INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF... v ALFABETISCHE LIJST VAN VERKORT GECITEERDE WETGEVING... xxxiii CHRONOLOGISCHE LIJST VAN VERKORT GECITEERDE WETGEVING...xlix DEEL I. ALGEMEEN DEEL HOOFDSTUK 1 BEGRIP EN SITUERING... 3 Afdeling 1. Het begrip sociale zekerheid... 3 1. Sociaal recht... 3 2. Sociale zekerheid... 6 2.1. Het definitieprobleem... 6 2.2. Naar een positiefrechtelijke definitie... 8 2.3. De betrokken regelingen... 9 2.4. Het overheidspersoneel...11 2.5. Sociale verzekering...12 2.6. De sociale bijstand...14 Afdeling 2. Het zoeken naar zekerheid...15 1. (On)zekerheid...15 2. De familie...16 3. Eigendom en sparen...19 4. De bijstand...21 5. Aansprakelijkheid...23 6. De sociale verzekering...26 7. De mutualiteit...28 8. De sociale verzekering...30 9. De sociale zekerheid...34 vii
HOOFDSTUK 2 GESCHIEDENIS...37 Afdeling 1. De voorgeschiedenis...37 Afdeling 2. Van 1886 tot de eerste wereldoorlog...40 Afdeling 3. Van de eerste tot de tweede wereldoorlog...43 Afdeling 4. Van de tweede wereldoorlog tot de jaren zestig...45 1. Het ontwerp van akkoord van sociale solidariteit...45 2. De besluitwet maatschappelijke zekerheid...46 3. Evolutie in de jaren 50...47 4. Evolutie 1960-1965...49 Afdeling 5. De grote uitbouw: 1965-1974...50 Afdeling 6. De crisis vanaf 1975...53 1. De eerste golf van programmawetten...53 2. De volmachtenperiode...56 3. De nieuwe programmawetten...58 HOOFDSTUK 3 ALGEMENE PROBLEMATIEK...65 Afdeling 1. Doel en opvatting van de sociale zekerheid...65 1. De klassieke opvattingen: Bismarck en Beveridge...66 1.1. Het Bismarck-model...66 1.2. Het Beveridge-model...68 2. Evolutie naar een Europese opvatting...69 3. Nieuwere opvatting: schade aan de mens...72 Afdeling 2. Structuur van de sociale zekerheid...76 Afdeling 3. Financieringstechnieken...80 1. Twee uitgangspunten...80 2. Financieringstechnieken binnen de Belgische sociale zekerheid...82 Afdeling 4. Aard en hoogte van de uitkeringen...85 1. De hoogte van de socialezekerheidsuitkeringen...85 2. Forfaitaire versus proportionele uitkeringen...86 3. Het absolute niveau van de uitkeringen...87 Afdeling 5. Sociale zekerheid en economie...90 1. De sociale zekerheid: een last voor de economie?...90 2. Sociale zekerheid en tewerkstelling...93 Afdeling 6. Selectiviteit en inkomensverdeling...94 1. Selectiviteit...94 2. Inkomensverdeling...97 viii
Afdeling 7. Gelijke behandeling...99 1. Vreemdelingen en nationalen...99 2. Mannen en vrouwen...101 2.1. Directe discriminatie...101 2.2. Indirecte discriminatie...103 3. De leeftijd...105 4. Professionele categorieën...107 HOOFDSTUK 4 ADMINISTRATIEVE INRICHTING...111 Afdeling 1. Verhouding tussen overheid en sociaal verzekerde...112 1. De administratieve lasten van de sociale zekerheid...112 2. Informatisering van het socialezekerheidsbeheer...114 2.1. Kruispuntbank van de sociale zekerheid...114 2.2. De sociale identiteitskaart...118 3. Het handvest van de sociaal verzekerde...119 3.1. Algemeen...119 3.2. Toepassingsgebied...122 3.3. Algemene verplichtingen van de socialezekerheidsinstellingen... 127 3.3.1. Voorlichtings- en informatieplicht...127 3.3.2. Kennisgevingsplicht (art. 7)...131 3.3.3. Toegang tot het dossier...131 3.3.4. Ombudsman...132 3.4. Toekenningsprocedure...133 3.4.1. Aanvraag of ambtshalve toekenning (art. 8 en 9)...133 3.4.2. Beslissing (art. 10 tot 16)...134 3.4.3. Herziening (art. 17 tot 19)...136 3.4.4. Intrest (art. 20 tot 21bis)...139 a. Laattijdige betaling van de prestatie...139 b. Terugvordering onverschuldigd betaalde prestaties... 142 3.4.5. Afstand van terugvordering...143 3.4.6. Voorzieningstermijnen...144 Afdeling 2. De instellingen...146 1. Types en functies van instellingen...146 2. De openbare instellingen...147 2.1. Algemeen...147 2.2. Paritair beheer...150 2.2.1. Toepassingssfeer...150 2.2.2. Bevoegdheid...151 ix
