Ruimte om te groeien Pedagogisch werkplan 2016-2017 Peuterspeelzalen Locatie: Ot en Sien Pagina 1 van 12
INHOUDSOPGAVE Woord vooraf 3 1. De basisgroep 4 2. Welbevinden en ontwikkeling 8 3. Pedagogische doelen 12 Pagina 2 van 12
OPVANG ONTWIKKE- LING ONTSPAN- NING OPVOEDING ONDERWIJS WOORD VOORAF Voor u ligt het werkplan van locatie: Ot en Sien. Dit werkplan maakt deel uit van ons pedagogisch beleidsplan, het Wasko ABC en het Convenant Kinderopvang en Peuterspeelzaal. In de convenanten staan de landelijke kwaliteitsregels voor de kinderopvang beschreven. In ons pedagogisch beleidsplan beschrijven wij onze algemene pedagogische visie en werkwijze. Het Wasko ABC geeft praktische algemene informatie, van Aanmelding tot Voeding. Deze drie documenten zijn te vinden op de website van Wasko (www.wasko.nl). In hoofdstuk 1 staat praktische informatie die specifiek voor de genoemde locatie geldt. In hoofdstuk 2 beschrijven wij hoe we met de kinderen omgaan. In hoofdstuk 3 wordt beschreven waar wij de komende periode op onze locatie extra aandacht aan besteden. Mocht u na het lezen vragen hebben dan zijn wij graag bereid deze te beantwoorden. De medewerkers Teamleider: Mary Opperman Vestigingsmanager: Els Boon Datum: Pagina 3 van 12
GROEPSOPBOUW ONTWIKKELING ACTIVITEITEN VEILIGHEID SAMENWERKING met het onderwijs 1. DE BASISGROEP Ieder kind zit in een basisgroep, waar vaste pedagogisch medewerkers werken. Tijdens afwezigheid van de vaste pedagogisch medewerkers streven wij ernaar vaste invalkrachten op de groep in te zetten. Hierdoor zien de kinderen zoveel mogelijk vertrouwde gezichten. Op onze locatie zijn de volgende basisgroepen: Charlotte en Joyce dagdeel dagdeel dagdeel dagdeel Maandagochtend Dinsdagmiddag Donderdagmiddag Vrijdagochtend Binnen Wasko kennen wij twee soorten peuterspeelzalen. Naast reguliere peuterspeelzalen hebben wij peuterspeelzaalgroepen die werken met een programma voor voor- en vroegschoolse educatie (VVE). De voorschoolse en vroegschoolse educatie begint op de peuterspeelzaal en loopt in principe door tot in de eerste groepen van de basisschool. Per locatie kan het VVE-programma verschillen, maar bij allen is de uitvoering van het programma bestemd voor jonge kinderen met (kans op) een achterstand. Wij werken met VVE-programma s die gericht zijn op meerdere ontwikkelingsgebieden (taalontwikkeling en ontluikende geletterdheid; denkontwikkeling en ontluikend rekenen, motorische- en creatieve ontwikkeling, persoonlijke en sociaal-emotionele ontwikkeling). De kinderen worden voorbereid op de basisschool en door deze extra ondersteuning maken zij daar een betere start. Deze VVE groepen zijn gericht op peuters die, om uiteenlopende redenen, baat hebben bij extra ondersteuning. Door extra ondersteuning te bieden, worden deze kinderen voorbereid op de basisschool en maken zij daar een betere start. De belangrijkste ontwikkelingsgebieden komen in samenhang aan bod. Door een combinatie van uitdagende activiteiten krijgen de kinderen vanuit een veilige omgeving grip op de wereld. Een VVE groep bestaat uit kinderen met en zonder indicatie. De indicatie wordt afgegeven door de arts van het consultatiebureau. Pagina 4 van 12
