormt ten minste één module over het verzorgen van voorschoolse educatie. Als de beroepskracht niet deze module heeft gevolgd, bezit deze een bewijs dat specifieke scholing is afgerond over voorschoolse educatie; De houder van een kinderdagverblijf of peuterspeelzaal waar voorschoolse educatie wordt aangeboden, stelt jaarlijks een opleidingsplan op waarin beschreven staat hoe de kennis en vaardigheden in voorschoolse educatie van beroepskrachten wordt onderhouden. Bovengenoemde voorwaarden zullen opgenomen worden in een beleidsregel VVE. Om in aanmerking te komen voor de subsidie voor VVE zal dus onder andere aan deze voorwaarden voldaan moeten worden. 5

3. Visie en doelstelling We vinden VVE dermate belangrijk dat alle kinderen gebruik moeten kunnen maken van VVE. Daarom wordt VVE breed neergezet in de gemeente. Alle kinderopvanginstellingen, peuterspeelzalen en de voorscholen krijgen de materialen. Hiermee verwachten we dat alle kinderen die een voorschoolse voorziening bezoeken altijd een basisaanbod VVE krijgen (inspanningsverplichting). We willen zoveel mogelijk kinderen bereiken met VVE. Daarom worden kinderen (en hun ouders) gestimuleerd voorschoolse voorzieningen te bezoeken. We vinden het belangrijk dat er een doorgaande lijn is van de voorschoolse voorzieningen naar het primair onderwijs. Daarom krijgen ook alle scholen voor primair onderwijs de materialen. Het VVE programma dat wordt ingezet op de voorschoolse voorzieningen sluit aan op de methoden die gebruikt worden in het primair onderwijs. Op grond van de Wet OKE kan de gemeente met dwang en drang doelgroepkinderen naar de voorschoolse voorzieningen leiden. Uitgangspunt is dat de ouders verantwoordelijk zijn voor hun kinderen. Wij willen daarom geen dwang en drang uitoefenen. 6

4. Doelgroep 4.1 Gewichtenregeling Voor de uitvoering van VVE ontvangt de gemeente Elburg een bijdrage van het rijk. Deze bijdrage is gebaseerd op de gewichtenregeling. Hierbij is uitgegaan van het aantal gewichtenleerlingen op de basisschool op 1 oktober 2009. Dit is door middel van een berekening omgezet naar de peuters van de gemeente Elburg. Uit deze berekening komt dat er volgens het rijk 17 kinderen met een achterstand in de gemeente Elburg zijn. De gewichtenregeling van het rijk kijkt alleen naar de opleiding van de ouders en niet naar andere omstandigheden. De bijdrage van het rijk is dus gebaseerd op 17 kinderen, en in de verantwoording naar het rijk zal dan ook hiervan uitgegaan moeten worden. De doelgroep is bepaald in afstemming met de betrokken partners. Het bepalen van de doelgroep is beleidsvrijheid van de gemeente. Wel moet minimaal het aantal peuters bereikt worden wat op basis van de gewichtenregeling is bepaald (17 peuters). 4.2 Doelgroepbepaling Er is voor de volgende doelgroepbepaling gekozen: - de doelgroep bestaat uit peuters waarbij op basis van observaties van het consultatiebureau een aantoonbare achterstand is geconstateerd of waarbij op basis van observaties van de pedagogisch medewerker van een voorschoolse voorziening een aantoonbare achterstand wordt geconstateerd. - Bij twijfel vindt er overleg plaats tussen de voorschoolse voorziening en het consultatiebureau. - Op de leeftijd van 3 jaar kan als extra middel voor de bepaling of een kind tot de doelgroep behoort een toets voor het taal- of rekenspectrum worden afgenomen. - Vanaf 2,5 jaar kan er VVE worden aangeboden aan doelgroepkinderen. Wanneer de peuter op de leeftijd van 3 jaar een aantoonbare achterstand heeft, dan blijft deze peuter doelgroepkind tot de leeftijd van 4 jaar. De doelgroepkinderen krijgen een aanbod VVE van minimaal 10 uur per week aangeboden. De ouderbijdrage van de doelgroepkinderen die VVE volgen op de peuterspeelzaal moet verlaagd worden om de drempel voor deze ouder weg te nemen en de toegankelijkheid te vergroten. De keuze voor een brede doelgroep maakt het mogelijk om peuters met verschillende achterstanden te bereiken. Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor het ontstaan van een achterstand (dus niet alleen het opleidingsniveau van ouders). Bij achterstanden wordt gekeken naar de gebieden taal, rekenen, motoriek en sociaal-emotionele ontwikkeling. 4.3 Kindplaatsen met een verlaagde ouderbijdrage De gemeente Elburg koopt kindplaatsen met een verlaagde ouderbijdrage in bij de Stichting Peuterspeelzalen Elburg. Hiervoor is gekozen omdat zij al lange tijd ervaring hebben met het aanbieden van VVE op de peuterspeelzaal. Daarnaast hebben zij met 5 locaties in de verschillende kernen een goede spreiding over de gemeente. Voor 2011 worden 15 kind kindplaatsen met een verlaagde ouderbijdrage ingekocht. In totaal moeten er 17 doelgroepkinderen bereikt worden. Deze doelgroepkinderen zijn te verdelen in vier categorieën: 1. Doelgroepkinderen op de kinderopvang. Deze kinderen krijgen een aanbod van VVE en komen over het algemeen meer dan 10 uur per week in de opvang. Hierbij gaat het om actieve uren en na aftrek van eventuele slaapjes. Wanneer deze kinderen minder dan 10 uur per week de kinderopvang bezoeken, dan kan de leidster in samenwerking met het consultatiebureau de ouders wijzen op het belang van een goede basis om zo de ouders te bewegen het kind 10 uur per week naar de opvang te brengen. Deze ouders maken gebruik van de toeslagregeling van de belastingdienst. 2. Doelgroepkinderen die naar de peuterspeelzaal gaan waarvan niet beide ouders werken. Deze ouders kunnen geen gebruik maken van de toeslagregeling van de belastingdienst. Deze kinderen kunnen gebruik maken van een plek met een verlaagde ouderbijdrage bij de SPE. 7