2.2.3. Organen...153 2.3. Dagelijks beheer...155 2.4. Overheidsvoogdij...156 2.4.1. Algemeen...156 2.4.2. De Federale Overheidsdiensten...159 2.4.3. De bestuursovereenkomsten...163 3. De private instellingen...167 3.1. Machtiging en erkenning...167 3.2. De gemachtigde instellingen...169 3.2.1. Ziekenfondsen...169 a. Algemeen...169 b. Organisatie...171 3.2.2. Uitbetalingsinstellingen voor werkloosheidsverzekering.. 175 3.2.3. Kinderbijslagfondsen...176 3.2.4. Arbeidsongevallenverzekeraars...177 3.2.5. Sociale verzekeringskassen voor zelfstandigen...177 3.3. De erkende instellingen...178 3.4. Administratieve overheden?...180 DEEL II. DE SOCIALE ZEKERHEID VOOR WERKNEMERS INLEIDING...185 1. Het socialezekerheidsstelsel voor werknemers...185 2. Toepassingsgebied...186 3. Financiering...187 4. Prestaties...188 4.1. Algemene bepalingen...188 4.2. Indexering en welvaartsvastheid...189 4.2.1. Indexering...189 4.2.2. De vrijwaring van het concurrentievermogen...191 4.2.3. De welvaartsvastheid...191 HOOFDSTUK 1 TOEPASSINGSGEBIED...193 Afdeling 1. Inleiding...193 Afdeling 2. De algemene regel...195 x
1. De overeenkomst...196 1.1. Gebrek aan toestemming...196 1.1.1. Religieuzen...196 1.1.2. Tewerkgestelde werklozen...197 1.1.3. Vereiste van toestemming?...198 1.2. Eenzijdige overheidshandeling...199 1.2.1. Openbare dienst...199 1.2.2. Geplaatste minderjarigen...200 1.2.3. Gecolloceerde patiënten...202 1.2.4. Gedetineerden...202 1.3. Overeenkomst gesloten met een andere partij...203 1.3.1. Koppelbazen...203 1.3.2. En religieuzen?...204 2. Het verrichten van arbeid...205 2.1. Stagiairs...205 2.2. Sportbeoefenaars...206 2.3. Andere marginale vormen van arbeid...208 3. Het verdienen van een loon...209 3.1. Au pairs...209 3.2. Vrijwilligerswerk...211 3.3. PWA-werknemers...212 4. Het ondergeschikt verband...213 4.1. Zelfstandige contracten...214 4.2. Mandaat in een vennootschap...217 Afdeling 3. Uitbreiding, beperking en uitsluiting...219 1. Volledige uitbreiding...220 1.1. Mandatarissen van niet-commerciële organisaties...221 1.2. De kunstenaars...222 1.3. Uitzendkrachten...224 1.4. Thuisarbeiders...225 1.5. De vervoerders...227 1.6. Personen in beroepsopleiding...228 1.7. Jobstudenten...228 1.8. Leerlingen met leercontract...229 1.9. Bewakingsdiensten...230 1.10. Persoonlijke assistenten van personen met een handicap...230 1.11. Bursalen...231 1.12. Openbare sector...231 1.13. Onthaalouders...231 2. Beperkte uitbreidingen...232 2.1. Overheidspersoneel...232 xi
2.2. Retroactieve toepassing...233 2.3. Geneesheren in opleiding tot specialist...234 2.4. Plaatselijke mandatarissen...235 3. Beperkingen aan de toepasselijkheid van de wet...236 3.1. Leerlingen met leercontract...236 3.2. Dienstboden...236 3.3. Beroepssportbeoefenaars...237 3.4. Het personeel van het vrij niet-universitair onderwijs...238 3.5. Academisch personeel van de vrije universiteiten...238 3.6. Personeel van PMS-centra (nu CLB s) en diensten voor school- of beroepsoriëntering...239 3.7. Gelegenheidsarbeiders in de tuinbouw...239 3.8. Gelegenheidswerkers ( extra s in de horeca)...240 4. Uitsluitingen...240 4.1. Arbeid van korte duur...241 4.2. Bijkomstige betrekkingen...242 Afdeling 4. Territoriaal toepassingsgebied...246 HOOFDSTUK 2 FINANCIERING...249 Afdeling 1. De klassieke bijdragen...249 1. Berekeningsbasis...249 1.1. Het loonbegrip in de RSZ-Wet...250 1.1.1. Algemene regel...250 1.1.2. Verruiming door de rechtspraak: premies en gratificaties...252 1.2. Verruiming bij koninklijk besluit...254 1.2.1. Wettelijk vakantiegeld...254 a) Enkel vakantiegeld...254 b) Dubbel vakantiegeld...255 1.2.2. Aanvullend vakantiegeld...257 1.3. Beperkingen bij koninklijk besluit...258 1.3.1. Verbrekingsvergoedingen...260 1.3.2. Kostenvergoedingen en voordelen in natura...261 1.3.3. Maaltijdcheque...266 1.3.4. Forfaitaire vervoerskosten...267 1.3.5. Geschenkcheques...268 1.3.6. Persoonlijk gebruik van een bedrijfsvoertuig...269 xii
1.3.7. Werknemersaandelen, winstbewijzen en aandelenopties...269 1.3.8. Andere voordelen...271 2. Bijdrageberekening...272 2.1. Uniform en proportioneel...272 2.2. Werkgevers- en werknemersbijdrage...273 2.3. Globalisering...275 2.4. Forfaitaire bijdragen en bijzondere berekeningswijzen...276 2.5. Bedrag van de bijdragen...277 3. Invordering van de bijdragen...277 3.1. Verplichtingen van de werkgevers...277 3.2. DIMONA (onmiddellijke aangifte van tewerkstelling)...279 3.3. DMFA (multifunctionele aangifte) en ASR (aangifte van sociaal risico)...280 3.4. Sancties...281 3.5. Dwangbevel...283 3.6. Verjaring...284 3.7. Sociale secretariaten...285 3.8. Strijd tegen