De Hoofdzaak: signalen van de Pandora Helpdesk 1

De Hoofdzaak: signalen van de Pandora Helpdesk 1 ragen over werk en inkomen aan de Pandora Helpdesk Januari t/m april 2006 Inleiding De Pandora Helpdesk is een informatie- en adviesdienst die wordt uitgevoerd door ervaringsdeskundigen. De Helpdesk kan worden benaderd door iedereen die vragen heeft die zijn gerelateerd aan psychische / psychiatrische problemen. Aan de Helpdesk worden niet alleen vragen gesteld over behandelingen, medicijnen en patiëntenrechten maar ook vragen over maatschappelijke participatie, werk, reïntegratie en uitkeringen. Binnen project De Hoofdzaak worden de Helpdeskmedewerkers speciaal op deze laatste onderwerpen geschoold en worden de gegevens van de Helpdesk geregistreerd en geanalyseerd. De gegevens van de Helpdesk geven inzicht in de werkelijke ervaringen met en vragen over deze onderwerpen. Op deze manier kan de dienstverlening van de Helpdesk en andere producten van De Hoofdzaak beter worden toegespitst op de werkelijke hulpvraag. Zo is naar aanleiding van de hieronder beschreven gegevens de informatie over geldzorgen en schuldhulpverlening op de website werk en psyche uitgebreid, en is er bij de Helpdeskmedewerkers extra aandacht besteed aan het onderwerp hoe vind ik een reïntegratiebureau?. Hieronder vindt u het een cijfermatig overzicht van de in de eerste vier maanden van dit jaar geregistreerde telefoongesprekken en e-mails over De Hoofdzaak onderwerpen, gevolgd door enkele casus. Deze casus zijn illustratief, niet representatief. We hebben ze opgenomen omdat ze een beeld geven van de belevingswereld van onze bellers. Bellers die veelal graag aan de slag willen, hun leven zelf willen vormgeven maar die niet goed weten hoe, of die daar weinig kans op hebben. Het zijn mensen die zoeken naar ondersteuning, erkenning, richtingeving en soms alleen een luisterend oor. De casus laten vooral zien hoe complex de werkelijkheid kan zijn voor mensen met psychische of psychiatrische problemen en hoe verweven verschillende aspecten van het leven met elkaar zijn, zoals gezondheid, werk, inkomen en relaties. Cijfers In totaal zijn er in de maanden januari tot en met april 744 telefoontjes en e-mails in het registratiesysteem opgenomen. Daarvan hadden er 104 betrekking op werk en inkomen. Sommige bevatten meer dan één vraag, vandaar dat het aantal geregistreerde vragen (117) Pandora Helpdesk januari t/m april 2006 1

hoger is dan het aantal telefoontjes en e-mails (104). In onderstaande tabel vindt u een overzicht. Reïntegratie waar terecht voor (begeleiding naar) werk 21 subsidie 1 klacht reïntegratiebureau 1 algemene vraag over reïntegratie 1 solliciteren 7 31 26% Werken werk lijdt onder psychische klachten of medicatie 19 rechten en plichten bij verzuim 7 onbegrip werkomgeving 5 reorganisatie 4 werkhervatting na verzuim moeizaam 4 oneens met bedrijfsarts 2 burnout 2 wat vertellen over psychische problemen 1 44 38% Uitkering WAO algemeen 8 angst voor (her)keuring 5 Wajong 5 ziek door herkeuring 4 sociale dienst 3 keuringsarts wil dat cliënt medicatie neemt 1 26 22% Inkomen schulden en andere geldproblemen 16 16 14% 117 Casus Reïntegratie De meest gestelde vragen over reïntegratie gingen over waar men terecht kan voor begeleiding naar werk. De bellers zijn behalve betrokkenen zelf ook vaak mensen uit de omgeving van de cliënt (familie, vrienden). Het liefst willen de bellers begeleiding van een bureau of organisatie die specifiek raad weet met psychische / psychiatrische ziektebeelden. 4 jaar geleden is er bij mij borderline geconstateerd. Heb het hier heel moeilijk mee gehad maar momenteel gaat het wel. Heb twee jaar in de ziektewet gelopen en ben nu op zoek naar werk. Zoals u weet: als je werk moet doen wat je niet bevalt is, een borderliner zo weer vertrokken. Daarom zou ik graag advies en ondersteuning willen in verband hiermee. Ik heb afgelopen jaar bij een psycholoog gezeten vanwege mijn agressie. Daar ben ik op dokters advies heen gegaan. Ik had ook medicijnen, maar daar ben ik mee gestopt. Ik heb verder goeie ouders, alleen botsen mijn vader en ik wel eens (schijnt normaal te zijn, we hebben hetzelfde karakter). Nu is de gemeente bezig werk voor me te zoeken maar op vele plaatsen is het al mis gegaan. Graag zou ik wat hulp willen hebben bij het behouden van mijn nieuwe baan, want ik zie het meestal duister in. Als het me tegen zit heb ik er geen zin meer in en ga ik weg en kom ook niet meer terug. Ook ben ik erg gevoelig. Momenteel zit alles even tegen, want ik wil zo veel, maar niks kan. Pandora Helpdesk januari t/m april 2006 2