3. Doelgroepkinderen die naar de voorschool gaan. Ouders van deze kinderen betalen maandelijks een bijdrage voor de voorschool. Deze ouders worden gewezen op de mogelijkheid om gebruik te maken van een plaats met een verlaagde ouderbijdrage bij de SPE. 4. Doelgroepkinderen die nog geen voorschoolse voorziening bezoeken. Deze kinderen worden door Icare gewezen op de mogelijkheid van een plaats op de peuterspeelzaal met een verlaagde ouderbijdrage. Indien er sprake is van een kind dat wel een plek op de peuterspeelzaal nodig heeft en er kan geen gebruik gemaakt worden van deze regeling omdat de kosten het probleem zijn, dan bestaat er nog de mogelijkheid om gebruik te maken van het minimabeleid van Sociale Zaken. 8

5. Betrokken partijen Binnen het VVE-beleid is het van belang dat de kinderen die VVE nodig hebben zo vroeg mogelijk bereikt worden. Om deze kinderen te bereiken wordt er door verschillende partijen samengewerkt. Het VVE-beleid kan om die reden ook niet los gezien worden van het bredere jeugdbeleid. Naast het peuterspeelzaalwerk en de kinderopvang zijn er belangrijke verbindingen met het Centrum voor Jeugd en gezin - jeugdgezondheidszorg (vroegsignalering), de voorscholen en de bibliotheek. Deze partijen zijn betrokken bij het opstellen van het VVE-beleid. Er is een beleidsgroep bestaande uit een afvaardiging van de peuterspeelzalen, kinderopvang, voorscholen, basisscholen en de jeugdgezondheidszorg samengesteld. Zij hebben actief meegewerkt aan het opstellen van het nieuwe beleid. Daarnaast heeft er overleg plaatsgevonden met de bibliotheek over het nieuwe beleid. De nota is voor advies voorgelegd aan de Regiegroep Jeugdbeleid en de Wmo-raad. De betrokken partijen hebben ieder een eigen rol en verantwoordelijkheid. De belangrijkste daarin zijn de voorschoolse voorzieningen en basisscholen. Daarnaast zijn met de invoering van de wet OKE de taken en verantwoordelijkheden van de gemeente toegenomen. De verschillende partijen die betrokken zijn en hun rol worden hieronder kort beschreven. De gemeente De gemeente is verantwoordelijk voor het opstellen van VVE-beleid en jaarlijks overleggen met verschillende partijen die betrokken zijn bij de voorschoolse educatie. Daarnaast is de gemeente verantwoordelijk voor controle en kwaliteit van de VVE in de kinderopvang en peuterspeelzalen. Peuterspeelzalen Stichting Peuterspeelzalen Elburg (SPE) is ontstaan in juni 2005 en is de enige instelling die gemeentelijke subsidie ontvangt voor het aanbieden van peuterspeelzaalwerk. Zij hebben 5 locaties, verspreid over de verschillende kernen. De peuterspeelzaal werkt op niveau 2, wat betekent dat zij 2 geschoolde leidsters per groep heeft. Zij bieden reeds in beperkte mate VVE aan. 4 keer per jaar werken zij aan de hand van een thema. Kinderopvang Binnen de kinderopvang werd tot nu toe geen VVE aangeboden. De verschillende opvangorganisaties en locaties worden hieronder beschreven. - De Stichting Kinderopvang Elburg (SKE) is opgericht op 1 juni 1990. De SKE heeft 2 locaties voor dagopvang, 6 locaties buitenschoolse opvang en een gastouderbureau. - De Stichting Kinderopvang Noordwest Veluwe heeft per 1 oktober 2007 een locatie voor dagopvang in Doornspijk (Madelief). Voorscholen Voor kinderen vanaf 3 jaar is het mogelijk om de voorscholen bij de Ds. Baxschool en de Mattanjaschool 2 dagdelen per week te bezoeken. Deze voorscholen vallen niet onder de onderwijsinspectie en zijn ook geen peuterspeelzaal. In het kader van de wet OKE worden de voorscholen niet erkend. Basisscholen In de gemeente Elburg zijn 15 basisscholen verdeeld over de verschillende kernen. De basisscholen krijgen in de lumpsum uitkering een bedrag voor onderwijsachterstanden. Vanuit de Lokaal Educatieve Agenda hebben de scholen ook de verantwoordelijkheid zich in te zetten voor een doorgaande leerlijn. Daarnaast krijgt een deel van de basisscholen een extra bekostiging voor het tegengaan en verhelpen van onderwijsachterstanden op basis van het aantal gewichtenleerlingen. Het Centrum voor Jeugd en Gezin De jeugdgezondheidszorg is onderdeel van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Binnen de consulten die ouders met hun kinderen (tot 4 jaar) hebben wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van het kind. Indien er door het consultatiebureau gesignaleerd wordt dat een kind 9