de koppelbazen...285 3.9. Coöperatieve vennootschappen...288 3.10. Bekendmaking van schuldvorderingen...289 Afdeling 2. Overheidsfinanciering...289 1. Volledige tenlasteneming...291 2. Residuaire financiering...291 3. Geaffecteerde taksen en alternatieve financiering...292 Afdeling 3. Bijzondere crisismaatregelen...295 1. Bijdrageverminderingen...298 1.1. Herverdeling van de sociale lasten...298 1.2. De oude Maribel -operatie...300 1.3. De sociale Maribel...303 1.4. Verminderingen socialezekerheidsbijdragen...304 1.5. Tewerkstelling van leefloongerechtigden...306 1.6. Alternerend werken en leren...307 1.7. Aanwerving van een dienstbode...308 1.8. Bijdragevermindering voor lage lonen...309 1.9. Tewerkstelling in activeringsprogramma s en in de sociale inschakelingseconomie...310 1.10. Vermindering voor kunstenaars...311 1.11. Vermindering voor onthaalouders...311 1.12. Slotbeschouwing...311 2. Quasi-fiscale bijdragen...313 2.1. Solidariteitsbijdrage openbare sector...314 xiii
2.2. Bijzondere bijdrage voor de inkomsten boven 3 miljoen...315 2.3. De bijzondere bijdrage voor de kinderlozen en alleenstaanden... 315 2.4. Loonmatigingsbijdrage...316 2.5. Bijzondere bijdrage voor sociale zekerheid...318 2.6. Bijdrage voor educatief verlof...319 2.7. Bijdrage op de pensioenstortingen...319 2.8. Bijdrage op de verzekeringspremies inzake hospitalisatie...321 2.9. Bijdrage via het Fonds voor sluiting van ondernemingen...322 2.10. Bijdrage voor tijdelijke werkloosheid...323 2.11. Bijdrage aan het tewerkstellingsfonds t.v.v. de risicogroepen...323 2.12. Bijdrage voor het begeleidingsplan...324 2.13. Bevordering van initiatieven inzake kinderopvang...325 2.14. Bijzondere bijdrage voor de tijdelijke werkloosheid en de anciënniteitstoeslag voor oudere werklozen...325 2.15. Bijdrage voor het persoonlijk gebruik van een bedrijfsvoertuig...326 2.16. Bijdrage voor tewerkstelling van studenten...327 2.17. Bijdrage voor werkloosheid wegens economische oorzaken...327 2.18. Bijdrage voor outplacement...328 2.19. Bijdrage voor werknemersparticipatie in de winst en het kapitaal...328 2.20. Bijdrage op aanvullende vergoedingen...328 3. Bijdragen op de uitkeringen...329 3.1. Arbeidsongevallen en beroepsziekten...329 3.2. Pensioenen...330 3.3. Bijkomende afhouding op de pensioenen...332 3.4. Invaliditeitsuitkeringen en brugpensioenen...335 3.5. Werkgeversbijdragen op conventionele brugpensioenen...337 3.6. Afhouding op de kinderbijslag...339 HOOFDSTUK 3 ARBEIDSONGEVALLEN EN BEROEPSZIEKTEN...341 Afdeling 1. De arbeidsongevallenregeling...342 1. Oorsprong van de wetgeving...342 2. Toepassingsgebied...346 3. Begrip en bewijs...348 3.1. Arbeidsongevallen sensu stricto...348 3.1.1. Het ongeval...348 a. Het letsel...349 xiv
b. De plotse gebeurtenis...350 c. Bewijs en tegenbewijs...353 3.1.2. De band met de arbeid...354 a. Tijdens en door het feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst...354 b. Bewijs en tegenbewijs...356 3.2. Ongevallen op de weg naar of van het werk...357 3.2.1. Begin- en eindpunt van de weg...358 3.2.2. Normaal traject...359 3.2.3. Trajecten gelijkgesteld met de arbeidsweg...362 3.3. Fout van werkgever of slachtoffer: in beginsel geen uitsluitingsgrond...362 4. De schadeloosstelling...365 4.1. Prestaties bij letselschade...366 4.1.1. Geneeskundige verzorging...366 4.1.2. Uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid...368 a. Tijdelijke arbeidsongeschiktheid...368 b. Volledige tijdelijke arbeidsongeschiktheid...368 c. Gedeeltelijke tijdelijke arbeidongeschiktheid...369 d. Genezing...370 e. Blijvende arbeidsongeschiktheid...371 f. Begrip arbeidsongeschiktheid...372 g. Basisloon...374 h. Minimum en maximum...375 i. Bijzondere vergoedingsregelingen...376 j. Herziening...378 k. Uitbetaling...378 l. Bijslagen...379 4.1.3. Hulp van een derde...380 4.2. Overlijden...381 4.3. Samengaan met de regelen inzake burgerlijke aansprakelijkheid...386 a. Keuze?...386 b. Immuniteit van werkgever en werkmakkers...387 c. Gekarakteriseerde zware fout...389 d. Bijzonder geval: verkeersongeval op de weg naar of van het werk, dat tevens een arbeidsongeval stricto sensu is...390 e. Cumulatieverbod...391 4.4. Cumulatiebepalingen...392 4.4.1. Principiële cumuleerbaarheid...392 xv