Bijv. het behalen van mijn rijbewijs, eigen woning noem maar op. Heb maandelijks een laag inkomen en kan geen leuke dingen doen bijv. op stap, stad in etc. Een aantal bellers geeft aan na jaren van psychische problematiek weer aan werk te denken. Sommigen beschouwen het als een gemist levensgebied. Ze zouden graag weer aan de slag willen, maar zijn erg onzeker over de haalbaarheid daarvan. Men vraagt zich af of er op de arbeidsmarkt wel plek is voor mensen die al lang uit het arbeidsproces zijn geweest en vaak wat ouder zijn Vrouw, 55 jaar. Wil graag weer werken (opleiding sociale academie) maar gezien mijn leeftijd heb ik weinig kansen op de arbeidsmarkt. Een bekend en steeds terugkomend thema waar veel mensen mee worstelen is het wel of niet vertellen over je psychische verleden. Ik heb gesolliciteerd bij defensie. Ik heb al een eerste gesprek gehad waarvan ik verwacht positief beoordeeld te worden. Onderdeel van de procedure is een medische en psychologische keuring. Ik gebruik nu een half jaar citalopram, 30 mg, waar ik heel goed mee functioneer. Ik heb altijd last gehad van somberheid maar dat is met de medicijnen vrijwel weg. Ik wil niet worden afgewezen door dit medicijngebruik, maar denk wel dat ernaar gevraagd wordt bij de keuring. Moet ik liegen, stoppen, tijdelijk stoppen of de waarheid vertellen. Mag ik erop worden afgewezen? Ik ken de richtlijnen van zo'n keuring niet. Werken Het valt op dat mensen veel belang hechten aan hun werk en bezorgd zijn over de effecten die hun aandoening of medicatie kunnen hebben op de werksituatie. Er is grote behoefte aan informatie. Ik ben zoekende naar geschikte therapie voor mijn probleem (NAO borderline en narcistische trekken; nadruk op het laatste). Mijn ambulante psycholoog kan/wil mij niet verder behandelen en heeft mij naar een GGz instelling gestuurd. Daar heb ik een intake en second opinion gehad. Zij willen mij behandelen, maar dat kan niet i.v.m. mijn (zware) baan (50 uur p.w.). Nu ben ik naar een psychiater doorverwezen, maar die ziet het ook niet zitten en verwijst mij weer door. Ik ben nu al 9 maanden bezig en heb echt hulp nodig. Wat is er mogelijk in het weekend of in de avond? Kan ik niet een keer per week praten met iemand? Dat zou ik met mijn werk kunnen regelen. Ik zit echt een beetje omhoog met dit probleem. Omdat ik verschil van inzicht met de bedrijfarts heb over de invloed van Efexor op het gedrag wil ik graag een beroep doen op uw expertise. Als pijnpatiënt gebruik ik sinds 2001 Efexor, dit om de cognitieve perceptie van de pijn gunstig te beïnvloeden. Hoewel ik me inderdaad minder bewust ben van de pijn heeft het gebruik van Efexor helaas ook zijn minder plezierige kanten. In de loop der jaren ben ik behoorlijk veranderd. Minder emoties, een stuk nonchalanter, onverschillig en vaak angst om niets. Ook ben ik vele kilo's zwaarder geworden. Hoewel het nooit met zekerheid is vast te stellen, is het goed voorstelbaar (wordt bevestigd door mijn huisarts) dat mijn Pandora Helpdesk januari t/m april 2006 3

gedrag is beïnvloed door gebruik van Efexor. Ook de psychiater die ik heb geconsulteerd vindt dat ik verminderd verantwoordelijk ben voor mijn gedrag, omdat ik zelf niet wist dat deze medicijnen die invloed konden hebben. De bedrijfsarts is echter van mening dat het gedrag niet zodanig kan worden beïnvloed door Efexor dat je niet meer kunt worden aangesproken op het vertoonde gedrag. De kern van het probleem is dat ik een aanstootgevende mail heb verzonden naar een collega, zonder me überhaupt de consequenties daarvan te realiseren. Normaal gesproken kan ik me niet eens voorstellen dat ik zoiets zou doen (ik ben al bijna 25 jaar ambtenaar met een onberispelijke staat van dienst en ook nog eens