OMVANG EN LEEFTIJDSOPBOUW VAN DE GROEP De groep bestaat uit maximaal 16 kinderen. De kinderen op de peuterspeelzaal zijn tussen de 2 jaar en 3 maanden tot en met 4 jaar. ONTWIKKELING De leidsters volgen uw kind in zijn of haar ontwikkeling. Reguliere peuters worden rond hun derde verjaardag geobserveerd. Deze observatie wordt tijdens een oudergesprek met de ouders besproken. Rond het vierde jaar wordt de peuter nogmaals geobserveerd. Deze bevindingen worden vastgelegd in de peuterestafette. Dit document wordt na toestemming van de ouders door Wasko overgedragen aan de toekomstige basisschool van de peuter. Peuters die ons VVE-programma Piramide volgen, worden vanaf hun derde jaar driemaal geobserveerd en getoetst. De observaties en toetsen worden met de ouders besproken. Rond het vierde jaar wordt eveneens een peuterestafette ingevuld en na toestemming van de ouders worden de toets- en observatieresultaten samen met de peuterestafette overgedragen aan de toekomstige basisschool van de peuter. ACTIVITEITEN Dagritme ochtendgroep Peuterspeelzaal is open van 8.30 tot 11.30 uur Vrij spelen Activiteiten in kleine kring en interactief lezen Opruimen Kringmoment met daarin het eten van fruit en drinken Buitenspelen/speellokaal/vrij spelen/gerichte activiteit Kinderen worden opgehaald op de plek waar de leidsters zijn met de kinderen. 1 leidster is aanwezig bij de kinderen en 1 leidster is aanwezig bij de deur / het hek. Dagritme middaggroep Peuterspeelzaal is open van 13.00 tot 15.00 uur Vrij spelen Opruimen Activiteit zoals kleine kring of voorlezen Kringmoment met daarin eten van koekje en drinken Kinderen worden opgehaald tijdens het kringmoment. Ouders komen naar binnen terwijl de kinderen in de kring zitten. 1 leidster zal in de kring erbij zitten en 1 leidster zal aanwezig zijn bij de deur/gang. De dagritmekaarten Aan de hand van de dagritmekaarten bespreken we waar we zijn met het programma en wat we verder gaan doen op de ochtend of de middag. Zo is het voor de kinderen inzichtelijk en duidelijk hoe het dagritme zal verlopen. Pagina 5 van 12
VEILIGHEID Veiligheid is een belangrijk thema in onze organisatie. Het bieden van een veilig klimaat zit verweven in onze werkwijze. Naast het creëren van een open aanspreekcultuur, zijn er tal van afspraken en maatregelen die wij nemen om de veiligheid te waarborgen. Enkele voorbeelden hiervan zijn: Indien ouders hun kind niet zelf komen ophalen wordt het kind uitsluitend na toestemming van ouders aan een andere volwassenen meegegeven. De leidsters staan nooit alleen, er zijn altijd twee volwassenen op de groep aanwezig. Een leidster van de peuterspeelzaal is nooit langdurig alleen met een kind of kinderen in een aparte ruimte aanwezig. Dit gebeurt alleen als er een kind verschoond moet worden buiten de groepsruimte of als het toilet zich buiten de groepsruimte bevindt. Dan is er nog een andere leidster in de buurt en waar mogelijk zorgen we voor een transparante omgeving (ramen, doorkijkjes en dergelijke). Voor zowel ouders als medewerkers hebben we beschreven waar ze terecht kunnen met vragen, signalen en klachten. Meer informatie hierover kunt u vinden op www.wasko.nl De locaties zijn afgesloten met een pincodeslot. Elk jaar wordt er een risico-inventarisatie gemaakt inzake (brand-)veiligheid, gezondheid en hygiëne. Binnen onze organisatie hebben we een aandachtfunctionaris kindermishandeling en huiselijk geweld. Leidinggevenden en medewerkers kunnen met vragen en twijfels op dit gebied bij haar terecht. Indien nodig wordt een hulpverleningstraject in gang gezet. Het inschakelen van Veilig Thuis (voorheen Advies en Meldpunt Kindermishandeling) en het melden in het Zorg voor Jeugd Signaleringssysteem. Tijdens het ophalen en brengen van uw