Foto: Yel jaar verslag Jaarverslag 2011 Oxfam-Wereldwinkels Jaarverslag 2010-2011 Oxfam Fair Trade
INHOUD 1. Fair trade viert feest 2. Een wereldwinkelnetwerk 3. Vrijwilligers met kennis van zaken 4. Fair trade in beweging 5. Jong Geweld 6. Fair trade op school 7. Campagne voeren voor fair trade 8. Blik op het Zuiden 9. Financieel verslag Oxfam- Wereldwinkels 10. Financieel verslag Oxfam Fair Trade 11. Aandacht voor personeel 11.1. Inleiding 12. Duurzaamheid colofon Samenstelling: Werner Verbruggen, Iris De Caluwé, Luc Geldof en Marijke Moyson Redactie: Marijke Moyson Met bijdragen van: Marijke Adriaensen, Hans Canters, Marieke Poissonnier, Isabel Vertriest Vormgeving: Grafische dienst Oxfam-Wereldwinkels Oxfam Fair Trade Foto: Tineke D haese Oxfam-Wereldwinkels vzw Ververijstraat 17 9000 Gent Oxfam Fair Trade cvba Ververijstraat 15 9000 Gent 2011 was het jaar waarin Oxfam-Wereldwinkels en Oxfam Fair Trade opnieuw nauwer gingen samenwerken. Daar hoort uiteraard ook een gemeenschappelijk jaarverslag bij. Voor Oxfam- Wereldwinkels gaat het over het kalenderjaar 2011. Voor Oxfam Fair Trade bespreken we het boekjaar 2010-2011.
1. Fair trade viert feest! 2011 was voor Oxfam-Wereldwinkels het jaar waarin we 40 jaar werden. Deze veertigste verjaardag is een goed moment voor reflectie: hoe gaan we onze pioniersrol een nieuwe invulling geven? We blijven ons voortdurend afvragen hoe we de toegevoegde waarde voor het Zuiden kunnen verhogen. Dat hebben we in 2011 ook gedaan, niet alleen voor en over het Zuiden, maar vooral mét het Zuiden. Partnerbanden en partneradopties Wereldwinkels regio Gent: Manduvira rietsuiker uit Paraguay Wereldwinkel Kessel-lo: Parc olijfolie, amandelen, couscous en dadels uit Palestina Wereldwinkel Brussel: Cecovasa koffie uit Peru Wereldwinkel Brugge: Delcampo sesamzaad uit Nicaragua Wereldwinkel Wilsele: Stellar Winery wijn uit Zuid- Afrika Wereldwinkel Geel: UAWC olijfolie uit Palestina Wereldwinkels regio Rupel (Hemiksem-Schelle-Niel): Cealnor fruitsap uit Brazilië Wereldwinkel Hasselt: Oromia koffie uit Ethiopië Wereldwinkel Puurs: Recocarno koffie uit Haïti Wereldwinkels Kempen/Zoersel: Gumutindo koffie uit Uganda Wereldwinkel Sint-Niklaas: Apicoop honing uit Chili Wereldwinkel Hoeilaart: Biofoods biologische thee, kruiden en kokos uit Sri Lanka Wereldwinkel Oudenaarde: Sagrada Familia wijn uit Chili Wereldwinkels Sint-Truiden en Herk-de-Stad: Cecocafen koffie uit Nicaragua Wereldwinkels Mechelen/Zemst: Kavokiva cacao uit Ivoorkust Wereldwinkel Overpelt: Kayonza thee uit Uganda Wereldwinkel Kortrijk: Uirevi cacao uit Ivoorkust Wereldwinkels regio Hei en Polder (Wuustwezel, Kalmthout, Stabroek, Brasschaat, Essen, Kapellen, Schilde, Schoten en Sint-Job-in- t-goor): Anap fruitsap uit Cuba Wereldwinkels Mortsel en Deurne: Laofarmers rijst uit Thailand Wereldwinkel Beveren: Green Net rijst en kokosmelk uit Thailand 1.1 Partners op bezoek In mei 2011 ontving Oxfam-Wereldwinkels 20 partners voor een seminarie rond fair trade dat werd georganiseerd in het kader van de Internationale dag van de Fair Trade van 14 mei 2011. Dit bezoek kaderde ook in het project partneradoptie, waarbij wereldwinkelgroepen een producentengroep uit het Zuiden adopteren. De groepen ontwikkelden allerlei activiteiten met de partner tijdens de tweede week van mei. Sommige van deze groepen hadden reeds een duurzame partnerband met de partner. 1.2 Feest Tegelijkertijd werd het 40-jarig bestaan van Oxfam- Wereldwinkels gevierd. Dit feest ging door in t Kuipke. Er waren 3600 aanwezigen.