4.4.2. Uitzonderingen...393 4.5. De verzekering...393 Afdeling 2. De beroepsziekten...394 1. Kort historisch overzicht en situering...394 2. Toepassingsgebied ratione personae...396 3. Begrip en bewijs van de beroepsziekte...397 4. Preventie...400 5. Schadeloosstelling...402 6. Cumulatieregelingen...405 7. Betaling en terugvordering...405 8. Verzekering en financiering...406 HOOFDSTUK 4 GENEESKUNDIGE VERZORGING...407 Afdeling 1. Inleiding...407 Afdeling 2. Toepassingsgebied...409 1. Gerechtigden...411 2. Bijzondere categorieën...413 2.1. Gehandicapten...414 2.2. Studenten...415 2.3. De andere ingezetenen...415 3. Personen ten laste...417 3.1. Recht van personen ten laste...417 3.2. Categorieën van personen ten laste...418 3.2.1. De echtgenoot of feitelijke partner...418 3.2.2. De kinderen...419 3.2.3. Ascendenten...419 3.3. Voorwaarden...419 3.4. Rangorde...420 Afdeling 3. Voorwaarden...422 1. Algemene voorwaarden...422 1.1. Inschrijving bij een ziekenfonds of de Hulpkas...422 1.2. Wachttijd...423 1.3. Bijdrage betalen...423 1.4. Behoud van recht...425 1.5. De verzekeringskaart...426 2. Bijzondere voorwaarden voor de geneeskundige verzorging...426 2.1. Zich wenden tot een erkend verstrekker...426 2.2. Gebruikmaken van de voorgeschreven documenten...427 xvi
2.3. Toelating van de adviserend geneesheer...427 2.4. Technisch-medische voorschriften...429 2.4.1. Voorschrift door een arts...429 2.4.2. Verstrekkingenregister...429 2.4.3. Toelating of erkenning van de voorziening...429 2.4.4. Echelonnering...429 2.4.5. Kwaliteitsnormen...430 Afdeling 4. Uitsluitingsgronden...430 1. Prestaties in het buitenland verleend...431 2. Schade vergoed op basis van een andere wetgeving...432 2.1. Principe: cumulatieverbod. Temperingen en grenzen van dit verbod...432 2.1.1. Eerste tempering: de provisionele betaling of, juister, de betaling in afwachting...433 a. Beginsel...433 b. Voorwaarde: mededelingsplicht aan de zijde van het ziekenfondslid...434 c. Maatregel om cumulatie tegen te gaan: mededelingsplicht aan de zijde van de andere vergoedingsdebiteur...434 2.1.2. Tweede tempering: de verschilregel...435 2.1.3. Het cumulatieverbod slaat enkel op dezelfde schade of hetzelfde gedeelte van de schade...437 2.1.4. Gevolgen van het overtreden van het cumulatieverbod...439 2.2. Subrogatierecht van het ziekenfonds...441 2.2.1. Algemene beginselen...441 2.2.2. Subrogatoire vordering ook tegen een gerechtigde voor schade door deze berokkend aan een persoon te zijnen laste?...442 2.2.3. Omvang van het subrogatierecht...443 a. Gedeelde aansprakelijkheid...443 b. Slachtoffer naar gemeen recht minder dan 66 % arbeidsongeschikt...443 2.2.4. Tegenwerpbaarheid van excepties...444 2.2.5. Niet-tegenwerpbaarheid van vergoedingsovereenkomsten...444 2.2.6. Samenloop van de aanspraken van het ziekenfonds en het ongevalslachtoffer...445 2.2.7. Maatregelen om de uitoefening van het subrogatierecht efficiënter te maken...447 xvii
a. Behoud door het ziekenfonds van een gedeelte van de ingevorderde bedragen, ten titel van administratiekosten...447 b. Invoering (in 1994) van het verkeersongevallenartikel 29bis W.A.M....447 3. Overige redenen van uitsluiting...448 Afdeling 5. Prestaties...448 1. Omschrijving...448 2. Vergoedbare verstrekkingen...449 1.1. Nomenclatuur...450 1.1.1. Functie...450 1.1.2. Totstandkoming en wijziging...452 1.2. Bijzonder solidariteitsfonds...453 1.3. Niet-vergoede prestaties...455 2. Bijzondere regels voor bepaalde verstrekkingen...458 2.1. Revalidatie en herscholing...458 2.2. Klinische biologie...462 2.3. Innoverende en nieuwe technieken...465 3. Uitgavenbeperking...465 3.1. Beperkingen aan de therapeutische vrijheid...465 3.2. Sanctionering van overdreven voorschriften...468 3.3. Substitutierecht...469 3.4. Verstrekkingenboekje...469 3.5. Echelonnering Medisch dossier...469 3.6. Budgettering...470 3.7. Kwaliteitscontrole...472 3.8. Referentiebedragen per diagnosegroep...474 3.9. Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg en Intermutualistisch Agentschap voor Gegevensverwerking...475 4. Mate van tenlasteneming...475 4.1. Eigen aandeel van de rechthebbende (remgeld)...476 4.1.1. Principe...476 4.1.2. Verhoogde tegemoetkoming (voorkeurtarief)...476 4.1.3. Chronisch zieken...477 4.1.4. Patiënten met medisch dossier...478 4.1.5. Beroep op een geaccrediteerde geneesheer...478 4.2. Maximumfactuur...478 Sociale maximumfactuur...480 De maximumfactuur op grond van het gezinsinkomen...481 4.3. Gewone verzorging...481 4.4. Specialistische verzorging...482 xviii
