Keuze voor het voortgezet onderwijs na groep 8.

Keuze voor het voortgezet onderwijs na groep 8. Onderzoek naar onderwijskeuze Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 1

Gedurende de afgelopen weken heeft er een grootschalig onderzoek onder leerlingen en docenten uit groep 8 van het basisonderwijs binnen de gemeente Bunschoten plaatsgevonden. In bijgaand rapport leest u over de initiële opdracht, de uitvoering van het onderzoek en de hierop volgende resultaten. De aanleiding van dit onderzoek zijn een aantal vragen die al langer rondzingen binnen verschillende instanties. Waarom kiezen leerlingen voor een bepaalde school? Maken zij de uiteindelijke beslissing, of doen de ouders dat? Of bijvoorbeeld met het oog op het eigen karakter van Bunschoten-Spakenburg: Hoeveel kinderen overwegen buiten de gemeente naar school te gaan? Interesse in deze informatie was er vanuit verschillende partijen. Zo zijn de uitkomsten van dit onderzoek bruikbaar voor middelbare scholen. Daarnaast kunnen basisscholen met de resultaten de begeleiding van hun leerlingen nog beter specificeren. Om de onafhankelijkheid van het onderzoek te kunnen garanderen is marketingbureau New Penguins gevraagd dit onderzoek te doen. Zij hebben enquêtes verspreid onder alle leerlingen van de twaalf basisscholen binnen de gemeente Bunschoten. Deze werden ingevuld door ouders, leerlingen en docenten van de basisscholen. De resultaten van dit onderzoek vindt u in dit rapport. De uiteindelijke aanmeldingen zijn vervolgens ook opgenomen in dit rapport ter vergelijking met de verwachting. Terminologie Ouders: ouders en/of verzorgers van groep 8 leerling VO: Voortgezet Onderwijs Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 2

In de gemeente Bunschoten zijn twaalf basisscholen gevestigd. Allemaal hebben ze hun medewerking verleend aan dit onderzoek. In totaal zitten er 272 leerlingen op de basisscholen in de groepen 8. Van dit aantal hebben er 188 leerlingen en hun ouders meegedaan aan het onderzoek. Hiermee komt de participatiegraad op 69,1%. De hoofdvragen behorend bij dit onderzoek zijn: "Wat vinden leerlingen en hun ouders belangrijk bij de keuze voor een middelbare school?" "Welke scholen worden overwogen bij de keuze?" "Wie maakt de uiteindelijke keuze voor de school?" Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 3

Om te weten welke middelbare scholen als potentiële keus overwogen worden door de leerlingen (en hun ouders), is gevraagd met welke scholen ze bij aanvang van dit onderzoek al bekend waren. De respondenten gaven aan de volgende scholen te kennen. (N.B. geënquêteerden mochten meer dan één school aankruisen) Oostwende College Corlaer College Griftland College Guide do Brés Farel College Groenhorst College Waldheim-mavo Baarnsch Lyceum Corderius College t Hooghe Landt Wellantcollege Prisma College Van Lodensteincollege Vakcollege Amersfoort Accent Praktijkonderwijs Mavo Muurhuizen De Amersfoortse Berg Het Nieuwe Eemland Trivium De Baander Praktijkonderwijs Naamsbekendheid 0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 Grafiek 1: Naamsbekendheid middelbare scholen in de regio (De getallen zijn absolute aantallen) De volgende stap in de schoolkeuze is het serieus overwegen van de school als eventuele middelbare school voor het kind. In de volgende grafiek wordt duidelijk gemaakt hoeveel van de respondenten daar bevestigend op antwoordden. Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 4

Oostwende College Corlaer College Guide do Brés Griftland College Groenhorst College Waldheim-mavo t Hooghe Landt Farel College Baarnsch Lyceum Wellantcollege Vakcollege Amersfoort Corderius College Prisma College Mavo Muurhuizen Accent Praktijkonderwijs Trivium Van Lodensteincollege De Amersfoortse Berg De Baander Praktijkonderwijs Het Nieuwe Eemland Overwegen als optie 0 20 40 60 80 100 120 140 Grafiek 2: School overwogen als optie (Getallen zijn absolute aantallen) De derde en laatste stap in het keuzetraject is het bezoeken van de school. Hiermee wordt onder meer een Open Dag, meeloopdag of andere contactmomenten bedoeld. De volgende respondenten hebben de school naar keuze bezocht of gaan deze nog bezoeken. Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 5