2. Een wereldwinkelnetwerk 2.1 Vernieuwd contract met onze winkels Begin 2011 (februari 2011) telden we 215 erkende lokale afdelingen. Hiervan hadden tot en met de Algemene Vergadering van januari 2011, 100 groepen stemrecht in de nationale Algemene Vergadering (tov 115 niet-stemgerechtigden). We startten begin 2011 met een schone lei. Begin 2011 overliepen we alle groepen om te kijken hoeveel groepen nu effectief erkend zijn. De procedure werd verfijnd (goedkeuring op Algemene Vergadering eind januari 2011) en eind maart 2011 werd aan al die erkende groepen gevraagd om hun erkenning te herbevestigen door het tekenen van een vernieuwde overeenkomst: het lidmaatschapscontract. 2.2 Fair trade op de winkelvloer In 2011 kreeg het concept Fair Trade als Duurzame Economische Ontwikkelingsstrategie een concrete invulling. Een belangrijk element hierbinnen is de verbinding tussen Noord en Zuid: het centraal stellen van de partners en de partnerwerking in alles wat we doen. Dat vinden we bijvoorbeeld terug in de inhoudelijke versterking van de vrijwilligers via het totaalconcept Look & Feel en in de beleidscampagnes en acties die Oxfam- Wereldwinkels opzet. De regiocoördinatoren installeerden in 33 winkels de nieuwe winkelmaterialen samen met de vrijwilligers en werden hierbij geassisteerd door een lesgever van Syntra. 3. Vrijwilligers met kennis van zaken 3.1 Communicatie met de vrijwilligers De digitale communicatiemiddelen (weeweetelex en het Digizine) zitten in de lift. Het aantal abonnees van de weeweetelex (praktische informatie voor vrijwilligers) stijgt in 2011. Ook het aantal abonnees op het Digizine stijgt (zowel wereldwinkeliers 5180- als niet wereldwinkeliers - 7810). Voor het eerst overschrijdt het aandeel nietwereldwinkeliers het aantal vrijwilligers. Een trend die zich alleen maar kan verderzetten omdat het potentieel niet-wereldwinkeliers veel groter is. Voor de W2 (het vrijwilligersblad) en het Magazine (de klantenkrant) noteren we een lichte daling. Voor de W2 een daling op alle vlak: abonnees binnenland dalen tot 1683, het aantal individuele abonnees tot 187 en het aantal groepsabonnementen van 1435 naar 1416. De magazines worden verdeeld door 198 groepen met 90450 gewone magazines en 700.000 eindejaarsmagazines. Het aantal groepen en eindejaarsmagazines kennen een lichte daling. 170 groepen hebben een e-mailalias@oww.be. Het aantal eigen websites neemt lichtjes toe (van 22 naar 27). 3.2 Vorming 3.2.1 Trefdagen In 16 regio s werd een Trefdag georganiseerd. Hiermee hebben we 179 groepen en 826 vrijwilligers bereikt met een ruim vormingsaanbod. Tijdens iedere Trefdag was de basiswegwijs gepland om nieuwe vrijwilligers de kans te bieden deze startvorming te volgen. Verder kwam ook steeds de campagne aan bod. 3.2.2 Vorming op aanvraag Door vormingen op aanvraag aan te bieden hebben groepen de kans om zich inhoudelijk te verrijken tijdens een medewerkersvergadering of een apart vormingsmoment. Deze vormingen behandelen in hoofdzaak de basiswegwijs, waarmee vrijwilligers wegwijs worden gemaakt in onze organisatie en themavormingen die vrijwilligers informatie bieden over de inhoudelijke campagnes en thema s waar we rond werken. In 2011 voerden we de campagne in het kader van de Internationale Oxfam Campagne GROEI Voedsel. Leven. Aarde. over de wereldwijde voedselen klimaatcrisis. In totaal werden er 42 basisvormingen gegeven voor 533 vrijwilligers. Er werden 32 campagnevormingen aangevraagd (los van de trefdagen).
4. Fair trade in beweging 4.1 Fairtrade@work In 2011 werd het concept Fairtrade@home verder uitgebouwd. Fairtrade@home is een concept gebaseerd op de Tupperware formule. Hierbij worden vrijwilligers gevraagd om in een thuis setting meer te komen vertellen over de partner en zijn product, gecombineerd met een proeverij. Deze formule is bewust laagdrempelig gehouden om zoveel mogelijk deelnemers te laten kennismaken met de partner, de coöperatie waar de partner deel van uitmaakt en hoe het product tot stand komt. Het aantal Fairtrade@ home s georganiseerd in 2011 bedroeg 72. Het aantal externe deelnemers bedroeg in totaal 1429. 4.2 FairTradeGemeenten We vinden heel veel van onze vrijwilligers terug in de trekkersgroepen van FairTradeGemeenten. Dit samenwerkingsverband tussen Oxfam-Wereldwinkels, Max Havelaar, Vredeseilanden een 11.11.11 heeft tot doel het sensibiliseren en stimuleren van eerlijke en lokale producten. Na 7 jaar is de campagne FairTradeGemeente nog steeds een succesverhaal. Eind 2011 tellen we 112 Vlaamse titelgemeenten en een kleine 100 anderen op weg. Vlaanderen bezet met deze cijfers de 2e plaats in de wereld. Internationaal overschreden we de kaap van 1000 FairTradeGemeenten. In juni 2011 riepen 11 gemeenten van overal ter wereld zich symbolisch uit tot de 1000e. Zo ook Bilzen en Kontich in België. In 2011 verwelkomden we de eerste FairTradeProvincie. Omwille van haar grote inzet, ontving Antwerpen deze titel welverdiend uit handen van Bogdan Vandenberghe (11.11.11.) en schrijver Maarten Inghels. In 2011 werd voor de 5e keer een Internationale Fairtradetowns Conferentie georganiseerd. Ruim 200 personen uit 20 verschillende landen namen deel en het enthousiaste spatte er vanaf in Zweden. De wereld is er na een Amerikaanse, nu ook een eerste Aziatische en Afrikaanse FairTradeGemeente rijk.