kind, staat er een peuterspeelzaalleidster bij de deur. Zij verwelkomt iedereen en is er alert op dat er geen kinderen ongemerkt naar buiten lopen. De peuterspeelzaalleidster in de groep zal met de ouders een overdracht houden. VIEROGENPRINCIPE Een situatie waarin een groep kinderen op de peuterspeelzaal lang alleen kan zijn met één volwassene, is uit oogpunt van veiligheid niet acceptabel. Dit stelt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in navolging van de commissie Gunning. De peuterspeelzaal moet dus voorkomen dat een beroepskracht alleen kan zijn met één of meer kinderen. Aan deze maatregelen hebben wij de volgende invulling gegeven: Meer ogen op de groep: wat inhoudt dat wij altijd werken met 2 leidsters of een volwassen persoon die kan meekijken of luisteren in de omgeving van de groep. Mocht er om een bepaalde reden een medewerker even afwezig zijn, dan is er altijd een andere volwassene aanwezig, bijv. een hulpouder. transparante ruimtes: de groepsruimte is voorzien van glazen ramen, waar je dus makkelijk doorheen kunt kijken. Veelal is er ook een raam bij de toiletruimte van de peuters. Als dit niet het geval is, wordt de deur open gelaten wanneer een leidster met een peuter naar het toilet gaat. Pagina 6 van 12
SAMENWERKING MET HET ONDERWIJS De samenwerking met het onderwijs stimuleren wij door: Samen met het basisonderwijs is er in Alblasserdam gemeente breed een overdrachtsformulier ontwikkeld, zodat er een beeld van de ontwikkeling van de peuter gegeven kan worden op het moment dat deze naar het basisonderwijs gaat. Het formulier wordt (na toestemming van de ouders/verzorgers) aan de betreffende basisschool overgedragen. Indien nodig, is er een mondelinge overdracht d.m.v. persoonlijke kind bespreking met de toekomstige basisschoolleerkracht. Dit wordt bij de peuters met een VVE-indicatie altijd gedaan. VOEDING Wij hebben de volgende afspraken met betrekking tot traktaties en voeding. Omdat een traktatie al snel een maaltijd is voor een jong kind, vinden wij het belangrijk dat de traktatie niet te groot is en niet te veel calorieën bevat. Denk bijvoorbeeld aan een prikker met fruit. Omdat wij vinden dat zuurtjes en lolly s erg gevaarlijk zijn voor kinderen zouden we het fijn vinden als deze niet getrakteerd worden. Er hoeft zeker niet iets eetbaars getrakteerd te worden, een kleinigheidje zoals bijvoorbeeld een bellenblaas of een boekje vinden de kinderen ook erg leuk. WENBELEID Wij hebben afspraken gemaakt over het wennen van de kinderen op onze locatie. Hierover zijn de volgende afspraken gemaakt: kinderen komen de eerste dag samen met hun moeder/vader voor een intakegesprek. De eerste twee keer spelen staat in het teken van wennen, langzaamaan raken kinderen gewend aan de peuterspeelzaal. Kinderen spelen mee met het ritme van de peuterspeelzaal, mochten kinderen een speen of doekje of iets anders bij zich hebben wat het vertrouwen vergroot dan mag dit natuurlijk. Na twee maanden evalueren we de wen periode met ouders middels een formulier met zo nodig een klein gesprekje. Pagina 7 van 12