medewerker Personeelszaken), maar het kwam niet eens in me op om het niet te versturen. Ik had de laatste maanden letterlijk "schijt aan alles". Deze affaire, maar ook de reacties uit mijn naaste omgeving hebben mij doen besluiten, in overleg met de huisarts, om te beginnen met het afbouwen van de medicatie. Mijn vraag aan u is: onderschrijft u de visie van de psychiater? M.a.w. kan het gebruik van Efexor dusdanig van invloed zijn op het gedrag dat je daardoor verminderd verantwoordelijk kunt worden gehouden voor je gedrag? Ook familie en vrienden zitten soms met de handen in het haar. Ik ben zelf geen patiënt, maar mijn vriend wel. Hij wil absoluut niet in behandeling, maar werkt zich daardoor wel verschrikkelijk in de nesten. Mei vorig jaar is hij in behandeling gegaan bij een psychiater van zijn werkgever, de diagnose was in eerste instantie depressie en hij kreeg lithium voorgeschreven. Toen hij eind augustus stage moest lopen, zakte hij echter weer weg. De hele situatie escaleerde toen hij na het spelen van een spelletje op de computer al zijn spullen kapot begon te slaan en snijden met een legermes. Ik ben daarop weggegaan en heb de politie gebeld. Zij hebben het crisisteam ingelicht. Het was niet mijn bedoeling om hem in de steek te laten, maar er was wat afstand nodig. Hij heeft met het crisisteam gepraat en is daarna weer naar huis gegaan. Vervolgens heeft hij mij een maand buiten ons huis gesloten, maar nadat hij een - naar zijn eigen zeggen - zelfmoordpoging heeft gedaan, hebben we het contact wel weer opgepakt. Hij is de laatste maanden begonnen met wel wat dingen te doen in huis, zoals afwassen en schoonmaken, maar hij wil niet naar buiten. Zijn werkgever wil hem nu volgende week van het bed lichten en hem voor de keuze stellen: of hij gaat in behandeling of hij wordt ontslagen. Ik heb hem proberen uit te leggen dat hij beter af zou zijn als hij in behandeling gaat, maar niets lijkt aan te komen. Wanneer hij ontslagen wordt, raken we uiteindelijk ook het huis kwijt en komt hij gigantisch in de schulden, want ik kan met mijn loon niet voor in ons beider onderhoud voorzien. Ik weet echt niet meer hoe ik hem nog kan helpen en ben ten einde raad. Ik ben me gaan inlezen op verschillende psychische stoornissen en de overeenkomsten met een borderline stoornis zijn erg groot, maar ik ben geen psychiater. Hebben jullie tips voor mij hoe ik dit aan kan pakken? Ik wil hem absoluut niet in de steek laten, maar de situatie wordt voor ons beiden onhoudbaar op deze manier. Ik reis nu per dag 3 uur voor mijn nieuwe baan, omdat ik er niet van op aan kan dat ik mijn huis in kom. Ik kan niet voortdurend voor hem zorgen al zou ik het graag doen. Ik verwijt hem niets want het is duidelijk dat hij ziek is, maar ik zou hem graag willen helpen. Bij mensen die zich ziek hebben gemeld verloopt de werkhervatting ondanks stappenplannen en plannen van aanpak soms moeizaam. Pandora Helpdesk januari t/m april 2006 4

Uitkering Ik heb een stukje gelezen over vrouwen met depressie. Ik herken een aantal punten van mezelf. De laatste tijd voelde ik me vreselijk moe en alles wat ik doe lijkt een zware belasting voor me. Op het werk kan ik me moeilijk concentreren, liep in de maand december met hoofdpijnklachten. In januari ben ik de ziektewet in gegaan. Met de doelstelling om weer even bij te tanken. Helaas werd ik niet begrepen door mijn coördinator. Ze had een verkeerd beeld van me, omdat er aan de buitenkant weinig aan me valt te zien. Heb haar uitgelegd dat het meer mijn binnenkant is. Dat ik ook een zeer drukkend gevoel heb in mijn borstkas. Helaas moest ik weer aan het werk. Ben net de eerste week begonnen, maar het viel me erg tegen. Voor mijn eigen gevoel ben ik gewoon te vroeg begonnen. Het is heel erg jammer dat er weinig begrip voor is, en wat me erg tegenvalt is dat wij mensen die in de zorg werken, altijd klaar staan voor alles. Maar als wij ook maar iets hebben wordt er weinig begrip voor getoond. Vrouw is 2 weken thuis, overspannen. Ze heeft hulp gezocht bij huisarts en psycholoog. De bedrijfarts zei dat ze eerst maar eens 3 weken rust moet nemen. Nu wordt ze echter lastiggevallen door haar