5. Jong geweld 5.1 Prikkel In 2011 waren we toe aan de 18de editie van Prikkel, het jongerenweekend voor 16-26 jarigen (4-7 maart 2011). Het thema van Prikkel 2011 was Klimaatkloof. Prikkel biedt een vormingsprogramma op maat, voor zowel nieuwkomers, gevorderden als specialisten. Naast inhoudelijke workshops was er ook animatie en actie voorzien in het aanbod. Als afsluiter is er een stadsactiviteit waarbij sensibilisering voor derden centraal staat. Er waren 45 deelnemers aan de editie 2011. 5.2 Oxfam-in-Actie In het kader van het samenwerkingsverband Oxfamin-België zijn we in 2010 gestart met de opmaak van een kadernota voor Oxfam-in-Actie. Hiermee willen we jongeren bereiken die eerder sporadisch willen deelnemen aan een actie rond de belangrijkste thema s van Oxfam-in-België. Vrijwilligers kunnen zich inschrijven op een online aanbod van (prik) acties, manifestaties, infomomenten, logistieke en andere activiteiten op festivals en dergelijke. In totaal telt ons adressenbestand 61 actieve leden voor Oxfam-in-Actie. Sommige deelnemers zijn op iedere activiteit aanwezig, anderen zijn selectief en engageren zich voor concrete acties of vormingen die hen interesseren. We willen met Oxfam-in-Actie deze vrije keuze in het engagement behouden om op die wijze tegemoet te komen aan de vraag van onze jongeren om zich in te zetten op bepaalde tijdstippen in het jaar. 5.3 Mondiaal Kabaal! Mondiaal Kabaal! is in het leven geroepen voor jongeren die rond eerlijke handel of Noord- Zuidwerking aan de slag willen gaan. Ze krijgen van ons ondersteuning voor hun activiteiten. In totaal hebben we met Mondiaal Kabaal 344 jongeren bereikt, exclusief de studentenpicknicks die nog eens voor 900 deelnemers zorgen. In 2011 schreven zich zes groepen in met negen activiteiten: 19/3/2011: Fair Affair OLVP Sint-Niklaas meer dan 100 deelnemers 19/2/2011: FairPlay OXFAM-WERELDWINKELS jongeren Kortrijk ongeveer 200 deelnemers 11/5/2011: themadag Cecovasa op de campus NZS Brussel 30 bezoekers Begin mei: Brunch ONZ NZS Gent 400 deelnemers 4/5/2011: Fairtrade Picknick NZS Leuven 500 deelnemers November 2011: Gesprekken voor de toekomst NZS Gent, Oxfam-Wereldwinkels Gent-centrum, vzw Act4change 14 deelnemers In 2011 zijn de leden van Oxfam-in-Actie opgeroepen voor volgende activiteiten: 25/06/2011 (17 deelnemers): vorming ter voorbereiding van de festivals 1/07/2011 (18 deelnemers): vorming ter voorbereiding van de festivals 24/9/2011: startdag Oxfam-in-Actie (26 deelnemers). Deelnemers kregen in de voormiddag een inhoudelijke vorming aangeboden op hun eigen kennisniveau met betrekking tot de campagne. In de namiddag werd keuze geboden tussen 3 creatieve/interactieve sessies ter voorbereiding en ondersteuning van komende acties. 16/10/2011 (5 deelnemers): repetitie dans Kata van de Hak en actie in buurt van station Brussel Zuid Wereldvoedseldag) 30/10-2/11/2011 (7 deelnemers): manifestatie Nice Taxe a Robin. In samenwerking met Oxfam-France gaat Oxfam-in-Actie naar Nice om na inhoudelijke verdieping en praktische uitwerking te manifesteren voor de RobinHood-taks (Tobintaks). 19/11/2011 (8 deelnemers): voorbereiding klimaatmanifestatie Brussel op 3 december, afwerking zeepkist. 29/11/2011 (aantal deelnemers onbekend): flyeractie in Belgische stations voor klimaatmanifestatie 3/12/2011 (8 deelnemers): Klimaatmanifestatie Brussel
6. Fair trade op school 6.1 Vorming in de school Lager onderwijs Er zijn 71 scholen lager onderwijs die een vorming kregen in de school. We verkochten 108 speelposters (6-9j) en 45 keer het Kaartspel Klap. n 32 winkels gaven te kennen dat ze vorming gaven op school. n Het spel Chico en de Chocoladetrafiek werd 10 keer ontleend in Oxfam-Wereldwinkels n Djapo gaf Het mysterie van de bienoboon 1 keer n Djapo begeleidde Chocola(f)fair(e), een rollenspel dat verder bouwt op Het mysterie van de Bienoboon 28 keer Secundaire scholen: n 20 wereldwinkels geven te kennen dat ze workshops gingen geven in secundaire scholen. n De vorming From Dinah with Love werd 31 keer gegeven door leerkrachten n De vorming Black Gold werd 11 keer gegeven door leerkrachten n 5 scholen leenden Correct & Go uit 6.2 Fairtrade@school en Smeer ze In 2011 stelden we een nieuw actiemodel voor, bruikbaar in het lager en het secundair onderwijs. Medio mei, een dag voor de World Fair Trade Day kunnen scholen deelnemen aan Fairtrade@school. Samen met Smeer ze (een actiemoment tijdens de Week van de Fair Trade in oktober) bieden we nu twee gelijkaardige actiemodellen aan. We bieden stappenplannen, actiesuggesties, een reglement en mooie prijzen aan. Voor beide actiemodellen is er een website voorzien waar de deelnemende scholen zich kunnen inschrijven en hun foto s, filmpjes of liedjesteksten met toelichting kunnen posten. In 2011 bereikten we met Fairtrade@school 39 scholen en 14.286 scholieren in België In totaal namen 70 scholen lager onderwijs deel aan een fairtradeactiemodel: n 23 scholen namen deel aan Deze school meent het n 9 scholen namen deel aan Smeer ze. n 4 scholen namen deel aan Fairtrade@School n 12 scholen hebben een Wereldwinkel op School n 8 keer werd Het mysterie van de Bienoboon gegeven. n 14 keer werd Fair Kids gegeven. In totaal namen 96 secundaire scholen deel aan een fairtradeactiemodel. n 17 scholen namen deel aan een actie in het kader van Deze school meent het n 22 scholen namen deel aan Smeer ze n 35 scholen namen deel aan Fairtrade@School n 1 geregistreerd eerlijk ontbijt n 20 scholen ontvingen een partner 6.3 Wereldwinkels op school (WOS) In 2011 zijn 190 Wereldwinkel op school operationeel. Dat ons handelingsmodel wint aan populariteit is duidelijk: In de tweede jaarhelft van 2011 kregen we 25 nieuwe aanvragen, we ontvingen 16 ingevulde scholenfiches, 18 WOS kregen een startkit en 5 WOS bezochten het nationaal secretariaat van Oxfam- Wereldwinkels. De eerste regionale startdag voor WOS werd een succes. In Antwerpen verwelkomden we 85 WOSscholieren voor een halve / hele dag voor een programma met vier roterende workshops, ook eentje voor de leerkrachten. We organiseerden 2 lerarendagen in samenwerking met Kleur Bekennen (op 29 april in Bokrijk) en in samenwerking met het gemeenschapsonderwijs (op 16 mei in Brussel) voor een totaal van 41 leerkrachten. Twee keer was het programma toegespitst op ons handelingsmodel WOS. Ook in de regio GAWO (Antwerpen) vond een succesvolle lerarenlunch plaats. Begin oktober ontvingen we Dinah Ndyamuhaki, een Oegandese theeplukkersdochter en tevens het meisje dat we in augustus 2008 portretteerden in de sensibiliseringsfilm From Dinah with Love. Met Dinah en haar verhaal bereikten we 9 scholen
en 32 klassen in 5 WOS-scholen, 823 jongeren, waarvan 323 vorming kregen in aanwezigheid van, en persoonlijk uitwisselden met Dinah, en 480 excathedra werden toegesproken door Dinah zelf. In de 5 WOS-scholen Sint Xaverius Borgerhout, Mariaburcht Stevoort, XIOS Hasselt, KA en Sint-Mariainstituut Antwerpen bereikten we 214 jongeren. We kregen uiterst enthousiaste reacties van de leerlingen. Het succes van deze actie was niet enkel in de pers te zien, maar werd ook aangetoond in de verkoopscijfers van de dvd, een maand na de activiteit. In mei 2011 werden 11 scholen bezocht door partners die we uitnodigden in het kader van het feest 40 jaar Oxfam-Wereldwinkels. In het kader van de internationale voedselcampagne GROEI. Voedsel. Leven. Aarde, in België gedragen door een samenwerking tussen Oxfam-Wereldwinkels, Oxfam Solidariteit en Oxfam-Magasins du monde, ontwikkelden we een map met actiefiches voor scholen. De map bevat 4 introfiches en 9 actiefiches. De tips staan allen in het teken van de sensibilisering rond kleinschalige duurzame landbouw; een quiz, een kookopdracht, een pictionary etc. De map wordt verdeeld via ons netwerk, de Franstalige versie via het netwerk van Oxfam-Magasins du monde, voor de JM s of Jeune Monde, de evenknie van WOS. Sinds 1 november staat de map op de bestellijst. We verdeelden op twee maanden 87 exemplaren. 6.4 Studentenwerkingen De Noord-Zuidstudenten van Leuven en Gent beslisten een vzw op te richten. Gemeenschappelijke algemene vergaderingen, een gemeenschappelijk planweekend, een op elkaar afgestemde jaarplanning, een website en een facebookpagina zijn het gevolg. Op het planweekend werden er bovendien plannen gesmeed om te prospecteren in functie van een Antwerpse studentenwerking. Medio 2012 is deze werking operationeel.