ONDERSTEU- NING AUTONOMIE STRUCTUUR COMMUNI- CATIE DING BEGELEI- STIMU- LEREN 2. WELBEVINDEN EN ONTWIKKELING Door haar/zijn manier van werken stimuleert de pedagogisch medewerker het welbevinden en de ontwikkeling van de kinderen. De volgende interactievaardigheden worden daarbij gebruikt: Het bieden van emotionele ondersteuning Tonen van respect voor de autonomie Het bieden van structuur en het stellen van grenzen Praten, uitleggen en luisteren Het begeleiden van de interacties tussen de kinderen Het stimuleren van de ontwikkeling Op bovenstaande punten worden de pedagogisch medewerkers jaarlijks bijgeschoold door middel van Beeldcoaching. BEELDCOACHING De pedagogisch medewerkers worden getraind op de interactievaardigheden door middel van Beeld coaching door Mary Opperman, teamleider. Bij Beeld coaching wordt gebruikt gemaakt van filmopnames. De pedagogisch medewerker wordt tijdens haar werk gefilmd. De opname wordt met de pedagogisch medewerker op microniveau geanalyseerd en besproken (reflectiebijeenkomst). Door het terugkijken van de beelden, kan de pedagogisch medewerker de succesvolle interactiemomenten herkennen en leert zij de communicatie met het kind en de groep te verbeteren. Een medewerker wordt drie keer per jaar gefilmd. Meestal is een opname van 5 minuten voldoende om ingesleten interactiepatronen zichtbaar te maken. Een reflectiebijeenkomst duurt per keer een half uur. Wellicht lijkt dit weinig maar beeld coaching is een krachtig middel; één beeld zegt immers meer dan 1000 woorden! Het resultaat is doorgaans direct zichtbaar: er ontstaat een betere interactie tussen pedagogisch medewerker en kinderen. Tijdens de nabespreking ligt het accent op geslaagde interactiemomenten. Beeld coaching is dan ook geen beoordelingsinstrument. De medewerker krijgt tips en handvaten en stelt zelf haar eigen leerdoel vast. Dit leerdoel vormt input voor het functioneringsgesprek van de pedagogisch medewerker. Pagina 8 van 12
HET BIEDEN VAN EMOTIONELE ONDERSTEUNING Wij zorgen er voor dat de kinderen zich emotioneel veilig, gerespecteerd, gewaardeerd en geaccepteerd voelen bij ons; Dit doen wij o.a. op de volgende manieren: Wij zorgen dat er ruimte voor kinderen is om hun verhaal bij ons kwijt te kunnen. Groepsgenootjes zorgen al op jonge leeftijd voor veiligheid binnen een groep. Wanneer zij elkaar regelmatig zien, kunnen er gevoelens van verbondenheid ontstaan en kan een kind sociale verantwoordelijkheid ontwikkelen. In de communicatie is de aandacht voor het kind een wezenlijk onderdeel. Als we het kind aanspreken, doen we dat op ooghoogte en op hun eigen leeftijdsniveau. Door goed te kijken, te luisteren, te benoemen en te herhalen voelt het kind zich begrepen. Humor in de omgang met een kind en creatief taalgebruik zijn erg belangrijk. We respecteren de eigen persoonlijkheid. Respect voor elkaar komt niet alleen tot uiting in het contact met kinderen maar ook in het contact met ouders en collega s. Via de inrichting van een ruimte wordt een bijdrage geleverd aan een gevoel van geborgenheid. Kleur, licht en indeling van de ruimte zijn hierbij een belangrijk onderdeel. Ieder kind heeft een eigen mentor. De mentor/pedagogisch medewerker is het aanspreekpunt voor ouders. Het resultaat van de observatie/toets/overdracht wordt door de mentor besproken met de ouders. HET TONEN VAN RESPECT VOOR DE AUTONOMIE Wij gaan er vanuit dat elk kind uniek is en recht heeft op eigen ideeën en wensen. Het bevorderen van de autonomie vinden wij erg belangrijk. Wij luisteren en reageren op het kind. Zo ontstaat de basis voor een gesprek. Wij stellen ons geïnteresseerd op zonder het eigen initiatief van het kind uit het oog te verliezen. Wij zijn in staat om samen ideeën en activiteiten uit te voeren. Het is belangrijk dat een kind zich begrepen, geholpen, gestimuleerd, ondersteund en gerespecteerd voelt. Wij houden goed in