op 1 of meerdere ontwikkelingsgebieden een achterstand heeft wordt er doorverwezen. Doorverwijzing vindt plaats naar onder andere peuterspeelzalen, logopedie en fysiotherapie. De samenwerking tussen de jeugdgezondheidszorg en de voorschoolse voorzieningen wordt onder andere vorm gegeven doordat het consultatiebureau een contactmoment heeft op de peuterspeelzalen. Daarnaast is de peuterspeelzaal regelmatig aanwezig in het CJG, zodat ouders hun kind daar kunnen inschrijven voor de peuterspeelzaal. Het consultatiebureau heeft een belangrijke rol in de vroegsignalering van achterstandskinderen. Het consultatiebureauteam: attendeert alle ouders op het bestaan van het peuterspeelzalen en voorschoolse voorzieningen informeert ouders over de wenselijkheid van peuterspeelzaalbezoek met betrekking tot ontwikkelings- en ontplooiingsmogelijkheden van kinderen indiceert en verwijst de doelgroepkinderen naar VVE-voorzieningen ondersteunt, motiveert en begeleidt ouders van doelgroepkinderen naar de VVE-voorzieningen heeft, indien gewenst, contact over individuele kinderen met peuterspeelzaal, conform de privacyrichtlijn De Bibliotheek Noord-Veluwe De Bibliotheek Noord Veluwe organiseert een avond over taalontwikkeling bij kinderen. Daarnaast heeft de Bibliotheek Noord-Veluwe 2 bonnen in de geboorterugzak, voor inschrijven zonder inschrijfkosten en voor 3 maanden gratis lidmaatschap voor de ouders. Kinderen tot 18 jaar kunnen gratis lid worden van de bibliotheek. In februari organiseert de Bibliotheek Noord Veluwe elk jaar de peutermaand. GGD Gelre-IJssel De GGD voert voor de gemeente Elburg de controles uit in de kinderopvang en peuterspeelzalen. De wijze waarop dit gebeurt, is vastgelegd in de beleidsnota kwaliteit handhaven in de kinderopvang gemeente Elburg. 10