7. Campagne voeren voor fair trade 7.1 Samenwerking op verschillende fronten Op politiek vlak markeren we een versterking van de samenwerking binnen Oxfam-in-België, in eerste instantie door de gezamenlijke GROEI-campagne, maar ook voor andere thema s zoals Israël-Palestina en prijsvolatiliteit. Zeker de campagne was een aanleiding om allianties met andere organisaties aan te gaan of te versterken. Wat het thema arbeidsomstandigheden betreft, is verder gewerkt op de resultaten van de chocoladecampagne om de engagementen van overheid en private sector vast te houden. Dat gebeurt binnen het kader van VOICE, een Europese coalitie van ontwikkelingsorganisaties en vakbonden. 7.2 GROEI Voedsel. Leven. Aarde Voor de thematische werking rond klimaat en duurzame landbouw werken we in 2011 samen met de andere Oxfams in België aan de gezamenlijke beleids- en publiekscampagne GROEI.Voedsel.Leven. Aarde, die deel uitmaakt van de Oxfam International Grow campaign. De internationale Oxfam International Grow campaign werd opgestart in 2011 en biedt voor het beleids- en publiekswerk een strategisch doelstellingenkader tot 2013. De campagne vraagt aandacht voor de enorme uitdagingen waar de voedselvoorziening in de wereld voor staat en toont aan waar het beleid fout loopt. Ze toont de impact die dit beleid heeft op de economische, ecologische en sociale situatie van kleinschalige boeren en lokale gemeenschappen in het Zuiden en reikt concrete beleidsvoorstellen aan voor een eerlijke voedselvoorziening. De uitdagingen op vlak van klimaatverandering, landroof door toenemende vraag naar biobrandstoffen, voedselspeculatie en prijsvolatiliteit, onderinvesteringen in duurzame landbouw, krijgen in deze internationale campagne een plaats. Oxfam-Wereldwinkels zette in 2011 binnen deze campagne specifiek in op sensibilisering rond de impact van klimaatbeleid- en biobrandstoffen op kleinschalige landbouwproducenten en op de rol die fair trade kan spelen in het kader van de klimaat- en voedselcrisis. Voor Oxfam-Wereldwinkels biedt deze internationale campagne heel wat aanknopingspunten om specifiek de nadruk te leggen op duurzame landbouw en eerlijke handel als antwoord op de voedsel- en klimaatcrisis. De focus is achtergestelde landbouwproducenten in het Zuiden en fair trade als duurzaam ontwikkelingsmodel. Dit is tegelijk een alternatief model tegenover het agro-industriële model en tegenover het gebrek aan regulering, waarvan achtergestelde producenten de sociale, economische en ecologische nadelen ondervinden. De campagne sensibiliseert rond armoedeverlichting door het bevorderen van duurzame landbouwproductie en eerlijke handel in landbouwgrondstoffen met het Zuiden. Ze belicht de sociale, economische en ecologische voordelen belichten van duurzame landbouwproductiesystemen en de rol van fair trade hierin. In nauwe samenwerking met Oxfam-in-België en Oxfam International ontwikkelde Oxfam- Wereldwinkels activiteiten binnen deze campagne op verschillende niveaus: expertiseopbouw, beleidsopvolging en -beïnvloeding, interne (beweging) en externe (verschillende doelgroepen) communicatie. De campagne GROEI. Voedsel. Leven. Aarde. focuste in 2011 op een aantal belangrijke
Bond Beter Leefmilieu van onze politici dringend maatregelen om de klimaatverandering een halt toe te roepen en om het Zuiden te vergoeden voor de schade die het nu al lijdt. beleids- en actiemomenten. Hoogtepunten in de campagne situeerden zich in het najaar rond de Wereldvoedseldag en de VN-klimaattop in Durban (december). 7.3 Klimaattop Durban Oxfam-Wereldwinkels nam deel aan de klimaatconferentie als lid van het Oxfam International policy team, dat uit 19 leden bestond. Naast vertegenwoordigers van Oxfam International waren verschillende affiliaties vertegenwoordigd (B, D, UK, VS, Australië) en regio s (via China, Zuid-Afrika, Mali, Bolivia, Bangladesh, Fillipijnen). Tijdens de weken voor COP17 stelde dit team een lobbystrategy vast met eisen op vlak van klimaatfinanciering en emissiereductie. Oxfam-Wereldwinkels onderhield tijdens COP17 ook de contacten met de Fairtradenetwerken die voor het eerst deelnamen aan de COP. De werkgroep klimaat van VODO werd in 2011 stopgezet en ging over in het Klimaatplatform, getrokken door 11.11.11/CNCD. Dit brede platform betrekt naast milieu- en ontwikkelingsngo s ook de vakbonden. De voorbije jaren stemde Oxfam- Wereldwinkels zijn klimaatwerking af met de Belgische ngo s binnen de werkgroep klimaat van VODO, waar milieu en ontwikkelingsngo s overlegden over gezamenlijke standpunten en lobbyactiviteiten. In 2011 bestond de werking van het platform er vooral in om tot een platformtekst te komen met eisen voor de internationale klimaatonderhandelingen, waar alle leden zich kunnen achter scharen Oxfam-in-België zocht optimale synergie met de 11.11.11-klimaatcampagne en schakelde zich mee in de communicatie en acties van deze campagne. Met deze campagne vraagt 11.11.11 samen met 7.4 Coalitie tegen de honger Oxfam-Wereldwinkels ondersteunde de voorbije jaren de activiteiten van de Coalitie tegen de Honger, maar was nog geen actief lid. We beslisten om in het kader van de Groei-campagne, die expliciet verschillende aspecten van de voedselcrisis belicht, actief lid van de Coalitie te worden. Oxfam-Wereldwinkels werkte i.s.m. de Coalitie tegen de Honger ook mee aan de voorbereiding van een Rondetafel in het federaal parlement in het kader van de Wereldvoedseldag op 16 oktober 2011. Gemeenschappelijke beleidseisen werden geformuleerd met een expliciete verwijzing naar eerlijke handel als steun voor duurzame, familiale landbouw. 