Bodemvruchtbaarheid in de moestuin zaterdag 14 november 2015 Frank Petit-Jean
Bodemvruchtbaarheid in de moestuin Moestuin: cultuur versus natuur (successie) Bodemsoort/moedergesteente Organische stof Voedende elementen, bodemvoedselweb en voedingsmechanismen Kringlooptuinieren Rekenmodel en advies Bodemanalyses = kwantitatief Principes ecologische bemesting Observeren en bijsturen
Successie in de natuur wat als de mens niet ingrijpt? Pioniersvegetatie Graslandvegetatie Ruigte Struweel Oud bos
Successie in de natuur tegengaan wat als de mens een vegetatie beheert? Pioniersvegetatie bodem verstoren (jaarlijks spitten, harken, ploegen) Graslandvegetatie Ruigte Struweel Oud bos Gras regelmatig korter zetten (meermaals per seizoen maaien, grazen, hooien) Ruigte korter zetten (bosmaaier, om de 3 a 5 jaar) Opslag bomen verwijderen Niets doen
Successie in de tuin: afgeleide groenvormen Pioniers bloemenakker, moestuin Grasland gazon, bollengrasland, bloemenweide, lage border Ruigte hoge bloemenborder Bos haag, heg, solitaire boom, bosje, struikengordel, boomgaard, schaduwborder
Bodem in de tuin - 6 ton bodemleven in 1 ha tuingrond: - schimmels, protozoa, geleedpotigen, wormen, algen - Weinig schimmelnetwerk indien: - Moestuin: - Pionierstadium - Veel bodemdynamiek (spitten) - komkommerfamilie, nachtschadefamilie, schermbloemigen, granen gaan symbiose aan met arbusculaire mycorrhizaschimmels - Kruisbloemigen niet - Vooral fosfaatopname
Bodem in de tuin - Niet goed voor mycorrhizaschimmels - Spitten en ploegen - Snelle fosfaatrijke meststoffen (kippenmest) - Fungiciden - Wel goed voor mycorrhizaschimmels - Bodemrust - Trage meststoffen - Geen fungiciden
Bodem black box Klimaat Input - Planten - Dieren - Mulch - Compost Output - Humus - Gezonde planten - Oogst Moedergesteente #ecotuinieren
Bodemvorming
Bodemsoort Bodemkaart digitaal https://dov.vlaanderen.be/dovw eb/html/bodemloketten.html
Bodemsoort Buffercapaciteit voedingsstoffen en water Levering mineralen, natuurlijke vruchtbaarheid Bewerkbaarheid Planten aanpassen aan bodemtypes Bemesting Zuurheidsgraad
Organische stof/humus Actief Jong stabiel Oud Diverse uitgangsmaterialen en condities - Bij klassieke analyses kennen we enkel totaal OS (%C). We hebben geen idee van verhoudingen jong/oud. - Voorgeschiedenis/ervaring - Relativiteit van streefcijfers OS
Principes ecologische bemesting Kringlopen sluiten Bodemzorg versus plantenvoeding Bodemconservering Vermesting Mestdecreet => fosfaten Energieverspilling Voedingskwaliteit
Kringlopen sluiten: moestuin Zelfvoorzienende Moestuin Tekort aan Koolstof Lage C/N in compost Verliezen N Weinig opbouw OS
Kringlopen sluiten verzamelen en inzamelen Evenwicht C/N en minimaliseren/compenseren verliezen door: 1. Aanvoer C/N uit de tuin 2. Aanvoer C/N uit omgeving 3. Aanvoer compost 4. Inschakeling groenbemester 5. Andere meststoffen
Voedende elementen Voedingsmechanismen Belangrijke lonen die de plant opneemt positieve ionen (kationen) in grote hoeveelheden negatieve ionen (anionen) Katio nenuitwisselingscapacit eit o f C EC (cmo l/ kg) arme zandgrond 1-5 zandgrond 5-10 leemgrond 12-20 H + waterstof OH - hydroxide kleingrond >20 NH 4 + ammomium HCO 3 - K + kalium - NO 3 Ca 2+ calcium - SO 4 Mg 2+ magnesium - H 2PO 4 carbonaat * nitraat sulfaat fosfaat * grond met veel organische stof 30-60 humeuze kleigrond 40-60 humus 400 illiet (kleimineraal) 10-20 montmorilliniet (kleimineraal) 100 in kleinere hoeveelheden Fe 2+, Fe 3+ ijzer Cl - chloride KLEI-HUMUS Mn 2+ mangaan HSiO 3 - Cu 2+ koper H 2BO 3 - Zn 2+ zink M oo 4 - silicaat * boraat * molybdaat Na + natrium
Voedende elementen Voedingsmechanismen BODEMLEVEN - Plantenexudaten stimuleren bodemleven en mineralisatie in de rhizosfeer - Supernetwerk via Mycchorizae - Stikstoffixeerders
Rekenmodel en advies Opbouw OS = humificatie Compost Oogstresten Groenbemesters Afbraak OS = mineralisatie Bodemtype Zuurheidsgraad Temperatuur Zuurstofgehalte Ouderdom OS
Rekenmodel en advies Compost uit bak of hoop Op basis van N behoefte Interpretatie met en zonder analyse(c%)
Rekenmodel en advies Compost uit bak of hoop Op basis van N behoefte Bemestingsadvies op basis van compost uit hoop of bak kg/are
Bodemanalyses Analyse met een korrel zout Momentopname Gemiddelde over heel de tuin Foutenmarges Oude en jonge OS, voorgeschiedenis : inschatting mineralisatie? Relativiteit beschikbaarheid en extractiemiddel Bodemleven (dynamiek) Interpretatie is gekoppeld aan gangbare praktijk Voorbeeld fosfor Balans absolute waarde
Bodemanalyses Wanneer wel? Nieuw en onbekende moestuin ph en C% Aanhoudend problemen Hoge eisen Sneller in grote tuin Alternatieven: bv bodemademhaling, microbieel..
Criteria voor ecologische bemesting Herkomst natuurlijk en geen chemie Toegelaten in bio: vb vinasse, patentkali Traag opneembaar Toegelaten in bio: vb bloedmeel, houtas, guano, patentkali Gevolgen ontginning Toegelaten in bio: vb turf, guano, zeewierkalk
Soorten meststoffen Compost tuincompost vat tuincompost bak groen GFT Dierlijke mest Stalmest konijn kippen
Soorten meststoffen Groenbemesters niet spitten vruchtwisseling Phacelia,Alexandrijnse klaver, Japanse haver.. Bodembedekking Gier schimmels vs bacterie dominant slakken? brandnetel smeerwortel
Soorten meststoffen Organische handelsmeststoffen sojaschroot, bloed- en beendermeel luzerne, moutkiemen Minerale meststoffen natuurfosfaat, patentkali, houtas(k, Ca), vinasse(extract), dolomiet,kiseriet Kalkmeststoffen: mergel, dolomiet, landbouwkalk, houtasse Gesteentemeel: basaltmeel, lavameel, bentoniet(mg, Ca, sporenelementen, aluminiumsilicaten, K,)
Een kwalitatieve aanpak Observeren en bijsturen Gezond verstand, observatie en praktijkgericht Groeikracht/gebreksverschijnselen Bodemleven Niet spitten Mulch Groenbemesting Soorten compost/mulch Pioniersgehalte van groentensoorten Trager, kleiner, lekkerder