Bezoeken Oostwende College Guide do Brés Corlaer College Groenhorst College Griftland College Waldheim-mavo Farel College Baarnsch Lyceum t Hooghe Landt Wellantcollege Vakcollege Amersfoort Van Lodensteincollege Accent Praktijkonderwijs Mavo Muurhuizen Corderius College Trivium De Amersfoortse Berg De Baander Praktijkonderwijs Het Nieuwe Eemland Prisma College 0 20 40 60 80 100 120 Grafiek 3: Aantal bezoeken aan middelbare school van deelnemers (Getallen zijn absolute aantallen) Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 6

Na de initiële enquête hebben de docenten van de basisscholen een korte aanvullende enquête ingevuld die inzicht verschaft in de uiteindelijke keuze van de leerlingen. Onderstaande grafiek is een visualisatie van de schoolkeuze zoals deze na het verstrijken van de aanmeldingtermijn geregistreerd is. Oostwende Corlaer College Guido de Bres Griftland College Vathorst College Farel Amersfoort Waldheim Hooghe Landt Atrium Wellantcollege Vakcollege Amersfoort Prisma Mavo Muurhuizen Johan v Oldenbarnevelt Van Lodensteincollege Trias Nieuwe Eemland Mondriaan Luzac Lyceum Kampanje, Amersfoort Groenhorst Nijkerk Corderius Collegee Borgwal, Amerfoort Baarnsch Lyceum Baander, Amersfoort De Amersfoortse Berg Accent Nijkerk Accent Amersfoort 0% 10% 20% 30% 40% 50% Grafiek 4: Daadwerkelijke aanmeldingen van leerlingen richting voortgezet onderwijs, volgens opgave basisschool (Getallen zijn percentages). Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 7

Wat vinden kinderen en hun ouders belangrijk bij het kiezen van een middelbare school? Om dit te onderzoeken werden de respondenten 24 kenmerken voorgelegd. Onderstaand resultaat toont de verschillende eigenschappen van een school, gerangschikt naar mate van importantie. 1 Sfeer in de school 2 Het omgaan met problemen 3 Veiligheid in en om de school 4 Openheid van de school 5 Kennis van de leraren 6 Bereikbaarheid van de medewerkers 7 Hygiëne in en om de school 8 Schooladvies (incl. CITO score) 9 Omvang van de klassen 10 Toegankelijkheid 11 Faciliteiten in de school 12 Het soort school (openbaar, protestant) 13 Etnische verhoudingen binnen de school 14 Ondernemend onderwijs 15 Reisafstand 16 Georganiseerde activiteiten 17 Versterkt Talen Onderwijsprogramma 18 Advies wat anderen u geven 19 EconomiePlus, SportPlus 20 Verschijning in de media 21 70 minuten rooster 22 Vriendjes van uw kind kiezen deze school 23 Nabijheid van een kinderopvang 24 U heeft er al een kind Verder gaven veel ouders nog speciale aandachtspunten op waar zij op letten bij de schoolkeuze. De belangrijkste zijn de volgende: 1. Persoonlijke aandacht voor het kind 2. Extra begeleiding/zorg 3. Levensovertuiging 4. Dyslexie 5. Ervaringen anderen 6. Extra vakken/uitdagend onderwijs Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 8

Ook maakten een aantal respondenten melding van speciale wensen die zij hebben voor de school (in willekeurige volgorde): 1. 2-talig onderwijs (VWO/VWO+) 2. Dans, muziek en toneel 3. Mogelijkheid om op zelfde school te blijven bij niveauswitch 4. Mogelijkheid tot examen in alle vakken 5. Brugklas MAVO/HAVO 6. Goede voorbereiding op de arbeidsmarkt Er is ook een lijst met schooleigenschappen voorgelegd aan de docenten van groep 8. De vraag was: "Wat denkt u dat de belangrijkste drijfveer is voor de keuze van de leerlingen?" De antwoorden van de docenten waren als volgt: 1. Het soort school (openbaar, protestant, algemeen) 2. Sfeer in de school 3. Vrienden/vriendinnen van uw leerling kiezen deze school 4. Reisafstand 5. Lesprogramma 6. Faciliteiten in de school (bv. ICT middelen) 7. EconomiePlus, SportPlus 8. Etnische verhoudingen binnen de school 9. Georganiseerde activiteiten (Excursies) 10. Versterkt Talen Onderwijsprogramma 11. Ondernemend Onderwijs 12. Verschijningen in de (lokale) media 13. 70 minuten rooster Tussen de door docenten verwachte importantie van de kenmerken en de daadwerkelijke keuzes van de ouders/leerlingen zitten een aantal opvallende verschillen: De identiteit van de school (het soort school) wordt door ouders/leerlingen veel minder belangrijk gevonden dan docenten denken Ook reisafstand blijkt minder belangrijk dan verwacht door docenten Aan de andere kant zien we dat Sfeer in de school bij beide lijstjes erg hoog scoort. Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 9