6. VVE in de praktijk Voor een goede uitvoering van het VVE-beleid wordt er op diverse voorschoolse voorzieningen VVE aangeboden. Dit gebeurt door het werken met een erkend VVE-programma. Een VVE-programma is een breed educatief programma wat zich zowel op taal en rekenen als de motorische en sociaal emotionele ontwikkeling richt. Een VVE-programma is gericht op het voorkomen en bestrijden van ontwikkelingsachterstanden. Het gaat hierbij om het stimuleren en ondersteunen door middel van uitnodigende en uitdagende activiteiten die passen bij het ontdekkend spelen en leren van het jonge kind. 6.1 Uk en Puk Binnen de gemeente Elburg gaan de voorschoolse voorzieningen werken met het programma Uk en Puk. Uk en Puk is een zeer compleet programma voor educatie aan peuters. Het bestaat uit verschillende leermiddelen zoals prentenboeken, een schootboek, themakaternen en een handpop. Uk en Puk stimuleert alle ontwikkelingsgebieden die voor peuters belangrijk zijn: taal, voorbereidend rekenen, bewegen, expressie, muziek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Een bijkomend voordeel is dat Uk en Puk eenvoudig in het gebruik is. Voor het uitvoeren van het programma is geen langdurige scholing nodig en het is inzetbaar op zowel de peuterspeelzaal, de voorscholen als de kinderopvang. De pedagogisch medewerkers volgen een cursus van 2 dagen en kunnen daarna meteen aan de slag. Ook wordt een train-de-trainer constructie toegepast. Daarnaast is de keuze voor Uk en Puk gemaakt omdat dit programma aansluit op de bestaande pakketten als Schatkist en Piramide. Deze programma s worden door een groot deel van de basisscholen in de gemeente Elburg gebruikt. Een goede overgang tussen de programma s vergemakkelijkt de doorgaande leerlijn. Voor alle voorschoolse voorzieningen en de basisscholen wordt het basispakket Uk en Puk aangeschaft. Mocht er een nieuwe voorschoolse voorziening komen binnen de gemeente Elburg dan zal ook voor hen een basispakket aangeschaft worden. 6.2 Scholing Peuterspeelzalen en kinderopvangorganisaties die VVE aanbieden zijn zelf verantwoordelijk voor goed opgeleid personeel. In hun jaarlijkse opleidingsplan nemen zij op hoe zij hun personeel wat belast is met de uitvoering van VVE opleiden en/of bijscholen. Goed opgeleid personeel is een voorwaarde voor het ontvangen van een gemeentelijke subsidie voor kindplaatsen met een verlaagde ouderbijdrage. Vanuit de overheid is een trainingstraject opgestart. Dit heet Vversterk. Dit is een gesubsidieerd programma wat loopt tot 1 januari 2014. Zij bieden een basis VVE-cursus en ook verdiepingscursussen. De cursussen kunnen kosteloos gevolgd worden. Bij de opstart van VVE in de gemeente Elburg worden de kosten van de trainingen van de pedagogisch medewerkers wel door de gemeente betaald. 6.3 VVE in de praktijk Het inzetten van een VVE-programma gebeurt op de peuterspeelzalen op twee manieren. Allereerst wordt in een reguliere peuterspeelzaal gebruik gemaakt van een VVE-programma. Dit wordt in de dagelijkse praktijk ingezet en aangeboden aan alle kinderen die de peuterspeelzaal bezoeken. Daarnaast zijn er op de peuterspeelzaal doelgroepkinderen. Deze volgen het reguliere VVE-programma, maar krijgen minimaal 10 uur per week VVE aangeboden. Ook op de kinderopvanglocaties en op de voorscholen wordt VVE aangeboden. Hierbij wordt het programma breed aangeboden. Het programma wordt in de dagelijkse praktijk ingezet en aangeboden aan alle kinderen. 11