7.5 Klimaatmanifestatie Oxfam-Wereldwinkels mobiliseerde samen met OIB voor de klimaatmanifestatie (Klimaatcoalitie) van 3 december in Brussel, zo n 60 Oxfam-Wereldwinkelsvrijwilligers namen deel. Diezelfde dag (Global Day of Action) was er ook de klimaatmanifestatie in Durban met deelname van Oxfam-Wereldwinkels in de Oxfam International-delegatie. De manifestatie, met zo n 10.000 deelnemers waaronder ook heel wat Afrikaanse boerenorganisaties, overhandigde een eisenbundel aan de voorzitter van de COP. Voor de beweging werd er een artikel opgenomen in het W2-magazine. In de beleidstelex van december verscheen een artikel over de resultaten van Durban en de evaluatie van Oxfam-Wereldwinkels hierbij. 7.6 Arbeidsomstandigheden in de cacaosector Omdat het in de loop van 2011 wachten was op een nieuwe federale regering, konden de bevoegde kabinetten geen initiatieven nemen tot een rondetafel tussen de verschillende stakeholders. Oxfam-Wereldwinkels neemt uiteindelijk zelf initiatief om een rondetafel in België op te starten en krijgt hiervoor de steun van de coalitie van de chocoladecampagne 2010, van Transparency International, Kauri en BTC. Oxfam-Wereldwinkels brengt politieke en economische actoren rond de tafel om te kijken hoe de Belgische chocolade duurzaam en eerlijk kan. Focus bij de sprekers en in
de debatten is kinderarbeid en transparantie van de keten. Via het in 2011 opgezette netwerk VOICE, een Europees netwerk van ngo s en vakbonden die strijden voor een eerlijke en duurzame chocoladeketen, gaat Oxfam-Wereldwinkels halfjaarlijks het gesprek aan met de grootste chocoladebedrijven. De focus ligt in 2011 op de ergste vormen van kinderarbeid en hoe de oorzaken ervan aan te pakken. Daarbij wordt de noodzaak van transparante ketens geduid, de nood aan een degelijk inkomen, hoe bedrijven hierin een rol kunnen spelen en de noodzaak van non-competitieve samenwerking in de keten om te streven naar meer duurzaamheid. 7.7 Positionering Oxfam en eerlijke handel in duurzaamheidslandschap In 2011 is gewerkt aan de positionering van Oxfam en eerlijke handel in het ruimere duurzaamheidlandschap. Doordat het ruimere landschap de laatste jaren sterk veranderd is, kan ook het beleidswerk niet verdergaan onder het mom van business as usual. Voor veel beleidsthema s is er een nauwe samenwerking met Max Havelaar of Fairtrade International. We stellen echter vast dat producenten in het Zuiden ook producenten met wie Oxfam-Wereldwinkels werkt verschillende labels hanteren voor hun producten of dat zij Fairtrade International kritisch benaderen. Dat heeft ons ertoe aangezet om met de Oxfam-affiliaties aan een visie te werken op het ruimere landschap van labels en duurzaamheidsinitiatieven. Eind 2011 is er hier rond een document uitgewerkt voor de beweging dat ter stemming voorgelegd werd op de Algemene Vergadering van Oxfam-Wereldwinkels. De positionering van Oxfam vloeit voort uit de strategienota rond Fair Trade als Duurzame Economische Ontwikkelingsstrategie en wordt verder uitgewerkt met de andere Oxfam-affiliaties binnen het kader van de Oxfam International Fair Trade Working Group (OIFTWG). Oxfam-Wereldwinkels is een actieve deelnemer aan deze werkgroep. In 2011 werd de Oxfam Fair Trade strategy uitgetekend en goedgekeurd door de Executive Directors van alle Oxfams. Dat document ligt aan de basis van verder werk rond de waardegebaseerde benadering van Oxfam een visie die in 2012 verder uitgewerkt wordt en die bepalend is voor de boodschap van Oxfam- Wereldwinkels aan beleidsmakers. 7.8 Palestina Binnen 11.11.11 is de overleggroep Midden-Oosten opgericht. De bedoeling van deze werkgroep is om enerzijds gecoördineerde acties rond Palestina op te zetten met verschillende leden van de Noord- Zuidbeweging en de vakbonden, en anderzijds binnen de Noord-Zuidbeweging de hele regio meer in de kijker te zetten. Voor Oxfam-Wereldwinkels blijft Palestina de focus en het enige land in de regio waar we expliciet op inzetten. In de nasleep van de handelsmissie die Oxfam- Wereldwinkels in 2010 organiseerde met touroperators was er nauw contact met Vreemde Kontinenten en Joker. Beide touroperators organiseerden in 2011 een groepsreis naar Israël- Palestina.