4.5. Farmaceutische producten...483 4.6. Ziekenhuisverpleging...484 4.7. Rust- en verzorgingstehuizen, rustoorden voor bejaarden en dagcentra...486 4.8. Palliatieve hulp...488 5. Vaststelling van de tarieven...489 5.1. Geneesheren en tandartsen...489 5.1.1. Totstandkoming van het systeem...489 5.1.2. Totstandkoming en inhoud van de akkoorden...491 a. Totstandkoming...491 b. Inhoud...492 c. Uitbreiding tot niet-verbonden geneesheren...494 5.1.3. Sociaal statuut...495 5.2. Andere verstrekkers...496 5.2.1. Apothekers, vroedvrouwen en paramedische medewerkers...496 a. Algemeen...496 b. Apothekers...497 c. Vroedvrouwen, kinesisten en paramedische medewerkers...498 5.2.2. Farmaceutische producten...498 5.2.3. Ziekenhuizen...501 6. Betaling...502 6.1. Terugbetaling...502 6.2. Financiële verantwoordelijkheid van de verzekeringsinstellingen...503 6.3. Derde-betalersregeling...505 6.3.1. Toepassingsgebied...505 6.3.2. Toepassingsvoorwaarden...506 7. Verjaring...507 HOOFDSTUK 5 ARBEIDSONGESCHIKTHEID...509 Afdeling 1. De uitkeringsverzekering...510 1. De staat van arbeidsongeschiktheid...510 1.1. Algemene regel...511 1.1.1. Arbeidsonderbreking...511 1.1.2. Vermindering van het verdienvermogen...512 1.1.3. De referteberoepen...514 xix
1.1.4. Door intrede of verergering van letsels of functionele stoornissen...515 1.2. Vermoedens van arbeidsongeschiktheid (art. 100 1, vierde tot zesde lid)...516 1.3. Toelating om aangepaste arbeid te verrichten...516 2. Vaststelling van de arbeidsongeschiktheid...517 2.1. Algemeen...517 2.2. Bijzondere gevallen...520 2.2. Invaliditeit...521 3. Prestaties...522 3.1. Berekeningsbasis...522 3.2. Gezinscategorieën...523 3.3. Primaire ongeschiktheid...525 3.4. Invaliditeit...526 3.5. Hulp van derden...526 3.6. Minimumuitkering...527 3.7. Maximumuitkering...528 4. Voorwaarden en uitsluitingsgronden...528 5. Cumulatieregelingen...530 5.1. Samenloop met andere wettelijke vergoeding...530 5.2. Andere cumulatieregelen...532 Afdeling 2. Begrafenisuitkering...533 Afdeling 3. Moederschapsverzekering...534 HOOFDSTUK 6 GEZINSBIJSLAGEN...537 Afdeling 1. Kort historisch overzicht...537 Afdeling 2. Terminologie...539 Afdeling 3. Toekenningsvoorwaarden...540 1. De voorwaarden om rechthebbende te zijn...540 1.1. Welke werkgevers?...540 1.2. Rechthebbenden...541 1.3. Pluraliteit van rechthebbenden...543 1.3.1. De mogelijke rechthebbenden behoren tot hetzelfde stelsel...543 1.3.2. De mogelijke rechthebbenden behoren tot verschillende stelsels...544 1.4. Wijziging van voorrang...544 2. Voorwaarden om rechtgevende te zijn...545 xx
2.1. Voorwaarde van verhouding tot een rechthebbende...545 2.2. Voorwaarde van leeftijd...547 2.3. Beroepsactiviteit van het kind...548 2.4. Voorwaarde van territorialiteit...549 3. Voorwaarden om bijslagtrekkende te zijn...550 Afdeling 4. Prestaties...552 1. De kinderbijslag...552 1.1. Basisbedrag...552 1.2. Verhogingen...555 1.3. Toeslagen...557 2. Het kraamgeld en de adoptiepremie...559 3. De schoolpremie...560 4. De sociaal-pedagogische toelage...560 5. Collectieve diensten...561 Afdeling 5. Uitbetaling...561 1. Kinderbijslagfonds of RKW...561 2. Bevoegd kinderbijslagfonds...562 3. Doorbetaling...563 Afdeling 6. Geschillen verjaring...564 1. Geschillen (art. 117-121 Kinderbijslagwet werknemers)...564 2. Verjaring (art. 120-121 Kinderbijslagwet werknemers)...564 HOOFDSTUK 7 WERKLOOSHEID...567 Afdeling 1. Inleiding...567 Afdeling 2. Totstandkoming van de wetgeving...568 Afdeling 3. Toelaatbaarheidsvereisten...571 1. Wachttijd (art. 30 Werkloosheidsbesluit)...571 1.1. Referteperiode...572 1.2. In aanmerking te nemen arbeidsdagen...573 1.3. Gelijkgestelde dagen...576 2. Jonge werkzoekenden...576 3. Gehandicapten...579 4. Vrijstelling van wachttijd...580 Afdeling 4. Toekenningsvoorwaarden...581 1. Afwezigheid van loon en werk (art. 44-51 Werkloosheidsbesluit)...581 1.1. Afwezigheid van werk...581 1.1.1. Arbeid voor zichzelf...582 1.1.2. Arbeid voor een derde...583 xxi