7. Doorgaande lijn De gemeente Elburg wil zich richten op een doorgaande lijn van 0 tot 6 jaar en zet daarvoor verschillende middelen in. 0-2 jaar: Geboorterugzak Bij de aangifte van de geboorte van een kind ontvangen de ouders een geboorterugzak van de gemeente Elburg. In deze rugzak zit het boekje Jong in Elburg In dit boekje is een hoofdstuk opgenomen over de taalontwikkeling van kinderen en wat ouders kunnen doen om dit te stimuleren. In de rugzak zit daarbij ook een voorleesboekje voor de ouders en kinderen. Verder zitten er 2 bonnen in van de bibliotheek om de ouders te stimuleren om met hun kind naar de bibliotheek te gaan. Het Centrum voor Jeugd en Gezin Ouders met kinderen in de leeftijd van 0 tot 4 jaar bezoeken regelmatig het consultatiebureau. Tijdens deze bezoeken wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van het kind. Het consultatiebureau speelt dan ook een belangrijke rol in de vroegsignalering. De inhoud van deze rol is beschreven in bijlage 2 Overdracht De peuterspeelzalen en kinderdagverblijven werken met een overdrachtsformulier. Het kind dat de peuterspeelzaal of kinderdagverblijf bezoekt wordt regelmatig geobserveerd. Aan het eind van de periode wordt een overdrachtsformulier ingevuld voor de basisschool. Als het nodig is een toelichting te geven op het overdrachtformulier dan vindt de zogenaamde warme overdracht plaats, wat betekent dat het formulier mondeling wordt toegelicht aan de basisschool. Bij een doelgroepkind vindt altijd een warme overdracht plaats. 2-4 jaar: Op de peuterspeelzalen en kinderdagverblijven die VVE aanbieden gaat gewerkt worden met Uk en Puk. Dit programma is in het hoofdstuk VVE in de praktijk nader uitgewerkt. 4-6 jaar: De overgang van de peuterspeelzaal/het kinderdagverblijf naar de basisschool is een belangrijke stap in de ontwikkeling van een kind. Om deze overgang zo soepel mogelijk te laten verlopen, is er veel aandacht voor een doorgaande ontwikkelingslijn. Als de kinderen naar de basisschool gaan, is er eerst een gewenningsperiode. Op de basisschool wordt gewerkt met een programma waarin de tussendoelen geletterdheid en de tussendoelen gecijferdheid verwerkt zijn. Meestal aangevuld met doelen op het gebied van sociaal emotionele ontwikkeling. In de gemeente Elburg wordt op veel scholen gebruik gemaakt van het programma Schatkist. Een enkele school werkt vanuit een concept bijvoorbeeld OOGO (ontwikkelingsgericht onderwijs) of basisontwikkeling. Overal staan echter de bovengenoemde tussendoelen centraal en de school wordt geacht een beredeneerd aanbod te hebben voor de groepen 1 en 2. Dit wordt ook getoetst door de onderwijsinspectie. Een programma in groep 1 en 2 heeft doelen op het gebied van: Mondelinge taal, Woordenschat, Beginnende geletterdheid, Beginnende gecijferdheid, Sociaal emotionele ontwikkeling, Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie en Motorische ontwikkeling. Om na te gaan of de doelen bereikt worden hanteren de leerkrachten observatie- en ontwikkelingslijsten. Ook wordt er gebruik gemaakt van de toetsen van Cito. 12

8. Dwang en drang De gemeenten kunnen kinderen desnoods met dwang en drang stimuleren deel te nemen aan een VVEprogramma. De gemeente Elburg wil VVE breed aanbieden op de peuterspeelzalen van de SPE in de verschillende kernen. Op deze locaties koopt de gemeente Elburg VVE-plaatsen in voor de doelgroepkinderen. Een doelgroepkind zal naar deze locaties worden doorverwezen om 10 uur VVE aangeboden te krijgen. Daarnaast bieden de kinderopvang en de voorscholen het basispakket VVE aan. Hierbij wordt niet altijd de in de wet gestelde 10 uur per week gehaald. Kinderen die deze voorziening bezoeken en tot de doelgroep behoren, of kinderen die nog geen voorschoolse voorziening bezoeken en tot de doelgroep behoren, wordt een aanbod gedaan om gebruik te maken van de ingekochte plekken bij de SPE. Ouders blijven zelf verantwoordelijk voor hun kind. We willen ouders niet dwingen hun kind te plaatsen op een VVE-plek. De gemeente Elburg doet het aanbod en past geen verdere dwang en drang toe. 13