de gaten wanneer wij ondersteunend, helpend, troostend of bevestigend moeten optreden. Wij stimuleren een kind om grenzen te ontdekken en deze te verleggen van wat een kind kan, wil of durft. Wij proberen een kind bewust te maken van de eigen capaciteiten en kwaliteiten, spelen in op grapjes, humor en gek doen. Ingaan op initiatieven van een kind, belonen, prijzen en complimenteren zijn positieve manieren om het kind een bevestigend gevoel te geven. Samenspel tussen kinderen is belangrijk. In het begin naast elkaar en later in hun ontwikkeling met elkaar. HET BIEDEN VAN STRUCTUUR EN STELLEN VAN GRENZEN Kinderen ontwikkelen zich het beste in een liefdevolle, veilige omgeving. Door regels te stellen en structuur te bieden, krijgen kinderen vat op hun omgeving. Wij zorgen voor een veilig klimaat door: Door in de groep een structureel terugkerend programma aan te bieden, vaste peuterspeelzaalleidsters in de groep, het hanteren van vaste tijden, duidelijk afgebakende hoeken om in te spelen. Pagina 9 van 12
Wat betreft het omgaan met elkaar: als er iets vervelends gebeurt tussen de kinderen, benaderen we hen met respect. We zeggen duidelijk wat goed is en wat niet goed is. We laten de kinderen altijd weer vriendjes worden. Respect voor de ander staat voorop, evenals liefdevol met elkaar omgaan en consequent zijn in het handelen. Ook de collegialiteit van de pedagogisch medewerkers naar elkaar toe levert een bijdrage aan de harmonie binnen de groep. Kinderen ontwikkelen zich op hun eigen manier en in hun eigen tempo. Wij volgen deze ontwikkelingen, hebben oog voor de behoefte van het kind en spelen hier tijdig op in. Wij bewaken de regels en grenzen op de groep en beperken de risico s zoveel mogelijk. Het uitgangspunt blijft: een kind mag kind zijn. COMMUNICATIE: PRATEN, UITLEGGEN EN LUISTEREN Wij maken de buitenwereld en gevoelswereld voor kinderen begrijpelijk door te praten, uit te leggen en naar de kinderen te luisteren. Dit doen wij binnen onze speelzaal op de volgende manieren: Wij kijken en luisteren goed naar de kinderen en wat bij hen leeft. De emotie van kinderen is bij peuters een belangrijk gegeven. Ze zijn nog niet zo taalvaardig. Door goed te luisteren en te kijken kunnen we de emotie van de peuter vertalen in woorden. Door daarover te praten ontstaat er tussen ons en de peuter wederzijds begrip. En van daaruit kan het duidelijk worden, waarom de peuter zo emotioneel reageerde. We leren kinderen al op jonge leeftijd naar elkaar te luisteren en op elkaar te wachten, (kringgesprek). We helpen hen in het samen spelen en delen. In het spel- en groepsproces krijgen we met verschillende emoties te maken: pijn, verdriet en conflicten. We scheppen ruimte om dit te kunnen uiten. Bij constatering van niet gewenst gedrag wordt professioneel gehandeld. De communicatie tussen ouders en peuterspeelzaalleidsters is een belangrijk gegeven op de peuterspeelzaal. We benaderen ouders open, luisteren goed naar wat ze zeggen en bedoelen. Gezamenlijk zullen we overleggen wat het beste is voor het kind. Het is prettig als er tussen ons en de ouders een fijne samenwerking kan ontstaan wat ten goede komt aan het kind HET BEGELEIDEN VAN DE INTERACTIES TUSSEN DE KINDEREN Wij stimuleren de verbondenheid in de groep en het wij-gevoel. Wij kijken hoe kinderen onderling met elkaar omgaan. Als er door samenspel een onderling gesprek of spelmoment ontstaat, laten we dat gebeuren en begeleiden dat zo nodig. Wanneer kinderen niet