leidinggevende, die persé wil dat ze naar het bedrijfsmaatschappelijk werk gaat. Ze ziet dat niet zitten, kan dat nu niet aan. Ze is ook bang dat info over haar direct naar leidinggevende gaat. - Hoe kom ik hier onderuit? Kan zij dat eisen.? Keuringen en herbeoordelingen kunnen grote impact hebben. Man met depressies, jarenlang, 8 jaar WAO, moet ter herkeuring. Hij maakt zich vreselijke zorgen, heeft angsten, slaapt en eet slecht. Hij slikt Remeron, anti depressiva. Vraagt hoe hij om moet gaan met de keuring en vragenlijsten? Hij wil/kan niet liegen, maar voelt zich absoluut niet in staat om te werken. Hij herstelde net van half jaar zware depressie en nu die oproep! Down again. Mijn echtgenote heeft sinds 1993 een viertal psychoses gehad en is hiervoor van enkele weken tot maanden opgenomen geweest. Sinds 1997 heeft zij met medicatie (Haldol) haar leven weer een beetje op de rit gekregen. Vanaf 1993 heeft zij ook een WAO uitkering, waarvoor zij in het kader van de nieuwe (strengere) eisen recentelijk is herkeurd. Zij was 80/100% afgekeurd. Op basis van de mogelijkheden om te gaan werken is zij weer voor 100% arbeidsgeschikt verklaard. Doordat de benadering van het UWV zo vernederend voor haar was, is zij een aantal dagen nadat wij het UWV hadden bezocht weer met psychotische klachten in het ziekenhuis opgenomen. Dit heeft zo'n 4 weken geduurd en inmiddels is zij weer thuis. Met de nodige hulp en opvoering van medicatie gaat het wel weer. Wij zijn tegen de beslissing middels een advocaat in beroep gegaan, maar dit zal de nodige tijd en frustraties kosten. Per april zal haar uitkering worden stopgezet en dient zij zich bij het CWI als werkzoekende in te schrijven teneinde een WW uitkering te kunnen aanvragen. Uiteraard is zij op dit moment niet geschikt voor de arbeidsmarkt, maar daar heeft het UWV geen boodschap aan. De WAO uitkering door laten lopen is voor het UWV geen optie. Mijn vraag is aan u is of er andere gevallen bij u bekend zijn en zo ja, kunt u ons dan wellicht enige tips aan de hand doen, hoe hier mee verder Pandora Helpdesk januari t/m april 2006 5

te gaan. Bij het UWV en CWI krijgen wij geen duidelijk antwoord op onze vragen. Schulden Zestien vragen gingen over schulden en andere geldproblemen. Sommige mensen lijken geen kant uit te kunnen. Een vriend van mij heeft heel veel schulden en is psychisch danig in de war. Het gaat erg slecht met hem. Hij zegt dat de arts heeft gezegd dat hij een verplichte opname moet ondergaan. En hij is vreselijk bang dat hij dan zijn huis kwijtraakt. Volgens mij kan dat niet als je maar op tijd je huur betaalt. Hoe zit dat? De arts heeft wel van de ene op de andere dag angstremmende middelen gestopt. Of hij suïcidaal is weet ik niet. Wat kan mijn rol hierin zijn? Ik voel ook aan dat zijn problemen heel complex zijn. Ik ga morgen bellen om hulp voor de schulden, hij is zelf te angstig en in de war. Waar kan hij psychische hulp vinden zonder verwijzing van zijn huisarts en low budget? Ik ben 8 jaar terug afgekeurd voor de gezinsverzorging, maar kreeg te horen dat ik nog altijd kamermeisje kon worden. Door de toestand waar ik toen in zat ben ik niet in beroep gegaan tegen die arts. Nu zitten we in een situatie waarin mijn man voor het inkomen zorgt. Ik probeer wel werk te krijgen maar heb mijn leeftijd niet mee, plus ik ben er inmiddels achter dat ik een borderline stoornis met traumatische stress heb en ik en mijn therapeut vragen zich af of ik een baan wel aan kan. Ik raak al in de stress bij de gedachte. Ik kan nu aardig functioneren thuis en heb mijn eigen structuur waar ze me moeilijk uit kunnen halen. Het triggert me nu al wanneer iemand de afwas voor me doet zonder dit eerst te overleggen. Zijn er ook mogelijkheden voor een bijzondere bijstand voor ons? Want met 2 pubers komen we niet meer uit de schulden, wat ook weer de nodige spanning geeft. We zitten nu met onze handen in het haar en weten niet meer wat we nog kunnen doen. Mijn vraag: weten jullie misschien iets waar ik aanspraak op kan maken? Ik wil geen profiteur zijn van een uitkering vandaar dat ik het 8 jaar geleden zo gelaten heb. Pandora Helpdesk januari t/m april 2006 6