1.1.3. Artistieke arbeid...585 1.2. Voortzetten van een bijberoep...586 1.3. Afwezigheid van loon...588 1.3.1. Principe...588 1.3.2. Voorlopige uitbetaling...590 2. Onvrijwillig werkloos zijn...591 2.1. Gevallen van niet-onvrijwillige werkloosheid...591 2.2. De passende dienstbetrekking...592 2.2.1. Reglementaire criteria (art. 22-33 Toepassingsbesluit Werkloosheid)...593 I. Toegelaten criteria...593 II. Bijzondere regels voor bepaalde groepen...595 III. Elementen die niet mogen in aanmerking worden genomen (art. 32)...596 2.2.2. Criteria ontwikkeld door de rechtspraak...597 2.3. Verlaten van een passende dienstbetrekking zonder wettige reden...597 2.4. Ontslag wegens foutieve houding...599 2.5. Weigering van een passende dienstbetrekking...600 2.6. Sanctionering...601 3. Beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt...604 3.1. Algemeen...604 3.2. Inschrijving als werkzoekende (art. 58 Werkloosheidsbesluit)... 606 3.3. Zoeken naar werk...608 4. Arbeidsgeschikt...611 5. Leeftijdsvoorwaarden...612 6. Uitsluiting van bepaalde perioden...612 7. Zich aan de controle onderwerpen...613 8. Niet langdurig werkloos zijn...613 9. Niet veroorzaakt door staking of lock-out...614 10. Andere voorwaarden...616 10.1. Algemeen...616 10.2. Beschikbaarheid voor plaatselijk werkgelegenheidsagentschap... 617 11. Vrijstelling van toekenningsvoorwaarden...618 Afdeling 5. Het bedrag van de uitkering (art. 110 e.v. Werkloosheidsbesluit).. 620 1. Volledige, deeltijdse en tijdelijke werklozen...620 1.1. Voltijdse werknemers en gelijkgestelden...621 1.2. Deeltijdse werknemers met behoud van rechten...621 1.3. Vrijwillig deeltijdse werknemers...622 1.4. Tijdelijke werkloosheid...623 2. De eigenlijke werkloosheidsuitkering...624 xxii
2.1. Gezinscategorieën...624 2.2. Referteloon...627 2.3. Werkloosheidsperioden...628 2.4. Bedrag van de uitkering...629 2.5. Overeenstemming met EG-recht...630 2.6. Cumulatieregeling...631 3. Wachtuitkering en overbruggingsuitkering...631 4. Brugpensioen...632 4.1. Voltijdse brugpensioenen...632 4.1.1. Cao nr. 17...632 4.1.2. Sectorale en bedrijfsregelingen...634 4.2. Halftijdse brugpensioenen...636 5. Anciënniteitstoeslag...636 6. Beëindiging van beroepsopleiding...637 7. Begeleidingsuitkering...638 8. Jeugdvakantie-uitkering...638 9. Mobiliteits- en kinderopvangtoeslag...639 10. Bijzondere uitkeringen...639 11. Activering van de werkloosheidsuitkeringen...641 11.1. Algemeen...641 11.2. Doorstromingsprogramma s...642 11.3. Herinschakelingsprojecten...643 11.4. Banenplanuitkering...644 Afdeling 6. Toekenning van de uitkeringen...644 1. Algemeen...644 2. Controle van de gezinstoestand...648 3. Herziening van beslissingen van de RVA-directeur...649 4. Terugvordering en verjaring...649 Afdeling 7. Sancties...651 HOOFDSTUK 8 PENSIOENEN WERKNEMERS...655 Afdeling 1. Inleiding...655 1. Pensioenopvattingen...655 2. Pensioensoorten...658 3. Financiering...659 Afdeling 2. Historische achtergrond...661 1. Voorgeschiedenis...661 2. Harmonisatie van de verschillende stelsels...662 xxiii
3. Pensioenhervorming...664 Afdeling 3. De rustpensioenen...665 1. Toepassingsgebied...665 1.1. Werknemers en gelijkgestelden...665 1.2. In België tewerkgesteld...665 2. Voorwaarden tot het verkrijgen van een rustpensioen werknemers...666 2.1. De pensioenleeftijd...666 2.1.1. Onderscheid mannen vrouwen...666 2.1.2. Vervroegd pensioen...669 2.2. Stopzetting van de beroepsactiviteit...670 2.2.1. Algemeen...670 2.2.2. Inkomensgrenzen...671 2.2.3. Aangifte...673 2.3. Verblijf in België...674 3. Bedrag en berekening van het rustpensioen...674 3.1. De loopbaan...674 3.1.1. Perioden van effectieve arbeid...675 3.1.2. Gelijkgestelde perioden...675 3.1.3. Geregulariseerde perioden...676 3.1.4. Eenheid van loopbaan...677 3.2. Het loon...678 3.2.1. Reëel, fictief en forfaitair loon...678 3.2.2. Loonplafond...679 3.3. De gezinstoestand...679 3.3.1. Algemeen...679 3.3.2. Feitelijke scheiding en echtscheiding...681 3.4. Het minimumpensioen...682 3.5. Herwaardering...683 3.5.1. Indexering...683 3.5.2. Welvaartsvastheid...683 4. De onvoorwaardelijke renten...685 5. Vakantiegeld...685 Afdeling 4. Het overlevingspensioen...686 1. Voorwaarden...686 2. Tijdelijke (door)betaling van het overlevingspensioen...687 3. Bedrag en berekening van het overlevingspensioen...688 4. Cumulatieregelen...689 Afdeling 5. Aanvraag en uitbetaling...690 1. Wanneer aanvragen?...691 2. Hoe?... 691 3. Beslissing en herziening...692 xxiv