Op de vraag: wie maakt de uiteindelijke keuze voor de school? werd als volgt geantwoord: Ouders 16% Ouders en kind 44% Kind 32% Ouders, kind en school 5% Ouders en school 3% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Wie maakt de uiteindelijke keuze voor een VO school? Ouders Ouders en kind Kind Ouders, kind en school Ouders en school Hoeveel middelbare scholen bezoeken leerlingen uit groep 8 gemiddeld? Dit verschilt sterk per basisschool. Onderstaand vindt u een overzicht 1. Van Amerongen 2,5 2. School met de Bijbel 2,4 3. De Vlucht 2,2 4. De Ark 2 5. De Grondtoon 1,9 6. Groen van Prinsterschool 1,9 7. Calvijnschool 1,9 8. De Wegwijzer 1,7 9. Schilderschool 1,25 10. De Bavinck 1,1 11. Het Kruisrak 1 12. P. Jongelingschool 1 Deze cijfers maken duidelijk dat leerlingen van de Van Amerongenschool gemiddeld gezien de meeste middelbare scholen bezoeken voor hun keuze gemaakt wordt. Leerlingen van Het Kruisrak en de P. Jongelingschool bezoeken daarentegen de minste. Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 10

De laatste categorie van de enquête betreft de achtergrond van de ouders / verzorgers. Dit leverde de volgende algemene statistiek op: Vraag 1 betrof de gezinsomgeving, waarbij kon worden aangegeven of er andere broertjes en/of zusjes op het voortgezet onderwijs zitten. < 11 jaar 131 11-18 jaar 77 > 18 jaar 30 Meisjes 111 jongens 127 Vraag 2 vroeg de eventuele geloofsachtergrond van de ouders / verzorgers: Achtergrond religie 2% 6% 9% 2% 1% 2% 1% 8% Hervormd Gereformeerd Rooms katholiek Islam Geen 69% Vrijgemaakt Evangelisch Nederlands gereformeerd Coptisch orthodox Vraag 3 betrof de hoogst genoten opleiding van de ouders / verzorgers: Hoogst genoten opleiding ouders 18% 5% 7% 28% VMBO HAVO VWO 8% MBO 32% 2% HBO WO OVERIG Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 11

Vraag 4: De gemiddelde woontijd van ouders / verzorgers van leerlingen uit groep 8 in de gemeente Bunschoten-Spakenburg is 35,4 jaar. Opmerkelijk is dat ouders / verzorgers van leerlingen van t Kruisrak met gemiddeld 23,5 jaar het kortst in het dorp wonen en de School met de Bijbel uit Eemdijk met 39,5 jaar het langst binnen de gemeentegrenzen wonen. Vraag 5 betrof de regio waar de ouders / verzorgers zelf het voortgezet onderwijs hebben gevolgd: 250 VO regio ouders / verzorgers 200 150 100 50 0 BUSPA ELDERS N.V.T. Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 12