8. Blik op het Zuiden 8.1 Uitdagingen In 2011 stonden we voor een aantal uitdagingen - Koffie:de hoge koffieprijs - Rijst: kwaliteitsverhoging en ketenonderzoek van de rijst in Laos - Sap: te weinig fruitsappartners, dus prospectie nieuwe sapproducenten - Chips: productie van bananenchips onderzoeken en duurzaamheidsproject voor de yucachips in Costa Rica uitwerken - Ananas:verwerkingseenheid bij onze ananasproducent PROAGROIN ondersteunen en prospectie nieuwe ananaspartner - Opvolging kwaliteit palmharten en forel - Wijn: nauwe opvolging van de getroffen wijnproducenten in Chili; dossier Pisco bij CAPEL en uitbreiding van aankopen wijn in Zuid-Afrika: Koopmanskloof - Thee:ondersteuning van eigen verpakkingsproductielijn bij Heiveld Coop. - Suiker: prospectie Stevia; netwerking BarryCallebaut - Cacao: impact van de politieke situatie in Ivoorkust op de cacaoketen 8.2 Partners Er worden in de loop van 2011 twee nieuwe partners goedgekeurd door de Partnercommissie: - Koopmanskloof (Zuid-Afrika): wijn - CAPEL (Chili): Pisco sour 8.3 Vier categorieën partners We blijven in 2011 vasthouden aan vier categorieën partners: n KERNPARTNERS In 2011 hebben we 52 kernpartners in Zuid- Amerika, 17 in Afrika en 5 in Azië n GESTEMDE (NIET KERN) PARTNERS: 14 partners in Zuid-Amerika, 7 in Afrika en 6 in Azië. n NIET GESTEMDE (FLO) PARTNERS waarvan we structureel doch beperkt aankopen n NIET GESTEMDE (FLO) PARTNERS EENMALIGE AANKOOP
Voorbeelden kernpartners Wijn uit Argentinië Argentinië La Riojana Wijn en schuimwijn In 2011 introduceren we twee nieuwe eindejaarswijnen van La Riojana, nl. RAZA Reserva Malbec en Raza Gran Reserva Shiraz. Op de Concours Effervescents du Monde 2011 die in november 2011 in Dijon door de l Association Forum Œnologie wordt georganiseerd, haalt La Riojana met de Raza Brut Torrontés schuimwijn een gouden medaille. In een consumentenbevraging over hun favoriete wijn door Harpers Magazine in Groot- Brittannië kwamen in het lagere prijssegment de wijnen Torrontés /Chardonnay 2011 en de Torrontés 2011 van La Riojana er als de meest begeerlijke wijnen uit. Het Tilimuqui Water Project, dat drinkwater voorziet voor de inwoners van het gelijknamige vrij geïsoleerde dorp werd afgerond in 2008. In het zelfde dorp Tilimuqui werd in 2008 gestart met de bouw van een middelbare school. In mei 2010 werd de school ingehuldigd ofschoon de school nog niet volledig af was - en er wordt gemikt op een 300-tal leerlingen, zodra de school volledig operationeel is. In april 2011 schonk La Riojana via de fairtradepremie computeruitrusting aan de school Amor y Esperanza, een school voor leerlingen met een handicap. Eveneens in 2011 werd een schoolbus van 27 zitplaatsen aangekocht door La Riojana voor de school. In 2012 voorziet La Riojana medische apparatuur aan te kopen voor het plaatselijk hospitaal. Sap uit Brazilië Brazilië Coopealnor Fruitsap De goede lijn wordt doorgezet. Josete da Silva, directrice van Coopealnor komt naar het partnerseminarie van 40 jaar wereldwinkels en de partnerband met regio Rupel wordt nu echt op gang getrokken. Coopealnor diversificeert op de lokale markt en levert nectars aan scholen in de regio, ook leveringen van sinaas, biosinaas en passievrucht aan Oxfam blijven op peil. Dankzij de ondersteuning voor de bio- en fairtradecertificering, haalt Coopealnor in juni 2011 zijn certificaten. In Rio Real (thuisstad van Coopealnor) worden plannen gesmeed om een concentraatfabriek te bouwen. Indien dit project zou doorgaan, geeft dit extra kansen aan Coopealnor. Er worden goede contacten gelegd met Cooperafir en Coopera, twee coöperaties die eveneens sinaasappels verbouwen, om beter samen te werken en eveneens de FLOcertificering te halen. Koffie uit Congo Sopacdi en Muungano Congo Koffie In September 2011 brengen we samen met een journaliste van Weekend Knack en de fotograaf Tim Dirven een bezoek aan de koffieproducenten in Congo. Deze Kivukoffie wordt in oktober 2011 gelanceerd.