4. Betaling en terugvordering...693 5. Verjaring...694 DEEL III. DE SOCIALE VERZEKERINGEN VOOR ZELFSTANDIGEN HOOFDSTUK 1 HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN...699 Afdeling 1. Inleiding...699 Afdeling 2. Toepassingsgebied...702 1. Algemeen...702 2. Mandatarissen van commerciële ondernemingen...704 3. Mandatarissen in openbare en private instellingen...705 4. Helpers...706 Afdeling 3. Bijdragen...709 1. Klassieke bijdragen...709 1.1. Berekeningsbasis...709 1.1.1. Beroepsinkomen...709 1.1.2. De brutering...711 1.1.3. Aanvang van een activiteit...711 a. Voorlopige bijdragen...711 b. Regularisatie...712 1.2. Berekeningswijze...713 1.2.1. Hoofdberoep...713 1.2.2. Bijberoep...713 1.2.3. Activiteit na de pensioenleeftijd...714 1.3. Vrijstelling van bijdrage...715 1.4. Commissie voor vrijstelling...715 1.5. Globaal beheer...717 1.6. Inning van de bijdragen...718 2. Nieuwsoortige bijdrage: bijdrage van vennootschappen...720 HOOFDSTUK 2 ZIEKTEVERZEKERING...723 Afdeling 1. Geneeskundige verzorging...723 1. Toepassingssfeer...723 1.1. Algemeen...723 xxv
1.2. Kloosterlingen...724 1.3. Gehandicapten...724 1.4. Voorwaarden van toekenning...725 2. Prestaties...726 Afdeling 2. Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen...727 1. Toepassingsgebied...728 2. Arbeidsongeschiktheid...729 3. Procedure...732 4. Prestaties...732 5. Moederschapsverzekering zelfstandige...733 HOOFDSTUK 3 GEZINSBIJSLAGEN...735 Afdeling 1. Rechthebbenden...736 Afdeling 2. Rechtgevende kinderen...737 Afdeling 3. Bijslagtrekkende...737 Afdeling 4. Prestaties...737 Afdeling 5. Betaling...738 HOOFDSTUK 4 FAILLISSEMENTSVERZEKERING...739 Afdeling 1. Toepassingsgebied...740 Afdeling 2. Toekenningsvoorwaarden...740 Afdeling 3. Prestaties...741 Afdeling 4. Betaling...742 HOOFDSTUK 5 PENSIOENEN...743 Afdeling 1. Korte historiek...743 Afdeling 2. Toepassingsgebied...745 Afdeling 3. Voorwaarden voor het rustpensioen...746 1. Pensioenleeftijd...746 2. Stopzetting beroepsactiviteit...747 3. Verblijf in België...748 Afdeling 4. Bedrag en berekening van het rustpensioen...748 xxvi
1. De pensioenloopbaan...748 1.1. Perioden van effectieve arbeid...749 1.2. Gelijkgestelde perioden...749 1.3. Eenheid van loopbaan...750 2. De beroepsinkomsten...751 3. Afschaffing van het onderzoek naar de bestaansmiddelen...752 4. Minimumpensioen...752 5. Verhoging voor opvoeding van kinderen...753 6. Herwaardering...753 7. Onvoorwaardelijk pensioen...754 Afdeling 5. Het overlevingspensioen...755 Afdeling 6. Gescheiden echtgenoten...755 Afdeling 7. Aanvraag en uitbetaling...755 Afdeling 8. Het aanvullend pensioen voor zelfstandigen...756 DEEL IV. DE SOCIALE BESCHERMING VAN HET OVERHEIDS- PERSONEEL INLEIDING...759 HOOFDSTUK 1 TOEPASSINGSGEBIED EN FINANCIERING...761 Afdeling 1. Toepassingsgebied...761 Afdeling 2. Financiering...762 HOOFDSTUK 2 ARBEIDSONGEVALLEN EN BEROEPSZIEKTEN...771 Afdeling 1. Arbeidsongevallen...771 1. Begrip en definitie van het arbeidsongeval...771 2. Geneeskundige verzorging...772 3. Arbeidsongeschiktheid...772 4. Dodelijk ongeval...773 5. Burgerlijke aansprakelijkheid...773 6. Verzekering...774 Afdeling 2. Beroepsziekten overheidssector...774 xxvii
HOOFDSTUK 3 ZIEKTEVERZEKERING EN WERKLOOSHEID...777 Afdeling 1. Gezondheidszorg...777 Afdeling 2. Ziekte-uitkeringen...778 Afdeling 3. Werkloosheid overheidssector...778 HOOFDSTUK 4 PENSIOENEN...781 Afdeling 1. Historische achtergrond...781 Afdeling 2. De rustpensioenen...784 1. Pensioenleeftijd...784 2. Stopzetting van de arbeid...786 3. Individueel recht...787 4. Pensioenloopbaan...788 5. Pensioenbreuk...788 6. Berekeningsbasis...790 7. Perequatie...790 8. Minimumpensioen...791 9. Maximumbedrag...791 10. Vakantiegeld...792 Afdeling 3. De overlevingspensioenen...792 1. Rechthebbenden...792 2. Voorwaarden...793 3. Loopbaan...794 4. Berekeningswijze...794 5. Cumulatieregelen...795 5.1. Overlevingspensioen + rustpensioen...796 5.2. Overlevingspensioen + beroepsactiviteit...796 5.3. Overlevingspensioen + vervangingsinkomen...796 5.4. Meerdere overlevingspensioenen uit opeenvolgende huwelijken...796 5.5. Meerdere overlevingspensioenen uit meerdere ambten uitgeoefend door de overledene...797 5.6. Samenloop tussen verschillende wezen...797 5.7. Samenloop tussen overlevende echtgenoot en wezen uit vorig huwelijk...797 5.8. Samenloop van gescheiden echtgenoot met wezen uit vorig huwelijk van de overledene...797 xxviii
