16 Vervoer Vervoertaak Kies enige vervoermiddel, en maak n taak van ongeveer twee bladsye daaroor. Jy moet die volgende hoofpunte hê: Inleiding. Geskiedenis van die vervoermiddel. Hoe die vervoermiddel vandag lyk en werk - waarom dit vir ons nuttig is. Nadele van die vervoermiddel. As jy daaraan kan dink, ook moontlike oplossings vir die probleme. Slot. Bring jou inligting en prente klas toe, want soos gewoonlik werk ons in die klas. Vrae Padvervoer 1. Watter was van die eerste paaie wat in staat was om swaar voertuie te dra? 2. Watter soort vervoermiddel het die Voortrekkers gebruik? 3. Wie het die eerste petrolaangedrewe motor ontwerp? 4. Waarvan word n moderne pad se blad gewoonlik gemaak? 5. Waarvan word asfalt gemaak? 6. Ongeveer hoeveel kilometer paaie het ons in Suid-Afrika? 7. Noem die vier soorte paaie in ons land, en skryf langsaan die doel van elkeen neer. 53
8. Wat is die naam van die tonnel tussen die Paarl en Worcester? 9. Noem vier van die moderne hulpmiddels wat in die tonnel is. 10. Noem die naam van een maatskappy wat tolpaaie bou. 11. Wanneer en waar is Suid-Afrika se eerste twee tolhekke opgerig? 12. Waarvoor word die tolpaaie se tolgeld gebruik? 13. Noem twee voordele van padvervoer. 14. Noem twee nadele van padvervoer. 15. In die Bybel lees ons van n kort mannetjie wat n tollenaar was. Wat was sy naam? Spoorvervoer 1. Wie was die man wat die eerste lokomotief wat waens kon trek, gemaak het? 2. Hoe vinnig kon hierdie eerste lokomotief ry? 3. Hoe vinnig kan vandag se moderne supersneltreine ry? 4. Ongeveer hoeveel kilometer spoorlyn het Suid-Afrika? 54
5. Noem die drie soorte spoorlyne, en skryf wat die doel van elkeen is. 6. Waar staan Suid-Afrika se oudste lokomotief? 7. Van watter land af kom dit, en wie was die masjinis? 8. Tussen watter twee plekke het die heel eerste spoorlyn in ons land geloop? 9. Hoe lank was hierdie spoorlyn? 10. Wat is die naam van die trein wat so deftig soos n hotel is? 11. Waarom kom al die belangrikste spoorwegroetes by Johannesburg saam? 12. Waarom is die spoorwegnetwerk in die oostelike dele van ons land die digste? 13. Waarom is daar in die noorde van ons land die minste spoorlyne? 14. Noem twee voordele van treine. 15. Noem twee nadele van treine. 55
56 16. Teken jou eie trein!
Lugvervoer 1. Skryf neer wat elkeen van die volgende mense gedoen het: Oliver Malmesbury: Leonardo da Vinci: Die Wright-broers: Louis Blériot: Charles Lindbergh: 2. Hoe lank het die heel eerste vlug van die Wright-broers geduur? 3. Wat is die naam van die grootste moderne vliegtuig? 4. Noem drie redes waarom goedere en passasiers per lug vervoer word. 5. Noem drie plekke in ons land waar daar internasionale lughawens is. 6. Wat is die belangrikste nadeel van lugvervoer? 7. Voltooi: Internasionale lughawens het baie lang, volledige dienste, groot sale en outomatiese geriewe. 57
Watervervoer 1. Hoe het die heel eerste bote gelyk? 2. Noem drie plekke in die Bybel waar ons van bote lees. 3. Met watter soort skepe het die eerste ontdekkingsreisiger, asook Jan van Riebeeck, gereis? 4. Waarom het stoomskepe in die begin ook seile gehad? 5. Vandag gebruik ons skepe wat met werk. 6. Wat is n brandstofbasis? 7. Wat is Suid-Afrika se grootste hawe? 8. Wat is Suid-Afrika se oudste hawe? 9. Noem nog drie ander hawens. 10. Noem vier soorte skepe wat ons hawens besoek, en skryf by wat elkeen vervoer. 11. Noem twee voordele van watervervoer. 58
12. Noem twee nadele van watervervoer. 13. Teken of plak verskillende soorte bote op die res van die bladsy. 59
Assessering : vervoertaak Nie bereik Gedeeltelik bereik Bereik Buitengewoon bereik PUNT Inhoud (10 Geen of min inligting uit bronne gebruik. Inligting nie oral toepaslik. (1-3 Min goeie feite. net die nodigste onder elke opskrif. (4-5 Goeie inligting uit bronne, elke opskrif volledig behandel. (6-7 Interessante ekstra feite bo en behalwe die nodige. (8-10 Taal (5 Soveel foute met sinsbou en spelling dat dit onduidelik is wat die leerder skryf. (1-2 Heelwat foute me sinsbou en spelling, kan gedagtegang van leerder nog volg. (2 ½ Goeie sinsbou en spelling, net enkele foute. (3-4 Sinsbou en spelling feitlik foutloos. (5 Netheid, algemene indruk (5 Baie slordige werk, prente ontbreek. Slordig geknip, skrif slordig, min prente, byskrifte ontbreek. (2 ½ Werk skep netjiese indruk, genoeg prentjies met byskrifte. (3-4 Werk byna perfek netjies, besonderse pretjies/meer as wat nodig is (met byskrifte). (5 Slot en bronnelys (3 Slotsin afwesig of baie swak. Kon geen bron neerskryf nie. (0-1 punt) Ontoepaslike slot. Bronnelys is onvolledig. (1 ½ punt) Goeie slotsin. Kon bron(ne) met skrywers neerskryf. (2-2½ Uitstekende slotsin(ne). n Hele paar bronne met skrywers. (3 Voorblad (2 Slegs naam en opskrif. (0 Naam, opskrif en prentjie. Nie netjies en afgerond nie. (1 punt) Naam, opskrif en paslike prentjie(s) netjies. (1 ½ punt) Besondere moeite gedoen. (2 Totaal: Vrae Nie bereik Gedeeltelik bereik Bereik Buitenge-woon bereik PUNT Korrektheid van feite (10 Minder as 50% feite korrek Minstens 50% feite korrek Minstens 70% feite korrek Alle feite korrek Volledigheid (5 Minder as 50% voltooi (1-1½ Slegs 50-70% voltooi (2-2½ Minstens 80% voltooi (3-4 Alles voltooi (4½-5 Netheid (5 Werk uiters slordig, taal en spelling uiters swak (1-1½ Voldoen aan min netheidsreëls, baie taal- en spelfoute (2-2½ Voldoen aan meeste netheidsreëls. Min taal- en spelfoute (3-4 Voldoen aan alle netheids-reëls, feitlik geen spelfoute nie (4½-5 Totaal: 60