9. Financiële middelen 9.1 Rijksbekostiging Het rijk stelt vanaf 1998 middelen ter beschikking aan de gemeenten ter bestrijding van de onderwijsachterstanden. De hoogte van deze middelen wordt vastgesteld op basis van de gewichtenregeling. Naarmate het opleidingsniveau van ouders lager is wordt het schoolgewicht van het kind hoger. Hoe hoger het schoolgewicht van het kind, hoe groter het risico op een achterstand. De gemeente Elburg heeft tot 1 augustus 2006 vanuit deze regeling middelen ontvangen van het Rijk. Daarna was de som van de schoolgewichten in de gemeente Elburg lager dan de drempel (6%), waardoor er geen middelen meer ontvangen werden van het Rijk. Vanaf 1 januari 2011 ontvangt de gemeente Elburg weer middelen van het Rijk ter bestrijding van onderwijsachterstanden. Deze middelen dienen ingezet te worden voor VVE. In 2011 wordt van het Rijk een bijdrage ontvangen van 54.089,91. 9.2 Begroting Naast de middelen die van het Rijk worden ontvangen voor VVE, zijn ook de middelen beschikbaar die voor boekenbas waren opgenomen in de gemeentelijke begroting, ad 12.304,00. De totale middelen die daarmee in 2011 beschikbaar zijn voor VVE bedragen 66.393,91. 2011 is een overgangsjaar. Het aanbod van VVE kindplaatsen start per 1 augustus 2011. In het onderstaande schema is het totaal van de kosten inzichtelijk gemaakt. 2011 2012 2013 2014 Boekenbas bezoekm. 1.000 0 0 0 Boekje Jong in Elburg 700 700 700 700 Leesboekje geboortekoffer 2.000 2.000 2.000 2.000 Uk en Puk materialen 10.000 2.000 2.000 2.000 Uk en Puk trainingen 20.000 11.500 0 0 Verlaging Ouderbijdrage 27.500 45.000 56.500 56.500 scholing/onvoorzien 5.000 5.000 5.000 5.000 totaal 66.200 66.200 66.200 66.200 De boekenbasbezoekmoeders zijn er alleen nog in 2011, waardoor daar vanaf 2012 en verder geen kosten voor worden gemaakt. Het boekje Jong in Elburg wordt 1 maal per 2 jaar vernieuwd. De kosten hiervoor zijn uitgespreid over 2 jaar. Het leesboekje in de geboortekoffer wordt 1 maal per 2 jaar aangeschaft. Ook deze kosten zijn verdeeld over de 2 jaar. Voor de invoering van Uk en Puk is in 2011 een bedrag nodig voor de aanschaf van de lespakketten. De jaren erna is er geen sprake meer van aanschafkosten en wordt er 20% van de nieuwwaarde per jaar gereserveerd voor vervanging van materialen. Voor de invoering van VVE en het programma Uk en Puk dienen de pedagogisch medewerkers opgeleid te worden. Dat wordt gedaan middels een train-de-trainer constructie. In 2011 worden de trainers opgeleid en krijgen de pedagogisch medewerkers van de voorschoolse voorzieningen en de kleutergroepen van het primair onderwijs een basiscursus voor het werken met het programma. In 2012 worden de pedagogisch medewerkers van de voorschoolse voorzieningen getraind op VVE. In de post scholing/onvoorzien is een bedrag van 5.000 per jaar opgenomen. Dit bedrag kan op aanvraag van de instellingen worden ingezet voor bijscholing van de leidsters of voor onvoorziene stijging van kosten. 14

9.3 Subsidie De bedragen voor uitvoering van het VVE-beleid worden aan de betrokken instellingen betaald in de vorm van een subsidie. De instellingen moeten hiervoor een aanvraag indienen. De voorwaarden voor het aanvragen van subsidie zijn opgenomen in de algemene subsidieverordening en de beleidsregel subsidie. Daarnaast dienen de instellingen natuurlijk te voldoen aan de wettelijke eisen zoals opgesomd in hoofdstuk 2. 9.4 Ouderbijdrage De ouderbijdrage die wordt betaald voor een plaats op de peuterspeelzaal verschilt per locatie. De hoogte van de prijs is afhankelijk van het aantal uren openstelling per dagdeel van de peuteropvang. Verlaging ouderbijdrage Op basis van de Wet Oke is de maximale ouderbijdrage voor een kind dat tot de doelgroep behoort 105,00 per jaar. Ten tijde van het opstellen van deze nota is het ministerie nog bezig met een wetswijziging ten aanzien van de verlaging van de ouderbijdrage. Zodra hierover meer duidelijkheid is wordt deze regeling ook doorgevoerd in ons VVE-beleid. Tot die tijd wordt uitgegaan van de verlaagde ouderbijdrage van 105,00 per jaar. Ouders van een doelgroepkind betalen dan 11 maanden per jaar 9,55 per maand (prijspeil 2011), ongeacht de peuterspeelzaal die bezocht wordt. 9.5 Kosten kindplaatsen De SPE heeft een berekening gemaakt, waarbij er vanuit gegaan wordt dat er 6 VVE plaatsen in Elburg zijn, 6 plaatsen in t Harde en 3 in Doornspijk. Op alle locaties waar plaatsen zijn voor doelgroepkinderen wordt tenminste 10 uur per week VVE aangeboden. De kosten van een VVE-kind-plaats van 10 uur per week zijn 2600,00 per jaar ( 6,50 per uur x 10 uur per week x 40 weken per jaar). De ouders betalen daarvan een bijdrage van 105,00. De kosten voor de gemeente bedragen daardoor 2.500,00 per kind. Volgens de voorwaarde van de rijksbijdrage moeten er in Elburg 17 kinderen worden bereikt. De kosten daarvoor bedragen 42.500,00 per jaar. Per 1 augustus 2011 wordt gestart met VVE, waardoor er in 2011 sprake is de helft van deze kosten. 9.6 Kosten scholing In de jaren 2011 en 2012 zijn er kosten voor de opleiding van de pedagogisch medewerkers. Deze kosten zijn er niet meer vanaf 2013. Er worden 2 trainers opgeleid van de SPE. De bijscholing van de pedagogisch medewerkers, de meerkosten van de doelgroepbepaling, de warme overdracht en scholing door personeelsverloop zijn in de uurprijs voor een VVE-kindsplaats doorgerekend. Daarnaast is er een bedrag van 5.000,00 per jaar gereserveerd voor onvoorzien/scholing. In de jaren 2013 en 2014 worden er geen kosten meer gemaakt voor scholing. Daardoor is het totaal beschikbare budget in deze jaren voor de inkoop van kindplaatsen met een verlaagde ouderbijdrage hoger. Aangezien de verwachting is dat er in de gemeente Elburg meer dan 17 kinderen zijn met een taalachterstand in de nederlandse taal, kan het budget daarvoor worden aangewend. 15