De resultaten op basis van de drie hoofdvragen zijn uitermate duidelijk: De eerste hoofdvraag "Welke scholen worden overwogen bij de keuze?" levert drie interessante resultaten op: Dat het Oostwende college, als enige VO school in de gemeente Bunschoten- Spakenburg, de hoogste naamsbekendheid geniet ligt voor de hand. Dat het Corlaer college uit Nijkerk een tweede en het Griftland college uit Baarn een derde plaats innemen vóór het Guido de Brès en het Farel college (beiden uit Amersfoort) is opvallend. Dezelfde volgorde bij de overweging om een school als serieuze keuze mee te laten tellen is dan niet verassend. Wel is het opvallend dat het groene lyceum van het Groenhorst college te Nijkerk daarbij meer aandacht krijgt van ouders en leerlingen. Uiteindelijk zijn de resultaten van de vorige twee vragen sluitend voor het resultaat van de bezoek vraag. Het is logisch dat de top 5 bestaat uit het Oostwende college, Guido de Brès, Corlaer college, Groenhorst college en Griftland. Opvallend hierbij is dat des te groter de afstand van het dorp, des te minder de bezoeken worden. Ook is het voor de hand liggend dat het Oostwende in eigen dorp het meest wordt bezocht, hoewel je ook kunt stellen dat door de brede naamsbekendheid er minder aanleiding zou zijn om deze school te bezoeken. Op de tweede hoofdvraag "Wat vinden leerlingen en hun ouders belangrijk bij de keuze voor een middelbare school?", komt unaniem de sfeer op school naar voren. Dit is onafhankelijk uit welke basisschool de ouders en leerlingen komen. Verder is voor ouders en leerlingen uitermate belangrijk hoe een school problemen aanpakt, met veiligheid omgaat en de kwaliteit van haar leerkrachten. Dit laatste is nogmaals onderstreept in de door ouders en leerling genoemde extra aandachtspunten die zich voornamelijk richten op aandacht voor leerlingen, zorg, begeleiding en levensovertuiging. Met name het achterblijven van de marketingvakken van scholen (vakken die worden ingezet om zich te onderscheiden in de opleidingsmarkt, zoals tweetalig onderwijs, economie plus, enz.) is opmerkelijk. Ouders en leerlingen kiezen duidelijk voor menselijke aspecten en kwaliteit van het onderwijs en minder voor de vormgeving. Ook leerkrachten groep 8 herkennen deze trend, met uitzondering dat zij denken dat reisafstand een grotere rol speelt. Uit de reacties van ouders en leerlingen komt reisafstand pas op een 15de plaats. Dit kan zijn doordat minder Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 13

dan de helft van de gevraagde ouders zelf in de gemeente Bunschoten- Spakenburg VO onderwijs heeft genoten. De derde hoofdvraag "Wie maakt de keuze voor de school" wordt door bijna de helft van de respondenten met ouders en kind ingevuld, op de voet gevolgd door het kind. Het is goed nieuws dat ouders en kinderen gezamenlijk aan de schoolkeuze werken. Het is echter opvallend hoe weinig de betrokkenheid (en advies?) van basisscholen hierin wordt meegenomen; volgens respondenten slechts 8%. Uiteindelijk is er nog een opmerkelijk resultaat te melden in het overzicht Statistieken per school: bezoek per leerling. De scholen die een weging van minder dan 1,5 bezoeken per leerling gemiddeld hebben, zullen waarschijnlijk gerichter voorlichting geven aan ouders en leerlingen over vervolgonderwijs. Zij zijn in ieder geval nadrukkelijker in hun advies. De achtergrond van ouders levert interessante, voor zichzelf sprekende data op. Deze data is multi-interpretabel en het zou onverstandig zijn om hier conclusies aan te verbinden. Opvallend is dat slechts 6% van de respondenten bij levensovertuiging geen hebben ingevuld. Ook is het opmerkelijk dat 23% van de respondenten een WO en/of HBO opleiding als hoogst genoten opleiding hebben ingevuld. Tien jaar geleden, in 2003, was het landelijk gemiddelde in Nederland 37,5% 1. In Nederland heeft 33% van de bevolking (25-64 jaar) een studie op het niveau van hbo of universiteit voltooid als hoogste opleiding. Dit is Europees gezien bovengemiddeld. 2 Over het algemeen klopt de voorkeursverwachting van de leerling vooraf met de uiteindelijke aanmeldingen rond 1 april. Wat opvalt na de uiteindelijke aanmeldingen van leerlingen is dat een aantal scholen hoog in de onderzoeksbelangstelling staat zonder daadwerkelijk aanmeldingen te verkrijgen. 1 Bron: Monitor Trends in Beeld, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. 2 Bron: Nationaal Kompas Volksgezondheid, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Ministerie van Volksgzondheid, Welzijn en Sport. Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 14

Postbus 88 3750 GB Bunschoten 033 44 80 160 www.newpenguins.nl Onderzoek schoolkeuze gemeente Bunschoten 2013 Pagina 15