vanuit zichzelf contact maken met andere kinderen dan gaan wij hen hierin begeleiden en stimuleren. Door met elkaar te lezen, zingen, dansen, knutselen, kleuren, tekenen, spelen, buitenspelen en bewegen wordt de interactie tussen de kinderen gestimuleerd. Het opruimen is een terugkerend ritueel. Alle kinderen ruimen met elkaar op en wordt door ons gestimuleerd. We zingen het opruimlied en dat geeft verbondenheid met elkaar. Wij luisteren actief en gaan in op initiatieven en vragen van de kinderen. We bieden geen pasklare oplossingen maar stimuleren het kind zelf naar oplossingen te zoeken. Pagina 10 van 12
Er wordt aandacht besteed aan het bevorderen van het zelfbewustzijn van de kinderen, dit doen wij mede door imitatiespel en samenspel. Door plezier en enthousiasme in de dagelijkse omgang, nodig je kinderen uit zichzelf te zijn. Daardoor wordt een vertrouwensband en een veilige situatie gecreëerd. HET STIMULEREN VAN DE ONTWIKKELING Wij laten kinderen groeien door ze nieuwe ervaringen op te laten doen. Bij een vrij spel moment kiezen de kinderen wat ze willen doen. Er wordt gekozen uit materiaal wat klaar gezet is. Kinderen kunnen zelf kiezen waar ze mee willen spelen, of welke activiteit ze willen doen. Als een kind vervolgens iets anders wil gaan doen, laten we het kind eerst opruimen en dan pakken we het materiaal waar hij of zij mee kan gaan spelen. Kinderen laten we in aanraking komen met kosteloos materiaal. Zo laten we ze onderzoeken wat ze daar allemaal mee kunnen doen. Door dat er meerdere projecten in het jaar zijn, wordt er voldoende nieuw materiaal aangeboden zodat het steeds weer opnieuw ontdekken is. Pagina 11 van 12
3. PEDAGOGISCHE DOELEN Ieder jaar spreken wij pedagogische doelen af waar we op onze locatie extra aandacht aan besteden. Deze doelen komen tot stand in samenspraak met de oudercommissie. In de periode van maart 2016 tot maart 2017 staan de volgende onderwerpen centraal. Algemene locatiedoelen PSZ: Doel 1: Kinderen wordt de gelegenheid geboden vaardigheden te ontwikkeling die zij nodig hebben in de huidige maatschappij (21 e eeuw) Beoogd resultaat: Door het actief stimuleren van competenties als o.a. creativiteit, samenwerken, probleemoplossend vermogen, kritisch denken zijn en het ontwikkelen van een betrokken, ondernemende, nieuwsgierige houding, dragen wij er aan bij dat kinderen goed kunnen functioneren (leren, werken, blijvend ontwikkelen) in de kennissamenleving van de 21 e eeuw. Instrument: 21st century training, door EDUX Acties Peuterspeelzaalmedewerkers stimuleren peuters vanuit de kennis die zij op hebben gedaan tijdens de training in vrije spelmomenten. Tevens gebruiken zij deze kennis bij het samenstellen van het activiteitenaanbod. Tijdens het groepsoverleg wordt bovenstaande geëvalueerd en vastgelegd in notulen. Doel 2: Interactievaardigheden worden bewust ingezet om de taalproductiviteit van kinderen te vergroten. Beoogd resultaat: Elk kind wordt op eigen niveau optimaal gestimuleerd in de taalontwikkeling. Instrument: TINK taaltraining. Beeld coaching waarbij tijdens het bespreken van de beelden gelet wordt op het stimuleren van de taalontwikkeling. Acties: Peuterspeelzaalmedewerkers stimuleren peuters vanuit de kennis die zij op hebben gedaan tijdens de training in vrije spelmomenten. Tevens gebruiken zij deze kennis bij het samenstellen van het activiteitenaanbod. Tijdens het groepsoverleg wordt bovenstaande geëvalueerd en vastgelegd in notulen. Pagina 12 van 12