5.9. Samenloop van overlevende echtgenoot met gescheiden echtgenoot...797 Afdeling 4. Het invaliditeitspensioen overheidssector...798 1. Lichamelijke ongeschiktheid...798 2. Bedrag...800 DEEL V. DE SOCIALE BIJSTAND INLEIDING...803 HOOFDSTUK 1 DE FINANCIËLE TEGEMOETKOMINGEN VOOR GEHANDICAPTEN...807 Afdeling 1. Voorwaarden...810 1. Leeftijd...810 2. Nationaliteit en verblijf...811 3. Handicap...813 4. Inkomensonderzoek...815 4.1. Inkomensvervangende en integratietegemoetkoming...815 4.2. Tegemoetkoming voor hulp een bejaarden...817 Afdeling 2. Prestaties...818 1. De inkomensvervangende tegemoetkoming...818 2. De integratietegemoetkoming...819 3. De tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden...819 Afdeling 3. Procedure...820 1. Aanvraag en onderzoek...820 2. Nieuwe aanvraag...821 3. Ambtshalve herziening...822 4. Samenloop met andere uitkeringen...822 5. Beroep...823 6. Terugvordering...824 HOOFDSTUK 2 HET RECHT OP MAATSCHAPPELIJKE INTEGRATIE...825 Afdeling 1. Voorwaarden...826 1. Nationaliteit...826 xxix
2. Leeftijd...827 3. Verblijf...828 4. Onvoldoende bestaansmiddelen...828 4.1. Principe...828 4.2. Personen van wie de bestaansmiddelen worden aangerekend...829 4.3. Vrijgestelde bestaansmiddelen...831 4.4. Bijzondere aanrekeningsregels...832 4.4.1. Onroerende goederen...832 4.4.2. Roerende kapitalen...833 4.4.3. Afstand van roerende of onroerende goederen...833 5. Werkbereidheid...833 6. Rechten laten gelden op andere prestaties...835 7. Aanvaarden van een integratieproject...836 Afdeling 2. De prestatie...837 1. De leeftijd van 25 als cruciale leeftijd...837 2. Maatschappelijke integratie door tewerkstelling...838 3. Maatschappelijke integratie door toekenning van het leefloon...839 3.1. Basisbedragen...839 3.2. Installatiepremie...842 Afdeling 3. Procedure...843 1. Territoriaal bevoegd OCMW...843 2. Aanvraag...845 3. Beslissing...846 4. Beroep...847 Afdeling 4. Sancties...847 Afdeling 5. Terugvordering...849 1. Bij de gerechtigde zelf...849 2. Bij de onderhoudsplichtigen van de gerechtigde...849 3. Bij andere personen...851 Afdeling 6. Financiering...852 HOOFDSTUK 3 DE INKOMENSGARANTIE VOOR OUDEREN...855 Afdeling 1. Toepassingsgebied en voorwaarden...855 1. Nationaliteit en verblijf...855 2. Leeftijd...856 Afdeling 2. Prestaties...858 1. Bedrag...858 1.1. Basisbedrag...858 xxx
1.2. Verwarmingstoelage...860 1.3. Indexering en herwaardering...860 2. Aanrekening van de bestaansmiddelen...860 Afdeling 3. Aanvraag en beslissing...862 Afdeling 4. Financiering...864 HOOFDSTUK 4 DE GEWAARBORGDE GEZINSBIJSLAG...865 Afdeling 1. Voorwaarden...865 1. Ten laste van een natuurlijk persoon...865 2. Nationaliteit en verblijf...866 3. Geen ander recht op kinderbijslag...867 4. Onderzoek naar de bestaansmiddelen...867 Afdeling 3. Prestaties...868 Afdeling 4. Betaling...870 Afdeling 5. Procedures en sancties...871 HOOFDSTUK 5 MAATSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING...873 Afdeling 1. Bevoegdheidsverdeling tussen de federale staat en de Gemeenschappen...874 Afdeling 2. Voorwaarden...875 1. Leeftijd, nationaliteit en verblijf...875 2. De mogelijkheid een menswaardig leven te leiden...880 3. Specifieke voorwaarden voor financiële steun...880 Afdeling 3. Vorm en omvang van de maatschappelijke dienstverlening...881 1. Financiële steun...882 2. Sociale tewerkstelling...883 3. Voorschotten op onderhoudsgelden...883 Afdeling 4. Aanvraag en beslissing...885 Afdeling 5. Terugvordering...887 1. Terugvordering ten laste van de begunstigde...888 2. Terugvordering ten laste van de onderhoudsplichtigen...888 Afdeling 6. Financiering...890 1. Bijdrage in de kosten door de begunstigde...890 2. Staatstoelage...890 xxxi
GEÏNDEXEERDE BASISBEDRAGEN SOCIALE ZEKERHEID...893 TREFWOORDENREGISTER...907 xxxii