10. Verantwoording De gemeente Elburg ontvangt middelen van het rijk ten behoeve van de bestrijding van onderwijsachterstanden. Deze middelen worden ontvangen in de vorm van een Brede Doeluitkering. De verantwoording van deze doeluitkering gebeurt in de vorm van een Sisa verantwoording (single audit, single information) Daarbij dient aan het Rijk onder anderen verantwoord te worden hoeveel kinderen hebben deelgenomen aan voor- en vroegschoolse educatie en welk bedrag is besteed aan de verlaging van de ouderbijdrage voor de peuterspeelzaal voor doelgroepkinderen. Om deze verantwoording aan het rijk te kunnen doen, dienen instellingen die VVE-plaatsen voor doelgroepkinderen aanbieden, jaarlijks voor 1 februari aan de gemeente gegevens te verstrekken over het aantal doelgroepkinderen dat zij het jaar daarvoor hebben bereikt. 16

11. Evalueren en bijstellen Via de Lokaal Educatieve Agenda wordt de voortgang en de uitvoering van VVE gevolgd. VVE wordt jaarlijks geagendeerd. Daarbij wordt bekeken of de definitie van de doelgroep nog voldoet, of de kinderen voldoende worden bereikt en of de toeleiding efficiënt verloopt. Waarnodig vindt bijstelling plaats. Daarnaast moet de doorgaande leerlijn worden geëvalueerd en moet worden bekeken hoe de vroegschoolse educatie op de basisscholen wordt uitgevoerd en of dit aansluit op de voorschoolse educatie. Als bij tussentijdse evaluatie naar voren komt dat de verdeling van kindplaatsen niet voldoet dan kan dit bijgesteld of aangepast worden. 11.1 Advies oudercommissie In de wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen is opgenomen dat beleid met betrekking tot spel- en ontwikkelingsactiviteiten ten behoeve van de kinderen, waaronder het aanbieden van voorschoolse educatie ter advies moet worden voorgelegd aan de oudercommissie. Het is de verantwoordelijkheid van de verschillende instellingen om het beleid op voorschoolse educatie voor te leggen aan hun oudercommissie. De eventuele adviezen worden meegenomen in de evaluatie. 17

Bijlage 1 Stroomschema verwijzing naar VVE-programama 1. Heeft het kind een gewicht conform de gewichtenregeling? Nee Ja Nee Is extra aandacht voor de taalontwikkeling wenselijk Ja Verwijzing naar VVE-programma 2. Is er sprake van een achterstand in Nederlandse spraaktaalontwikkeling? Nee Ja Verwijzing naar VVE-programma 3. Is er sprake van een verhoogd risico op achterstand in Nederlandse spraak-taalontwikkeling? Nee Ja Verwijzing naar VVE-programma Verwijzing naar regulier peuterspeelzaalprogramma. 18