9. Financieel verslag Oxfam-Wereldwinkels 9.1 Inkomsten We realiseerden in 2011 97,51% van de inkomsten ten opzichte van het voorziene budget. We zetten de belangrijkste evoluties op een rij: n NIET DGD-SUBSIDIES Deze lijn omvat alle subsidies die Oxfam- Wereldwinkels ontvangt, met uitzondering van DGD (voorheen DGOS) Vanuit directieniveau werd er in 2011 werk gemaakt om deze bestaande subsidiekanalen maximaal te benutten. We realiseerden in dit onderdeel 43% meer inkomsten dan bij de opmaak van het budget: De 11.11.11 campagne anno 2011 was een stuk beter dan in 2010. Oxfam-Wereldwinkels bekomt via de medefinanciering van 11.11.11 als koepel van de Noord-Zuidwerking een percentage van de opbrengst van de campagne. Qua provinciale subsidies (Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant) realiseerden we 10k meer dan voorzien. Oorzaak hiervan is de aanvraag van een Noord-subsidie (naast een Zuidsubsidie) bij de Noord-Zuiddienst van de provincie Vlaams-Brabant in functie van Fairtrade@School. Door onze erkenning als socio-culturele vereniging bij het agentschap Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk kunnen we sinds 2011 genieten van een substantiële enveloppesubsidie van 125k. Extra Zuidsubsidies voor projecten bij onze partners werden in de loop van het boekjaar aangevraagd en verkregen bij respectievelijk VAIS (18k) en BTC (1k) Qua overige subsidies realiseerden we een totaliteit van 40k, toe te wijzen aan kleine gemeentelijke projectsubsidies (5k), een reeks projectsubsidies ten belope van 30k (oa ifv 40 jaar OWW) en de BeFair-Award van 5k. n DGD-SUBSIDIES 2011 was de start van een nieuwe drie jaar durende periode en dito subsidiebedrag voor Oxfam- Wereldwinkels bij DGD. Bij opmaak van de begroting 2011 was dit bedrag nog niet definitief gekend (omwille van de regeringsformatie) en schreven we het door OWW aangevraagde bedrag in (15% stijging tov programma 2008-2010). Het ingediende programma 2011-2013 werd slechts gedeeltelijk aanvaard door DGD, wat niettemin toch een stijging van 9% van het subsidiebedrag voor de gehele periode 2011-2013 met zich meebracht tov de periode 2008-2010. Het effectieve subsidiebedrag varieert van jaar tot jaar in het programma, naargelang de voorziene realisaties. Zo is in 2011 het voorziene budget voor het programma (954k) groter dan in 2012 (890k) n FAIRTRADEFEE Oxfam Fair Trade 2011 was allesbehalve een goed jaar voor de verkopen van Oxfam Fair Trade, meer bepaald in de branche van de wereldwinkels. De fee van Oxfam Fair Trade is procentueel afhankelijk van de omzet in de diverse verkoopbranches, die navenant daalden in 2011. Dit vertegenwoordigt een substantiële minderinkomst van 157k of -16% bij Oxfam- Wereldwinkels. Andere leveranciers De inkomsten hier werden niet volledig gehaald doordat een foute inschatting van te verwachten inkomsten uit 2010 ten belope van 19k nog technisch moest rechtgezet worden. n ANDERE INKOMSTEN Abonnementen zijn binnen budget. Qua inkomsten uit advertenties haalden we een meerinkomst van 30k. De inkomsten uit verkoop educatiemateriaal zijn 100k meer dan voorzien, wat vooral een technische aangelegenheid is, gezien de aanmaakkosten voor quasi dezelfde grootheid terug te vinden zijn onder verkoop & marketing aan de uitgavenzijde. De inkomsten die vanuit Oxfam Fair Trade bekomen worden voor de personeelssubsidie lokale beroepskrachten bedroegen 193k, die integraal doorgestort werden naar de betrokken winkels.
9.2 Uitgaven In 2011 werd 3,57% meer uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. Vertaald naar de verhouding tussen personeelskosten en werkingsmiddelen was er een meeruitgave van 6,16% tov het voorziene personeelsbudget, en een meeruitgave van 0,88% wat betreft de werkingsmiddelen. n WERKINGSMIDDELEN De budgetlijn Algemene werking omvat die kosten die noodzakelijk zijn voor de bestuursmatige werking van de organisatie, namelijk de AV s, RvB s, commissies en andere grote participatiemomenten. Ook de kosten voor lidmaatschappen zitten hieronder vervat. o We gaven 4k meer uit dan voorzien voor AV s, met als belangrijkste oorzaak de organisatie van een niet-voorzien Forum in november 2011. o De kosten voor lidgelden stegen substantieel, vooral toe te wijzen aan stijging van lidmaatschapskosten van Oxfam International (+7k), FairTradeGemeenten (+9k) en het nieuwe lidmaatschap van Testament.be (6k). De Zuiddienst spendeerde 60k minder dan voorzien, vooral te wijten aan het feit dat enkele projecten in het Zuiden nog in opstartfase zitten en daardoor nog niet alle voorziene middelen konden besteed worden in 2011. De politieke dienst kampt al enkele jaren met een structurele onderbesteding van de verworven DGD-werkingsmiddelen. In 2011 werd slechts 43k van de voorziene 103k effectief besteed. De overschrijding van het budget van de communicatiedienst (40k) is toe te schrijven aan 2 factoren: Hogere drukkosten voor het Magazine (+10k) Eenmalige ontwikkelingskosten voor het boek 40 jaar OWW, niet voorzien bij begroting (+32k) De 110k overschrijding van het budget verkoop & marketing is een technische nuloperatie aangezien deze rechtsreeks staat tegenover de 110k uit verkoop educatiemateriaal aan de inkomstenzijde. De kosten in de budgetlijn 40 jaar OWW omvatten alle kosten voor de hele feestweek. Ter bewegingsdienst werd slechts 60% van de beschikbare middelen uitgegeven (of omgerekend 75k minder dan voorzien uitgegeven): De grootste hap is te wijten aan een aantal factoren bij de aanvragen steunmaatregelen door de wereldwinkels (-45k) Qua algemene diensten vallen volgende zaken aan te stippen: De financiële dienst zit een stuk onder budget omdat we in 2011 een stuk minder erelonen (advocaatkosten etc) hadden dan voorzien bij budget. Qua operationele secretariaatskosten werd door zuinig beheer een besparing van 7k gerealiseerd (minder postzegels, kopies, verbruik van drank, ). Vermeldenswaardig is ook een besparing van bijna 75% op onze EGWkosten door de ingebruikname van een batterij zonnepanelen op het dak van de Ververijstraat. De toepassing van onze waarderingsregels van onze stock, zoals goedgekeurd door de RVB, leidde tot een waardevermindering van
9k enerzijds en onze stock steeg met 28k anderzijds op 31/12/2011, dit resulteerde in een stockwijziging van 19k op 31/12/2011. In 2010 werd een voorziening aangelegd voor de activiteiten naar aanleiding van 40 jaar OWW in 2011, en meer specifiek rond de partnerbanden die we opzetten. We namen deze voorziening dan ook op in het afgelopen boekjaar, met het oog op het bekostigen van de personeelskost van de beroepskracht die dit project begeleidde De uitzonderlijke kosten vallen als volgt uiteen: Uitzonderlijke opbrengst van 19k is toe te wijzen aan de nauwgezette financieel-technische opvolging van het DGD-dossier door onze financiële dienst we voorzien jaarlijks uit veiligheid een 2% van het totale DGD-budget voor die kosten die DGD niet aanvaard in ons subsidiedossier. Voor de periode 2008-2010 aanvaardde DGD een stuk meer dan voorzien, waardoor we 19k uit deze voorziening kunnen afboeken. Uitzonderlijke kost in functie van voorziening ten belope van 20k voor eventuele niet-aanvaardde DGD-kosten voor boekjaar 2011. Uitzonderlijke kost van 36k waarvan 24k voor gerechtskosten lopende rechtszaak en 12k als minnelijke schikking. Uitzonderlijke opbrengst van 8k door terugbetaling van openstaande vordering van dubieuze partner (El Corazon). n CONCLUSIES & VOORUITBLIK 2012 Oxfam-Wereldwinkels sluit het boekjaar 2011 af met een negatief resultaat van 175.931,78. Daarbij dient genoteerd te worden dat een uitzonderlijke voorziening aangelegd werd van 36.500 als te voorziene gerechtskosten in de zaken Nieuwland & windmolen waarin Oxfam-Wereldwinkel betrokken partij is. Het operationeel verlies bedraagt derhalve 139.431,78. Aandachtspunten voor 2012 zijn dan ook: Een realistische inschatting van de fairtradefee van Oxfam Fair Trade, uitgaand van een omzetverwachting gebaseerd op de verkoop van het wereldwinkelnetwerk in 2010 De personeelskost werd enerzijds aan 100% begroot, anderzijds werd via een reorganisatie ingegrepen in de totale personeelsmassa om de extra kosten die op ons afkomen omwille van sociale verplichtingen onder controle te houden. Omwille van de herstructurering komen we ook gedurende 8 kwartalen in aanmerking voor een RSZ-korting die ons personeelsbudget verder positief zal beïnvloeden. In 2012 zullen verder de vruchten kunnen geplukt worden van een diversifiëring en maximalisering van de niet-dgdsubsidiebronnen, in 2011 goed voor een meerinkomst ten opzichte van begroting van 175k De personeelssubsidie die uitgekeerd wordt voor winkels die lokale en regionale beroepskrachten tewerk stellen conform het raamcontract bedroeg in 2011 193k, een 1,5k meer dan voorzien te wijten aan de indexsprong die iets vroeger viel dan verwacht bij begrotingsopmaak.