Bijlage 2 Werkwijze consultatiebureauteam bij verwijzing naar peuterspeelzaal of VVEvoorziening Algemeen Tijdens alle contactmomenten op het consultatiebureau is er actief aandacht voor de spraaktaalontwikkeling van kinderen van 0-4 jaar. Indien daar reden voor is worden gerichte advisering en interventies aangeboden In de peuterperiode (18 maanden - 4 jaar) zijn er 4 standaardcontactmomenten op het consultatiebureau, namelijk op de leeftijd van: 18 maanden, 2 jaar, 3 jaar en 3 jaar; 9 mnd Tijdens het consult van 18 maanden wordt bij alle kinderen de peuterspeelzaal besproken: standpunt van ouders en omgeving zijn ouders van plan hun kind naar peuterspeelzaal te laten gaan is het kind al aangemeld? Indien gewenst krijgen ouders hierover passende informatie en advies. Indien het kind in aanmerking komt voor een VVE-voorziening krijgen ouders hierover informatie en zij worden actief gemotiveerd om hun kind aan te melden bij een VVEvoorziening. Als ouders hier positief tegenover staan wordt een verwijsformulier naar VVE-voorziening ingevuld en meegegeven aan ouders of opgestuurd naar peuterspeelzaal. Indien ouders hier (nog) niet positief tegenover staan kan, afhankelijk van kind, ouders en bevindingen, een contactmoment op indicatie worden afgesproken. Dit kan zijn een telefonisch contact, een extra bezoek aan het consultatiebureau, en indien wenselijk is ook een huisbezoek door de wijkverpleegkundige JGZ mogelijk. In dit contactmoment kunnen vragen of twijfels van ouders besproken worden en is er meer ruimte voor informatie en advies, specifiek ten aanzien van peuterspeelzaal en/of VVE voorziening. Tijdens het contactmoment van 2 jaar wordt teruggekomen op dat wat besproken is ten aanzien van peuterspeelzaal in vorige contactmomenten. Indien nodig krijgen ouders opnieuw advies en worden zij (opnieuw) gemotiveerd hun kind aan te melden bij peuterspeelzaal of VVE-voorziening. Ook nu weer kan zo nodig een contactmoment op indicatie worden afgesproken. Afhankelijk van bevindingen in eerdere contactmomenten wordt bij het contactmoment van 3 jaar opnieuw de peuterspeelzaal besproken. Gaat het kind naar de peuterspeelzaal of VVE-voorziening Zo ja, hoe zijn de bevindingen; zo nee, waarom niet? Na het contactmoment van 3jaar/9 maanden vindt overdracht naar JGZ 4-19 plaats. Afhankelijk van de bevindingen uit voorgaande contactmomenten vindt rapportage plaats over peuterspeelzaal- of VVE deelname. Criteria voor verwijzing naar VVE-voorziening Gemeenten hebben beleidsvrijheid om zelf, binnen de kaders van de wet OKE, de criteria te bepalen voor de doelgroep van Vroeg- en Voorschoolse Educatie. Onderstaande criteria zijn breed geaccepteerd, maar gemeenten kunnen hiervan afwijken. Taalontwikkeling Kinderen met een geconstateerde achterstand in (Nederlandse) spraak-taalontwikkeling Kinderen met een verhoogd risico op achterstand in (Nederlandse) spraak-taalontwikkeling Onvoldoende taalaanbod in het Nederlands; kinderen waarbij gerichte aandacht nodig is voor tweede taalverwerving Taalomgeving van het kind is onvoldoende stimulerend (professionele inschatting) 19

Opleidingsniveau ouders (conform gewichtenregeling) Kinderen waarvan beide ouders maximaal LBO/ VBO, praktijkonderwijs of VMBO basis- of kaderberoepsgerichte leerweg hebben gevolgd Kinderen waarvan beide ouders maximaal twee jaar onderwijs in een andere schoolopleiding in het voortgezet onderwijs, aansluitend op het basisonderwijs, hebben gehad. 20

Bijlage 3: Toelichting bij criteria naar VVE-voorziening Toelichting: Taalontwikkeling Een achterstand in spraak-taalontwikkeling wordt op het cb vastgesteld conform de hiervoor geldende richtlijnen. O.a. het Van Wiechenschema (ontwikkelingsonderzoek) is hierbij leidend. Of er sprake is van een verhoogd risico op achterstand in spraak-taalontwikkeling wordt bepaald door de professionele inschatting van consultatiebureau-arts of wijkverpleegkundige JGZ. De volgende aandachtspunten zijn hierbij o.a. van belang Is de taalomgeving voldoende stimulerend? Is er voldoende taalaanbod in het Nederlands? Zijn er andere risicofactoren (bij kind, ouders of gezin) die een verhoogd risico op spraaktaalachterstand met zich meebrengen? Opleidingsniveau ouders Bij éénoudergezinnen is het opleidingsniveau bepalend van de ouder die belast is met de dagelijkse verzorging van het kind. Bij het criterium opleidingsniveau ouders blijft ook de professionele inschatting van consultatiebureauarts of wijkverpleegkundige JGZ een rol spelen. Een kind dat voldoet aan de criteria van de gewichtenregeling, maar bij wie op geen enkele manier zorgen zijn over de spraak-taalontwikkeling en bij wie ook geen verhoogd risico wordt ingeschat, hoeft niet te worden verwezen naar VVE. 21