resultatenrekening Oxfam-wereldwinkels Resultatenrekening
BALANS OXfam-wereldwinkels Balans na winstverdeling
10. Oxfam Fair Trade financieel verslag 10.1 Globale analyse en trend Het boekjaar juli 2010 december 2011 wordt afgesloten met een omzet van 32.035.801,47, hetzij 2,5 % meer dan de omzet van het vorig boekjaar, en 0,4% meer dan het voorziene budget. De nettowinst bedraagt 132.357,27. De voorbije periode lijkt dus te zijn verlopen volgens de verwachtingen, maar wel met gunstiger eindresultaat. De realiteit is evenwel dat deze periode behoorlijk turbulent was en op diverse vlakken nadrukkelijk anders is verlopen dan voorzien. Het voorbije boekjaar werd vooral gekenmerkt door een forse stijging van de grondstofprijzen, een hoge volatiliteit van de wisselkoersen, een dalende verkoop in eigen netwerk, en belangrijke veranderingen in visie en organisatiestructuur. In onderstaande rubrieken worden de meest opvallende cijfers en tendensen verduidelijkt en geduid. 10.2 Een dalende verkoop Ten opzichte van vorig boekjaar zijn de belangrijkste tendensen: De terugval sinds november 2010 van de verkoop in het eigen wereldwinkelnetwerk (-2,5% in ). De vertraging in de groei van de B2B-activiteiten in Vlaanderen (+6,7%) en de aanzienlijke terugval in Wallonië. Binnen de retailsector compenseerde de toenemende verkoop in Bioplanet de sterke terugval van de verkoop in Carrefour. Binnen de exportsector worden minder middelen ingezet en wordt gefocust op de grotere klanten. Dit heeft geleid tot een terugval (-8,5%) in de omzet. Er werden trading activiteiten gestart om tegemoet te komen aan een toenemende vraag naar fairtradegrondstoffen. Omwille van de financiële risicobeheersing wordt echter geopteerd dit segment niet te sterk uit te bouwen. De verkoop aan EFTA partners blijft de tweede grootste branche. In volumes FOOD is er een globale terugval van de grootte-orde van 7,5%. In termen van verkoop van grondstoffen is er een forse groei van meer dan 120% in volume. 10.3 Meer geld naar het Zuiden We kenden een forse stijging in waarde van de aankopen bij Zuiderse partners, ten gevolge van de grondstofprijsstijgingen en de aanzienlijk hogere verkoop van grondstoffen. De rechtstreekse aankoopwaarde steeg van 21% naar ruim 32% van onze omzet. Conform aan de fairtradeprincipes volgen wij de grondstofprijzen op de wereldmarkt als deze boven het fairtrademinimum uitkomen. Dit was nadrukkelijk het geval. Bij de koffie viel er meer dan een verdubbeling te noteren van de prijs van de groene koffie. Maar ook bij cacao en sapconcentraat verhoogde de grondstofprijs met meerdere tientallen %. Hiermee samengaand kenden we een aanzienlijke stijging van de voorraadwaarde, die voor ruim de helft toe te schrijven was aan de stijging van de GS prijzen en een 5% duurdere dollar. De stijging van de voorraadwaarde heeft ook te maken met een toename van het voorraadvolume. Hiervoor waren drie oorzaken. Ten eerste moest in de productgroep koffie het voorraadniveau worden opgetrokken om de continuïteit van de verwerking te verzekeren. Ten tweede steeg het gemiddeld voorraadniveau in 2011 door de terugval in de verkoop. Ten derde steeg de voorraad door de verschuiving van het boekjaar omdat er op het tijdstip van afsluiting meer goederen onder weg zijn. Jammer genoeg kon de hoeveelheid productverliezen niet gevoelig worden verminderd, hoewel het cijfer een andere indruk wekt. Dit heeft ermee te maken dat op het einde van vorig boekjaar een provisie was genomen op de verliezen van dit werkjaar. 10.4 Personeelskosten De relatieve verhoging van de personeelskost heeft in eerste instantie te maken met een verhoging van de loonkost door twee indexsprongen in oktober 2010 en juni 2011, en de ecocheques die toegekend worden volgens overeenkomst op het niveau van het paritair comité 218. Het personeelsbestand terzijde van logistiek werd ingekrompen met twee eenheden. Terzijde van verkoop en marketing werd in de loop van het voorbije werkjaar het personeelsbestand uitgebreid met twee eenheden. Er werd een opzeggingsvergoeding betaald voor het